Jump to content

Uelsi Çanubiji Nav

Edit links
Az Википедиа
Uelsi Çanubiji Nav
angl. New South Wales
Parcam Nişon
Parcam Nişon
Kişvar  [[|]]
Markazi ma'murī Sidnej
Rohbar Chris Minns[d]
Ta'rix va çuƣrofijo
Ta'rixi ta'sis 1788
Masohat
  • 801 150 km²[1]
Balandī
 160 m
Vaqti mintaqavī UTC+10:00[d], UTC+11:00[d] va Australia/Sydney[d][5]
Aholī
Aholī
Şinosahoi adadī
Ramzi ISO 3166-2 AU-NS
Kodi telefon 02[4], 03[4] va 08[4]
Vebgohi rasmī
Uelsi Çanubiji Nav dar xarita
 Parvandaho dar Vikianbor

Uelsi Çanubiji Nav ( angl. New South Wales, NSW ) – ijolat dar çanubu şarqi Avstralija, jake az qadimtarin va serşumortarin vohidi ma'muriju hududī meboşad. Aholiaş 6 917 658 nafar ast [6] (2011). Pojtaxt va kalontarin şahr Sidnej meboşad. Digar şahrhoi kalon - Njukasl, Vullongong, Vagga-Vagga, Olberi, Tamuort.

Şior: "Orta Recens Quam Pures Nites" ("Az nav pajdo şud, cī xel meduraxşī!") "). Laqabhoi rasmī – "Avvalin Davlat", "Sarvazir".

Çuƣrofija

[viroiş | edit source]

Masohati davlatī – 800 642 km² (bajni ijolat va qalamravi kişvar çoi 5-um). Dar şimol ijolat bo Kvinslend, dar şarq bo obhoi bahri Tasman (uqjonusi Orom) şusta meşavad, dar çanub bo Viktorija, dar ƣarb - bo Avstralijai Çanubī hamsarhad meboşad. Ijolat du anklavro - sub'ekti federatsijaro - Hududi pojtaxti Avstralija va Hududi Çervis-ro darbar megirad.

Qatorai taqsimkunandai buzurg ijolatro ba mintaqahoi seraholiji şarqī (sohilī) va daştī, kişovarzī, ƣarbī taqsim mekunad. Xudi dar mintaqahoi kūhiston, bo darnazardoşti muşkilihoi istifodai xoçagiji xalq va behamtoī manzaraho va olami nabotot, parvarişgohho va boƣhoi millī zijodand. Markazi sajjohī şahri Katumba meboşad, ki dar on ço çojgir ast.

Boƣhoi millī

[viroiş | edit source]

Dar Uelsi Çanubiji Nav beş az 780 boƣhoi millī va mintaqahoi muhofizatşavanda mavçudand, ki onho zijoda az 8% ijolotro işƣol mekunand.[7][8]

Avvalin parki milliji Avstralija (va dujum dar çahon ba'd az Boƣi Milliji Jellouston dar IMA) Parki Milliji Şohona dar kanori çanubiji Sidnej 26 apreli soli 1879 şud. Buzurgtarin boƣi davlatī Boƣi Milliji Kostsjuşko meboşad, ki mintaqai kūhiro faro megirad.[9]

Assotsiatsijai milliji boƣho dar soli 1957 bo hadafi eçodi sistemai boƣhoi millī dar sarosari Uelsi Çanubiji Nav ta'sis doda şudaast. In dar soli 1967 ba vuçud omadani Kumitai hifzi boƣhoi millī va vahşiro faroham baxşid [10]. In taşkiloti hukumatī baroi nigahdorī va ruşdi boƣho va mintaqahoi hifzşavanda, incunin hifzi inşooti farhangī va merosi tabiī dar UÇN mas'ul ast. Boƣho metavonand rustaniho va hajvonotro hifz kunand. Az çumla, jake az qadimtarin va kamjofthoi rūi zamin, daraxtoni sūzanbargi vollemija, dar Boƣi Milliji Vollemī merūjand. Mintaqahoi muqaddasi aborigeniji Avstralija incunin muhofizat karda meşavand, masalan, dar boƣi Milliji Mutevintgi dar ƣarbi ijolot.

Soli 2000, haft boƣi millī va jak mamnū'gohi davlatī ba sistemai milliji Boƣi kūhhoi kabud muttahid karda şudand.

Ta'rix

[viroiş | edit source]

Gumon meravad, ki in ijolat mohi janvari soli 1788 hangomi furud omadani istilogaroni anglis, ki az çonibi Floti Avval ba Avstralija ovarda şuda budand va avvalin şahraki avrupoiji Sidnejro (holo şahr) dar Port Çekson Bay dar sohili çanubu şarqi Avstralija ta'sis dodaand, ta'sis doda şudaast.

Dar avval, ijolat jak qismi zijodi qalamravi kontinentaliji Avstralijaro dar bar megirift. Dar asri XIX digar mintaqahoi kalon tadriçan az on çudo karda şudand.

