Shoh recortys ny h-artyn reiht:

Yn Rank

reagh

14 Mean Fouyir 2006 - 9 Mee ny Nollick 2006

She çheer ayns yn Europey ee yn Pobblacht Frangagh (ayns Frangish République française). T'ee çhemmit liorish yn Velg, Lucsemburg, yn Ghermaan, yn Elveeish, Iddaal, Monaco, Andorra as yn Spaainey.


Yn Ghermaan

reagh

29 Jerrey Souree 2007 - 7 Luanistyn 2007

She çheer ayns Europey eh yn Ghermaan. She ard-valley dy yn Ghermaan eh Berleen.


Yn Chanadey

reagh

7 Luanistyn 2007 - 28 Mee ny Nollick 2007

She çheer ayns America eh yn Chanadey. She ard-valley dy yn Chanadey eh Ottawa.


Çhengoaylleeaght

reagh

28 Mee ny Nollick 2007 - 8 Mart 2008

She yn studeyrys oaylleeagh jeh glare çhengoaylleeaght, as eshyn foddee ve sheiltynagh ny feamagh. Fer ta goaill ayns laue yn studeyrys shoh, t'eh ny ee ny çhengeyder. Ta "çhengoaylleeagh" ny çhaglymockle son ooilley oaylleeaghtyn ta jannoo studeyrys er lheid ennagh jeh glare ny çhengaghyn. Dy cadjin t'eh goll er rheynn myr ayrn jeh cowroaylleeaght (studeyrys er cowraghyn). Cha nel e olteynys jeh'n possan shoh gyn argane ennagh. Ta kuse dy sleih credjal dy vel çhengoaylleeaght ny h-ellyn. Dy cadjin, ayns ollooscooillyn, t'eh currit rish ny h-ellynyn.

Fockreeaght

reagh

8 Mart 2008 - 13 Boaldyn 2008

She studeyrys er sheeanyn ghlare deiney Fockreeaght. T'eh jeeaghyn er troyn hene sheeanyn ghlare as jannoo, eaishtagh as toiggal ad. Haink sheeanoaylleeaght veih fockreeaght, as eshyn jannoo studeyrys er coryssyn sheean as unnidyn neuloaghtagh heean (m.s. bunsheeanyn as tro er lheh. Ta fockreeaght bentyn rish sheeanyn hene gyn ny colhaihyn as ymmyd jeant jeu ayndaue ayns çhengaghyn. Cha nel resooney er semantagh çheet stiagh er yn chorrym oltscarroo çhengoaylleeagh shoh. As tooilley

Ellanyn ny Geyrragh

reagh

13 Boaldyn 2008 - 5 Mean Fouyir 2008

Ta Ellanyn ny Geyrragh (Faaroish: Føroyar, Danvargish: Færøerne) ellanragh t'ayns y Keayn Sheear co`aggys eddyr Shetlynn, yn Eeslynn as Norlynn. Ta reill thie ec yn ellanragh veih'n blein 1948, as t'eh ny boayl jeh'n Rigsfællesskabet. Ta faggys-chianglaghyn oc lesh yn Eeslynn, Shetlynn, yn Orkaid, ny h-Ellanyn Sheear as Greenlynn. Va'n ellanragh rheynnit magh ass Norlynn 'sy vlein 1814. Ta Tórshavn ard-valley yn ellanragh.

Cha nel shennaghys ny traaghyn toshee yn ellanragh dy mie er fys. Haink monnee Yernagh gys yn ellanragh 'sy sheyoo eash, as hug ad lhieu stiagh kirree as corkey, as y çhenn-Yernish ayns y çheer. Mygeayrt y vlein 650, haink ny Loghlynee lesh y çhengey oc. Ec jerrey y chied eash jeig va'n ellanragh currit stiagh myr cooid jeh Norlynn. As tooilley

