«Վիքիպեդիա:Գլոսարիում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ 217.76.11.40 (քննարկում) մասնակցի խմբագրումները հետ են շրջվել Մարի Ավետիսյան մասնակցի վերջին տարբերակին։ Պիտակ՝ Հետշրջում |
|||
| (24 intermediate revisions by 15 users not shown) | |||
| Տող 4. | Տող 4. | ||
{{Օգնության էջեր}} |
{{Օգնության էջեր}} |
||
Սա '''[[Վիքիպեդիա|Վիքի]]-հանրությունում գործածվող տերմինների բառարան է։''' |
Սա '''[[Վիքիպեդիա|Վիքի]]-հանրությունում գործածվող տերմինների բառարան է։''': |
||
{{Այբ-համառոտ-բով}} |
{{Այբ-համառոտ-բով}} |
||
| Տող 10. | Տող 10. | ||
== C == |
== C == |
||
; '''CC''' |
; '''CC''' |
||
: [[Creative Commons]] կազմակերպության |
: [[Creative Commons]] կազմակերպության լիցենզիա: |
||
; '''Commons''' |
; '''Commons''' |
||
| Տող 17. | Տող 17. | ||
== Ա == |
== Ա == |
||
; '''Ադմին''' |
; '''Ադմին''' |
||
: [[Վիքիպեդիա:Ադմինիստրատոր|Ադմինիստրատորի]] համառոտ |
: [[Վիքիպեդիա:Ադմինիստրատոր|Ադմինիստրատորի]] համառոտ ձև: |
||
;'''Արգելափակում''' |
;'''Արգելափակում''' |
||
| Տող 23. | Տող 23. | ||
;'''Արխիվ''' |
;'''Արխիվ''' |
||
: Հատուկ [[#Ենթաէջ|ենթաէջ]] ուր տեղափոխվում են նախկին քննարկումներ կամ տարբեր կարգավիճակի դիմումներ, որոնք չունեն ակտուալություն ներկայում, հիմնական էջերի գերլցվածությունը և ընդհանուր ընթեռնելիությունը բարձրացնելու |
: Հատուկ [[#Ենթաէջ|ենթաէջ]] ուր տեղափոխվում են նախկին քննարկումներ կամ տարբեր կարգավիճակի դիմումներ, որոնք չունեն ակտուալություն ներկայում, հիմնական էջերի գերլցվածությունը և ընդհանուր ընթեռնելիությունը բարձրացնելու համար: |
||
; '''Արտաքին հղում''' |
; '''Արտաքին հղում''' |
||
: Հղում դեպի [[Վիկիմեդիա|Վիքիմեդիային]] չպատկանող |
: Հղում դեպի [[Վիկիմեդիա|Վիքիմեդիային]] չպատկանող կայք: Սրա այլընտրանքներ են ''ներքին հղում'', ''վիկիհղում'' կամ ''ազատ հղումը'' ինչպես նաև [[#Ինթերվիքի|ինթերվիքի հղումը]] դեպի Վիքիմեդիայի ընտանիքի քույր նախագիծ: |
||
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Արտաքին հղումներ]] |
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Արտաքին հղումներ]]: |
||
Աշա |
|||
Աշա(aša) կամ վեդայական ṛta (ա րտա), զրադաշտական կրոնափիլիսոփայության մեջ այս տերմինը ենթադրում է տիեզերական՝ աստվածային նախախնամությամբ դրված սահմանումներ, որոնցով կանոնակարգվում կամ ընթանում է այս աշխարհը։ |
|||
Նշանակությունը |
|||
Հնում իրանցիները հավատում էին, որ գոյություն ունեն բնության՝ աստվածային նախախնամությամբ սահմանված օրենքները, որոնց ամբողջականությունը կոչվում էր «աշա»։ Աղոթքները, կրոնական երգերը յասնաներն ու զոհաբերությունները, որոնք կատարվում էին մաքուր մարդկանց կողմից, համաձայն տվյալ օրենքների, հնարավորություն էին տալու ավելի ամրապնդել մարդկային առաքինություններն ու բարերարները։ Զոհաբերությունները նվիրված աշային թույլ էին տալիս մարդկանց, յուրաքանչյուրն իր ու ընդհանուրի համար ամրապնդել ճշմարտությունը, արդարությունը, հավատարմությունը, որոնց թուլացնում էին չարքերն ու դևերն իրենց գործունեությամբ։ Աշայի հիմնական գաղափարը հետևյալն էր. |
|||
համակարգված է այն նյութական աշխարհը, որտեղ խոսում ու զոհաբերում են հանուն ճշմարտության, իսկ ճշմարտությունը այնտեղ է, որտեղ գոյություն ունեն բարոյապես մաքուր հնչած երգեր, աղոթքներ և արված զոհաբերություններ |
