«Չիուաուա (անապատ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ -Կատեգորիա:Անապատներ, քանի որ արդեն կա Կատեգորիա:Անապատներ այբբենական կարգով, (ուղղել բոտին) |
չ Cite book և Cite web կաղապարների ձևաչափի ուղղում |
||
| Տող 2. | Տող 2. | ||
[[Պատկեր:Chihuahua desert.jpg|thumb|250px|Չիուաուա անապատի քարտեզ։ [[ՆԱՍԱ]]-ի արբանյակային լուսանկար։ էկորեգիոնի սահմանները սահմանվել են [[բնության համաշխարհային հիմնադրամ]]ի կողմից։ ԱՄՆ-ի և Մեքսիկայի սահմանը ցույց է տրված է սև գծով:]] |
[[Պատկեր:Chihuahua desert.jpg|thumb|250px|Չիուաուա անապատի քարտեզ։ [[ՆԱՍԱ]]-ի արբանյակային լուսանկար։ էկորեգիոնի սահմանները սահմանվել են [[բնության համաշխարհային հիմնադրամ]]ի կողմից։ ԱՄՆ-ի և Մեքսիկայի սահմանը ցույց է տրված է սև գծով:]] |
||
'''Չիուաուա''' ({{lang-en|Chihuahuan Desert}}; {{lang-es|Desierto de Chihuahua}}), անապատ [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, գտնվում է ամերիկա-մեքսիկական սահմանին՝ [[ԱՄՆ|ամերիկյան]] [[Նյու Մեքսիկո]], [[Տեխաս]] (Պեկոս գետի արևմուտք) և [[Արիզոնա]] (հարավ-արևելյան մաս), ինչպես նաև [[մեքսիկա]]կան [[Չիուաուա (նահանգ)|Չիուաուա]], [[Կոաուիլա]], [[Դուրանգո (նահանգ)|Դուրանգո]] (հյուսիս-արևմտյան մաս), [[Սակատեկաս (նահանգ)|Սակատեկաս]] (մի փոքր մաս հյուսիսում) և [[Նուևո Լեոն]] (փոքր մաս արևմուտքում) նահանգների տարածքում<ref name="nyt">{{ |
'''Չիուաուա''' ({{lang-en|Chihuahuan Desert}}; {{lang-es|Desierto de Chihuahua}}), անապատ [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, գտնվում է ամերիկա-մեքսիկական սահմանին՝ [[ԱՄՆ|ամերիկյան]] [[Նյու Մեքսիկո]], [[Տեխաս]] (Պեկոս գետի արևմուտք) և [[Արիզոնա]] (հարավ-արևելյան մաս), ինչպես նաև [[մեքսիկա]]կան [[Չիուաուա (նահանգ)|Չիուաուա]], [[Կոաուիլա]], [[Դուրանգո (նահանգ)|Դուրանգո]] (հյուսիս-արևմտյան մաս), [[Սակատեկաս (նահանգ)|Սակատեկաս]] (մի փոքր մաս հյուսիսում) և [[Նուևո Լեոն]] (փոքր մաս արևմուտքում) նահանգների տարածքում<ref name="nyt">{{Cite book |url=https://archive.org/details/newyorktimes200600wrig |title=The New York Times Almanac |publisher=Penguin Books |year=2006 |isbn=0-14-303820-6 |editor-last=Wright |editor-first=John W. |edition=2007 |location=New York, New York |pages=[https://archive.org/details/newyorktimes200600wrig/page/456 456] |url-access=registration}}</ref>։ |
||
Անապատը զբաղեցնում է մոտավոր 362,6 հազար կիլոմետր քառակուսի տարածք, ինչը նրան ըստ տարածքի մեծության դարձնում է արևմտյան կիսագնդում թվով երրորդը և երկրորդը՝ Հյուսիսային Ամերիկայում՝ զիջելով [[Մեծ Ավազան]] անապատին։ Անապատն իրենից ներկայացնում է չոր հարթավայր, որը հատվում է բազմաթիվ լեռնաշղթաներով, որոնց միկրոկլիման ընդհանուր առմամբ տարբերվում է անապատի կլիմայից։ Անապատի կազմում առանձնացնում են Ուայթ-Սենդս անապատ արգելոցը ([[Նյու Մեքսիկո]] նահանգ)։ |
