Jump to content

Баҳри миёназамин: Тафовут байни таҳрирҳо

Вироиши пайвандҳо
Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
No edit summary
No edit summary
Сатри 1: Сатри 1:
{{Баҳр
{{Баҳр
|Название = Баҳри миёназамин
|Номи тоҷикӣ=Баҳри Миёназамин
|Изображение =
|Номи аслӣ=
|Подпись =
|Акс=Mediterranean Sea political map-en.svg
|Координаты = 35/0/0/N/18/0/0/E
|caption=Акси Баҳри Миёназамин аз [[моҳвора]].
|CoordScale =
|Пайдоиш=
|Расположение =
|Даҳон=
|Длина =
|Кишварҳо=
|Ширина =
|Дарозӣ=
|Площадь = 2500000
|Манбаъ=
|Объём = 3839000
|Масоҳат=
|Длина береговой линии =
|Наибольшая глубина = 5121
|Средняя глубина = 1541
|Площадь водосбора =
|Впадающие реки = [[Эбро (дарё)|Эбро]], [[Рона (дарё)|Рона]], [[Тибр (дарё)|Тибр]], [[По (дарё)|По]], [[Нил]]
|Позиционная карта = Баҳри миёназамин
}}
}}

'''Баҳри Миёназамин''' - баҳри дохилии Уқёнуси Атлантик, дар байни қитъаҳои Аврупо, Осиё ва Африқо.
'''Баҳри Миёназамин''' ({{lang-el|Μεσόγειος Θάλασσα}}, {{lang-la|Mare Mediterraneum}} — [[баҳр]]и дохилии [[Уқёнуси Атлантик]], дар байни қитъаҳои [[Аврупо]], [[Осиё]] ва [[Африқо]].


== Ҷуғрофиё ==
== Ҷуғрофиё ==
Баҳри миёназаминро дар ғарб гул. Гибралтар бо Уқёнуси Атлантик, дар шимолу шарқ гулӯгоҳи Дарданелл бо Баҳри Мармар ва гул. Босфор бо Баҳри Сиёҳ, дар ҷанубу шарқ наҳри Суэс бо Баҳри Сурх пайваст мекунад. Дар соҳилҳои Баҳри миёназамин 22 давлат ҷойгиранд; '''Аврупо''' (аз ғарб ба шарқ): Британияи Кабир (Гибралтар), Испания, Фаронса, Монако, Итолиё, Малта, Словения, Хорватия, Босния ва Герсоговина, Черногория, Албания, Юнон, Туркия; '''Осиё''' (аз шимол ба ҷануб): Туркия, Сурия, Кипр, Лубнон, Исроил, Миср (қисми осиёӣ); Африқо (аз шарқ ва ғарб): Миср (қисми африқоӣ), Либиё, Тунис, Алҷазоир, Марокаш ва Испания (Сеут ва Мелил). Баҳри миёназамин ба баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия, Тиррен, Адриатика, Ион, Эгей, Крит, Либиё ва Кипр тақсим мешавад. Масоҳ. 2,5 млн км<sup>2</sup>, ҳаҷми об 3839 ҳазор км<sup>3</sup>, умқи миёнааш 1541 м, ҷойи амиқтаринаш 5121 м. Соҳилҳояш кӯҳсор ва пасти ҳамвор.
Баҳри миёназаминро дар ғарб гул. Гибралтар бо Уқёнуси Атлантик, дар шимолу шарқ гулӯгоҳи Дарданелл бо Баҳри Мармар ва гул. Босфор бо Баҳри Сиёҳ, дар ҷанубу шарқ наҳри Суэс бо Баҳри Сурх пайваст мекунад. Дар соҳилҳои Баҳри миёназамин 22 давлат ҷойгиранд; '''Аврупо''' (аз ғарб ба шарқ): Британияи Кабир (Гибралтар), Испания, Фаронса, Монако, Итолиё, Малта, Словения, Хорватия, Босния ва Герсоговина, Черногория, Албания, Юнон, Туркия; '''Осиё''' (аз шимол ба ҷануб): Туркия, Сурия, Кипр, Лубнон, Исроил, Миср (қисми осиёӣ); Африқо (аз шарқ ва ғарб): Миср (қисми африқоӣ), Либиё, Тунис, Алҷазоир, Марокаш ва Испания (Сеут ва Мелил). Баҳри миёназамин ба баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия, Тиррен, Адриатика, Ион, Эгей, Крит, Либиё ва Кипр тақсим мешавад. Масоҳ. 2,5 млн км<sup>2</sup>, ҳаҷми об 3839 ҳазор км<sup>3</sup>, умқи миёнааш 1541 м, ҷойи амиқтаринаш 5121 м. Соҳилҳояш кӯҳсор ва пасти ҳамвор.


