Wuhlikowy monoksid: Rozdźěl mjez wersijomaj

Stawizny wersijow interaktiwnje přepytać

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt

Inline

Aktualna wersija wot 28. meje 2017, 14:45

Wuhlikowy monoksid (chemiska formula: CO) je (pod normalnych wuměnjenjach) bjezbarbny, njewonjaty płun. Wón je tróšku ćeši hač powětr, ale ma samsnu molekularnu wahu kaž dusyk. Skapalnjuje so při temperaturje wot -192 °C (81 K) při atmosferiskim ćišću a stwjerdnje při temperaturje wot -205 °C (68 K), a we wodźe lědma so pušće.

Zapalo, pali z módrojtym płomjenju k wuhlikowemu dioksidej.

2 CO + O₂ -> 2 CO₂

Wón je dobre redukowadło, wužiwany we metalurgiji. W organometaliskej chemiji wuhlikowy monoksid funguje kaž ligand na př. k metalam kaž rodium, wolfram a wjele druhe.

Za ludźi a zwěrjata je wuhlikowy monoksid smjertny jěd, dokelž so zwjazuje k hemoglobinej wo wjele sylnišo hač přaty kislik, a tak transport kislika w ćěle blokuje. To je strašnje jeli hdźe wo kachle złe wothladowane, dokelž njekompletne palenje palidło móže wuhlikowy monoksid twori. Nacisća su židow z nim zamordowali prjedy hač wužiwali wodźikowy cyanid.

@@ Rjadka 1: / Rjadka 1: @@
-'''Wuhlikowy monoksid''' ([[chemiska formula]]: '''CO''') je (pod [[normalne wuměnjenja|normalnych wuměnjenjach]]) bjezbarbny, njewonjaty [[płun]]. Wón je tróšku ćeši hač powětr, ale ma samsnu molekularnu wahu kaž [[dusyk]]. Skapalnjuje so při temperaturje wot -192°C (81 [[Kelvino|K]]) při atmosferiskim ćišću a stwjerdnje při temperaturje wot -205°C (68 K), a we wodźe lědma so pušće.
+'''Wuhlikowy monoksid''' ([[chemiska formula]]: '''CO''') je (pod [[normalne wuměnjenja|normalnych wuměnjenjach]]) bjezbarbny, njewonjaty [[płun]]. Wón je tróšku ćeši hač powětr, ale ma samsnu molekularnu wahu kaž [[dusyk]]. Skapalnjuje so při temperaturje wot -192&nbsp;°C (81 [[Kelvino|K]]) při atmosferiskim ćišću a stwjerdnje při temperaturje wot -205&nbsp;°C (68 K), a we wodźe lědma so pušće.
-Zapalo, pali z módrojtym płomjenju k [[wuhlikowy dioksid|wuhlikowemu dioksid]]ej.
+Zapalo, pali z módrojtym płomjenju k [[wuhlikowy dioksid|wuhlikowemu dioksidej]].
 CO + O<sub>2</sub> -> 2 CO<sub>2</sub>
 Wón je dobre [[redukowadło]]<!--[[reduktilo]]-->, wužiwany we [[metalurgija|metalurgiji]]. W [[organometaliska chemija|organometaliskej chemiji]] wuhlikowy monoksid funguje kaž [[ligand]] na př. k metalam kaž [[rodium]], [[wolfram]] a wjele druhe.
-Za čłowjeki a zwěrjata wuhlikowy monoksid je smjertny [[jěd]], dokelž so zwjazuje k [[hemoglobin]]ej wjele sylnišo hač přaty [[kislik]], a tak transport kislika w ćěle blokuje.  To je strašnje jeli hdźe wo [[kachle]] złe wothladowane, dokelž njekompletne palenje [[palidło]] móže wuhlikowy monoksid twori. [[nacizm|Nacisća]] su židow z nim zamordowali prjedy hač wužiwali [[wodźikowy cyanid]].
+Za ludźi a zwěrjata je wuhlikowy monoksid smjertny [[jěd]], dokelž so zwjazuje k [[hemoglobin]]ej wo wjele sylnišo hač přaty [[kislik]], a tak transport kislika w ćěle blokuje. To je strašnje jeli hdźe wo [[kachle]] złe wothladowane, dokelž njekompletne palenje [[palidło]] móže wuhlikowy monoksid twori. [[nacizm|Nacisća]] su židow z nim zamordowali prjedy hač wužiwali [[wodźikowy cyanid]].
+{{chemija-zarodk}}
 [[Kategorija:Jědy]]
-{{chemija-zarodk}}
-[[ar:أول أكسيد كربون]]
-[[bs:Ugljik (II) oksid]]
-[[ca:Monòxid de carboni]]
-[[cs:Oxid uhelnatý]]
-[[da:Kulilte]]
-[[de:Kohlenstoffmonoxid]]
-[[en:Carbon monoxide]]
-[[eo:Karbona monooksido]]
-[[es:Óxido de carbono (II)]]
-[[et:Vingugaas]]
-[[eu:Karbono monoxido]]
-[[fa:منو اکسید کربن]]
-[[fi:Hiilimonoksidi]]
-[[fr:Monoxyde de carbone]]
-[[gl:Monóxido de carbono]]
-[[gv:Carboan monocseed]]
-[[he:פחמן חד-חמצני]]
-[[hr:Ugljikov monoksid]]
-[[hu:Szén-monoxid]]
-[[id:Karbon monoksida]]
-[[is:Kolmónoxíð]]
-[[it:Monossido di carbonio]]
-[[ja:一酸化炭素]]
-[[ko:일산화 탄소]]
-[[la:Monoxidum Carbonis]]
-[[lt:Anglies monoksidas]]
-[[lv:Oglekļa monoksīds]]
-[[mk:Јаглерод моноксид]]
-[[mr:कार्बन मोनॉक्साईड]]
-[[nl:Koolstofmonoxide]]
-[[nn:Karbonmonoksid]]
-[[no:Karbonmonoksid]]
-[[pl:Tlenek węgla]]
-[[pt:Monóxido de carbono]]
-[[ro:Monoxid de carbon]]
-[[ru:Монооксид углерода]]
-[[simple:Carbon monoxide]]
-[[sk:Oxid uhoľnatý]]
-[[sl:Ogljikov oksid]]
-[[sv:Kolmonoxid]]
-[[tr:Karbonmonoksit]]
-[[uk:Монооксид вуглецю]]
-[[vi:Mônôxít cacbon]]
-[[zh:一氧化碳]]
-[[zh-yue:一氧化碳]]