Aborigenho (aholiji mahallī)

[viroiş | edit source]

Dar ibtido in ijolotro qabilahoi aborigenī, ki dar Avstralija taqriban 40-60 hazor sol peş pajdo şuda budand, istiqomat mekardand.

1788 sol. Mustamlikai Britonijo

[viroiş | edit source]

Kaşfi avrupoii Uelsi Çanubiji Nav az çonibi kapitan Çejms Kuk ançom şudaast (soli 1770).

Avvalin kolonijai Britonijo az çonibi kapitan Artur Filip ta'sis doda şudaast, ki az zamoni ta'sisaş 1788 to 1792 hokimi on bud.[11][12] Dar in muddat, Uelsi Çanubiji Nav tanho jak kolonijai çazo bud.

Pas az solhoi tūloniji betartibī va sarnagun şudani hokim Uiljam Blaj, Britonijo dar soli 1809 gubernatori navro firistod.[13] - podpolkovnik (ba'dtar general-major ) Laklan Makkuoriro, ki vazifai vaj islohoti kolonna bud. Makkuori ba soxtani rohho, marinaho, kalisoho va binohoi çam'ijatī şurū' kard, muhaqqiqonro ba qit'ai dur firistod va incunin baroi me'moriji kūcahoi Sidnej me'morro kiro kard. Osori Makkariro imrūzho niz didan mumkin ast.

Asri XIX

[viroiş | edit source]

Dar tūli sadai XIX qalamravhoi nazarras bo navbat az Uelsi Çanubiji Nav çudo şudand, ki mustamlikahoi mustaqili Britonijo şudand : Tasmanija (kolonijai çudogona bo nomi Van Dajmen zamin e'lon karda şud, dar soli 1825), Avstralijai Çanubī ( 1836), Zelandijai Nav (1841), Viktorija (1851) va Kvinslend (1859). Soli 1855 ba Uelsi Çanubiji Nav içozat doda şud, ki hukumati mustaqil doşta boşad.

1901 - Federatsijai Avstralija

[viroiş | edit source]

Dar oxiri sadai XIX harakat baroi muttahid kardani kolonijahoi Avstralija ba federatsija oƣoz şud. Konfronsho va forumho bo iştiroki rohbaroni kolonijaho muntazam guzaronida şudand. Dar bajni tarafdoroni tiçorati ozod az UÇN va namojandagoni digar kolonijai peşsaf – Viktorija, ki iqtisodijoti proteksionistī doşt, bahs ba mijon omad. On vaqt postgohhoi gumrukī dar marzho, hatto dar darjoi Mjurrej, ma'mul budand. Safar az UÇN ba Viktorija on rūzho ba safari imrūza az Zelandijai Nav ba UÇN xele monand bud.

Dar bajni çonibdoroni federatsija Sarvaziri Uelsi Çanubiji Nav Ser Henri Parks niz budand. (angl. Sir Henry Parkes). Jordamciji digari federatsija sarvaziri ojandai Avstralija Edmund Barton meboşad (angl. Edmund Barton). Dar voxūrī dar Karev dar soli 1893 loihai ibtidoiji konstitutsijaro omoda kard.

Dar soli 1898 dar borai taşkili federatsija dar ijoloti Uelsi Çanubiji Nav, Viktorija, Avstralijai Çanubī va Tasmanija ra'jpursī barguzor gardid. Aksari ovozho ba çonibdorī karda şudand, ammo hukumati navi Uelsi Çanubiji Nav, bo sarvariji sarvazir Çorç Rid (angl. George Reid ) bo laqabi "Rid Ha - Ne" bo sababi taƣjirjobiji hameşagiji afkor, talaboti aksarijati salohijatdorro ba tarafdorī muqarrar kard.

Nimai avvali sadai XX

[viroiş | edit source]

Bo barqaror şudani tiçorati bajnalmilalī pas az Çangi Jakumi Çahonī, narxi garoni davroni çang past şud. Norozigiji dehqonon az narxhoi muqarrarkardai hukumati Xjuz afzudaast. Soli 1919 fermeron Hizbi agrariro ta'sis dodand. In hizbro dar sathi millī az çonibi Erl Pejç ,duxtur az Grafton va dar daraçai ijolatī Majkl Braxner, fermeri Tenterfild rohbari mekardand.