|||
Հակադրություն |
|||
Սուտը և ճշմարտության աղավաղումը, որոնք հակադրվում էին աշային, ավեստերենում կոչվում էին դրուգ կամ դրուհ։ Զրադաշտականները համոզված են, որ մարդկային հասարակության ներկայացուցիչները բաժանված են երկու խմբերի՝ աշայի պաշտպանների, արդարամիտների՝ աշավանների և չարի հետևորդների՝ դրուհվանտների։ Ուշ պղնձե և վաղ բրոնզե դարերում, երբ իրանական սարահարթում նոր էին ձևավորվում ցեղեր և ցեղային միություններ, որոնք հետագայում վերաճելու էին տվյալ տարածաշրջանի առաջին պետական միավորների, կարևոր նշանակություն էր տրվում փոքր հասարակական համայնքներում արդարության, հավասարության և ճշմարտության նշանակությանը բոլոր անդամների միջև։ |
|||
Խոսքի-խոստման նշանակությունը |
|||
Հին զրադաշտական հասարակություններում ու հասարակարգերում հսկայական նշանակություն էր տրվում տվյալ անձի տված երդմանը կամ խոստմանը՝ խոսքին։ Խոսքը կամ խոստումը, որը տրվում էր այս կամ այն անձի կողմից, պետք է հարգանք առաջացներ համայնքի մյուս անդամների մոտ. պետք է լիներ համապատասխան աշայի։ |
|||
Խոստումները բաժանվում էին երկու տեսակի՝ երդում, որը կոչվում էր վարունա ու ենթադրում էր տվյալ անձի տված խոստումն իր կամ հասարակության մյուս անդամների առջև և համաձայնություն՝ միթրա, որն արդեն կնքվում էր հասարակության անդամների միջև։ Եթե համայնքի անդամնը խախտում էր երդումը կամ համաձայնությունը, ապա համապատասխանաբար նա պետք է փորձությունների ենթարկվեր ջրով՝ վարունայի խախտման դեպքում, կամ էլ կրակով՝ միթրայի խախտման դեպքում։ |
|||
Օգտագործումը անուններում |
|||
Հին աշխարհում աշա -ա րտա տերմինը լայնորեն օգտագործվել է անձնանուններում։ Հատկապես նման մասնիկով անուններ տարածված էին Մերձավոր Արևելքում, Իրանական սարահարթում։ Հելլենիստական դարաշրջանում նաև այդ ավանդույթն անցավ արևմուտք։ Աշայի օգտագործման օրինակ է հանդիսանում նաև իրանական ծագում ունեցող Արտաշես անունն, ինչպես նաև հայոց արքա Արտաշես Ա-ի կողմից կառուցված մայրաքաղաք՝ Արտաշատը, որին հույները անվանում էին Արտաքսատա։ Աշա |
|||
== Բ == |
== Բ == |
||
| Տող 54. | Տող 33. | ||
; '''Բոտ''' |
; '''Բոտ''' |
||
: Համակարգչային ծրագիր, որն ավտոմատիկ կամ կիսաավտոմատիկ ռեժիմում խմբագրում կամ ստեղծում է Վիքիպեդիայի |
: Համակարգչային ծրագիր, որն ավտոմատիկ կամ կիսաավտոմատիկ ռեժիմում խմբագրում կամ ստեղծում է Վիքիպեդիայի հոդվածները: |
||
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Բոտ]] |
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Բոտ]]: |
||
== Գետերի միջազգային օր == |
|||
Այսօր` մարտի 14-ին, շատ երկրներում նշում են գետերի միջազգային օրը, որը ավելի վաղ կոչվում էր Գետերի, ջրերի և կյանքի համար պայքարի միջազգային օր: Առաջին տարվա ընթացքում 10 հազարից ավել մարդ, ով անտարբեր չէր, մասնակցում էր տարբեր ցույցերի և ակցիաների՝ պահանջելով մաքուր պահել գետերը: |
|||
Ինչպես նշել է Համաշխարհային ջրային ֆորումի ծրագրերից մեկի ղեկավար Ջեյմս Պիտոկը, Նոր Օռլեանի փոթորիկը վառ օրինակ է մեր մարդկությանը, որ Միսիսիպին պայքարում է իր էկոհամակարգի համար: |
|||
Աշխարհի 177 խոշորագույն գետերից (1000 կմ երկարություն) միայն 1/3-ը չունի ամբարտակներ կամ այլ հիմնական կառույցներ: 21 խոշորագույն գետերի հոսքը ազատ է: Չկարգավորված են մնում միայն 43 գետերի խոշոր ներհոսքերը, ինչպիսին են Կոնգոն, Լենան: |
