Latitude

ángulo entre un punto e o ecuador con vértice no centro da Terra

Latitude é un termo usado na xeografía e cartografía. No globo terrestre, é o ángulo que establece, co plano do ecuador terrestre, un raio que vaia dun determinado observador ou lugar ao centro da Terra. Na Liña do Ecuador a latitude é de 0º, no polo Norte é 90º (indicado 90º N) e no polo Sur é -90º (indicado 90ºS). Así, as latitudes positivas, 'por riba' do ecuador, corresponden ó hemisferio norte (chamado tamén hemisferio boreal), e as negativas, 'por baixo' do ecuador, ó hemisferio sur (ou austral).

Deseño da Terra amosando as latitudes en graos.

A latitude e o clima

editar

A latitude é medida en graos, e corresponde ó ángulo formado pola liña que une calquera punto situado sobre un paralelo e o centro da Terra co plano do ecuador. Así pois, calquera punto dun paralelo ten a mesma latitude.

Os paralelos son liñas imaxinarias que cortan a Terra en franxas horizontais paralelas á liña do Ecuador. Os paralelos máis coñecidos son o Trópico de Capricornio, Trópico de Cáncer, Círculo Polar Ártico, Círculo Polar Antártico, e a propia Liña do Ecuador.

O que determina o lugar da Terra por onde pasan esas liñas é a medida do ángulo de incidencia dos raios de Sol na superficie. Así, cando o raio de Sol incide na superficie da Terra co seu maior ángulo de inclinación teremos a marca dun trópico. O nome do trópico vén dado pola constelación que estea detrás do Sol nesa época (Cáncer ou Capricornio).

O raio de Sol son enerxía en forma luminosa. Así, un raio que incida en ángulo recto (90 graos) terá unha área de incidencia pequena, ou sexa, a dispersión desa enerxía no chan estará máis concentrada. Cando un raio de Sol incide na superficie da Terra nun ángulo menor (aproximadamente 23 graos, que é a mesma medida dos Trópicos), terá unha área de incidencia moito maior para distribuír a súa enerxía, e por este motivo transfire menos calor por centímetro cadrado de chan.

Desta forma, no Ecuador, onde o raio de sol chega ó chan máis concentrado, o clima é máis quente. Nos trópicos, onde o raio de Sol chega ao chan máis espallado, o clima é menos quente. Nos polos, onde o raio de Sol chega moito máis espallado, o clima é moito menos quente. Así e todo, os puntos máis fríos da superficie terrestre non son os polos, senón a estación científica sobre o Lago Vostok, na Antártida, e a aldea de Oymyakon, en Siberia (á latitude de 63º 15').

Lonxitude dun grao de latitude

editar

Nos textos de referencia [1] [2] [3] amósase que a distancia ao longo dun meridiano desde a latitude φ ata o ecuador vén dada por (φ en radiáns)

 

onde M ( φ ) é o raio de curvatura meridional.

A distancia do ecuador ao polo é

 

Para WGS84 esta distancia é 10001.965729 km.

A avaliación da integral da distancia meridiana é fundamental para moitos estudos de xeodesia e proxección de mapas. Pode avaliarse expandindo a integral pola serie binomial e integrando termo por termo. A lonxitude do arco meridiano entre dúas latitudes determinadas vén dada substituíndo os límites da integral polas latitudes correspondentes. A lonxitude dun arco de meridiano "pequeno" vén dada por [2] [3]

 
  Δ 1
lat
Δ 1
long
0 ° 110,574 km 111,320 km
15 ° 110.649 km 107,550 km
30 ° 110,852 km 96,486 km
45 ° 111.132 km 78,847 km
60 ° 111,412 km 55,800 km
75 ° 111.618 km 28,902 km
90 ° 111.694 km 0,000 km

Cando a diferenza entre latitudes é de 1 grao, correspondente a   radianes, a distancia do arco é de aproximadamente

 

A distancia en metros (redondeada a 0,01 metros) entre as latitudes   - 0,5 graos e   + 0,5 graos no esferoide WGS84 é

 

A variación desta distancia coa latitude (en WGS84) achégase na táboa xunto coa distancia dun grao de lonxitude (distancia leste-oeste):

 [4]

Unha calculadora de calquera latitude está dispoñible na web da NGA (National Geospatial-Intelligence Agency) .[5]

O seguinte gráfico ilustra as variacións dun grao de latitude e dun grao de lonxitude en función da latitude.

 
Definición de latitude xeodésica (φ) e latitude xeocéntrica (θ)
  1. Torge, W. (2001). Geodesy (3rd ed.). De Gruyter. ISBN 3-11-017072-8. 
  2. 2,0 2,1 Osborne, Peter (2013). "Capítulos 5,6". The Mercator Projections. doi:10.5281/zenodo.35392.  para o código e as figuras de LaTeX.
  3. 3,0 3,1 Rapp, Richard H. (1991). "Chapter 3". En Dept. of Geodetic Science and Surveying, Ohio State Univ. Geodesy Geometric, Parte I. Columbus, OH. hdl:1811/24333. 
  4. O elipsoide IERS de 2003, máis recente pero pouco usado, proporciona semi-eixes ecuatoriais e polares de 6378136.6 e 6356751.9 m e un aplanamento inverso de 298.25642. As lonxitudes de graos nos elipsoides WGS84 e IERS 2003 son os mesmos cando se redondean a seis díxitos significativos. Máis información en: "Convencións IERS". 2003. p. 1-12. Arquivado dende o orixinal o 01 de febreiro de 2010. Consultado o 11 de abril de 2021. 
  5. National Geospatial-Intelligence Agency (ed.). "Duración da calculadora do título". Arquivado dende o orixinal o 28 de xaneiro de 2013. Consultado o 2011-02-08. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar