İçeriğe atla

Kars Muharebesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kars Muharebesi
Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi

Türk Ordusu'nun Kars'ı geri alması üzerine Ermeni göçü
Tarih30 Ekim 1920
Bölge
Sonuç Türk Ordusu'nun Kars'ı geri alması
Taraflar
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Ankara Hükûmeti
Komutanlar ve liderler
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Daniel Bek Pirumian  (esir)
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Christophor Araratov  (esir)
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Shaghubadian  (esir)
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Vekilian  (esir)
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Babajanov  (esir)
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Ter Arakyalian  (esir)
Kâzım Karabekir Paşa
Rüştü Bey
Osman Nuri Bey
Halid Bey
Güçler
8.000-10.000[1] 7.700[1]
Kayıplar
+200 ölü asker, çok sayıda esir[1] 9 ölü ve 47 yaralı asker[1]

Kars Muharebesi, 30 Ekim 1920'de Ankara Hükûmeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında yapılan savaştır. Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir komutasındaki Türk Ordusu'nun Kars'ı geri almasıyla sonuçlanmıştır.

Keşiflerden ve alınan haberlere göre, Ermeni birliklerinin sayıca üstün oldukları anlaşıldı. Ermeniler, Kars'ı kale gibi savunmak yerine mevcut istihkâmlardan yararlanarak bir sahra savaşı vermeye karar verdiler.[1]

Ermeniler sağlam mevzilerde bulunmaları ve sayıca üstün olmalarına rağmen, Türk birliklerinin moralleri yüksekti. Kâzım Karabekir ise elindeki zayıf kuvvetlerle Kars'ı doğudan kuşatmak ile cesurca bir karar verdi.[1] Karabekir, 21 Ekim 1920'de gönderdiği bir şifresinde "Igdır mıntıkasına iki alayın geldiği yönünde" haberler yayarak Ermenilerin dikkatini yanlış yöne çekmeye çalıştı. 12. Tümen Borlukdağı-Hacıhalil köyü hattını ve 9. Kafkas Tümeni Yahniler-Vezinköy hattını tutmak üzere harekât başladı. 30 Ekim'de yapılan genel taarruz ile Ermenilerin bir kısmı Vezinköy'ün kuzeydoğusuna çekildi ve bir kısmı da Kars yönünde kaçtı ve Kars zaptedildi.[1]

Ermeni birlikleri yüksek kayıplar verdiler. Türk tarafında ise zayiat düşüktü. Kars'tan kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar 9. Kafkas Tümeni tarafından daha uzun süreli tutulsaydı, Ermenilerin hemen hepsi esir olabilirdi. Ermeniler Kars'ı boşaltıp Gümrü istikametinde çekildiler. 31 Ekim'de Kâzım Karabekir Kars'ı ele geçirmesi dolayısıyla ferikliğe (Korgeneral) terfi edildi.[1]

Muharebe sonrası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kars muharebesi sonrası Ermeni birliklerin tamamen etkisiz hale getirilebilmesi ve alınacak silah ve cephanenin Batı cephesinde gerekli olduğu için harekâtın aralıksız devam etmesi gerektiği savunuldu.[1] Harekâtın uzatılması için, Kars-Erivan yönü veya Kars-Gümrü yönü ileri sürüldü. Birinci seçenek hemen ve kesin bir darbe gösterebilirdi fakat bu yönde yolların bozuk olması gıda maddelerinin gönderilmesinde zorluk çıkarabilirdi.[1] İkinci seçenekte ise sonuç gecikse bile harekât emin sonuca ulaşabilirdi. Erkân-ı Harbiye Başkanlığı Kâzım Karabekir'e onay verdi ve böylece Doğu Cephesi birlikleri 5 Kasım 1920'de Kars'tan ileriye doğru harekete geçti.[1]

  1. ^ a b c d e f g h i j k Ömer Selvi, Milli mücadele döneminde Türk Ermeni ilişkileri ve Gümrü Antlaşması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (Sosyal Bilimler Enstitüsü), Eskişehir Haziran 2007, sayfa 108-110