Баҳри миёназамин: Тафовут байни таҳрирҳо

Баҳри миёназамин?
Ҷойгиршавӣ
Парвандаҳо дар Викианбор

Browse history interactively

← Фарқияти аввалина Фарқияти баъдина →

Content deleted Content added

ВизуалӣВики-матн

Inline

Нусха 04:07, 5 Декабри 2018

Баҳри Миёназамин - баҳри дохилии Уқёнуси Атлантик, дар байни қитъаҳои Аврупо, Осиё ва Африқо.

Ҷуғрофиё

Баҳри миёназаминро дар ғарб гул. Гибралтар бо Уқёнуси Атлантик, дар шимолу шарқ гулӯгоҳи Дарданелл бо Баҳри Мармар ва гул. Босфор бо Баҳри Сиёҳ, дар ҷанубу шарқ наҳри Суэс бо Баҳри Сурх пайваст мекунад. Дар соҳилҳои Баҳри миёназамин 22 давлат ҷойгиранд; Аврупо (аз ғарб ба шарқ): Британияи Кабир (Гибралтар), Испания, Фаронса, Монако, Итолиё, Малта, Словения, Хорватия, Босния ва Герсоговина, Черногория, Албания, Юнон, Туркия; Осиё (аз шимол ба ҷануб): Туркия, Сурия, Кипр, Лубнон, Исроил, Миср (қисми осиёӣ); Африқо (аз шарқ ва ғарб): Миср (қисми африқоӣ), Либиё, Тунис, Алҷазоир, Марокаш ва Испания (Сеут ва Мелил). Баҳри миёназамин ба баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия, Тиррен, Адриатика, Ион, Эгей, Крит, Либиё ва Кипр тақсим мешавад. Масоҳ. 2,5 млн км², ҳаҷми об 3839 ҳазор км³, умқи миёнааш 1541 м, ҷойи амиқтаринаш 5121 м. Соҳилҳояш кӯҳсор ва пасти ҳамвор.

Халиҷҳо

Халиҷҳои калонаш: Валенсия, Лион, Генуя, Торонто, Сидра (Сирти Калон), Қобис (Сирти Хурд).

Ҷазираҳо

Ҷаз-ҳои бузургаш: Балеар, Корсика, Сардиния, Ситсилия, Крит ва Кипр. Ба Баҳри миёназамин д-ҳои Эбро, Рона, Тибр, По, Нил мерезанд. Ҳаҷми резиши солона наздики 430 км³.

Релйеф

Баҳри миёназамин дар минтақаи геосинклинали алпӣ ҷойгир буда, релйефи қаъраш мураккаб аст. Аз ҷиҳати геоморфологӣ Баҳри миёназаминро ба се ҳавза ҷудо мекунанд: Ғарбӣ – ҳавзаи Алҷазоиру Прованс – умқаш бештар аз 2800 м (пастхамии баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия ва Тиррен); Марказӣ – умқаш зиёда аз 5100 м (хамии Марказӣ ва пастхамии баҳрҳои Адриатика ва Ион); Шарқӣ – Левант, умқаш наздики 4380 м (пастхамии баҳрҳои Левант, Эгей ва Мармар).

Иқлим

Иқлими Баҳри миёназамин мустақили баҳримиёназаминӣ буда, хусусиятҳои махсуси субтропикӣ дорад (зимистонаш нарми сернам ва тобистон гарми хушк). Антисиклони Азор сабаби зиёдтар вазидани бодҳои шимолу ғарбӣ мегардад. Ҳарорати миёнаи ҳавои январ дар соҳилҳои шимол 7–10°С, дар соҳилҳои ҷанубӣ 14–16°С, август мувофиқан 22–24°С ва 25–30°С. Боришоти солона дар ҷанубу шарқ 100 мм, дар шимолу ғарб 1100–1300 мм. Боришоти зиёд шӯрии оби Баҳри миёназаминро паст мекунад, вале бо дохил шудани обҳои Уқёнуси Атлантик ва Баҳри Сиёҳ шӯрӣ боз барқарор мегардад. Шӯрии об –36–39 дарсад. Мадди баҳр нимшабонарӯзист, дар аксари ноҳияҳо 0,1–0,5 м; дар соҳилҳои шарқии Тунис 1,7 м баланд мегардад. Зимистон баландии мавҷи баҳр то ба 7–8 м мерасад. Ҷараёни об қад-қади соҳил ҳамеша давр мезанад. Ҳарорати миёнаи сатҳи об феврал дар ғарб 13°С, дар шарқ то 17°С, авг. дар халиҷи Лион 200С, дар шарқ то ба 30°С мерасад.