=== Халиҷҳо ===
=== Халиҷҳо ===
Халиҷҳои калонаш: Валенсия, Лион, Генуя, Торонто, Сидра (Сирти Калон), Қобис (Сирти Хурд).
Халиҷҳои калонаш: Валенсия, Лион, Генуя, Торонто, Сидра (Сирти Калон), Қобис (Сирти Хурд).


=== Ҷазираҳо ===
=== Ҷазираҳо ===
Ҷаз-ҳои бузургаш: Балеар, Корсика, Сардиния, Ситсилия, Крит ва Кипр. Ба Баҳри миёназамин д-ҳои Эбро, Рона, Тибр, По, Нил мерезанд. Ҳаҷми резиши солона наздики 430 км<sup>3</sup>.
Ҷаз-ҳои бузургаш: Балеар, Корсика, Сардиния, Ситсилия, Крит ва Кипр. Ба Баҳри миёназамин д-ҳои Эбро, Рона, Тибр, По, Нил мерезанд. Ҳаҷми резиши солона наздики 430 км<sup>3</sup>.


== Релйеф ==
== Релйеф ==
Баҳри миёназамин дар минтақаи геосинклинали алпӣ ҷойгир буда, релйефи қаъраш мураккаб аст. Аз ҷиҳати геоморфологӣ Баҳри миёназаминро ба се ҳавза ҷудо мекунанд: Ғарбӣ – ҳавзаи Алҷазоиру Прованс – умқаш бештар аз 2800 м (пастхамии баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия ва Тиррен); Марказӣ – умқаш зиёда аз 5100 м (хамии Марказӣ ва пастхамии баҳрҳои Адриатика ва Ион); Шарқӣ – Левант, умқаш наздики 4380 м (пастхамии баҳрҳои Левант, Эгей ва Мармар).
Баҳри миёназамин дар минтақаи геосинклинали алпӣ ҷойгир буда, релйефи қаъраш мураккаб аст. Аз ҷиҳати геоморфологӣ Баҳри миёназаминро ба се ҳавза ҷудо мекунанд: Ғарбӣ — ҳавзаи Алҷазоиру Прованс — умқаш бештар аз 2800 м (пастхамии баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия ва Тиррен); Марказӣ — умқаш зиёда аз 5100 м (хамии Марказӣ ва пастхамии баҳрҳои Адриатика ва Ион); Шарқӣ — Левант, умқаш наздики 4380 м (пастхамии баҳрҳои Левант, Эгей ва Мармар).


