Bahri mijonazamin

Bahri mijonazamin?
Xarakteristiki
Naibolьşaja glubina	5 121 m
Srednjaja glubina	1 541 m
Çojgirşavī
Parvandaho dar Vikianbor

Bahri Mijonazamin (jun. Μεσόγειος Θάλασσα, lot. Mare Mediterraneum) — bahri doxiliji Uqjonusi Atlantik, dar bajni qit'ahoi Avrupo, Osijo va Afriqo.

Çuƣrofijo

Bahri mijonazaminro dar ƣarb gul. Gibraltar bo Uqjonusi Atlantik, dar şimolu şarq gulūgohi Dardanell bo Bahri Marmar va gul. Bosfor bo Bahri Sijoh, dar çanubu şarq nahri Sues bo Bahri Surx pajvast mekunad. Dar sohilhoi Bahri mijonazamin 22 davlat çojgirand; Avrupo (az ƣarb ba şarq): Britanijai Kabir (Gibraltar), Ispanija, Faronsa, Monako, Itolijo, Malta, Slovenija, Xorvatija, Bosnija va Gersogovina, Cernogorija, Albanija, Junon, Turkija; Osijo (az şimol ba çanub): Turkija, Surija, Kipr, Lubnon, Isroil, Misr (qismi osijoī); Afriqo (az şarq va ƣarb): Misr (qismi afriqoī), Libijo, Tunis, Alçazoir, Marokaş va Ispanija (Seut va Melil). Bahri mijonazamin ba bahrhoi Alboran, Balear, Ligurija, Tirren, Adriatika, Ion, Egej, Krit, Libijo va Kipr taqsim meşavad. Masoh. 2,5 mln km², haçmi ob 3839 hazor km³, umqi mijonaaş 1541 m, çoji amiqtarinaş 5121 m. Sohilhojaş kūhsor va pasti hamvor.

Xaliçho

Xaliçhoi kalonaş: Valensija, Lion, Genuja, Toronto, Sidra (Sirti Kalon), Qobis (Sirti Xurd).

Çaziraho

Çaz-hoi buzurgaş: Balear, Korsika, Sardinija, Sitsilija, Krit va Kipr. Ba Bahri mijonazamin d-hoi Ebro, Rona, Tibr, Po, Nil merezand. Haçmi rezişi solona nazdiki 430 km³.

Reljef

Bahri mijonazamin dar mintaqai geosinklinali alpī çojgir buda, reljefi qa'raş murakkab ast. Az çihati geomorfologī Bahri mijonazaminro ba se havza çudo mekunand: Ƣarbī — havzai Alçazoiru Provans — umqaş beştar az 2800 m (pastxamiji bahrhoi Alboran, Balear, Ligurija va Tirren); Markazī — umqaş zijoda az 5100 m (xamiji Markazī va pastxamiji bahrhoi Adriatika va Ion); Şarqī — Levant, umqaş nazdiki 4380 m (pastxamiji bahrhoi Levant, Egej va Marmar).

Iqlim

Iqlimi Bahri mijonazamin mustaqili bahrimijonazaminī buda, xususijathoi maxsusi subtropikī dorad (zimistonaş narmi sernam va tobiston garmi xuşk). Antisikloni Azor sababi zijodtar vazidani bodhoi şimolu ƣarbī megardad. Harorati mijonai havoi janvar dar sohilhoi şimol 7-10°S, dar sohilhoi çanubī 14-16°S, avgust muvofiqan 22-24°S va 25-30°S. Borişoti solona dar çanubu şarq 100 mm, dar şimolu ƣarb 1100—1300 mm. Borişoti zijod şūriji obi Bahri mijonazaminro past mekunad, vale bo doxil şudani obhoi Uqjonusi Atlantik va Bahri Sijoh şūrī boz barqaror megardad. Şūriji ob −36-39 darsad. Maddi bahr nimşabonarūzist, dar aksari nohijaho 0,1-0,5 m; dar sohilhoi şarqiji Tunis 1,7 m baland megardad. Zimiston balandiji mavçi bahr to ba 7-8 m merasad. Çarajoni ob qad-qadi sohil hameşa davr mezanad. Harorati mijonai sathi ob fevral dar ƣarb 13°S, dar şarq to 17°S, avg. dar xaliçi Lion 200S, dar şarq to ba 30°S merasad.

Hajvonotu nabotot

Dar Bahri mijonazamin qarib 7 hazor namud hajvonoti obī va rustaniho, az çumla 550 nav'i mohī, delfin, jak nav'i tjulen, sangpuşti bahrī, haştpo, xarcangi bahrī, kalmar, langust, sagcahoi bahrī va ƣarb mavçudand. Mohihoi şikorbobaş: sardin, suframohī, samak, şūrmohī, gulmohī, zaƣutamohī. Dar ba'ze mintaqahoi Bahri mijonazamin, xususan dar Bahri Egej, marmarak va marçoni surx mavçudand.

Ahamijati iqtisodī

Bahri mijonazamin doroi ahammijati iqtisodī ast. Dar ravobiti iqtisodiji mamlakathoi girdu atrofaş hamcun rohi tranzitī naqşi muhim dorad. Ba vositai Bahri mijonazamin rohhoi muhimmi bahrie meguzarand, ki Avrupo, Afriqo, mamlakathoi Osijoi Çanubī va Şarqī, Avstralijaro mepajvandad.

Bandarho

Bandarhoi asosiaş: Barselona (Ispanija), Marsel (Faronsa), Genuja, Neapol (Itolijo), Pirej (Junon), Bejrut (Lubnon), Port-Said, Iskandarija (Çumhuriji Misri Arab), Tunis, Bizerta (Tunis), Banƣozī, Marsa-al-Brega, Tripoli (Libijo), Alçazira, Beçoija (Alçazoir).

Adabijot

• Bahri mijonazamin // Asos — Boz. — D. : SIEMT, 2013. — (Ensiklopedijai Milliji Toçik : [taxm. 25 ç.] / sarmuharrir N. Amirşohī ; 2011—2023, ç. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

• Gratsianskij A. N. Priroda Sredizemnomorьja. — M., 1971.
• Osnovnыe certы geologiceskogo stroenija, gidrologiceskogo reƶima i biologiji Sredizemnogo morja. — M., 1965.
• Tsirgoffer A. Atlanticeskij okean i ego morja. : Per. s polьsk. — M., 1975.
• Lacombe H., Tehernia P. Caracteres Hydrologiques et circulation deseaux en Mediterranee. V kn.: The Mediterrnean Sea, 1972.

Pajvandho

• Fiziko-geograficeskij ocerk(pajvandi dastnoras).
• Sredizemnoe more. Geologiceskoe stroenie i relьef dna. Gidrologiceskij reƶim Bojgonī şudaast 22 ijuni 2013  sol..
• Sredizemnoe more. Krugosvet. Bargirifta az sarcaşmai avval 2 Janvar 2008.