Ҳайвоноту наботот

Дар Баҳри миёназамин қариб 7 ҳазор намуд ҳайвоноти обӣ ва рустаниҳо, аз ҷумла 550 навъи моҳӣ, делфин, як навъи тюлен, сангпушти баҳрӣ, ҳаштпо, харчанги баҳрӣ, калмар, лангуст, сагчаҳои баҳрӣ ва ғарб мавҷуданд. Моҳиҳои шикорбобаш: сардин, суфрамоҳӣ, самак, шӯрмоҳӣ, гулмоҳӣ, зағутамоҳӣ. Дар баъзе минтақаҳои Баҳри миёназамин, хусусан дар Баҳри Эгей, мармарак ва марҷони сурх мавҷуданд.

Аҳамияти иқтисодӣ

Баҳри миёназамин дорои аҳаммияти иқтисодӣ аст. Дар равобити иқтисодии мамлакатҳои гирду атрофаш ҳамчун роҳи транзитӣ нақши муҳим дорад. Ба воситаи Баҳри миёназамин роҳҳои муҳимми баҳрие мегузаранд, ки Аврупо, Африқо, мамлакатҳои Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ, Австралияро мепайвандад.

Бандарҳо

Бандарҳои асосиаш: Барселона (Испания), Марсел (Фаронса), Генуя, Неапол (Итолиё), Пирей (Юнон), Бейрут (Лубнон), Порт-Саид, Искандария (Ҷумҳурии Мисри Араб), Тунис, Бизерта (Тунис), Банғозӣ, Марса-ал-Брега, Триполи (Либиё), Алҷазира, Беҷоия (Алҷазоир).

Эзоҳ

Адабиёт

Баҳри миёназамин // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

Ин мақолаи нопурра аз ҷуғрофияи Ҷаҳон мебошад.
Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед.