== Иқлим ==
== Иқлим ==
Иқлими Баҳри миёназамин мустақили баҳримиёназаминӣ буда, хусусиятҳои махсуси субтропикӣ дорад (зимистонаш нарми сернам ва тобистон гарми хушк). Антисиклони Азор сабаби зиёдтар вазидани бодҳои шимолу ғарбӣ мегардад. Ҳарорати миёнаи ҳавои январ дар соҳилҳои шимол 7–10°С, дар соҳилҳои ҷанубӣ 14–16°С, август мувофиқан 22–24°С ва 25–30°С. Боришоти солона дар ҷанубу шарқ 100 мм, дар шимолу ғарб 1100–1300 мм. Боришоти зиёд шӯрии оби Баҳри миёназаминро паст мекунад, вале бо дохил шудани обҳои Уқёнуси Атлантик ва Баҳри Сиёҳ шӯрӣ боз барқарор мегардад. Шӯрии об –36–39 дарсад. Мадди баҳр нимшабонарӯзист, дар аксари ноҳияҳо 0,1–0,5 м; дар соҳилҳои шарқии Тунис 1,7 м баланд мегардад. Зимистон баландии мавҷи баҳр то ба 7–8 м мерасад. Ҷараёни об қад-қади соҳил ҳамеша давр мезанад. Ҳарорати миёнаи сатҳи об феврал дар ғарб 13°С, дар шарқ то 17°С, авг. дар халиҷи Лион 200С, дар шарқ то ба 30°С мерасад.
Иқлими Баҳри миёназамин мустақили баҳримиёназаминӣ буда, хусусиятҳои махсуси субтропикӣ дорад (зимистонаш нарми сернам ва тобистон гарми хушк). Антисиклони Азор сабаби зиёдтар вазидани бодҳои шимолу ғарбӣ мегардад. Ҳарорати миёнаи ҳавои январ дар соҳилҳои шимол 7-10°С, дар соҳилҳои ҷанубӣ 14-16°С, август мувофиқан 22-24°С ва 25-30°С. Боришоти солона дар ҷанубу шарқ 100 мм, дар шимолу ғарб 1100—1300 мм. Боришоти зиёд шӯрии оби Баҳри миёназаминро паст мекунад, вале бо дохил шудани обҳои Уқёнуси Атлантик ва Баҳри Сиёҳ шӯрӣ боз барқарор мегардад. Шӯрии об −36-39 дарсад. Мадди баҳр нимшабонарӯзист, дар аксари ноҳияҳо 0,1-0,5 м; дар соҳилҳои шарқии Тунис 1,7 м баланд мегардад. Зимистон баландии мавҷи баҳр то ба 7-8 м мерасад. Ҷараёни об қад-қади соҳил ҳамеша давр мезанад. Ҳарорати миёнаи сатҳи об феврал дар ғарб 13°С, дар шарқ то 17°С, авг. дар халиҷи Лион 200С, дар шарқ то ба 30°С мерасад.


== Ҳайвоноту наботот ==
== Ҳайвоноту наботот ==
Сатри 32: Сатри 39:


== Аҳамияти иқтисодӣ ==
== Аҳамияти иқтисодӣ ==
Баҳри миёназамин дорои аҳаммияти иқтисодӣ аст. Дар равобити иқтисодии мамлакатҳои гирду атрофаш ҳамчун роҳи транзитӣ нақши муҳим дорад. Ба воситаи Баҳри миёназамин роҳҳои муҳимми баҳрие мегузаранд, ки Аврупо, Африқо, мамлакатҳои Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ, Австралияро мепайвандад.
Баҳри миёназамин дорои аҳаммияти иқтисодӣ аст. Дар равобити иқтисодии мамлакатҳои гирду атрофаш ҳамчун роҳи транзитӣ нақши муҳим дорад. Ба воситаи Баҳри миёназамин роҳҳои муҳимми баҳрие мегузаранд, ки Аврупо, Африқо, мамлакатҳои Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ, Австралияро мепайвандад.


=== Бандарҳо ===
=== Бандарҳо ===
Сатри 42: Сатри 49:
== Адабиёт ==
== Адабиёт ==
* {{ЭМТ|Баҳри миёназамин|2|муаллиф=}}
* {{ЭМТ|Баҳри миёназамин|2|муаллиф=}}
* ''Грацианский А. Н.'' Природа Средиземноморья. — {{М.}}, 1971.
* Основные черты геологического строения, гидрологического режима и биологии Средиземного моря. — М., 1965.
* ''Циргоффер А.'' Атлантический океан и его моря. : Пер. с польск. — M., 1975.
* ''Lacombe H., Tehernia P. Caracteres'' Hydrologiques et circulation deseaux en Mediterranee. В кн.: The Mediterrnean Sea, 1972.

