İsmail Hakkı Paşa (1818)

Kurt İsmail Hakkı Paşa (d. Kars 1818 - ö. İstanbul, 22 Şubat 1897), Osmanlı ordusu komutanlarından ve dönemin Diyarbakır ve Erzurum Valisi.

Hayatı

Kurt İsmail Hakkı Hatunoğlu
Dosya:Kurtismailpasa.jpg
2. Teşkilat-ı Askeriye Komisyonu başkanı , Diyarbakır Valisi, Erzurum Valisi
Kişisel bilgiler
Doğum	1818 Kars, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1897 Şubat 22 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu

Karslı Şerif Bey’in oğludur. Sultan Abdülmecid, Abdülaziz ve II. Abdülhamid devrindeki muharebelerde ve devlet idaresindeki yararlık ve başarılarıyla tarih sayfalarına adını kahraman bir komutan olarak yazdırmıştır. İlk memuriyetini 1833'te Kars Sancağı'na bağlı Şüregel Kazâsı'nın ayanı olarak yaptı. 1841'de İran, 1853'de Kırım Harbleri'ne katıdı. 1863'de aşiretlerin iskânı için kurulmuş olan Fırka-i Islahiyye'de görev yaparak başarılar kazandı. İsmail Hakkı Paşa, 1868 yılından 1875’e kadar Diyarbakır Valiliği'nde çok büyük hizmetlerde bulunmuştur. Diyarbakır'da bir matbaa kurarak, vilâyetin resmî gazetesi olan “Diyarbekir Gazetesi”ni çıkarmaya başlamış, ayrıca her yıl salname neşrettirmiştir. Eğitim alanında önemli bir hizmet olarak ıslahhaneyi açmış, bu ıslahhane sayesinde sahipsiz çocukların eğitilip meslek sahibi olmaları sağlanmıştır. Ayrıca birçok yeni sıbyan ve rüşdiye mektepleri açarak, Diyarbakır'da eğitim görmüş insan sayısını artırılmıştır.

İsmail Hakkı Paşa, Diyarbakır'ın alt yapı çalışmalarına da çok büyük önem vermiş, diğer vilayetlerle bağlantıyı sağlayan eski yolları tamir ettirdiği gibi, yeni yollar da yaptırmıştır. Yeni su kanalları, açtırarak zirai alanda fazla ürün alınmasını gerçekleştirmiştir. İsmail Hakkı Paşa'nın güvenlik açısından Diyarbakır'da gösterdiği en büyük başarısı, göçebe halde bulunan aşiretlerin ıslah ve iskân edilmesidir. Devletin otoritesini tanımayan bu aşiretlerin iskânı ile Diyarbakır, güvenli bir şehir olmuştur. Diyarbakır Valiliği'nden sonra l876'da Erzurum Valiliği'ne atanmış olan İsmail Hakkı Paşa, 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi'ne katılmıştır. Harpten sonra İstanbul'a çağrılmış ve burada da önemli görevlerde bulunmuştur. İsmail Hakkı Paşa, 22 Şubat 1897 tarihinde İstanbul-Üsküdar'da vefat etmiştir. Diyarbakır'da adını taşıyan bir cami ve bir de ortaokul bulunmaktadır.

Ziya Gökalp bir yazısında kendisi ile ilgili şöyle belirtmiştir: "Memleketimizde, halk sevdiği kimselere birer lâkap takar. İsmail Paşa'ya da 'Kurt' lâkabını veren halktır. Diyarbekir'e gelip geçmiş valilerin ekserisini halk tanımaz. Yalnız çok sevdiği muhterem bir sima vardır ki onu pekiyi tanır ve aradan birçok batınlar geçtiği halde bir türlü unutamamışlardır. Bu şanlı sima Kurt İsmail Paşa'dır"

Kaynakça

• History Studies, Diyarbakır Valisi Hatunoğlu Kurt İsmail Hakkı Paşa’nın Diyarbakır’daki Aşiretleri Islah Ve İskân Çalışması (1868-1875), Oktay KARAMAN