Kontent qismiga oʻtish

Arxip Tolstov

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Arxip Tolstov
Tavalludi 1900-yil 5-dekabr
Koptyajevo qishlogʻi, Samara viloyati, Rossiya imperiyasi
Vafoti 1955-yil 26-may
Moskva, SSSR
Fuqaroligi  Sovet Ittifoqi
Xizmatdagi yillari 1919-1952
Unvoni General-mayor
Mukofotlari

Arxip Ivanovich Tolstov (1900-yil 5-dekabr[1], Koptyajevo qishlogʻi, Samara viloyati, Rossiya imperiyasi – 1955-yil 26-may, Moskva, SSSR) – Sovet harbiy qoʻmondoni, general-mayor (06.03.1943).

Arxip Tolstov 1900-yil 5-dekabrda Orenburg viloyati, Buguruslanskiy tumani, hozirgi Pilyuginskiy qishloq kengashi Koptyazhevo qishlogʻida tugʻilgan. Millati – rus.

Harbiy xizmati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fuqarolar urushi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1919-yil 15-iyunida Tolstov Buguruslan tumani harbiy roʻyxatga olish boʻlimi Qizil Armiya safiga chaqirilgan. U yerga Kuznetsk shahridagi Sharqiy frontning 1-armiyasining 48-zaxiradagi miltiq polkiga Qizil Armiya askari sifatida qabul qilinadi. Sentyabrdan boshlab Alatyr shahridagi 481-piyoda polkida, dekabrdan esa shu armiya va frontning 526-piyoda polkida xizmat qilgan. Bu boʻlinmalar tarkibida Ufa, Chelyabinsk, Qoʻrgʻon, Zlatoust, Akmola, Semipalatinsk yaqinida admiral A. V. Kolchak qoʻshinlariga qarshi janglarda qatnashib, Xitoy bilan chegaragacha borgan. 1920-yilning aprel oyida 526-piyoda polkining oʻquv guruhini tugatib, kichik komandirlikka koʻtarilgan va vzvod komandiriga yordamchi etib tayinlanadi. Xuddi shu polk bilan u Verniy (Olmaota) shahridagi qoʻzgʻolonni bostirishda qatnashgan. Keyinchalik Semipalatinsk viloyatiga aholidan qurol yigʻish boʻyicha otryad komissari sifatida yuborilgan. 1920-yil avgustda 22-Turkiston otishma polki tarkibida boʻlib, Bosmachilar qoʻzgʻolonini bostirish uchun Fargʻona viloyatiga yuboriladi. Oʻsha yilning oktyabr oyidan Fargʻona qoʻshinlari guruhi 16-Turkiston otishma polki rotasining siyosiy instruktori boʻladi. 1920-yildan VKP(b) aʼzosi. Tolstov 1921-yil aprel oyida Toshkent shahridagi 4-piyoda askarlar kursiga oʻqishga yuborilgan, keyin esa uning nomi V. I. Lenin nomidagi Birlashgan harbiy bilim yurti deb oʻzgartiriladi.

Ulugʻ Vatan Urushi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Polkovnik Tolstov 1941-yil sentyabr oyida SSSRga qaytgach, Zlatoust shahridagi Ural harbiy okrugida tashkil etilgan 381-piyoda diviziyasining qoʻmondoni etib tayinlanadi. 1941-yilning noyabr oyida diviziya Kalinin frontiga joʻnab ketib, u yerda 39-armiya tarkibida Staraya Russaning Rjev viloyatida jang qilgan. Fevral oyida uning qoʻshini yarim oʻralib, keyin qamalda qolgan. Faqat 19-fevralda oʻz qoʻshinlarini yorib oʻtishga muvaffaq boʻladi. 1942-yilning mart oyida Tolstov diviziya qoʻmondonligidan chetlashtirilib, front Harbiy kengashi ixtiyoriga topshiriladi.

Urush paytida diviziya qoʻmondoni Tolstov Oliy Bosh Qoʻmondonning farmoyishlarida shaxsan uch marta tilga olingan[2].

Urushdan keyingi davr

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Arxip Tolstov urushdan keyin M. V. Frunze nomidagi Harbiy akademiyada xizmat qilishni davom ettiradi. U umumiy taktika kafedrasi katta oʻqituvchisi, operativ-taktik tayyorgarligi boʻyicha katta oʻqituvchi, shuningdek, bosh fakultet oʻquv guruhining taktik rahbari, umumiy taktika kafedrasi katta taktik rahbari boʻlgan. 1952-yil fevral oyida general-mayor Tolstov kasallik tufayli zahiraga oʻtkaziladi.

Oliy Bosh Qoʻmondonning buyruqlarida (minnatdorchiliklari) ham A. I. Tolstov qayd etilgan[2].
  • Perekop boʻyinidagi dushmanning kuchli mustahkamlangan mudofaasini buzish, Armyansk shahrini egallash, Armyansk shahridan sharqida Sivashni kesib oʻtish va Qrimning eng muhim temir yoʻl chorrahasi – Jankoy shahrini egallash uchun. 1944-yil 11-apreldagi 104-son.
  • Boltiqboʻyi davlatlaridan Sharqiy Prussiyaga boradigan asosiy yoʻnalishlarni qamrab olgan Germaniya mudofaasining muhim tayanchi boʻlgan shaharni va Panevezis (Ponevej) yirik aloqa markazini egallash uchun. 1944-yil 22-iyuldagi 146-son.
  • Boltiqboʻyi davlatlarini Sharqiy Prussiya bilan bogʻlaydigan yirik aloqa markazi – Shaulyai (Shavli) shahrini egallash uchun. 1944-yil 27-iyuldagi 155-son.