Osteíctios: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Xqbot (conversa | contribucións)
m r2.7.3) (Bot: Cambio tt:Сөякле балыклар por tt:Кылчыклы балыклар; cambios estética
Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5
 
(Non se amosan 36 revisións feitas por 16 usuarios.)
Liña 1:
{{Taxobox
[[Ficheiro:Gamor u0.gif|miniatura|300px|Bacallau]]
| name = Peixes óseos<br>''Osteichthyes''
Os '''osteictios''' (Osteichthyes, do [[lingua grega|grego]] ὀστεον /ósteon/, "óso", e ἰχθύς /ichtus/, "peixe"), tamén chamados ''peixes óseos'' son vertebrados [[Gnathostomata|gnatóstomos]] (superclase Gnathostomata) e inclúen tódolos peixes dotados de esqueleto interno óseo, formado principalmente por pezas calcificadas e algunhas [[cartilaxe|cartilaxinosas]]. Forman, xunto ós [[condrictios]] (peixes cartilaxinosos), os dous grandes grupos que comprenden os chamados vulgarmente ''peixes''. Existe un terceiro grupo cuxa inclusión dentro dos peixes está en discusión, que son os [[agnatos]] ou peixes sen mandíbulas (lampreas e peixes viscosos), que actualmente se tende a considerar unha superclase á parte, Agnatha.
| fossil_range = [[silúrico|silúrico superior]] - [[holoceno|actualidade]]
| image = Gamor u0.gif
| image_caption = ''[[Bacallau]]''
| image_width = 250px
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| subphylum = [[Vertebrata]]
| infraphylum = [[Gnathostomata]]
| superclassis = '''Osteichthyes'''
| superclassis_authority = [[Thomas Henry Huxley|Huxley]], 1880
| subdivision_ranks = [[clase (bioloxía)|Clases]] e [[clase (bioloxía)|Subclases]]
| subdivision =
* ''[[Actinopterygii]]''
** ''[[Chondrostei]]''
** ''[[Neopterygii]]''
* ''[[Sarcopterygii]]''
** ''[[Coelacanthimorpha]]''
** ''[[Dipnoi]]''
** ''[[Tetrapodomorpha]]''
}}
Os '''osteíctios''' (''Osteichthyes'')<ref>Do grego ὀστεον ''ósteon'', "óso", e ἰχθύς ''ichtýs'', "peixe".</ref> ou '''peixes óseos''' son unha [[clase (bioloxía)|superclase]] de [[vertebrados]] [[Gnathostomata|gnatóstomos]], a de máis recente aparición, a máis rica en [[especie (bioloxía)|especies]] e a máis importante desde o punto de vista económico, que se caracterizan pola presenza de [[tecido óseo|tecidos óseos]] no seu [[esqueleto|esqueleto interno]], formado principalmente por pezas calcificadas e algunhas [[cartilaxe|cartilaxinosas]].<ref name=BP>Bauchot e Pras (1982), p. 92.</ref>
 
Forman, xunto aos [[condrictios]] ou peixes cartilaxinosos, os dous grandes grupos que comprenden os chamados vulgarmente ''peixes''.
O termo Osteichthyes fai referencia a un grupo [[parafilético]] e non se considera unha clasificación taxonómica válida. Neste grupo encádranse as clases [[Actinopterygii]] e [[Sarcopterygii]] <ref> Na clasificación tradicional linneada, os osteíctios son unha clase que, xunto ós condrictios, colga da superclase Gnatóstomos. O [http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=10194 World Register of Marine Species] considera sinónimos Actinopterygii e Osteichthyes.</ref>.
 
Existe un terceiro grupo cuxa inclusión dentro dos peixes está en discusión, que son os [[ágnatos]] ou peixes sen mandíbulas ([[lamprea]]s e [[mixíns|peixes viscosos]]), que actualmente tenden a considerarse como unha superclase á parte, á dos ''[[Agnatha]]''.
 