|||
Գետերի վրա ամբարտակների կառուցումը շատ վտանգավոր է և սպառնում է մեր մոլորակի բնությանը: Ըստ Համաշխարհային ջրային ֆորումի՝ յուրաքանչյուր չորրորդ գետ կկարգավորվի 15 տարվա ընթացքում: |
|||
== Դադիվանք == |
|||
Դադիվանք Արցախի հնագույն վանական համալիրներից մեկն է, որը գտնվում է Մռավ սարի անտառապատ լանջերին, Թարթառ գետի ձախ ափին։ Ավանդության համաձայն Դադիվանքը կառուցվել է դեռևս I դարում և իր անվանումը ստացել է այն վայրից, որտեղ կառուցվել է (Սուրբ Դադեի գերեզմանատեղի): |
|||
Դարերի ընթացքում արաբական, ապա սելջուկական արշավանքների ժամանակ վանքը բազմիցս ավերի ու ավարի է ենթարկվել։ Սակայն ամեն անգամ կրկին վերականգնվել է և ավելի ընդարձակվել։ |
|||
XII դար-ում Մխիթար Գոշը միառժամանակ այստեղ է բնակվել է աշխատել իր «Դատաստանագրքի» վրա, որը հսկայական դեր պիտի խաղար միջնադարյան հայ քաղաքակրթական կյանքում։ |
|||
Վանական համալիրում եղել են տարբեր շինություններ. 2 ժամատուն, 2 հնագույն եկեղեցի, միաբանական խցեր, հյուրանոց, գործատուն, գրատուն, և այլն։ Սակայն Դադիվանքի գոհարը Սբ Աստվածածին կաթողիկեն է, որը 1234 թվականին կառուցել է Հաթերքի իշխանուհի Արզու-Խաթունը՝ ի հիշատակ իր ամուսնու և երկու որդիների, որոնցից ավագը նահատակվել էր թուրքերի դեմ պատերազմելիս։ |
|||
Դադիվանքում պահպանվել են նաև երկու բարձրարվեստ խաչքարեր, ինչպես նաև արձանագրություններ, որոնք պատմում են XII - XIII դարերի դեպքերի մասին։ |
|||
Դադիվանքի վերանորոգման շրջանակներում իրականացված պեղումների ընթացքում` 2007 թվականի հուլիսի 21-ին վանական համալիրի եկեղեցիներից մեկի խորանի տակ գտնվել են Սբ. Դադի առաքյալի մասունքները: Վերջինս հանդիսանում էր Տեր Հիսուս Քրիստոսի 70 աշակերտներից մեկը և քրիստոնեությունը էր քարոզում Արցախում: |
|||
| ⚫ | |||
== Դ == |
|||
== Ե == |
== Ե == |
||
; '''Ենթաէջ''' |
; '''Ենթաէջ''' |
||
; '''Երկիմաստության փարատման էջ''' |
; '''Երկիմաստության փարատման էջ''' |
||
: Հատուկ էջ հոդվածների [[#Երկիմաստություն|երկիմաստ]] անվանումների տարբերակման |
: Հատուկ էջ հոդվածների [[#Երկիմաստություն|երկիմաստ]] անվանումների տարբերակման համար: Օր.՝ [[Թումանյան (երկիմաստության փարատում)]] |
||
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Երկիմաստության փարատում]] |
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Երկիմաստության փարատում]]: |
||
; '''Երկիմաստության փարատում''' |
; '''Երկիմաստության փարատում''' |
||
: Միևնույն բնական անվանում ունեցող երկու կամ ավելի հոդվածների ավնանումների կոնֆլիկտի փարատման |
: Միևնույն բնական անվանում ունեցող երկու կամ ավելի հոդվածների ավնանումների կոնֆլիկտի փարատման պրոցես: |
||
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Երկիմաստության փարատում]] |
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Երկիմաստության փարատում]]: |
||
;'''Երկիմաստություն''' |
;'''Երկիմաստություն''' |
||
: Երկու և ավելի իմաստ արտահայտող անվանում, որն հնարավոր է թյուրիմացություն ստեղծել հանրագիտարանում հոդված որոնողի |
: Երկու և ավելի իմաստ արտահայտող անվանում, որն հնարավոր է թյուրիմացություն ստեղծել հանրագիտարանում հոդված որոնողի մոտ: Օր.՝ [[Հովհաննես Թումանյան|Թումանյան]] և [[Թումանյան]]: |
||
== Զրադաշտ == |
