İçeriğe atla

V. Afonso

Vikipedi, özgür ansiklopedi
V. Afonso
Portekiz kralı
Hüküm süresi13 Eylül 1438 – 28 Ağustos 1481
Taç giymesi15 Ocak 1446
Önce gelenDuarte
Sonra gelenII. João
NaipAragonlu Leonor (1438-1439)
Coimbra dükü Pedro (1439-1448)
Doğum15 Ocak 1432
Sintra Ulusal Sarayı
Ölüm28 Ağustos 1481 (49 yaşında)
Lizbon
Eş(ler)iCoimbralı Isabel
Joanna la Beltraneja
Çocuk(lar)ıII. João
Portekiz prensesi Joanna
Prens João
HanedanAvis Hanedanı
BabasıDuarte
AnnesiAragonlu Leonor

V. Afonso (15 Ocak 1432 - 28 Ağustos 1481), 1438'den 11 Kasım 1477'ye kadar ve 15 Kasım 1477'den 1481'e kadar Portekiz kralı'ydı.

Erken hayat

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afonso, Duarte ve Aragonlu Leonor'un ikinci oğlu olarak Sintra'da doğdu. Abisi João'nun ölümünün ardından Afonso, veliaht oldu ve babası tarafından Portekiz prensi ilan edildi. 1438 yılında babasının yerine geçtiğinde altı yaşındaydı.[1]

Afonso tahta çıktığında babasının vasiyeti doğrultusunda annesi Leonor Afonso'nun naibiydi. Yabancı olması nedeniyle kraliçe, naip olarak pek tercih edilmiyordu. 1438'in sonlarında toplanan bir mecliste, Leonor ve merhum kralın küçük kardeşi Coimbra dükü Pedro'dan oluşan ortak bir naiplik kurulmasını öngören bir yasa çıkarıldı. Ortak naiplik başarısızlıkla sonuçlandı ve 1439'da Pedro tek naip oldu.[1][2]

Pedro'nun temel politikaları büyük soylu ailelerin gücünü sınırlamak ve tacın yetkilerini genişletmekti. Ülke onun yönetimi altında refaha kavuştu. Ancak barışçıl bir şekilde değil, çünkü onun yasaları güçlü soyluların ihtiraslarına müdahale ediyordu. Pedro'nun üvey kardeşi olan olan Barcelos kontu Afonso, kralın en sevdiği amcası haline geldi ve iktidar için sürekli bir mücadeleye başladı. 1442 yılında kral, amcası Afonso'yu Bragança dükü yaptı. Bu ünvan ve topraklarıyla Portekiz'in en güçlü adamı, Avrupa'nın ise en zengin adamlarından biri oldu. Naiplik konumunu güvence altına almak için Pedro, Afonso'yu 1445'te kızı Coimbralı Isabel ile evlendirdi.[1]

9 Haziran 1448'de kral reşit olunca Pedro yetkilerini V. Afonso'ya vermek zorunda kaldı. Aynı yılın 15 Eylül'ünde Afonso, naiplik döneminde onaylanan tüm kanun ve kararnameleri iptal etti. Ertesi yıl Afonso Pedro'yu asi ilan etti ve ordusunu Alfarrobeira Muharebesi'nde yendi. Bu savaşta amcası (aynı zamanda kayınpederi) öldürüldü.[1]

Fas'ın işgali

[değiştir | kaynağı değiştir]
1471'de Asile'nin fethi

Afonso daha sonra Kuzey Afrika'ya yöneldi. Dedesi I. Joäo döneminde Septe fethedilmişti ve şimdi yeni kral daha fazla yer fethetmek istiyordu. Kralın ordusu 1458'de Alcácer Ceguer'i, 1471'de ise Asile'yi fethetti. Tanca ise 1460-1464 yılları arasında birçok kez kazanılıp kaybedildi. Bu başarılar krala Afrikalı (Portekizce: Africano) lakabını kazandırdı.