Caslys skeeal

reagh

5 Mean Fouyir 2008 - 2 Jerrey Geuree 2009

Ta caslys-skeeal ny skeeal jannoo ymmyd jeh caslyssyn ry hoi taishbyney y skeeal rere ny ta goll er. Ta caslys-skeeal ry-eddyraghey veih lioar yallooyn er daa fa: ta ny caslyssyn eiyrtyssagh, son dy hroggal y slane skeeal; as ta caslys ard-chionyssagh harrish fockle, dy ghra myr shen, ta’n skeeal goll er insh liorish ny caslyssyn son y chooid smoo, cha nel liorish ny focklyn. Dyn y wooise da shen, ta’n daa genre goll harrish y cheilley. Ta’n chooid smoo jeh caslys-skeealyn cur ry-cheilley focklyn as caslyssyn, as ta glare er ny taishbyney ayns bolgan glare dy mennick, agh ta caslys-skeealyn gyn focklyn ayn myrgeddin, myr sampleyr, The Little King. Chammah as glare, ta focklyn meenaghey ny caslyssyn dy cliaghtagh (myr fo-heidylyn), agh ny keayrt t’ad neuchosoyley ry-cheilley.

Ayns shennaghys jeianagh, va caslys-skeealyn scheimyn aitt son y chooid smoo; agh ta’n reaym oc er lheanaghey dy ghoaill stiagh dagh genre. Roish shoh, va sampleyryn jeh ellyn eiyrtyssagh ry-akin ayns ellyn y çhenn teihll, myr sampleyr, caslyssyn lhiaghtyn Eajiptagh, as adsyn goaill stiagh shennaghys reeghyn as feayn-skeeal... [ As tooilley ]


Nahuatl Chlassicagh

reagh

2 Jerrey Geuree 2009 - 2 Toshiaght Arree 2009

Ta Nahuatl Chlassicagh (ny Asteckish, ny Nahuatl) ny ennym da abbyrtyn ny çhengey Çhengey Nahuatl v’er nyn loayrt ayns Glion Vecsico (as mean Vecsico myr lingua franca) er yn Barriaght Spaainagh jeh Mecsico ‘syn 16oo eash. Car ny eashyn erreish da shen, hie ish er scughey liorish Spaainish son y chooid smoo, as ren ee caghlaa: haink kuse dy abbyrtyn jeianagh Nahuatl j’ee, as adsyn goll er loayrt foast. Abbyrtyn elley, haink ad jeh abbyrtyn elley yn 16oo eash. Ga dy vel ee enmyssit myr çhengey marroo, ta Nahuatl Chlassicagh ry-akin ayns shimmey bun screeuit ren sleih Nahua as Spaainee aascreeu ayns yn abbyrlhit Ladjyn... [ As tooilley ]


Reeriaght Unnaneysit

reagh

2 Toshiaght Arree 2009 - 3 Mart 2009

She çheer ayns sheear hwoaie ny h-Oarpey Reeriaght Unnaneysit ny Bretyn Mooar as Nerin Hwoaie (Baarle: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) ny yn Reeriaght Unnaneysit, yn RU, yn Vretyn Vooar ny Çheer ny Goal ny keayrtyn. T'eh ny heer ellanagh ta goll reish y Vretyn Vooar, shiar hwoaie Nerin, as ram ellanyn beggey. Cha nel joarey thallooin ayns y Reeriaght Unnaneysit agh ayns Nerin Hwoaie liorish Pobblaght Nerin. Faagail magh y joarey shoh, ta'n RU caglit liorish y Cheayn Sheear, Mooir Hostyn, Mooir yn Eeaght, as Mooir Vannin. Ta'n ellan smoo, yn Vretyn Vooar, kianglt rish y Rank liorish Thiollane Vooir Eeaght...
[ As tooilley ]


Bretnish

reagh

3 Mart 2009 - 1 Averil 2009

She çhengey Vrythonagh Cheltiagh ee yn Vretnish (Cymraeg ny y Gymraeg), ayns y chynney çhengey Ind-Oarpagh. She çhengey ghooghyssagh Vretin t'ayn, as ard-hengey Vretin derrey toshiaght y 20oo eash. T'ee ry-chlastyn chammah ec cochiangle Vretin as Sostyn, as ayns Chubut 'syn Argenteen. Ta Bretneyryn er feie ny cruinney er coontey arraghey magh, ayns Bretin Vooar, ny Steatyn Unnaneysit, y Chanadey as y Teelynn Noa er lheh. Cha nel ee ro-ghoan myr monney çhengaghyn Cheltiagh; t'ee loayrit ec 21-25% jeh'n sleih Bretnagh, as ec mysh 90% jeh'n sleih ta cummal ayns buill myr Caernarfon ayns Bretin Heear Hwoaie. Ta paitçhyn dy ynsaghey eddyr 5 as 16 bleeantyn d'eash, as ta shimmey scoill Bretnish ayn...
[ As tooilley ]