== Пайвандҳо ==
{{новбарӣ}}
* [http://www.1yachtua.com/Chartr/medit/MedSea.htm Физико-географический очерк].
* [http://www.1yachtua.com/Chartr/medit/GeoStr.htm Средиземное море. Геологическое строение и рельеф дна. Гидрологический режим].
* {{cite web|url=http://www.krugosvet.ru/articles/03/1000382/1000382a1.htm|title=Средиземное море|publisher=[[Кругосвет]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102155012/http://www.krugosvet.ru/articles/03/1000382/1000382a1.htm|archivedate=2008-01-02}}

{{ПБ}}

{{Ҷазираҳои Баҳри миёназамин}}

{{Баҳрҳои Уқёнуси Атлантик}}

[[Гурӯҳ:Баҳри миёназамин| ]]
[[Гурӯҳ:Баҳрҳои Уқёнуси Атлантик]]


{{ҷуғрофия-нопурра}}
{{ҷуғрофия-нопурра}}

Нусха 04:12, 5 Декабри 2018

Баҳри миёназамин
?
Характеристики
Наибольшая глубина5 121 м
Средняя глубина1 541 м
Ҷойгиршавӣ
Парвандаҳо дар Викианбор

Баҳри Миёназамин (юн. Μεσόγειος Θάλασσα, лот. Mare Mediterraneum — баҳри дохилии Уқёнуси Атлантик, дар байни қитъаҳои Аврупо, Осиё ва Африқо.

Ҷуғрофиё

Баҳри миёназаминро дар ғарб гул. Гибралтар бо Уқёнуси Атлантик, дар шимолу шарқ гулӯгоҳи Дарданелл бо Баҳри Мармар ва гул. Босфор бо Баҳри Сиёҳ, дар ҷанубу шарқ наҳри Суэс бо Баҳри Сурх пайваст мекунад. Дар соҳилҳои Баҳри миёназамин 22 давлат ҷойгиранд; Аврупо (аз ғарб ба шарқ): Британияи Кабир (Гибралтар), Испания, Фаронса, Монако, Итолиё, Малта, Словения, Хорватия, Босния ва Герсоговина, Черногория, Албания, Юнон, Туркия; Осиё (аз шимол ба ҷануб): Туркия, Сурия, Кипр, Лубнон, Исроил, Миср (қисми осиёӣ); Африқо (аз шарқ ва ғарб): Миср (қисми африқоӣ), Либиё, Тунис, Алҷазоир, Марокаш ва Испания (Сеут ва Мелил). Баҳри миёназамин ба баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия, Тиррен, Адриатика, Ион, Эгей, Крит, Либиё ва Кипр тақсим мешавад. Масоҳ. 2,5 млн км2, ҳаҷми об 3839 ҳазор км3, умқи миёнааш 1541 м, ҷойи амиқтаринаш 5121 м. Соҳилҳояш кӯҳсор ва пасти ҳамвор.

Халиҷҳо

Халиҷҳои калонаш: Валенсия, Лион, Генуя, Торонто, Сидра (Сирти Калон), Қобис (Сирти Хурд).

Ҷазираҳо

Ҷаз-ҳои бузургаш: Балеар, Корсика, Сардиния, Ситсилия, Крит ва Кипр. Ба Баҳри миёназамин д-ҳои Эбро, Рона, Тибр, По, Нил мерезанд. Ҳаҷми резиши солона наздики 430 км3.

Релйеф

Баҳри миёназамин дар минтақаи геосинклинали алпӣ ҷойгир буда, релйефи қаъраш мураккаб аст. Аз ҷиҳати геоморфологӣ Баҳри миёназаминро ба се ҳавза ҷудо мекунанд: Ғарбӣ — ҳавзаи Алҷазоиру Прованс — умқаш бештар аз 2800 м (пастхамии баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия ва Тиррен); Марказӣ — умқаш зиёда аз 5100 м (хамии Марказӣ ва пастхамии баҳрҳои Адриатика ва Ион); Шарқӣ — Левант, умқаш наздики 4380 м (пастхамии баҳрҳои Левант, Эгей ва Мармар).