1458'de Alcácer Ceguer'in ele geçirilmesinden sonra Afonso, kendisine "Portekiz ve Algarves kralı" ünvanını verdi. Algarve'nin çoğul hali, hem Güney Portekiz'deki orijinal Algarve Krallığı'nı hem de Afrika'daki yeni toprakları ifade etmek içindi. [3]

Kral ayrıca Gemici Henrique önderliğinde Atlas Okyanusu'nun keşfini de destekledi. Ancak Henrique'nin 1460'taki ölümünden sonra onun çalışmalarını sürdürmek için hiçbir şey yapmadı. 1469'da V. Afonso, Fernão Gomes'e Gine Körfezi'ndeki ticaretin tekelini verdi.[4]

Kastilya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Fra Mauro haritasının bir kopyası 1457 yılında V. Afonso tarafından sipariş edildi. 24 Nisan 1459'da tamamlanan eser, Afonso'nun amcası Gemici Henrique'ye keşif gezilerinin daha fazla finanse edilmesini teşvik eden bir mektupla birlikte Portekiz'e gönderildi.

Afrika seferleri sona erince V. Afonso, Portekiz'in komşusu olan Kastilya ile ilgilenmeye başladı. 11 Aralık 1474'te IV. Enrique, erkek bir varis bırakmadan öldü ve geride yalnızca Joanna adında bir kız çocuğu bıraktı. Ancak babasının kim olduğu sorgulanıyordu. Karısı Portekiz Kraliçesi Joan'ın (Afonso'nun kız kardeşi) Beltrán de La Cueva adlı bir soyluyla ilişkisi olduğu söylentisi vardı. Enrique'nin ölümü bir veraset savaşını ateşledi. Bir grup Joanna'yı desteklerken, diğer grup Enrique'nin üvey kız kardeşi Isabel'i destekledi. V. Afonso yeğeni Joanna adına savaşa girmeye ikna edildi. Kendisini onunla nişanladı. Sonrasında kendini Kastilya kralı ilan etti ve ordularını krallığa soktu. Yakın kan bağları nedeniyle, resmi bir evlilik için papalık izninin beklenmesi gerekiyordu.[5]

12 Mayıs 1475'te Afonso, 5.600 süvari ve 14.000 piyadeden oluşan bir orduyla Kastilya'ya girdi. Mart 1476'da Afonso ve Prens João'nun 8.000 adamı, Toro Muharebesi'nde Kastilya kuvvetleriyle karşı karşıya geldi. Kastilyalılar, Isabel'in kocası Aragon Prensi II. Ferdinand, Kardinal Mendoza ve Alba Dükü tarafından yönetiliyordu. Kardinal Mendoza ve Alba Dükü'nün kuvvetleri, savaş alanını terk edip Castronuño'ya sığınan Portekiz kralının önderlik ettiği birlikleri yenerken, Prens João komutasındaki birlikler Kastilya sağ kanadının birliklerini yendi. Her iki taraf da kendi zaferini ilan etti. Ancak Afonso'nun Kastilya tacını elde etme umutları ciddi şekilde zarar gördü.[5]

Savaştan sonra Afonso, Kastilya'ya karşı verilen mücadelede Kral XI. Louis'in yardımını alabilmek umuduyla Fransa'ya doğru yola çıktı. Ancak Louis tarafından aldatıldığını anlayınca 1477'de Portekiz'e geri döndü. Hayal kırıklığına uğrayan kral, Kasım 1477'de birkaç günlüğüne oğlu II. João lehine tahttan çekildi. Tahta geri döndükten sonra Sintra'daki bir manastıra çekildi ve 1481'de orada öldü [6]

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afonso 1447 yılında kuzeni Coimbralı Isabel ile evlendi ve üç çocuğu oldu.

  • João(29 Ocak 1451)
  • Joan (6 Şubat 1452 – 12 Mayıs 1490):
  • II. João (3 Mart 1455 – 25 Ekim 1495): Kendisinden sonraki portekiz kralıdır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d Livermore, H. V., "Afonso V", Medieval Iberia, E. Michael Gerli, and Samuel G. Armistead ed., Taylor & Francis, 2003. p 37 9780415939188 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Gerli" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ Sousa 1998, p. 639
  3. ^ Sousa 1998.
  4. ^ Scafidi, Oscar (2015). Equatorial Guinea (İngilizce). Bradt Travel Guides. s. 14. ISBN 978-1-84162-925-4. 
  5. ^ a b Rubin, Nancy (1991). Isabella of Castile: The First Renaissance Queen. St. Martin's Press.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Rubin" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  6. ^  Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Alphonso". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=V._Afonso&oldid=33679910" sayfasından alınmıştır