William Butler Yeats

reagh

1 Averil 2009 - 2 Boaldyn 2009

William Butler Yeats
William Butler Yeats

Va William Butler Yeats (focklit magh myr /ˈjeɪts/; 13 Mean Souree 1865 - 28 Jerrey Geuree 1939) ny vard as ny ghraameyder Yernagh, as nane jeh ny persoonyn toshee ayns lettyraght y 20oo eash. Nane jeh ny fir toshee jeh lught ooasle lettyraght Hostyn as Nerin, v'eh ny hannadeyr ayns Seanad Éireann er feie daa hraa. Va'n Abbey Theatre bunnit echey lesh y Ven Gregory as Edward Martyn, as v'eh n'er toshee er y thie cloie rish ny bleeantyn leah. 'Sy vlein 1923 va'n Aundyr Nobel ayns Lettyraght er ny briwnys da, as y Bing Nobel gra dy vel yn obbyr echey ny "vardaght ard-smooinaghtagh, quoi ayns form feer ellynagh, cur raa da spyrryd yn ashoon er feie". V'eh ny chied 'owder Yernagh jeh'n Aundyr Nobel ayns Lettyraght. T'eh er credjal dy vel Yeats nane jeh ny beggan screeudeyryn beg lesh yn obbyr share echey creaghnit ny yei yn Aundyr Nobel; ta The Tower (1928) as The Winding Stair and Other Poems (1929) y lhied assdaue...[ As tooilley ]


Manga

reagh

2 Boaldyn 2009 - 1 Mean Souree 2009

Jalloo sampleyragh jeh Manga
Jalloo sampleyragh jeh Manga

She cummey caslys-skeealyn Shapaanagh Manga (漫画; myr kanji; まんが myr hiragana; マンガ myr katakana ?). Haink rish y chummey shoh trooid cur ry-cheilley cummaghyn ellyn ukiyo-e as aghtyn jallooaghey har mooir. Haink manga dys y chummey jeianagh beggan lurg y Nah Chaggey Dowanagh, agh ta shennaghys liauyr oc ayns ellyn Shapaanagh shinney.

Ayns y Çhapaan, ta sleih dy dagh eash lhaih manga. Er y fa shen, ta rheaym cooishyn mooar ec manga, goaill stiagh contoyrtys, graih, spoyrt as gammanyn, drama shendeeagh, aitt, far-skeealaght sheanse, sheiltynys, folliaght, scoagh, çhibbag as dellal. Neayr’s ny 1950yn, ta manga er jeet dy ve ny rheynn scanshoil jeh’n çhynskyl soilshaghey magh Shapaanagh, as margey jeh mysh 481 billioon yen ec ayns y Çhapaan ayns 2006 (mysh £2.3 billioon)...[ As tooilley ]


Pluto

reagh

1 Mean Souree 2009 - 1 Jerrey Souree 2009

Jalloo jeh Pluto jeant ec Fodreayrtan Spoar Hubble
Jalloo jeh Pluto jeant ec Fodreayrtan Spoar Hubble

Ta Pluto (ass Ladjyn: Plūto, Greagish: Πλούτων), ny 134340 Pluto myr t'eh enmyssit ny keayrtyn, y nah phlanaid crivassanagh smoo ayns Corys ny Greiney as y jeihoo nhee smoo ta n'gholl mygeayrt ny Greiney. Ec y toshiaght v'eh enmyssit myr planaid, agh 'sy vlein 2006 neayr's ren yn Unnaneys Rollageydys Eddyr-Ashoonagh (IAU) coardail rish coontys jeh planaid as neayr's va sorçh noa dy choontys reaghit son corpaneyn speyrey, v'eh currit mastey nheeghyn ayns Cryss Kuiper.

