İçeriğe atla

Hatun

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Hatun veya Katun (Eski Türkçe: 𐰴𐰍𐰣‎, Osmanlı Türkçesi: خاتون‎ 'Hatun veya قادین 'Kadın, Özbekçe: xotin, Moğolca: ᠬᠠᠲᠤᠨ, khatun, хатан khatan; Sylhet: ꠈꠣꠔꠥꠘ; Türkçe: hatun; Azerice: xatun), Türk Kağanlarında ve sonraki Moğol İmparatorluğu'nda belirgin bir şekilde kullanılan "han" veya "Kağan"ın karşılığı olan bir kadın asalet unvanıdır.

Etimoloji ve tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya'da İslam'ın gelişinden önce Hatun, Buhara kraliçesinin unvanıydı. İslam Ansiklopedisi'ne göre, "Hatun, Göktürklerin ve sonraki Türk hükümdarlarının eşleri ve kadın akrabalarının taşıdığı Soğd kökenli bir unvandır."[1]

Osmanlı döneminde hatun terimi kadınlar için bir onur olarak kullanılmıştır, kabaca İngilizce kadın terimine denktir ve katun'un farklı bir yazılışıdır. Çoğu Türk unvanı gibi, ilk addan sonra kullanılır. Geleneksel olarak hatun diye hitap edilen kadınlar şunları içerir:

Valide Hatun, 16. yüzyıldan önce Osmanlı İmparatorluğu'nda hüküm süren padişahın "yasal annesi" unvanıydı. Geleneksel olarak Valide Hatun olarak anılan Osmanlı kadınları şunları içerir:

16. yüzyılın başlarında, Sultan'ın annesi, prensesleri ve Sultan'ın ana eşi için hatun unvanı "sultan" ile değiştirildi ve verilen isimlerden sonra taşımaya başladılar. Bu kullanım, Osmanlı egemen güç anlayışının aile ayrıcalığı olduğunu vurgulamaktadır.[2] Böylece valide hatun unvanı da valide sultana dönüştü.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Mernissi, Fatima (1993). The Forgotten Queens of Islam. University of Minnesota Press. s. 21. 
  2. ^ The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. New York: Oxford University Press, Inc. 1993. ISBN 0-19-507673-7.