@@ Сатри 11: / Сатри 11: @@
 |Масоҳат=
 }}
+'''Баҳри Миёназамин''' - баҳри дохилии Уқёнуси Атлантик, дар байни қитъаҳои Аврупо, Осиё ва Африқо.
-'''Баҳри Миёназамин''', баҳри дохилии уқёнуси Атлантик, дар байни дитъахри [[Европа]], [[Осиё]] ва [[Африка]]. Б. М.-ро дар F. гул. Гибралтар бо уд. Атлантик, дар Шим. Ш. гул. Дарданелл бо Б. Мармар ва гул. Босфор бо Б. CneXj, дар Ҷ. Ш. кан. Суэц бо Б. Сурх пайваст мекунанд. Баҳри Миёназамин ба 6аҳрҳои Тиррен, Адриатика, Ион, Эгей, Лигурия, Бамар ва Алборан тақсим мешавад. Масоҳаташ 2,5 млн км²; ҳаҷми [[об]] 3839 ҳаз. км3, чуқурии миёна 1541 м, чри чудуртаринаш 5121 м. Соҳилҳояш [[кӯҳ]]сор ва расти ҳамвор. Халҳои калонаш: Валенсия, Лион, Генуя, Таранто, Сидра (Сирти Калон), Қобис (Сирти Хурд). Ҷазҳои калонаш: Балеар, [[Корсика]], [[Сардиния]], Сицилия, Крит ва Кипр. Ба Баҳри Миёназамин дарёҳои [[дарёи Нил|Нил]], [[дарёи Эбро|Эбро]], [[дарёи Рона|Рона]], По ва г. мерезанд. Б. М. дар ноҳияи геосинклинали альпӣ водеъ гашта, рельофи даъри он мураккаб аст.
+== Ҷуғрофиё ==
-Аз чихати геоморфологи Баҳри Миёназаминро ба се хавза Чудо мекунанд: ғарбӣ—хавзаи Алҷазоиру Прованс — чудуриаш зиёда аз 2800 м (пастхамии баҳрҳои Альборан, Балеар, Лигурия ва Тиррен); , Марказӣ—чудуриаш бештар аз 5100 м (хамии Марказӣ ва пастха¬мии баҳрҳои Адриатика ва Ион); Шардӣ — Левант, чудуриаш дариб 4380 м (пастхамии баҳрҳои Левант, Эгей ва Мармар). Идлими Баҳри Миёназамин ба типи мустадили баҳримиёназаминӣ чудо шуда, хусусиятҳои хоси субтропики дорад; [[зимистон]] сернами мулоим ва [[тобистон]] гарми хушк. Антициклони Азор боиси бештар вазидани бодҳои шим. ғарбӣ мегардад. Барои як датор нохдяҳо бодҳои махаллӣ (этезии мистраль, бора, сирокко) хосанд. Ҳарор. миёнаи ҳавоӣ янв. дар соҳилҳои шим. 7—10° С, дар соҳилҳои ҷан. 14—16° С, авг. мувофидан 22—24° С ва 25—30° С. Боришоти солона дар Ҷ. Ш. 100 мм, дар ҷойҳои кушод 300—600 мм, дар Шим. F. 1100—1300 мм. Боронгарӣ шурии оби Баҳри Миёназаминро паст мекунад, вале аз дохил шудани обҳои уд. Атлантик ва Б. Сиёҳ шурии он боз бардарор мегардад.
+Баҳри миёназаминро дар ғарб гул. Гибралтар бо Уқёнуси Атлантик, дар шимолу шарқ гулӯгоҳи Дарданелл бо Баҳри Мармар ва гул. Босфор бо Баҳри Сиёҳ, дар ҷанубу шарқ наҳри Суэс бо Баҳри Сурх пайваст мекунад. Дар соҳилҳои Баҳри миёназамин 22 давлат ҷойгиранд; '''Аврупо''' (аз ғарб ба шарқ): Британияи Кабир (Гибралтар), Испания, Фаронса, Монако, Итолиё, Малта, Словения, Хорватия, Босния ва Герсоговина, Черногория, Албания, Юнон, Туркия; '''Осиё''' (аз шимол ба ҷануб): Туркия, Сурия, Кипр, Лубнон, Исроил, Миср (қисми осиёӣ); Африқо (аз шарқ ва ғарб): Миср (қисми африқоӣ), Либиё, Тунис, Алҷазоир, Марокаш ва Испания (Сеут ва Мелил). Баҳри миёназамин ба баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия, Тиррен, Адриатика, Ион, Эгей, Крит, Либиё ва Кипр тақсим мешавад. Масоҳ. 2,5 млн км<sup>2</sup>, ҳаҷми об 3839 ҳазор км<sup>3</sup>, умқи миёнааш 1541 м, ҷойи амиқтаринаш 5121 м. Соҳилҳояш кӯҳсор ва пасти ҳамвор.
+=== Халиҷҳо ===