|||
Զրադաշտը կամ Զարաթուշթրան (ավեստ. Zaraθuštra, պարսկ. زرتشت — Zartošt; հին հունարեն` Ζωροάστρης) համարվում է զրադաշտականության հիմնադիրը, Գաթերի` Ավեստայի հնագույն մասերի հեղինակ: |
|||
Կենսագրություն |
|||
Զրադաշտի անձնավորության, կյանքի և գործունեության վերաբերյալ կան հակասական տեսակետներ: Պարսկական աղբյուրները Զրադաշտի ծննդավայրը համարել են Ռագան (Ռեյ), հունական և լատինական պատմիչները` Բակտրիան, սակայն վաղ շրջանի արաբ և պարսիկ պատմաբանները, հղումներ կատարելով ավելի հին աղբյուրների վրա, նրա ծննդավայր նշում են Ուրմիա քաղաքը՝ Ուրմիա լճի հարևանությամբ: Մովսես Խորենացին Զրադաշտին համարում է «…մոգ և նահապետ մարաց»: Կան նաև մի քանի վկայություններ հասած մեզ միջնադարյան մի քանի մուսուլմանական պատմիչների` Բիրունի, Բալազուրի, Կազվինի, Յագութ Ալ-Համավի և այլոց վկայություններից , որ Զարաթուշթրան ծնվել է Մեծ Հայքի տարածքում, հավանական է նաև Ատրպատականում: Ներկայում ընդունված տեսակետով Զրադաշտն ապրել է մ.թ.ա. 630-553 թթ. և քարոզել է Իրանի արևելյան նահանգներում (Խորեզմի, այժմյան Աֆղանստանի տարածքում): Գաթերի համաձայն Զրադաշտը 30 տարեկանում սկսել է նոր կրոնի քարոզումը, բայց հայրենիքում հաջողություն չի ունեցել և հարկադրված հեռացել է: Նրան հովանավորել է Վշտասպ թագավորը, որն իր մերձավորներով ընդունել և նպաստել է նոր կրոնի տարածմանը: Ըստ ավանդության նրան սպանել են դավադրաբար` աղոթքի ժամանակ նրան հետևից դանակահարելու միջոցով։ |
|||
Հիշատակումը գրականությունում |
|||
Զրադաշտը և նրա ուսմունքը իր ժամանակ թողնելով մեծ ազդեցություն, հետագայում հիմնականում անկում է ապրել նոր կրոնների առաջացման ու տարածման ժամանակահատվածում։ Նրա ուսմունքի հետևորդները շատ ժամանակում դարձան կա՛մ քրիստոնյաներ, կա՛մ մուսուլմաններ։ Սակայն ուշ միջնադարում ՝ լուսավորության դարաշրջանում Զրադաշտի կերպարի նկատմամբ հետաքրքրությունը նորից վերելք սկսեց ապրել։ Գերմանացի փիլիսոփա Ֆրիդրիխ Նիցշեն «Այսպես խոսեց Զրադաշտը» փիլիսոփայական աշխատությունում օգտագործել է Զրադաշտի կերպարը սեփական փիլիսոփայական հայացքները ներկայացնելու համար։ |
|||
== Զ == |
|||
== Է == |
== Է == |
||
; '''Էջ''' |
; '''Էջ''' |
||
| Տող 107. | Տող 60. | ||
== Ի == |
== Ի == |
||
; '''Ինթերվիքի''' |
; '''Ինթերվիքի''' |
||
: Վիքի-համակարգերում ինթերվիքի են համարվում այն բոլոր հղումները, որոնք ուղղված են դոմենային հիմնական անվանատարածքից դուրս (օր.՝ ''hy''.wikipedia.org), սակայն ոչ այնքան հեռու, որքան սովորական արտաքին |
: Վիքի-համակարգերում ինթերվիքի են համարվում այն բոլոր հղումները, որոնք ուղղված են դոմենային հիմնական անվանատարածքից դուրս (օր.՝ ''hy''.wikipedia.org), սակայն ոչ այնքան հեռու, որքան սովորական արտաքին հղումները: Վիքիպեդիայում գորգծածվող ինթերվիքիներից են հղումները դեպի օտարալեզու բաժիններ ([[:en:Wikipedia:Glossary#Interwiki|Wikipedia]], [[:ru:Википедия:Интервики|Википедия]]) և դեպի քույր-նախագծեր ([[q:Help:Interwiki_linking|Wikiquote]], [[wikt:en:interwiki|Wiktionary]]): |
||
; '''Ինֆոարկղ''' |
; '''Ինֆոարկղ''' |
||
| Տող 114. | Տող 67. | ||
== Լ == |
== Լ == |
||
; '''Լեզվային հղում''' |
; '''Լեզվային հղում''' |
||
: Տես [[#Ի|Ինթերվիքի]] |
: Տես [[#Ի|Ինթերվիքի]]: |
||
== Խ == |
== Խ == |
||
; '''Խմբագրումների կոնֆլիկտ''' |