Ayns cosoylaght rish nheeghyn elley 'sy chryss, t'eh jeant seose ass creggyn as rio as t'eh feer beg: mygeayrt un wheigoo dy glout ny h-Eayst as un hrass jeh'n thummid eck. Ta cruinlagh feer corragh as feer cleaynt. Ta'n corrid eddyr 30 as 49 AU (4.4–7.4 billioonyn km) magh ass y Ghrian, as myr shen, ny keayrtyn ta cruinlagh Pluto by niessey na cruinlagh Neptune. Ta'n ennym corys çhyndaaee currit ny keayrtyn er Pluto as y fo-phlannad smoo echey, Charon myr cha nel çheshvean trimmid y daa red soit ayns y gherrey yeh na'n jeh elley. Cha nel keeayllaght coardit ec yn IAU foast fo myn-phlanaidyn çhyndaaee, as myr shen ta Charon n'o-phlannad derrey dy vel keeayllaght ayn. Ta daa 'o-phlannad beggey elley ec Pluto, Nix as Hydra (feddynit magh ayns 2005)...[ As tooilley ]

Katakana

reagh

1 Jerrey Souree 2009 - 24 Sauin 2009

Bun y Chatakana, lesh cowraghyn Kanji ayns cosoylaght roo
Bun y Chatakana, lesh cowraghyn Kanji ayns cosoylaght roo

She corys screeuee Shapaanagh eh Katakana (片仮名, カタカナ ny かたかな?). She sheelaght t'ayn. T'eh co-veaghey marish hiragana as kanji. Ta ymmyd jeant jeh son dy screeu focklyn joarree; myr sampleyr, アメリカ Amerika. Ta ymmyd jeant jeh elley er son arrish-ockleeaght; son enmyn oaylleeagh; as son dy chur trimmid er fockle. Ny keayrtyn, t'ad ry-akin my vees karracteyr loayrt ayns çhengey ny h-abbyrt joarree, ny my vees eh doillee lhaih kanji ennagh. Myr sampleyr, ayns 皮膚科 hifuka ("crackan-oaylleeaght"), t'ad gra dy vel eh doillee lhaih y nah chanji, . Myr shen, dy mennick, t'ad screeu hifuka myr 皮フ科 ny ヒフ科, as shen mestey kanji as katakana....[ As tooilley ]


Yernish Ulley

reagh

24 Sauin 2009 - 4 Toshiaght Arree 2010

 
Cowrey Yernish ayns Coontae Ghoon ny Ghoal, Queiggey Ulley

She abbyrt ny Yernish ta loayrit ayns Queiggey Ulley ee Yernish Ulley (Gaedhilic, Gaeilic, Gaeilig ([ˈɡeːlʲɪc]) ny Gaedhlag ([ˈɡeːl̪ˠəɡ])). Cha nel agh un choontae ayns Queiggey Ulley lesh ard Gaeltacht ayn - Coontae Ghoon ny Ghoal - as er y fa shen ta'n ennym Yernish Ghoon ny Ghoal currit urree ny keayrtyn. Ayns ny 1960yn, hie shey lught thie ry cheilley er Raad Seoighe ayns Beeal Feirshtey dys Gaeltacht noa y chur er bun. Ta'n Ghaeltacht shen foast ayn 'sy laa t'ayn jiu. Ny yei shen as ooilley, ta recortyssyn jeh'n çhengey myr v'ee loayrit ayns coondaeghyn elley foast ry-gheddyn, as t'ad cur lesh reayrt lhean er Yernish Ulley dhooin. Tra va moyllaghyn Coimisiún na Gaeltachta ("Commishoon ny Gaeltaght") screeuit sheese ayns 1926, va ardjyn ayns Na Speiríní er y joarey eddyr Çheer Eoin as Coontae Ghoirrey aarlit da enney Gaeltacht, myrane lesh twoaie ny Glionyn ayns Aontrym as er Reachlainn. Ren y coontys shen cur sheese er possanyn beggey jeh Yernisheyryn ayns sheear hwoaie Choontae yn Chavan, shiar yiass Choontae Vuinaghan, as jiass Choontae Ard Maghey. Agh, cha row ny h-ardjyn shen er freayl agh derrey yn 20oo eash leah choud's hannee Gaeltacht na Speiríní ayn derrey ny 1950yn as Gaeltacht Ghlionyn Aontrym derrey ny 1970yn, ansherbee. Hooar y Yernisheyr jerrinagh ass Reachlainn baase 'sy vlein 1985...[ As tooilley ]


Mynvioagh

reagh

4 Toshiaght Arree 2010 - 1 Boaldyn 2010

 
Possan dy vacteyryn Escherichia coli er nyn mooadaghey 10 000 keayrt.

