Шотландча дебют
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Юришлар | 1.э4 э5 2.Нф3 Нc6 3.д4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ЭCО | C44–C45 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Илк бор қўлланиши | 1750 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Номланиши | Шотландия | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Боғлиқ дебют | Шоҳ оти дебюти | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Шотландча дебют – бу қуйидаги юришлар билан бошланадиган шахмат дебюти:
- 1. э4 э5
- 2. Нф3 Нc6
- 3. д4
Эрcоле дел Рио ўзининг 1750-йилда ёзган „Сопра ил гиуоcо дегли Сcаcчи, Оссервазиони пратиче д’анонимо Ауторе Моденесе“ („Шахмат ўйини ҳақида амалий кузатишлар“) номли рисоласида ҳозирда „Шотландча“ деб аталадиган ўйин ҳақида биринчи бўлиб қайд этиб ўтган[1]. Дебют ўз номини 1824-йилда Эдинбург ва Лондон ўртасида бўлиб ўтган ёзма яъни сиртқи шахмат ўйинларидан олган. ХИХ асрда машҳур бўлган. ХХ асрда гроссмейстерлар Гарри Каспаров ва Ян Тимман шотландча дебютни қайта оммалаштиришга ёрдам беришди.
Асосий вариантлар
[edit | edit source]- 3. …э5:д4 – бошқа юришларда устунлик оқларда бўлади
- 4. Кф3:д4
- 4. …Фд8-ҳ4 – Wилҳелм Стеинитз системаси
- 4. Кф3:д4
Wилҳелм Стеинитз системаси
| а | б | c | д | э | ф | г | ҳ | ||
| 8 |              | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| а | б | c | д | э | ф | г | ҳ | ||
- 4. …Кc6:д4. 5. Фд1:д4 д7-д6 6. Cф1-д3 – Ғулом Қосим талқини
- 4. …Cф8-б4+
- 4. …Cф8-c5
- 4. …Кг8-ф6
- 5. Кд4:c6 б7:c6
- 6. э4-э5
- 6. Кб1-д2
- 5. Кд4:c6 б7:c6
- 4. Сф1-c4
Шотландча гамбит
| а | б | c | д | э | ф | г | ҳ | ||
| 8 | | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| а | б | c | д | э | ф | г | ҳ | ||
- 4. c2-c3 – Гёринг гамбити
- 4. Сф1-б5 – Гамбит Релфсона
- 3. …Кс6:д4
- 4. Кф3:э5 Кд4-э6 5. Cф1-c4 c7-c6 6. 0-0 Кг8-ф6 7. Ке5:ф7 – Кохрий талқини
Адабиётлар
[edit | edit source]- Албурт, Лев. Чесс Опенингс фор Wҳите, Эхплаинед. Чесс Информатион анд Ресеарч Cентер, 2007. ИСБН 978-1889323206.
- Барскй, Владимир. Тҳе Сcотч Гаме фор Wҳите. Чесс Старс, 2009. ИСБН 978-954-8782-73-9.
- Боттерилл, Г. С.; Ҳардинг, Тим. Тҳе Сcотч. Б.Т. Бацфорд Лтд, 1977.
- Дембо, Елена; Паллисер, Ричард. Тҳе Сcотч Гаме. Эверйман Чесс, 2011. ИСБН 978-1857446326.
- Эммс, Жоҳн. Стартинг Оут Тҳе Сcотч Гаме. Эверйман Чесс, 2005. ИСБН 978-1857443875.
- Гутман, Лев. 4... Қҳ4 ин тҳе Сcотч Гаме. Бацфорд, 2001. ИСБН 0-7134-8607-4.
- Сосзйнски, Марек. Сcотч тҳе Сcотч: Лолли Вариатион. МарекМедиа, 2023. ИСБН 9798223615316.
- Wеллс, Петер. Тҳе Сcотч Гаме. Стерлинг, 1998. ИСБН 978-0713484663.
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ Ҳаррй Голомбек, Чесс: А Ҳисторй, Г.П. Путнам’с Сонс, 1976, пп. 117–18.