Bea-oaylleeaght

Veih kione y çheu hoshtal, myr y clag: E. coli, renniagh chrouwagh, gaselle, caraig

She oaylleaght najooragh ee bea-oaylleeaght, bentyn da studeyrys er bea, reddyn bio, as ny haghtyn t'ad eddyr-obbraghey as obbraghey er yn çhymbyllaght. Ta bea-oayllee jannoo studeyrys er troggal, obbyr, aase, bun, aafilley as rheam reddyn bio. Chammah's shen, t'ad rang-oardraghey as taishbyney bioagyn as ny t'ad jannoo.

Haink bea-oaylleeaght dy ve ny h-oaylleeaght er lheh 'sy 19oo eash, tra hooar magh oayllee dy row co-hroyn bunneydagh ec organeyn bioag. Nish, t'ee goll er ynsaghey ayns scoillyn as ollooscoillyn er feie ny cruinney, as ta ny smoo na millioon artyn myekione goll er soilshaghey magh dagh blein ayns earishlioaryn.

Ta ymmodee sur-vagheryn ec bea-oaylleeaght. Foddee ad goll er oardraghey rere'n torçh jeh organe bioag t'ad bentyn da: lus-oaylleeaght (studeyrys jeh lossreeyn); fliughane-oaylleeaght (studeyrys jeh fungyssyn); baagh-oaylleeaght (studeyrys jeh baaghyn); as myn-vioagh-oaylleeaght (studeyrys jeh myn-vioee). Ny keayrtyn elley, t'ad rheynnit rere mooadys ny t'ad jannoo studeyrys er, as yn aght ta shen goll er jannoo: ta bea-chemmig bentyn da kemmig bunneydagh vea; ta bea-oaylleeaght cho-vreneenagh bentyn da eddyr-obbraghey co-vreneenyn bea-oaylleeagh; ta bea-oaylleeaght chillag scrutaghey killagyn; ta fyshoaylleeaght bentyn da obbyr oltyn as coryssyn y chorp; as ta eggoaylleeaght bentyn da eddyr-obbraghey organeyn bioag as yn çhymbyllaght.

• 
  Animalia - Bos primigenius taurus
• 
  Planta - Triticum
• 
  Fungi - Morchella esculenta
• 
  Stramenopila/Chromista - Fucus serratus
• 
  Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)
• 
  Archaea - Halobacteria
• 
  Virus - Gamma phage