She bioag do-akin da'n tooill eh mynvioagh (ny mynorgaanagh). Hooar magh Anton van Leeuwenhoek dy row ad ayn ayns 1675. She myn-vioagh-oaylleeaght y studeyrys er lheid ny bioagyn, lesh mynreayrtan son adsyn y 'akin.

Ta ymmodee sorçhyn dy vyn-vioagh ayn; t'ad goaill stiagh bacteyryn, fungyssyn, archaea, protistyn, algaghyn glassey as kuse dy vaaghyn beggey, myr sampleyr, plankton. Ta kuse dy vyn-vioagh-oayllee cur veeryssyn nyn mast'oc, agh fir elley, er lhieusyn nagh vel ad bio. Ta’n chooid smoo jeu nyn mioagyn un-chillagagh, agh cha nel dagh ooilley fer; ta kuse dy vioagyn yl-chillagagh mynreayrtagh, as kuse dy phrotistyn as bacteyryn macroreayrtagh, dy ghra myr shen, ry-akin da’n tooill (myr sampleyr, Thiomargarita namibiensis).

Ta mynvioee cummal er feie ny cruinney, ayns dagh rheynn ny bea-chruinney raad ta ushtey fliugh, goaill stiagh thalloo, çhibbyryn çhehey, er grunt ny marrey, ard ‘syn aeraght, as duinid ayns bleayst ny cruinney. Ta feme orroo er son aa-choorsal beaghey ayns eggochoryssyn. Ta jargaght tashtey nitrageen ec kuse dy vyn-vioee, as myr shen, ta laue scanshoil oc ‘sy chorys nitrageen. Foddee dy vel laue oc ayns frassaghey as emshir myrgeddin...[ As tooilley ]


Yn Eeslynn

reagh

1 Boaldyn 2010 - 22 Nollick 2010

 
Armys ny h-Eeslynn

Ta'n Eeslynn, ny Pobblaght ny h-Eeslynn dy oikoil (Eeslynnish: Ísland ny Lýðveldið Ísland), ny çheer ellanagh ta ny lhie ayns Twoaie y Cheayn Sheear eddyr yn Oarpey vooar-heeragh as Greenlynn. Ta 320,000 cummaltee 'sy çheer as t'ee 103,000 km² er eaghtyr. She Reykjavík y preeu-valley as y balley smoo 'sy çheer.

Hoshee coloinaghys ny h-Eeslynn ayns 874, rere y Landnámabók, v'eh y toshiagh Norlynnagh Ingólfur Arnarson y chied choloinagh Norlynnagh beayn er yn ellan. Ren sleih elley keayrtyn er yn ellan roish as hannee ad ayn er feie yn gheuree. Harrish ny h-eashyn, ren sleih Nordagh as Celtiagh coloinaghys er yn ellan. Derrey yn 20-oo eash, chur ny h-Eeslynnee barrant er eeasteyraght as eirinys, as eddyr ny bleeantyn 1262 as 1918 va'n çheer ny cooid jeh ny reeriaghtyn Norlynnagh as Danvargagh. 'Sy 20-oo eash haghyr lhiasaghey as bishaghey mooar ayns tarmaynys as corys lhiasee ny h-Eeslynn. Ayns ny bleeantyn shoh chaie, chur yn Eeslynn rish traght seyr 'syn Eaghtyr Tarmaynagh Oarpagh as haghyr anchaslaghey veih'n eeasteyraght dys magheryn tarmaynagh noa ayns shirveish, argidys, as çhynskylyn elley.


22 Nollick 2010 - 12 Sauin 2011

 
Irree seose goal twoaie

She phenomenon shilleydagh as emshyragh eh goal twoaie (goll twoaie, Bhow Ghorree). T'eh cur er spectrum sollys çheet rish 'sy speyr tra ta soilshey ny greiney bentyn rish bineenyn ushtey 'syn aeraght. Ta cummey cruillag yl-daahagh echey, as jiarg er y çheu mooie echey, as gorrym-jiarg er y çheu sthie. She spectrum gyn creeaghyn t'ayn, agh ta sleih cliaghtey rheynn eh ayns daaghyn discreajagh. Hug Isaac Newton queig daaghyn da: jiarg, buigh, geayney, gorrym as "violet" (cummey gorrym-jiarg gyn fockle 'sy Ghaelg, myr daah lus y chree). Hug eh stiagh jiarg-bwee as plooreen ny s'anmey rere aarey chiaull. Cha nel dagh çhengey cur ny daahghyn cheddin da.