; '''Խմբագրումների կոնֆլիկտ''' |
||
: Առաջանում է երբ հոդվածի խմբագրման սկսելուց և խմբագրված հոդվածը պահպանելու միջև ընկած ժամանակահատվածում կատարվում է նույն հոդվածի խմբագրում մեկ ուրիշի |
: Առաջանում է երբ հոդվածի խմբագրման սկսելուց և խմբագրված հոդվածը պահպանելու միջև ընկած ժամանակահատվածում կատարվում է նույն հոդվածի խմբագրում մեկ ուրիշի կողմից: Այս դեպքում պահպանելու փորձը բերում է նոր էջի, որտեղ առաջարկվում է կա՛մ խմբագրումը ընդհանրապես չպահպանել, կա՛մ երկու խմբագրումները միատեղել և պահպանել հաջորդական խմբագրումներով վերջնական տեսքը: Խմբագրումների կոնֆլիկտը չպետք է շփոթել[[#Խմբագրումների պատերազմ|խմբագրումների պատերազմի]] հետ: |
||
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Խմբագրումների կոնֆլիկտ]] |
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Խմբագրումների կոնֆլիկտ]] |
||
; '''Խմբագրումների պատերազմ''' |
; '''Խմբագրումների պատերազմ''' |
||
: Երկու կամ ավելի մասնակցի անընդհատ ըստ իրենց նախապաշարմունքների խմբագրումների կատարումը, յուրաքանչյուրը հետևողական հակառակ կողմի կատարած խմբագրումները |
: Երկու կամ ավելի մասնակցի անընդհատ ըստ իրենց նախապաշարմունքների խմբագրումների կատարումը, յուրաքանչյուրը հետևողական հակառակ կողմի կատարած խմբագրումները շրջելով: Սովորաբար առաջանում է այն դեպքում երբ հոդվածի քննարկման էջում արգումենտները չեն բերում խաղաղ համաձայնության: Խմբագրման պատերազմները արգելված են և հանգեցնում են մասնակիցների արգելափակման: |
||
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Խմբագրումների պատերազմ]] |
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Խմբագրումների պատերազմ]]: |
||
; '''[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|Խորհրդարան]]''' |
; '''[[Վիքիպեդիա:Խորհրդարան|Խորհրդարան]]''' |
||
; '''[[Վիքիպեդիա:Խորություն|Խորությունը]]''' |
; '''[[Վիքիպեդիա:Խորություն|Խորությունը]]''' |
||
: չափանիշ է, որն բնութագրում է տվյալ լեզվով Վիքիպեդիայի զարգացվածության |
: չափանիշ է, որն բնութագրում է տվյալ լեզվով Վիքիպեդիայի զարգացվածության աստիճանը: |
||
== Ծ == |
== Ծ == |
||
; '''Ծանոթագրություններ''' |
; '''Ծանոթագրություններ''' |
||
: Ծանոթագրությունները ([[:en:Wikipedia:Manual_of_Style_(footnotes)|footnotes]], [[:ru:Википедия:Сноски|сноски]]) տեքստի մարմնում ընդգրկվող հղումներն են կամ մեկնաբանությունները, որոնք թույլ են տալիս առանց մտքից շեղվելու նշումներ անել հաղորդվող տեղեկատվության հավաստիության (աղբյուրների) կամ նրբությունների |
: Ծանոթագրությունները ([[:en:Wikipedia:Manual_of_Style_(footnotes)|footnotes]], [[:ru:Википедия:Сноски|сноски]]) տեքստի մարմնում ընդգրկվող հղումներն են կամ մեկնաբանությունները, որոնք թույլ են տալիս առանց մտքից շեղվելու նշումներ անել հաղորդվող տեղեկատվության հավաստիության (աղբյուրների) կամ նրբությունների մասին: Ծանոթագրություն ստեղծվում է <nowiki><ref></ref></nowiki> թեգերի օգնությամբ՝ պետք եղած տեքստը ներառվում է նրանց մեջ: Հետո հոդվածի վերջում ավելացվում է <nowiki><references/></nowiki> եզակի թեգը, որպեսզի ֆիքսվի բոլոր ծանոթագրությունների արտաբերման վարյը: |
||
== Կ == |
== Կ == |
||
; '''Կաղապար''' |
; '''Կաղապար''' |
||
