Gambia

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Gambia (homónimos).

Modelo:Infobox País A República de Gambia é unha nación en África occidental. Atópase rodeada na súa totalidade por Senegal, excepto onde o río Gambia desemboca no Océano Atlántico. En 1965 Gambia logrou a súa independencia do Imperio Británico. A súa capital é Banxul.

Historia

Gambia formou parte do Imperio de Ghana así como do Imperio de Songhai. Os primeiros testemuños escritos que se teñen da rexión proveñen duns textos de comerciantes árabes do século IX e X, cando os comerciantes árabes crearon a ruta transsahariana comerciando con escravos, ouro e marfil. No século XV os portugueses herdaron este comercio establecendo rutas marítimas para comercial co Imperio de Mali ao cal pertencía a zona na época.

Mapa do Forte de Gambia na Illa James

En 1588, o pretendente ao trono portugués, vendeu a exclusividade do comercio no Río Gambia aos ingleses, o que foi confirmado polas Cartas Patente da raíña Isabel I. En 1618, o Rei Jaime I de Inglaterra concedeu a exclusividade do comercio co Río Gambia a Costa de Ouro (actualmente Ghana) a unha compañía británica. Entre 1651 e 1661, Gambia foi indirectamente unha colonia do reino Polaco-lituano. Foron os letones, dependentes do reino polaco-lituano, os primeiros en establecerse na Illa James, denominada na época Illa Andrew ata a conquista británica da mesma en 1661.

Durante os séculos XVII e XVIII Francia e Inglaterra loitaron pola supremacía na rexión de Senegal e do Río Gambia. O Tratado de Versalles de 1783 outorgou ao Reino Unido a posesión do Río Gambia salvo o enclave de Albreda que se mantivo baixo soberanía francesa, sendo cedido a Inglaterra en 1857. Case 3 millóns de escravos foron enviados desde esta rexión ás colonias en América. En 1807 aboliuse o comercio de escravos no Imperio Británico intentando os británicos terminar co comercio de escravos en Gambia. Para iso, crearon o posto militar de Bathurst (hoxe Banxul) en 1816. Durante os anos seguintes, Banxul estaba sometida á xurisdición do gobernador xeral británico en Serra Leona. En 1888 Gambia converteuse nunha colonia autónoma e un ano máis tarde pasou a ser unha colonia real

Selo de 1880

O presidente Yahya Jammeh.

O país independizouse do Reino Unido en 1965. En 1970, Dawda Jawara converteuse no primeiro presidente do novo estado e foi reelixido en 1972 e 1977. Logo da independencia, Gambia mellorou o seu desenvolvemento económico grazas á alza nos prezos da súa principal materia de exportación, o cacahuate, e ao desenvolvemento do turismo internacional. En febreiro de 1982, xunto con Senegal, Gambia formou a Confederación de Senegambia. O presidente Jawara foi derrotado en 1994 por Yahya Jammeh, quen estableceu unha ditadura. Jammeh foi reelixido en 2001 e derrogou a lei que prohibía a existencia de partidos opositores.

Goberno e Política

A vixente Constitución de Gambia foi aprobada, tras referendo, o 16 de xaneiro de 1997, despois de que un golpe de estado en 1994 disolvese o Parlamento e derrogase a Constitución de 1970.

Gambiá é unha República presidencialista democrática. O Presidente da República é elixido por sufraxio universal para un período de cinco anos. O poder lexislativo reside na Asemblea Nacional composta por corenta e oito membros, dos que 43 son elixidos por sufraxio universal, e cinco elíxeos o Presidente da República.

O poder executivo está dividido entre o Xefe do Estado e o Presidente do Goberno, nomeado pola Asemblea entre unha terna elixida polo Presidente da República.

O poder xudicial articúlase en torno ao Tribunal Supremo que se organiza administrativamente segundo o modelo francés.

Organización político-administrativa

Gâmbia está dividida en 5 divisións e unha cidade (Banxul):

División/Cidade	Capital	Área (km2)	poboación (censo 2003)
Banxul (cidade)	Banxul	88	357.238
Lower River	Mansa Konko	1.618	72.546
Central River	Janjanbureh	2.894	185.897
North Bank	Kerewan	2.256	172.806
Upper River	Basse Santa Su	2.069	183.033
Western	Brikama	1.764	392.987
Total		10.689	1.364.507

Adicionalmente, Gâmbia está dividida en 8 subdivisións ou Áreas de Goberno Local (LGA):