Անապատը զբաղեցնում է մոտավոր 362,6 հազար կիլոմետր քառակուսի տարածք, ինչը նրան ըստ տարածքի մեծության դարձնում է արևմտյան կիսագնդում թվով երրորդը և երկրորդը՝ Հյուսիսային Ամերիկայում՝ զիջելով [[Մեծ Ավազան]] անապատին։ Անապատն իրենից ներկայացնում է չոր հարթավայր, որը հատվում է բազմաթիվ լեռնաշղթաներով, որոնց միկրոկլիման ընդհանուր առմամբ տարբերվում է անապատի կլիմայից։ Անապատի կազմում առանձնացնում են Ուայթ-Սենդս անապատ արգելոցը ([[Նյու Մեքսիկո]] նահանգ)։ |
||
Չիուաուա անապատի տեղանքը արևմուտքում գտնվող Սոնորա անապատի տեղանքից բարձր է։ Բարձրությունների տարբերությունը 1075 մետր է (1675մ-600մ)<ref name="EOE">{{ |
Չիուաուա անապատի տեղանքը արևմուտքում գտնվող Սոնորա անապատի տեղանքից բարձր է։ Բարձրությունների տարբերությունը 1075 մետր է (1675մ-600մ)<ref name="EOE">{{Cite web |title=Chihuahuan Desert |url=http://www.eoearth.org/article/Chihuahuan_desert |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 16 |publisher=Encyclopedia of Earth}}</ref>, ինչը մեղմացնում է կլիման ամռանը (հունիսին սովորական ցերեկային ջերմաստիճանը տատանվում է 35-40 °C ջերմաստիճաններում)։ Ձմռանը եղանակը կախված է հյուսիսային քամիների ուժգնությունից։ [[Մթնոլորտային տեղումներ|Տեղումներն]] ավելի առատ են, քան [[Մեծ Ավազան]]ի հարավում, Սոնորայի և Մոհավեի անապատներում, բայց սովորաբար չի գերազանցում տարեկան 254 մմ-ը, ընդ որում, հիմնականում անձրև է գալիս մուսսոնի ընթացքում՝ ամռան վերջում<ref name="NMSU">{{Cite web |title=The Chihuahuan Desert |url=http://ddl.nmsu.edu/chihuahua.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121227092714/http://ddl.nmsu.edu/chihuahua.html |archivedate=2012 թ․ դեկտեմբերի 27 |accessdate=2013 թ․ փետրվարի 16 |publisher=New Mexico State University}}</ref>։ ձյուն գրեթե չկա, բացառությամբ բարձրադիր մասերում։ |
||
Անապատի տարածքում գտնվում են մի քանի քաղաքներ, որոնցից խոշոր են [[Սյուդադ Խուարես]]՝ գրեթե երկու միլիոն բնակչությամբ, [[Էլ Պասո]], [[Չիուաուա (քաղաք)|Չիուաուա]] և Տորեո քաղաքները։ Սովորական ավազը ձևավորվում է կվարցից։ Այս անապատը կազմված է գիպսային ավազներից, որոնց շնորհիվ այն կարծես ծածկված լինի սպիտակ ծածկոցով։ |
Անապատի տարածքում գտնվում են մի քանի քաղաքներ, որոնցից խոշոր են [[Սյուդադ Խուարես]]՝ գրեթե երկու միլիոն բնակչությամբ, [[Էլ Պասո]], [[Չիուաուա (քաղաք)|Չիուաուա]] և Տորեո քաղաքները։ Սովորական ավազը ձևավորվում է կվարցից։ Այս անապատը կազմված է գիպսային ավազներից, որոնց շնորհիվ այն կարծես ծածկված լինի սպիտակ ծածկոցով։ |
||
Ընթացիկ տարբերակը 18:48, 5 Ապրիլի 2024-ի դրությամբ
| Չիուաուա | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | անապատ և WWF ecoregion? |
| Մայրցամաք | Հյուսիսային Ամերիկա |
| Երկիր |  ԱՄՆ և  Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ |
| Վարչատարածք | Չիուաուա[1], Կոաուիլա[1], Նուևո Լեոն[1], Դուրանգո[1], Սակատեկաս[1], Սան Լուիս[1], Տեխաս[1], Նյու Մեքսիկո[1] և Արիզոնա[1] |