: Մի էջի պարունակությունը մի այլ էջում ընգրկելու միջոց, որն օգտագործվում է ստանդարտ տեքստի, թեմատիկ հղումների, |
: Մի էջի պարունակությունը մի այլ էջում ընգրկելու միջոց, որն օգտագործվում է ստանդարտ տեքստի, թեմատիկ հղումների, տեղեկաքարտերի և այլնի համար: |
||
: Տես նաև՝ [[Վիքիպեդիա:Կաղապար անվանատարածք]] |
: Տես նաև՝ [[Վիքիպեդիա:Կաղապար անվանատարածք]]: |
||
; '''Կատեգորիա''' |
; '''Կատեգորիա''' |
||
: Սպասարկող էջն է, որը օգտագործվում է |
: Սպասարկող էջն է, որը օգտագործվում է Վիքիպեդիայի հոդվածների կառուցվածքի շարք: Նրա անունը տեղադրվում է որպես հղում հոդվածի վերջում և կատարում է անցում կատեգորիայի էջը: |
||
== Հ == |
== Հ == |
||
; '''Հոդված''' |
; '''Հոդված''' |
||
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Ի՞նչ է հոդվածը]] |
: Տես նաև [[Վիքիպեդիա:Ի՞նչ է հոդվածը]]: |
||
== Մ == |
== Մ == |
||
| Տող 153. | Տող 106. | ||
== Շ == |
== Շ == |
||
; '''Շաբլոն''' |
; '''Շաբլոն''' |
||
: Տես [[#Կաղապար|Կաղապար]] |
: Տես [[#Կաղապար|Կաղապար]]: |
||
== Ո == |
== Ո == |
||
; '''Որբ''' |
; '''Որբ''' |
||
: Էջ, որին ոչ մի այլ էջ չի |
: Էջ, որին ոչ մի այլ էջ չի հղվում: Դուք կարող եք զննել [[Special:Lonelypages|որբ հոդվածների]] և [[Special:Unusedimages|պատկերների]] ցանկերը: |
||
== Չ == |
== Չ == |
||
== Պ == |
== Պ == |
||
; '''Պատմություն''' |
; '''Պատմություն''' |
||
: Էջի բոլոր նախկին տարբերակները՝ նրա ստեղծումից մինչև ներկա |
: Էջի բոլոր նախկին տարբերակները՝ նրա ստեղծումից մինչև ներկա վիճակը: Սա նաև կոչվում է «էջի պատմություն», քանի որ պարունակում է էջի խմբագրումների ամբողջական ցանկը: |
||
: Տես նաև՝ [[Օգնություն:Էջի պատմություն]] |
: Տես նաև՝ [[Օգնություն:Էջի պատմություն]] |
||
| ⚫ | |||
Սոճին ապրում է միջինում 350 տարի` հասնելով 35-ից 75 մետր բարձրության, բայց նրանց մեջ կան երկարակյացներ: Օրինակ ԱՄՆ-ի հարավ արևմուտքում քիստոտ սոճին (Pinus aristata) ապրում է մինչև 6000 տարի և երևի աշխարհի ամերնաերկարակյաց ծառն է: |
|||
Բացի այդ, սոճին տարբերվում է իր թեփուկանման կեղևով և հզոր արմատներով, որոնք ուղղահայաց խորը խրվում են հողի մեջ և իրենց կողքի արմատները լայնորեն տարածում: Դրա շնորհիվ սոճու արմատներըի կառուցվածքը կարելի է անվանել անտառի սկիզբ, քանի որ նա կարող է աճել տարբեր տեղերում` փշատերև անտառում, ավազում, լեռների վրա և անդունդի եզրին: Սոճու շատ տեսակներ չեն վախենում ոչ ձնից, ոչ սառնամանիքից, ոչ երաշտից և ոչ էլ քամիներից: Բայց այդ գեղեցիկ փշատերև ծառը իր հարթ և բարակ ցողունով շատ զգայուն է փոշով և գազերով կեղտոտված օդի նկատմամբ, ինչը սահմանափակում է նրանով քաղաքները կանաչապատելու հնարավորությունը : |
|||
Հիմնականում սոճին տարածված է սառը և բարեխառն կլիմա ունեցող հյուսիսային կիսագնդում, որտեղ նա ձևավորում է անտառներ և բացատներ լավ դրենաժով հողերի և լեռնոտ թեքությունների վրա: Երևի սոճիների բնակության վայրի շնորհիվ է բույսի անունը «pinus» դրվել, որ լատիներեն նշանակում է «լեռների վրա աճող»: |
|||
Բարեխառն գոտիներում ընդամենը հաշվում են սոճու 100 տեսակ և ավելի քան 20 տեսակ` արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում, որոնցից շատերը օգտագործում են տնամերձերի կանաչապատման, լանդշաֆտների կառուցման ժամանակ: Այդ դեպքում սոճու որոշ տեսակներ գնահատվում են իրենց գեղեցիկ պսակի և բազմազան կառուցվածքների համար, իսկ ուրիշները փշատերևի բուրմունքի և գեղեցիկ կոների համար: |