O termo ''Osteichthyes'' fai referencia a un grupo [[parafilético]] e non se considera hoxe como unha clasificación taxonómica válida.<ref>Na clasificación tradicional [[Linneo|linneana]], os osteíctios son unha clase que, xunto aos condrictios, forma parte da superclase dos gnatóstomos. O [http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=10194 World Register of Marine Species] considera sinónimos Actinopterygii e Osteichthyes.</ref>
 
Todas as nosas numerosas especies de peixes óseos pertencen á [[clase (bioloxía)|clase]] dos [[actinopterixios]] (peixes con [[aleta]]s sustentadas por raios), que se reparten de forma non equitativa nas súas dúas subclases:<ref name=BP/>
 
– a dos [[condrósteos]] (entre cuxas especies nas augas galegas só podemos contar, polo menos historicamente, co [[esturión]]), e
 
– a dos [[neopterixios]], que comprende todas as demais.
== Características ==
A principal característica que define o grupo dos osteíctios é a presenza dun [[esqueleto]] interno calcificado ou osificado, total ou parcialmente. A excepción constitúea o [[esturión]], que o ten cartilaxinoso como os condrictios.
 
Está formado por un esqueleto axial (columna vertebral), un esqueleto cefálico ([[cabeza]]), un esqueleto zonal (as cinturas onde se artellan as [[aleta|aletas pelvianastorácicas]] e torácicas)as [[aleta|pelvianas]] e un esqueleto apendicular (aletas[[aleta]]s).
[[Ficheiro:Fischskelett-drawing.jpg|rhumb|centro|400px|Esqueleto tipo]]
No caso das aletas impares cabe distinguir dúas zonas: o pterigóforo e os radios. O pterigóforo insírese internamente no animal, nun septo de [[tecido conxuntivo]]. Os radios, que parten dos pterigóforos, poden ser simples (dunha soa peza) ou brandos (de varias pezas articuladas, ás veces ramificadas).
 
No caso das aletas impares cabe distinguir dúas zonas: o pterigóforo e os radios. O pterigóforo insírese internamente no animal, nun [[septo]] de [[tecido conxuntivo]]. Os radios, que parten dos pterigóforos, poden ser simples (dunha soa peza) ou brandos (de varias pezas articuladas, ás veces ramificadas).
As aletas pares posúen un esqueleto interno, e están dormadas por unhas pezas basais e uns radios externos. Nas especies máis primitivas, eses elementos basais son pezas grandes e complexas, pero nos máis evolucionados, como nos teleósteos, estas pezas tenden a perder tamaño e aumentar en número.
 
As aletas pares posúen un esqueleto interno, e están formadas por unhas pezas basais e uns radios externos. Nas especies máis primitivas, eses elementos basais son pezas grandes e complexas, pero nos máis evolucionados, como nos teleósteos, estas pezas tenden a perder tamaño e aumentar en número.
 
=== Morfoloxía ===
[[Ficheiro:PyskiRyb.svg|miniatura|100px|Posicións da boca nos peixes:<br />(a) Terminal,<bvr>(b) Superior,<br />(c) Subterminal ou inferior.]]
O corpo é normalmente fusiforme, máis ou menos deprimido lateralmente, pero poden adoptar outras morfoloxías (aplastadoesmagado, angüiliforme, globoso etc.). Están dotados por [[aleta]]s como órganos de locomoción e equilibrio, unhas pares e simétricas (pelvianas e torácicas ou pectorais) e outras impares e situadas no plano saxital (dorsais, anais e caudal). A forma e disposición destas aletas, e mesmo o número ou a ausencia dalgunha delas, é moi variable e serve como elemento diferenciador das distintas [[familia (bioloxía)|familias]]. A aleta caudal é na maioría dos casos homocerca (no esturión é heterocerca).
 