Cha nee fliaghey ynrican nod ve ny vun goal twoaie; t'ad ry-akin ayns kay as spreie myrgeddin...[ As tooilley ]

12 Sauin 2011 - 31 Jerrey Fouyir 2012

 
Baare: Y Phurt Varrey, Stashoon traenagh Ghoolish; Mean: Shooylaghan Loch; Bun: Thie Vona (Yn Kiare as Feed), Toor y Chemmyrk

She preeu-valley Vannin, as y balley smoo ayn, ee Doolish (Baarle: Douglas). Ta'n fockle "Doolish" çheet magh ass "yn doo glass" ny "yn doo glish" myr ennym yn awin 'sy valley, ny ass cur ry-cheilley ny h-enmyn "doo" as "glass" as ad ny h-enmyn ta currit er y daa awin (yn Glass as yn Awin Doo) ta çheet ry cheilley faggys da'n valley. Rere y choontey-pobble 'sy vlein 2006 va 26,218 deiney cummal 'sy valley, ny un trass jeh sleih-earroo yn Ellan. Ta Doolish ny soie lieh-vollagh rish y choose hiar ec inver Awin Ghoolish, as er baie lhean corranagh daa veeilley er lheead. Ta Awin Ghoolish jannoo seose paart jeh'n purt y valley as yn phreeu-phurt hraghtee. Ta Doolish coontit myr fer jeh ny h-ardjyn reiragh ayns Mannin...[ As tooilley ]

31 Jerrey Fouyir 2012 - 7 Averil 2013

 
Ta'n Jack-o'-lantern, pumkin ta grainnit as cainleyn currit ayn, nane jeh ny phreeu-chowraghyn bentyn rish Oie Houney noa-emshiragh.

Ta Oie Houney (Yernish: Oíche Shamhna; Gaelg Albinagh: Oìdhche Shamhna; Baarle: Halloween ny Hallowe'en; ayns Mannin: Hop-tu-Naa) ny feailley ta goll er kelloorey dagh blein er yn oie jeh'n 31 Jerrey Fouyir. She feailley Celtiagh t'ayn er bun as t'ee kianglt rish Samhain ny Gaeil elley ayns Nalbin as Nerin, as rish yn 'eailley Creestee Laa'l Mooar ny Nooghyn. Jiu, t'ee kelloorit er feie ny Cruinney myr feailley neuvonnagh.

Ta gastidyn as gammanyn er yn oie goaill stiagh scaaghey, ceau coamraghyn as frastyl er kayleeyn coamree, çheinjeanyn, snuggal son ooylyn, as e lheid. Ayns Mannin hene, ta paitçhyn ceau coamraghyn as goll veih thie gys thie shirrey miljanyn ny argid. Ayns neu-chosoylaght rish y chooid elley jeh'n Theihll, ta ny paitçhyn gymmyrkey londeyryn napin ayns ynnyd jeh londeyryn pumkin, as t'ad goaill arraneyn Oie Houney. Ta kuse ennagh jeh ny shenn chliaghtaghyn cosoylagh rish adsyn ta kianglt rish y Vlein Noa ayns Jerrey Geuree. Tra da fadeyraght, roie-insh yn emshir, as faaishnagh v'ayn. Va leoie yn aile jeant rea 'sy çhiollagh ec jerrey ny h-oie as ren cummaltee yn thie tannaght da cowrey coshey ayn. My va'n cowrey jeeraghey lesh y dorrys, s'foddee dy beagh baase 'sy thie 'sy vlein ry-heet. Agh my va'n cowrey jeeraghey çheusthie, s'foddee dy beagh ruggyr 'sy thie...[ As tooilley ]

7 Averil 2013 - 3 Luanistyn 2022

 
Possan dy vacteyryn Escherichia coli er nyn mooadaghey 10 000 keayrt.