|||
Դեկորատիվ այգեգործության մեջ հաճախակի օգտագործում են սիբիրյան սոճին (Pinus sibirica), Վեյմուտովի սոճին (Pinus strobus), ռումելյան սոճին (Pinus рейсе), Բանկսի սոճին (Pinus banksiana) և սոճու փռվածքը (Pinus mugo var. mughus)` Ալպերից, որը ձևավորում է ցածր թփանման բուսականություն: Ղրիմի սարերում և Սև ծովի հյուսիսային ափերին հաճախ հանդիպում է Պալլասի սոճին կամ ղրիմյանը (Pinus Pallasiana), դա 30 մետրանոց ծառ է , որը իր երկար և մուգ կանաչ փշերի շնորհիվ շատ դեկորատիվ տեսք ունի: Այդ տեսակը հրաշալի է օգտագործվում հարավային այգեգործության մեջ տնամերձների ձևավորման ժամանակ: |
|||
Ռուսաստանում ամենատարածվածը սովորական սոճին է (Pinus silvestris): ԱՄՆ-ում ամենատարածվածը խնկային (Pinus taeda) և կարճափշոտ (Pinus brevifolia)սոճին է : Ամենահարգի սոճու տեսակներն են համարվում Վեյմուտովի սոճին (Pinus strobus) , դեղին սոճին (Pinus ponderosa) և խեժոտ սոճին (Pinus resinosa): Ավելի քիչ հայտնի տեսակներից են եռափուշ Սաբինա սոճին (Pinus sabiniana) ` Կալիֆորնիայից, որն ունի 15-25սմ երկարությամբ և արտահայտիչ ոտքեր ունեցող կոներ, և Օրեգոնի հարավ արևմուտքից ու Կալիֆորնիայից բարակ սոճին (Pinus attenuata) իր երկու կարճ հաստ ասեղներով և մանր, ծուռտիկ կոներով, որոնք տարիներով չեն բացվում: Ճապոնիայում սոճու հիմնական տեսակներն են Տուբերգի սոճին (Pinus thunbergii) և խտածաղիկ սոճին (Pinus densiflora), որոնք հաճախ կիրառում են բոնսայիների համար (գաճաճ բույսեր աճեցնելու արվեստ): |
|||
Որոշ սոճիների պտուղները արժեքավոր ընկուզեղեն են և ուտելի: Իսկ սերմերը հարուստ են յուղով: Օրինակ Միջերկրականի սոճիներից ամենաօրիգինալը իր տեսքով իտալականն է կամ Պինեան (Pinus pinea), որը նույնպես արժեքավոր ուտվող պինոլա ընկույզ տվող ծառ է : Նաև մեծ, համեղ և օգտակար ընկույզ է տալիս Ժերարդա սոճին, այն աճում է Հիմալայներում, և մայրի սոճիները (մայրու փռվածք, սիբիրյան մայրի,մանչժունյան մայրի), որոնք հսկայական տարածություն են զբաղեցնում Ռուսաստանի հյուսիս արևելքում: Սոճիների որոշ տեսակներ վերանում են և այդ պատճառով հայտնվել են կարմիր գրքում: Դրանք են Պիցունդայի սոճին (Pinus pithyusa), կավճյա սոճին (Pinus sylvestris) և մի քանի ուրիշ տեսակներ: |
|||
Պետք չէ թերագնահատել այն օգուտը, որ այս բույսը տալիս է մարդուն: Միասեռ փափուկ սոճու փայտը հրաշալի մշակվում է , սոսնձվում, փայլեցվում և ներկվում, այդ պատճառով նա անփոխարինելի շինանյութ է : |
|||
Լինելով դեկորատիվ փայտատեսակ , սոճին լայնորեն բազմացվում է շատ երկրներում և ունի տարբեր տեսակներ: |
|||
== Վ == |
== Վ == |
||
; '''Վիքիի նշիչավորում''' |
; '''Վիքիի նշիչավորում''' |
||
: [[HTML]]-ի նման կոդ, բայց ավելի պարզեցված և ավելի հարմար, օրինակ՝ <nowiki>'''թավատառ տեքստ'''</nowiki> փոխարեն <nowiki><b>թավատառ տեքստ</b></nowiki> |
: [[HTML]]-ի նման կոդ, բայց ավելի պարզեցված և ավելի հարմար, օրինակ՝ <nowiki>'''թավատառ տեքստ'''</nowiki> փոխարեն <nowiki><b>թավատառ տեքստ</b></nowiki>: Դա տվյալների բազայում պահեստավորվող և խմբագրման էջում երևացող ելատեքստն է: Վիքիպեդիայի ծրագրով որոնումը վիքիտեքստում է լինում, հակառակ արտաքին որոնումային սերվերների, որը կատարվում է արդյունք տեքստում: Էջի չափը՝ վիքիտեքստի չափն է: |