Presentan maioritariamente boca terminal, dotada de ósos dérmicos articulados (o que lles permite realizar movementos precisos). Os dentes nacen destes ósos dérmicos e non son substituíbles (como acontece cos [[elasmobranquios]]). Presentan un orificio nasal dobre, aberto na parte superior do fociño.
 
A pel dos osteíctios está cuberta, na súa maior parte, de escamas imbricadas, sobre as que se dispón a epiderme, formada por capas de células non queratinizadas e vivas. Na epiderme hai abundantes células mucosas que segregan un [[mucus]] que regula a permeabilidade da pielpel e reduce a fricción entre as escamas, permitindo que estas se articulen correctamente. O mucus tamén cumpre funcións de lubricación e defensa de patóxenos.
 
Na derme, máis grosa, están as escamas, os cromatóforos[[cromatóforo]]s (células responsables da [[coloración animal|coloración]] particular dos peixes), tecido conxuntivo, vasos sanguíneos e terminacións nerviosas. As escamas, nos peixes modernos, son elasmoideas, formadas exclusivamente por óso laminar. Hai dous tipos de escama elasmoidea: a cicloideacicloide (co bordo posterior liso) e a ctenoidea (cunhas pequenas incisións radiais a modo de peite no bordo posterior). As primeiras son propias de peixes máis primitivos e as ctenoideas de peixes máis modernos. Existen especies coa pel núa.
 
Na liña lateral as escamas presentan unha estrutura diferente.
 
=== Anatomía ===
[[Ficheiro:Gills (esox).jpg|miniatura|300px|As branquias dun lucio.]]
Posúen [[branquia]]s dentro dunha cámara branquial dotada de esqueleto interno, non unida óao cranio. As branquias están protexidas por un opérculo que deixa óao exterior unha única abertura a cada lado da cabeza. Posúen vexiga natatoria que, nalgúns casos, dá lugar a un pulmón.
 
== Distribución ==
Os osteíctios alcanzaron un extraordinario nivel de adaptación óao medio, o que lles permitiu ocupar nichos ecolóxicos en tódolos medios acuáticos, tanto mariños como dulceacuícolasdulciacuícolas, e en calquera rango de temperaturas ambientais. Algunhas especies son gregarias e desprázanse en grandes bancos conectándose por medio de sinais acústicos.
 
Adoitan terteren hábitos carnívoros pero tamén os hai herbívoros e planctónicasplanctónicos.
 
== Reprodución ==
O habitual é a presenza de sexos separados, pero tamén pode darse o caso de seren hermafroditas e incluso intercambiointercambiando deo sexo en determinadas etapas da vida. Non adoita haber [[dimorfismo sexual]] pero hai especies que si o mostran.
 
A [[fecundación]] é externa, polo que os machos (a diferenza dos condrictios) carecen de órganos copuladores. A reproducciónreprodución é ovípara, con postas (''desova'') de ata millóns de [[ovo (bioloxía)|ovos]], para compensar a alta mortalidade que sofren as crías; ocasionalmente tamén se dá a reprodución ovovivípara ou vivípara. Nalgúns casos danse hábitos reprodutores máis ou menos sofisticados, con actividades como a construción de niños ou o coidado das crías.
 
== Clasificación ==
Os peixes óseos comprenden dúas [[clase (bioloxía)|clases]]:<ref>[https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=161030#null ''Osteichthyes'' (Taxonomic Serial No.: 161030)] en [[SIIT]] {{en}}</ref>
* '''Clase [[Actinopterixiosactinopterixios]] (''Actinopterygii''):''' comprende a inmensa maioría dos peixes, caracterizados por unha estrutura ósea radial nas aletas.
** Subclase ''[[Chondrostei]]''
** Subclase ''[[Neopterygii]]''
*** Infraclase ''[[Holostei]]''
*** Infraclase ''[[Teleostei]]''
* '''Clase [[Sarcopterixiossarcopterixios]] (''Sarcopterygii''):''' peixes con aletas pares lobuladas, é dicir, os celacantos e os peixes pulmonados, que están directamente emparentados cos vertebrados terrestres (''Tetrapoda'').
** Subclase ''[[Coelacanthimorpha]]''
** Subclase ''[[Dipnoi]]''
** Subclase ''[[Tetrapodomorpha]]'' (tetrápodos e os seus ancestrosdevanceiros pisciformes directos)
 
