Баҳри миёназамин

Баҳри миёназамин?
Ҷойгиршавӣ
Парвандаҳо дар Викианбор

Баҳри Миёназамин, баҳри дохилии уқёнуси Атлантик, дар байни дитъ-ахри Европа, Осиё ва Африка. Б. М.-ро дар F. гул. Гибралтар бо уд. Ат¬лантик, дар Шим. Ш. гул. Дарданелл бо Б. Мармар ва гул. Босфор бо Б. CneXj, дар Ч,. Ш. кан. Суэц бо Б. Сурх пайваст мекунанд. Баҳри Миёназамин ба 6аҳрҳои Тиррен, Адриатика, Ион, Эгей, Ли¬гурия, Бамар ва Алборан тақсим мешавад. Масоҳаташ 2,5 млн км2; ҳаҷми об 3839 х,аз. км3, чуқурии миёна 1541 м, чри чудуртаринаш 5121 м. Соҳилҳояш кӯҳсор ва расти ҳамвор. Хал-х,ои калонаш: Валенсия, Лион, Генуя, Таранто, Сидра (Сирти Ка¬лон), К,обис (Сирти Хурд). Ч,аз-х.ои калонаш: Балеар, Корсика, Сардиния, Сицилия, Крит ва Кипр. Ба Баҳри Миёназамин дарёҳои Нил, Эбро, Рона, По ва г. ме¬резанд. Б. М. дар ноҳияи геосинкли¬нали альпй водеъ гашта, рельофи даъри он мураккаб аст.

Аз чихдти геоморфологи Баҳри Миёназамин-ро ба се хавза Чудо мекунанд: ғарбй—хавзаи Ал-ч,азоиру Прованс — чудуриаш зиёда аз 2800 м (пастхамии б-ҳ,ои Альбо¬ран, Балеар, Лигурия ва Тиррен); , Марказӣ— чудуриаш бештар аз 5100 м (хамии Марказӣ ва пастха¬мии б-ҳои Адриатика ва Ион); Шардй — Левант, чудуриаш дариб 4380 м (пастхамии б-х,ои Левант, Эгей ва Мармар). Идлими Баҳри Миёназамин ба типи мус-тадили бах,римиёназаминй чудо шу-да, хусусиятх,ои хоси субтропики дорад; зимистон сернами мулоим ва тобистон гарми хушк. Антициклони Азор боиси бештар вазидани бод-х,ои шим. гарбй мегардад. Барои як датор нохдях,о бодх,ои махаллй (эте-зии мистраль, бора, сирокко) хо-санд. Х,арор. миёнаи х,авой янв. дар сох,илх,ои шим. 7—10° С, дар сох,ил-х,ои ч,ан. 14—16° С, авг. мувофидан 22—24° С ва 25—30° С. Боришоти со¬лона дар Ч,. Ш. 100 мм, дар ч.ойх.ои кушод 300—600 мм, дар Шим. F. 1100—1300 мм. Боронгарй шурии оби Баҳри Миёназамин-ро паст мекунад, вале аз до-хил шудани обх,ои уд. Атлантик ва Б. Сиёх, шурии он боз бардарор ме¬гардад.

Мадду чдзр характери ним¬шабонарузй дошта, баландии мадд дар аксари нохияхо 0,1—0,5 м; дар сох,илх,ои шардии Тунис 1,7 м. Зимистон баландии мавч.и бах,р то ба 7— 8 м мерасад. К,ад-дади сох,ил чдраё-ни об доимо давр мезанад. Ҳарорати миёнаи об — феврал дар F. 13° С, дар Ш. то 17° С, авг. дар хал. Лион 20° С, дар Ш. то 30° С мерасад. Шурии об 36— 39,5%о. Одами хдйвоноти Б. М. ба фау-наи нох,иях,ои гармтари уд. Атлантик монанд аст. ариб 7 х,аз. хел хдйво-ноти обй ва растаних,о, аз ч,умла 550 намуди моҳӣ, делфин, як намуди тюлен, сангпушти баҳри, х,апггао, калмар, харчанги баҳрй, лангуст ва ғайраҳо мавчуданд. Моҳиҳои шикорбобаш: сардин, тунес, макрель, скумбрия ва г. Обсабзх.ояш гуногунанд: лериден-хо, саргассх,о ва г. Баҳри Миёназамин аз замонхои дадим дар х.аёти иктисодии халкҳои. сохилхояш аҳамияти махсус дошт.