Taqsimoti ma'murī

[viroiş | edit source]
  1. Vnutrennij Sidnej (angl. — Inner Sydney)
  2. Vneşnij Sidnej (angl. — Outer Sydney)
  3. Okrug Sidneja (angl. — Sydney Surrounds)
  4. Sredne-Severnoe Pobereƶьe (angl. — Mid-North Coast)
  5. Mjurrej (angl. — Murray)
  6. Mjurrambidƶi (angl. — Murrumbidgee)
  7. Xanter (angl. — Hunter)
  8. Illavarra (angl. — Illawarra)
  9. Ricmond-Tvid (angl. — Richmond-Tweed)
  10. Jugo-Vostok (angl. — South-Eastern Region)
  11. Sever (angl. — Northern Region)
  12. Tsentralьnыj Zapad (angl. — Central West)
  13. Severo-Zapad (angl. — North Western Region)
  14. Dalьnij Zapad (angl. — Far West)

Aholī

[viroiş | edit source]

Dar oxiri soli 2009, şumorai aholī 7,191,500 çam'ijatro taşkil mekard, afzoişi solona 1,6% bud, ki az sathi mijonai kişvar 2% kamtar ast.[14]

Iqtisod

[viroiş | edit source]

MMD-i davlatī dar soli 2006 310 milliard dollarro taşkil dodaast, ki ba 45,584 dollar ba har sari aholī rost meojad.[15]

Kişovarzī

[viroiş | edit source]

Kişovarzī dar şarqi UÇN 2/3-i qalamravro darbar megirad. Dar corvodorī corvoi kaloni şoxdor, gūsfand va xukho, ki dar avvali ruşdi qit'a az çonibi avrupoiho vorid karda şudaand bartarijat dorand. Ştat az rūi şumorai corvoi xonagī dar Avstralija dar çoi avval meistad, ki 1/3 sar gūsfand, 1/5 sarşumori corvo va 1/3 sar xuk-ro darbar megirad.

Ta'lim

[viroiş | edit source]

Tahsiloti ibtidoī va mijona

[viroiş | edit source]
Maktabi çam'ijatiji Engadin (ibtidoī) ,

Sistemai maktabī dar Uelsi Çanubiji Nav ibtidoī (ta'lim az kūdakiston to sinfi 6) va mijona (ta'lim az sinfhoi 7 to 12) -ro dar bar megirad. Kolleçhoi mijona maktabhoe meboşand, ki tanho sinfhoi boloī, 11 va 12 dorand. Davlat ravandi ta'limi 13-solaro az sathi ibtidoiji avval (boƣca) sar karda to 6 daraça (sinfhoi 11 va 12) ba 6 sath taqsim mekunad. Tahsil baroi hama kūdakoni to 17 sola zarur ast.[16]

Ezoh

[viroiş | edit source]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 http://www.ga.gov.au/scientific-topics/national-location-information/dimensions/area-of-australia-states-and-territories
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 New South Wales (Federal State, Australia) - Population Statistics, Charts, Map and Location
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 https://www.nsw.gov.au/nsw-government/structure-of-government
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Telecommunications Numbering Plan 2015
  5. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/australasia
  6. ↑ Perepisь naselenija (2011). 10 Janvar 2020 sançida şud. Bargirifta az sarcaşmai avval 2 oktjabri 2017.
  7. ↑ 2008 Guide to National Parks, p. 59, NSW NPWS.
  8. ↑ Welcome to NSW National Parks
  9. ↑ Chisholm, Alec H. The Australian Encyclopaedia. Volume 6. Page 249. Halstead Press, Sydney, 1963
  10. ↑ National Parks Association of NSW(pajvandi dastnoras — ta'rix). 25 ijuli 2010 sançida şud. Bargirifta az sarcaşmai avval 4 avgusti 2007.
  11. ↑ Phillip, Arthur The Voyage of Governor Phillip to Botany Bay(pajvandi dastnoras — ta'rix). Project Gutenberg (1789). — «With an Account of the Establishment of the Colonies of Port Jackson and Norfolk Island»  15 ijuni 2010 sançida şud. Bargirifta az sarcaşmai avval 5 fevrali 2012.
  12. ↑ Fletcher, B. H. Phillip, Arthur (1738 - 1814). Australian Dictionary of Biography 326–333(pajvandi dastnoras — ta'rix). Melbourne University Press (1967). 15 ijuni 2010 sançida şud. Bargirifta az sarcaşmai avval 5 fevrali 2012.
  13. ↑ McLachlan, N. D. Macquarie, Lachlan (1762 - 1824). Australian Dictionary of Biography 187–95(pajvandi dastnoras — ta'rix). Melbourne University Press (1967). 15 ijuni 2010 sançida şud. Bargirifta az sarcaşmai avval 5 fevrali 2012.
  14. ↑ Avstralijskoe bjuro statistiki, 2009 god. 10 Janvar 2020 sançida şud. Bargirifta az sarcaşmai avval 2 Janvar 2020.
  15. ↑ 1338.1 New South Wales in Focus, 2007. Bargirifta az sarcaşmai avval 1 oktjabri 2007.
  16. ↑ Zakon ob obrazovaniji Novogo Juƶnogo Uelьsa, 1990 god, statьja 22.

Pajvandho

[viroiş | edit source]
Bargirifta az "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Уэлси_Ҷанубии_Нав&oldid=1350235"