Иқлим

Иқлими Баҳри миёназамин мустақили баҳримиёназаминӣ буда, хусусиятҳои махсуси субтропикӣ дорад (зимистонаш нарми сернам ва тобистон гарми хушк). Антисиклони Азор сабаби зиёдтар вазидани бодҳои шимолу ғарбӣ мегардад. Ҳарорати миёнаи ҳавои январ дар соҳилҳои шимол 7-10°С, дар соҳилҳои ҷанубӣ 14-16°С, август мувофиқан 22-24°С ва 25-30°С. Боришоти солона дар ҷанубу шарқ 100 мм, дар шимолу ғарб 1100—1300 мм. Боришоти зиёд шӯрии оби Баҳри миёназаминро паст мекунад, вале бо дохил шудани обҳои Уқёнуси Атлантик ва Баҳри Сиёҳ шӯрӣ боз барқарор мегардад. Шӯрии об −36-39 дарсад. Мадди баҳр нимшабонарӯзист, дар аксари ноҳияҳо 0,1-0,5 м; дар соҳилҳои шарқии Тунис 1,7 м баланд мегардад. Зимистон баландии мавҷи баҳр то ба 7-8 м мерасад. Ҷараёни об қад-қади соҳил ҳамеша давр мезанад. Ҳарорати миёнаи сатҳи об феврал дар ғарб 13°С, дар шарқ то 17°С, авг. дар халиҷи Лион 200С, дар шарқ то ба 30°С мерасад.

Ҳайвоноту наботот

Дар Баҳри миёназамин қариб 7 ҳазор намуд ҳайвоноти обӣ ва рустаниҳо, аз ҷумла 550 навъи моҳӣ, делфин, як навъи тюлен, сангпушти баҳрӣ, ҳаштпо, харчанги баҳрӣ, калмар, лангуст, сагчаҳои баҳрӣ ва ғарб мавҷуданд. Моҳиҳои шикорбобаш: сардин, суфрамоҳӣ, самак, шӯрмоҳӣ, гулмоҳӣ, зағутамоҳӣ. Дар баъзе минтақаҳои Баҳри миёназамин, хусусан дар Баҳри Эгей, мармарак ва марҷони сурх мавҷуданд.

Аҳамияти иқтисодӣ

Баҳри миёназамин дорои аҳаммияти иқтисодӣ аст. Дар равобити иқтисодии мамлакатҳои гирду атрофаш ҳамчун роҳи транзитӣ нақши муҳим дорад. Ба воситаи Баҳри миёназамин роҳҳои муҳимми баҳрие мегузаранд, ки Аврупо, Африқо, мамлакатҳои Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ, Австралияро мепайвандад.

Бандарҳо

Бандарҳои асосиаш: Барселона (Испания), Марсел (Фаронса), Генуя, Неапол (Итолиё), Пирей (Юнон), Бейрут (Лубнон), Порт-Саид, Искандария (Ҷумҳурии Мисри Араб), Тунис, Бизерта (Тунис), Банғозӣ, Марса-ал-Брега, Триполи (Либиё), Алҷазира, Беҷоия (Алҷазоир).

Эзоҳ

Адабиёт

  • Грацианский А. Н. Природа Средиземноморья. — М., 1971.
  • Основные черты геологического строения, гидрологического режима и биологии Средиземного моря. — М., 1965.
  • Циргоффер А. Атлантический океан и его моря. : Пер. с польск. — M., 1975.
  • Lacombe H., Tehernia P. Caracteres Hydrologiques et circulation deseaux en Mediterranee. В кн.: The Mediterrnean Sea, 1972.

Пайвандҳо

commons: Баҳри миёназамин дар Викианбор

Шаблон:Ҷазираҳои Баҳри миёназамин

Ҷаҳон Ин мақолаи нопурра аз ҷуғрофияи Ҷаҳон мебошад.
Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Баҳри_миёназамин&oldid=1020754"