Subdivisións ou LGA	Capital	Área (km2)	poboación (censo 2003)	División/Cidade
Banxul	Banxul	12	34.828	Banxul
Basse	Basse Santa Su	2.069	183.033	Upper River
Brikama	Brikama	1.764	392.987	Western
Janjanbureh	Janjanbureh	1.280	106.799	Central River
Kanifing	Kanifing	76	322.410	Banjul
Kerewan	Kerewan	2.256	172.806	North Bank
Kuntaur	Kuntaur	1.614	79.098	Central River
Mansakonko	Mansakonko	1.618	72.546	Lower River
Total		10.689	1.364.507

Divisións de Gambia

Gâmbia está ainda subdividida en 37 distritos:

distrito	poboación (censo 2003)	división/cidade	LGA
Kanifing	322.410	Banxul	Kanifing
Banxul	34.828	Banxul	Banxul
Fulladu West	71.669	Central River	Janjanbureh
Janjanbureh	3.466	Central River	Janjanbureh
Niamina Dankunku	6.000	Central River	Janjanbureh
Niamina East	19.034	Central River	Janjanbureh
Niamina West	6.630	Central River	Janjanbureh
Lower Saloum	13.524	Central River	Kuntaur
Niani	22.242	Central River	Kuntaur
Nianija	8.205	Central River	Kuntaur
Sami	19.157	Central River	Kuntaur
Upper Saloum	15.970	Central River	Kuntaur
Jarra Central	6.494	Lower River	Mansakonko
Jarra East	12.505	Lower River	Mansakonko
Jarra West	24.416	Lower River	Mansakonko
Kiang Central	7.886	Lower River	Mansakonko
Kiang East	6.534	Lower River	Mansakonko
Kiang West	14.711	Lower River	Mansakonko
Central Baddibu	14.998	North Bank	Kerewan
Jokadu	17.850	North Bank	Kerewan
Lower Baddibu	15.157	North Bank	Kerewan
Lower Niumi	44.491	North Bank	Kerewan
Upper Baddibu	55.370	North Bank	Kerewan
Upper Niumi	24.940	North Bank	Kerewan
Fulladu East	98.454	Upper River	Basse
Kantora	30.402	Upper River	Basse
Sandu	18.321	Upper River	Basse
Wuli	35.856	Upper River	Basse
Foni Bintang-Karenai	15.994	Western	Brikama
Foni Bondali	6.049	Western	Brikama
Foni Brefet	11.411	Western	Brikama
Foni Jarrol	5.943	Western	Brikama
Foni Kansala	12.247	Western	Brikama
Kombo Central	84.315	Western	Brikama
Kombo East	28.146	Western	Brikama
Kombo North/Saint Mary	166.351	Western	Brikama
Kombo South	62.531	Western	Brikama

Xeografía

Mapa de Gambia

Gambia atópase situada na costa atlántica de África e atópase plenamente rodeada por territorio de Senegal. Gambia caracterízase por ser un país moi chairo onde non se exceden os 300 metros de altitude. O país atópase atravesado deste a oeste polo río Gambia, o cal dá nome ao país. Este río é o eixo do país e divídeo en dous partes ben diferenciadas; as que están ao norte e as que están ao sur do mesmo.

Ecoloxía

WWF divide o territorio de Gambia entre tres ecorregiones:

• Manglar guineano, na costa
• Mosaico de selva e sabana de Guinea, no oeste
• Sabana sudanesa occidental, no leste

Economía

Véxase tamén: Economía de Gambia.

Gambia non posúe xacementos mineralé de importancia nin outros recursos naturais. A súa economía baséase nos produtos agrícolas e a gandería para consumo interno do que depende o 75% da poboación.

A industria céntrase na transformación de produtos agrícolas (cacahuete) e de peixe. O turismo foi unha importante fonte de ingresos ata o 2000, onde se produciu unha redución. A súa actividade depende fundamentalmente das axudas ao desenvolvemento do Fondo Monetario Internacional e as de urxencia dos países desenvolvidos. As expectativas futuras do Banco Mundial, tras a condonación parcial da débeda externa en 2005, son positivas.

Demografía

Ao ano 2007, Gambia ten unha poboación de 1.688.000 habitantes. O 99% é negra e o restante 1% é branca (europeos ou descendentes). O idioma oficial é o ínguas. A esperanza de vida é de 54 anos. A media de fillos por muller é de 5,20. Só o 40% da poboación está alfabetizada.

Cultura

Festas
Data	Nome en galego	Nome local	Notas
18 de febreiro	Día da Independencia
Móbil	Venres Santo
1 de Maio	Día do Traballo
15 de Agosto	Día da Asunción

Véxase tamén

• África
• Lista de países