== Notas ==
Liña 55 ⟶ 86:
 
== Véxase tamén ==
=== Ligazóns externas ===
{{Commons|Osteichthyes}}
{{Wikispecies|Osteichthyes}}
* [http://www.natureduca.com/zoo_cordados_peces2.php Osteíctios] {{es}}
 
=== Bibliografía ===
[[Categoría:Osteíctios| ]]
* Burton, Maurice & Robert Burton (1984): ''Encyclopedia of Fish''. Saint Louis, EE.UU: BPC Publishing. ISBN 0-7064-0393-2.
* Nelson, Joseph S. (2006): ''Fishes of the World''. John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-25031-7.
 
=== Outros artigos ===
[[af:Beenvisse]]
* [[Condrictios]]
[[als:Knochenfische]]
* [[Peixes]]
[[ar:أسماك عظمية]]
 
[[az:Sümüklü balıqlar]]
=== Ligazóns externas ===
[[be:Касцявыя рыбы]]
* [http://www.natureduca.com/zoo_cordados_peces2.php Osteíctios] en Natureduca {{es}}
[[be-x-old:Касьцявыя рыбы]]
* [http://www.asturnatura.com/articulos/cordados/condost.php Condrictios y osteíctios] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121202132636/http://www.asturnatura.com/articulos/cordados/condost.php |date=02 de decembro de 2012 }} en Asturnatura {{es}}
[[bg:Костни риби]]
{{Control de autoridades}}
[[br:Osteiktied]]
 
[[ca:Osteïcti]]
[[Categoría:Osteíctios| ]]
[[cs:Ryby]]
[[cy:Pysgodyn esgyrnog]]
[[da:Benfisk]]
[[de:Knochenfische]]
[[el:Οστεϊχθύες]]
[[en:Osteichthyes]]
[[eo:Ostaj fiŝoj]]
[[es:Osteichthyes]]
[[et:Luukalad]]
[[eu:Osteiktie]]
[[fi:Luukalat]]
[[fr:Osteichthyes]]
[[frr:Bianfasker]]
[[gv:Osteichthyes]]
[[he:דגי גרם]]
[[hr:Koštunjače]]
[[hu:Csontos halak]]
[[id:Osteichthyes]]
[[is:Beinfiskar]]
[[it:Osteichthyes]]
[[ja:硬骨魚綱]]
[[jv:Osteichthyes]]
[[kk:Сүйекті балықтар]]
[[ko:경골어류]]
[[la:Osteichthyes]]
[[lb:Schankefësch]]
[[lt:Kaulinės žuvys]]
[[lv:Kaulzivis]]
[[mk:Коскени риби]]
[[nl:Beenvisachtigen]]
[[nn:Beinfisk]]
[[no:Beinfisker]]
[[oc:Osteichthyes]]
[[pcd:Pichons osseus]]
[[pl:Ryby kostnoszkieletowe]]
[[pt:Osteichthyes]]
[[qu:Tullu challwa]]
[[ro:Osteichthyes]]
[[ru:Костные рыбы]]
[[rue:Рыбы]]
[[scn:Osteichthyes]]
[[sh:Košljoribe]]
[[simple:Osteichthyes]]
[[sk:Ryby (Osteichthyes)]]
[[sl:Kostnice]]
[[sr:Кошљорибе]]
[[sv:Benfiskar]]
[[th:ปลากระดูกแข็ง]]
[[tr:Kemikli balıklar]]
[[tt:Кылчыклы балыклар]]
[[uk:Кісткові риби]]
[[vi:Siêu lớp Cá xương]]
[[zh:硬骨魚]]