She bioag do-akin da'n tooill eh mynvioagh (ny mynorgaanagh). Hooar magh Anton van Leeuwenhoek dy row ad ayn ayns 1675. She myn-vioagh-oaylleeaght y studeyrys er lheid ny bioagyn, lesh mynreayrtan son adsyn y 'akin.

Ta ymmodee sorçhyn dy vyn-vioagh ayn; t'ad goaill stiagh bacteyryn, fungyssyn, archaea, protista, algaghyn glassey as kuse dy veiyn beggey, myr sampleyr, plankton. Ta kuse dy vyn-vioagh-oayllee cur veeryssyn nyn mast'oc, agh fir elley, er lhieusyn nagh vel ad bio. Ta’n chooid smoo jeu nyn mioagyn un-chillagagh, agh cha nel dagh ooilley fer; ta kuse dy vioagyn yl-chillagagh mynreayrtagh, as kuse dy phrotistyn as bacteyryn macroreayrtagh, dy ghra myr shen, ry-akin da’n tooill (myr sampleyr, Thiomargarita namibiensis).

Ta mynvioee cummal er feie ny cruinney, ayns dagh rheynn ny bea-chruinney raad ta ushtey fliugh, goaill stiagh thalloo, çhibbraghyn çhehey, er grunt ny marrey, ard ‘syn aeraght, as duinid ayns bleayst ny cruinney. Ta feme orroo er son aa-choorsal beaghey ayns eggochoryssyn. Ta jargaght tashtey nitrageen ec kuse dy vyn-vioee, as myr shen, ta laue scanshoil oc ‘sy chorys nitrageen. Foddee dy vel laue oc ayns frassaghey as emshir myrgeddin...[ As tooilley ]

3 Luanistyn 2022 - 18 Averil 2023

 
The Card Players (1895), peintal liorish Paul Cézanne ta soilshaghey magh gamman er ny kaartyn

She roortys strughtooragh eh gamman, t'er ny chloie er son taitnys as ta ymmydit ny keayrtyn myr greie ynsee Ta scansh eddyr gammanyn as obbyr (ta jeant er son leagh) ny ellyn (ta bentyn rish soilshaghey eieyn). Ny yei shen, cha nel scarrey glen eddyr oc, as t'eh er credjal dy vel ram gammanyn coontit myr obbyr (lheid as cloiederyn keirdey ayns gammanyn as cloiaghyn fakinagh) ny ellyn (lheid as keishtyn saaue jeeragh[noa] (jigsaw) ny gammanyn ta goaill stiagh lhie magh ellynagh lheid as Mahjong solitaire).

T'ad ny co-oltyn ogheragh ayns gammanyn na deanyn, reillyn, doolane, as eddyr-obbraghey. Ta gammanyn cassey greinney fishigagh ny inçhynagh, ny yn daa jeu, ayndaue. Ta ram gammanyn lhiggey da lhiassaghey schleieyn yn-obbree, shirveishaghey myr cummey roortys, ny cloie currym ynsee, greinnee ny shicklaagagh...[ As tooilley ]

18 Averil 2023 - jiu

 
Brattagh Eaghtyrane yn Ookraan

She Eaghtyrane yn Ookraan (Ookraanish: Президент України) kione steat yn Ookraan. Ta'n eaghtyrane shassoo son y steat ayns cooishyn joarree, stiurey immeeaghtyn politickagh joarree yn steat, jannoo barganaghyn as cur kione er conaantyn eddyr-ashoonagh. Ta'n eaghtyrane reiht dy jeeragh ec seyraanee yn Ookraan feie queig bleeaney as ta jeoraght daa hiarrym echey.

She Plaase Mariinskyi thie oikoil yn eaghtyrane, ta soit ayns Slyst Pecherskyi, Kyiv. Ta thieyn oikoil elley goaill stiagh Thie marish ny Chimaeraghyn as Thie y Ven Hreoghe Cheaynee ta ymmydit son keayrtyn oikoil liorish ynnydee yoarree. Ta Oik Eaghtyrane yn Ookraan, ta enmyssit "Bankova" er oyr y straid raad t'eh, goaill ymmyd myr yn oik eaghtyraneagh...[ As tooilley ]