-Мадду чдзр характери нимшабонарузӣ дошта, баландии мадд дар аксари ноҳияҳо 0,1—0,5 м; дар соҳилҳои шардии [[Тунис]] 1,7 м. [[Зимистон]] баландии мавҷи баҳр то ба 7— 8 м мерасад. Қаддади соҳил чдраёни об доимо давр мезанад. Ҳарорати миёнаи [[об]] — феврал дар F. 13° С, дар Ш. то 17° С, авг. дар хал. Лион 20° С, дар Ш. то 30° С мерасад. Шурии об 36— 39,5 %о. Одами ҳайвоноти Б. М. ба фаунаи ноҳияҳои гармтари уд. Атлантик монанд аст. ариб 7 ҳаз. хел ҳайвоноти обӣ ва растаниҳо, аз ҷумла 550 намуди [[моҳӣ]], [[делфин]], як намуди [[тюлен]], [[сангпушт]]и баҳри, ҳапггао, [[калмар]], [[харчанг]]и баҳрӣ, [[лангуст]] ва ғайраҳо мавчуданд. Моҳиҳои шикорбобаш: сардин, тунес, макрель, скумбрия ва г. Обсабзҳояш гуногунанд: лериденҳо, саргассҳо ва г. Баҳри Миёназамин аз замонҳои дадим дар ҳаёти иктисодии халкҳои. соҳилҳояш аҳамияти махсус дошт.
+Халиҷҳои калонаш: Валенсия, Лион, Генуя, Торонто, Сидра (Сирти Калон), Қобис (Сирти Хурд).
+=== Ҷазираҳо ===
+Ҷаз-ҳои бузургаш: Балеар, Корсика, Сардиния, Ситсилия, Крит ва Кипр. Ба Баҳри миёназамин д-ҳои Эбро, Рона, Тибр, По, Нил мерезанд. Ҳаҷми резиши солона наздики 430 км<sup>3</sup>.
+== Релйеф ==
+Баҳри миёназамин дар минтақаи геосинклинали алпӣ ҷойгир буда, релйефи қаъраш мураккаб аст. Аз ҷиҳати геоморфологӣ Баҳри миёназаминро ба се ҳавза ҷудо мекунанд: Ғарбӣ – ҳавзаи Алҷазоиру Прованс – умқаш бештар аз 2800 м (пастхамии баҳрҳои Алборан, Балеар, Лигурия ва Тиррен); Марказӣ – умқаш зиёда аз 5100 м (хамии Марказӣ ва пастхамии баҳрҳои Адриатика ва Ион); Шарқӣ – Левант, умқаш наздики 4380 м (пастхамии баҳрҳои Левант, Эгей ва Мармар).
+== Иқлим ==
+Иқлими Баҳри миёназамин мустақили баҳримиёназаминӣ буда, хусусиятҳои махсуси субтропикӣ дорад (зимистонаш нарми сернам ва тобистон гарми хушк). Антисиклони Азор сабаби зиёдтар вазидани бодҳои шимолу ғарбӣ мегардад. Ҳарорати миёнаи ҳавои январ дар соҳилҳои шимол 7–10°С, дар соҳилҳои ҷанубӣ 14–16°С, август мувофиқан 22–24°С ва 25–30°С. Боришоти солона дар ҷанубу шарқ 100 мм, дар шимолу ғарб 1100–1300 мм. Боришоти зиёд шӯрии оби Баҳри миёназаминро паст мекунад, вале бо дохил шудани обҳои Уқёнуси Атлантик ва Баҳри Сиёҳ шӯрӣ боз барқарор мегардад. Шӯрии об –36–39 дарсад. Мадди баҳр нимшабонарӯзист, дар аксари ноҳияҳо 0,1–0,5 м; дар соҳилҳои шарқии Тунис 1,7 м баланд мегардад. Зимистон баландии мавҷи баҳр то ба 7–8 м мерасад. Ҷараёни об қад-қади соҳил ҳамеша давр мезанад. Ҳарорати миёнаи сатҳи об феврал дар ғарб 13°С, дар шарқ то 17°С, авг. дар халиҷи Лион 200С, дар шарқ то ба 30°С мерасад.
+== Ҳайвоноту наботот ==
+Дар Баҳри миёназамин қариб 7 ҳазор намуд ҳайвоноти обӣ ва рустаниҳо, аз ҷумла 550 навъи моҳӣ, делфин, як навъи тюлен, сангпушти баҳрӣ, ҳаштпо, харчанги баҳрӣ, калмар, лангуст, сагчаҳои баҳрӣ ва ғарб мавҷуданд. Моҳиҳои шикорбобаш: сардин, суфрамоҳӣ, самак, шӯрмоҳӣ, гулмоҳӣ, зағутамоҳӣ. Дар баъзе минтақаҳои Баҳри миёназамин, хусусан дар Баҳри Эгей, мармарак ва марҷони сурх мавҷуданд.
+== Аҳамияти иқтисодӣ ==
+Баҳри миёназамин дорои аҳаммияти иқтисодӣ аст. Дар равобити иқтисодии мамлакатҳои гирду атрофаш ҳамчун роҳи транзитӣ нақши муҳим дорад. Ба воситаи Баҳри миёназамин роҳҳои муҳимми баҳрие мегузаранд, ки Аврупо, Африқо, мамлакатҳои Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ, Австралияро мепайвандад.
+=== Бандарҳо ===
+Бандарҳои асосиаш: Барселона (Испания), Марсел (Фаронса), Генуя, Неапол (Итолиё), Пирей (Юнон), Бейрут (Лубнон), Порт-Саид, Искандария (Ҷумҳурии Мисри Араб), Тунис, Бизерта (Тунис), Банғозӣ, Марса-ал-Брега, Триполи (Либиё), Алҷазира, Беҷоия (Алҷазоир).
 == Эзоҳ ==