| Երկարություն | 1280 կմ |
| Լայնություն | 4,4 կմ |
| ԲԾՄ | 1545 մետր |
| Մակերես | 362 600 կմ² |
 | |
 | |
 | |
Չիուաուա (անգլ.՝ Chihuahuan Desert; իսպ.՝ Desierto de Chihuahua), անապատ Հյուսիսային Ամերիկայում, գտնվում է ամերիկա-մեքսիկական սահմանին՝ ամերիկյան Նյու Մեքսիկո, Տեխաս (Պեկոս գետի արևմուտք) և Արիզոնա (հարավ-արևելյան մաս), ինչպես նաև մեքսիկական Չիուաուա, Կոաուիլա, Դուրանգո (հյուսիս-արևմտյան մաս), Սակատեկաս (մի փոքր մաս հյուսիսում) և Նուևո Լեոն (փոքր մաս արևմուտքում) նահանգների տարածքում[2]։
Անապատը զբաղեցնում է մոտավոր 362,6 հազար կիլոմետր քառակուսի տարածք, ինչը նրան ըստ տարածքի մեծության դարձնում է արևմտյան կիսագնդում թվով երրորդը և երկրորդը՝ Հյուսիսային Ամերիկայում՝ զիջելով Մեծ Ավազան անապատին։ Անապատն իրենից ներկայացնում է չոր հարթավայր, որը հատվում է բազմաթիվ լեռնաշղթաներով, որոնց միկրոկլիման ընդհանուր առմամբ տարբերվում է անապատի կլիմայից։ Անապատի կազմում առանձնացնում են Ուայթ-Սենդս անապատ արգելոցը (Նյու Մեքսիկո նահանգ)։
Չիուաուա անապատի տեղանքը արևմուտքում գտնվող Սոնորա անապատի տեղանքից բարձր է։ Բարձրությունների տարբերությունը 1075 մետր է (1675մ-600մ)[3], ինչը մեղմացնում է կլիման ամռանը (հունիսին սովորական ցերեկային ջերմաստիճանը տատանվում է 35-40 °C ջերմաստիճաններում)։ Ձմռանը եղանակը կախված է հյուսիսային քամիների ուժգնությունից։ Տեղումներն ավելի առատ են, քան Մեծ Ավազանի հարավում, Սոնորայի և Մոհավեի անապատներում, բայց սովորաբար չի գերազանցում տարեկան 254 մմ-ը, ընդ որում, հիմնականում անձրև է գալիս մուսսոնի ընթացքում՝ ամռան վերջում[4]։ ձյուն գրեթե չկա, բացառությամբ բարձրադիր մասերում։
Անապատի տարածքում գտնվում են մի քանի քաղաքներ, որոնցից խոշոր են Սյուդադ Խուարես՝ գրեթե երկու միլիոն բնակչությամբ, Էլ Պասո, Չիուաուա և Տորեո քաղաքները։ Սովորական ավազը ձևավորվում է կվարցից։ Այս անապատը կազմված է գիպսային ավազներից, որոնց շնորհիվ այն կարծես ծածկված լինի սպիտակ ծածկոցով։
-
-
Տեխասի արևմուտքում անապատի ավազե հատվածը
-
Չիուաուան սելագինելյան թեփուկավորների ծննդավայրն է։ Ցույց է տրված ջրի մեջ չոր բույսի վարքագիծը։ 37 կադր, նկարահանված 5 րոպեի տարբերությամբ։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Chihuahua;4653699.html
- ↑ Wright, John W., ed. (2006). The New York Times Almanac (2007 ed.). New York, New York: Penguin Books. էջեր 456. ISBN 0-14-303820-6.
- ↑ «Chihuahuan Desert». Encyclopedia of Earth. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 16-ին.
- ↑ «The Chihuahuan Desert». New Mexico State University. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 16-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Չիուաուա անապատի էկոռեգիոնը WWF կայքում (անգլ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չիուաուա (անապատ)» հոդվածին։
| ||||||||||
