Para a especie común denominada caoba, véxase o artigo: Swietenia mahagoni.

A caoba[1][2] ou acaxú[3] é o nome comercial utilizado para designar madeiras de orixe tropical de especies de árbores pertencentes á familia das meliáceas, coma a caoba común (Swietenia mahagoni). A principal característica desta madeira é a súa cor, que vai do arroibado escuro, viño tinto e con tons máis claros segundo a variedade, até o rosado.

O termo caoba empregouse, primeiramente, para referirse á madeira da especie Swietenia mahagoni, nativa do Caribe e do sur de Florida. A denominación máis tarde foi alargada para a madeira das especies Swietenia macrophylla, unha árbore das costas atlánticas de América Central e América do Sur, até o sur de Bolivia; e Swietenia humilis, orixinaria das costas do Pacífico de América central. Son as coñecidas como “caobas americanas”.

Non obstante, o termo pasou a ser tamén empregado para nomear outras madeiras tropicais con coloración e densidade semellantes, procedentes de África tropical e Madagascar que, sen seren realmente caoba, adoitan chamárense “caobas africanas[4]”, e pertencen a diferentes xéneros botánicos:

As caobas constitúen o mellor exemplo de madeiras finas, sumamente apreciadas en ebanistaría por ser doadas de traballar, á vez que resistentes aos parasitos xilófagos (térmites, couza etc.), así coma polo seu aspecto. Ademais de polo seu peso, por ser unha madeira que resiste ben a humidade e de alta densidade, foi usada noutrora nas quillas dos barcos ao aumentar a estabilidade náutica por achegar máis lastre nas quillas que outras madeiras, máis lixeiras. Tamén se utiliza para a construción de guitarras e outros instrumentos de corda pulsada, como mandolinas, por exemplo, xa que por mor da súa densidade e resistencia á tracción é axeitada para o mastro e, polas súas cualidades de timbrado, para os aros e fondos. O 95% das guitarras de alta calidade son de caoba, aínda que nas guitarras clásicas ou españolas e outros cordófonos de primeira calidade hai décadas que caeu en desuso en favor doutras madeiras, do xénero Dalbergia, para o corpo, e Cedrela odorata para o mastro. A caoba úsase tamén para facer os cascos de instrumentos de percusión, como redobrantes e tambores de batería.

Regulacións comerciais

editar

O comercio dalgunhas variedades de caoba está regulado polo CITES (Convenio sobre o Comercio Internacional de Especies de Fauna e Flora Salvaxe Ameazadas), de cumprimento voluntario, xa que a talla indiscriminada fai que se perdan progresivamente as selvas húmidas, aínda que, máis que esta zona, o hábitat da caoba é o de sabana. Os asinantes deste convenio, que son a maior parte dos países do mundo, prohiben a importación desa madeira. Porén, continúa a se importar caoba porque é moi apreciada. Diversas organizacións medioambientais, como Greenpeace ou Amigos da Terra, fixeron campañas para denunciar o tráfico ilegal e para endurecer as normativas ao respecto.

A caoba comunmente ten un gran recto e polo xeral libre de ocos e nós. Ten unha cor arroibada acastañada, que escurece co tempo, e amosa un brillo avermellado cando está puída. Ten excelente traballabilidade, e é moi duradeira. Historicamente, a circunferencia da árbore permitiu tirar táboas largas. Estas propiedades convértena nunha madeira axeitada e excelente para a elaboración de armarios e moblaxe en xeral.

Gran parte dos móbeis de primeira calidade feitos nas colonias americanas de mediados do século XVIII fixéronse con madeira de caoba, cando por vez primeira estivo á disposición dos artesáns americanos. A caoba continúa a ser amplamente utilizada para moblaxe fina; porén, a rareza da caoba cubana e a sobreexplotación de caoba en Honduras e no Brasil reduciu o seu uso. A madeira de caoba tamén é resistente á podremia, polo que é atractiva na construción de barcos. Tamén se utiliza a miúdo en instrumentos musicais, especialmente a parte de atrás, os costados e os colos das guitarras acústicas e proxéctiles de tambores, por mor da súa capacidade para producir un ton cálido e moi profundo, en comparación con outras madeiras de uso común, tales como o pradairo ou o bidueiro. Os modelos de guitarras Martin D-18 e Gibson Les Paul son dous exemplos que presentan caoba na súa construción.

A caoba estase a utilizar agora para os corpos de gama alta estéreo fonográficas cartuchos de rexistro e para auriculares estéreo, no que se salienta un son musical “quente”.

Galería de imaxes

editar
  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para caoba.
  2. "caoba". TERGAL. Consultado o 20/02/2019. 
  3. Groba Bouza, F. (2006) Vocabulario galego-castelán de carpintaría de madeira, Universidade de Vigo
  4. "caoba africana". TERGAL. Consultado o 20/02/2019. 

Véxase tamén

editar