||
: Տես նաև [[:Վիքիպեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը]] |
: Տես նաև [[:Վիքիպեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը]]: |
||
; '''[[Վիքիպահեստ]]''' |
; '''[[Վիքիպահեստ]]''' |
||
: ազատ օգտագործմնա պատկերների, ձայնային և այլ մեդիաֆայլերի զետեղարան |
: ազատ օգտագործմնա պատկերների, ձայնային և այլ մեդիաֆայլերի զետեղարան է: |
||
; '''Վիքիֆիկացում''' |
; '''Վիքիֆիկացում''' |
||
: [[#Վ|Վիքիի նշիչավորմամբ]] ֆորմատավորել (և ոչ պարզ տեքստի կամ [[HTML]]-ի ֆորմատով), և նյութին ավելացնել ներքին հղումներ, որպեսզի միավորվի Վիքիպեդիայի |
: [[#Վ|Վիքիի նշիչավորմամբ]] ֆորմատավորել (և ոչ պարզ տեքստի կամ [[HTML]]-ի ֆորմատով), և նյութին ավելացնել ներքին հղումներ, որպեսզի միավորվի Վիքիպեդիայի ամբողջության: |
||
: Տես նաև [[:Վիքիպեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը]] և [[:Կատեգորիա:Վիքիֆիկացման ենթակա հոդվածներ]] |
: Տես նաև [[:Վիքիպեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը]] և [[:Կատեգորիա:Վիքիֆիկացման ենթակա հոդվածներ]]: |
||
; '''[[Վիքիպեդիա:Վստահելի աղբյուրներ|Վստահելի աղբյուրներ]]''' |
; '''[[Վիքիպեդիա:Վստահելի աղբյուրներ|Վստահելի աղբյուրներ]]''' |
||
: Տեղեկություններ նյութ, որի վրա պետք է կառուցել Վիքիպեդիայի |
: Տեղեկություններ նյութ, որի վրա պետք է կառուցել Վիքիպեդիայի հոդվածը: Առավել հեղինակավոր աղբյուր - հոդված է հարգված գիտական ամսագրում կամ գրքում: |
||
== Տ == |
== Տ == |
||
; '''Տեղափոխում''' |
; '''Տեղափոխում''' |
||
: Էջի անվանման (և տեղի) փոխումը ուղղագրական վրիպակի, անվանումների համաձյանության խախտման կամ անվանման անփութության |
: Էջի անվանման (և տեղի) փոխումը ուղղագրական վրիպակի, անվանումների համաձյանության խախտման կամ անվանման անփութության պատճարով: Կայանում է կա՛մ վերանվանման, կա՛մ տեղափոխման և բնօրինակ հասցեն պահպանելու համար վերահղում ստեղծելու մեջ: |
||
== Օ == |
== Օ == |
||
| Տող 212. | Տող 150. | ||
[[Կատեգորիա:Գլոսսարիումներ]] |
[[Կատեգորիա:Գլոսսարիումներ]] |
||
[[Կատեգորիա:Բառարաններ]] |
[[Կատեգորիա:Բառարաններ]] |
||
[[Կատեգորիա:Բազմիմաստության փարատման էջեր]] |
|||
[[Կատեգորիա:Բազմիմաստ և այլ կիրառումներով հոդվածանուններ]] |
|||
Ընթացիկ տարբերակը 11:05, 1 Ապրիլի 2024-ի դրությամբ
Սա Վիքի-հանրությունում գործածվող տերմինների բառարան է։:
| Բովանդակություն |
|---|
| Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ու Փ Ք Օ Ֆ |
| Տես նաև – Արտաքին հղումներ |
- CC
- Creative Commons կազմակերպության լիցենզիա:
- Commons
- տես Վիքիպահեստ
- Ադմին
- Ադմինիստրատորի համառոտ ձև:
- Արգելափակում
- Վիքիպեդիա:Արգելափակում
- Արխիվ
- Հատուկ ենթաէջ ուր տեղափոխվում են նախկին քննարկումներ կամ տարբեր կարգավիճակի դիմումներ, որոնք չունեն ակտուալություն ներկայում, հիմնական էջերի գերլցվածությունը և ընդհանուր ընթեռնելիությունը բարձրացնելու համար:
- Արտաքին հղում
- Հղում դեպի Վիքիմեդիային չպատկանող կայք: Սրա այլընտրանքներ են ներքին հղում, վիկիհղում կամ ազատ հղումը ինչպես նաև ինթերվիքի հղումը դեպի Վիքիմեդիայի ընտանիքի քույր նախագիծ:
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Արտաքին հղումներ:
- Բյուրոկրատ
- Բոտ
- Համակարգչային ծրագիր, որն ավտոմատիկ կամ կիսաավտոմատիկ ռեժիմում խմբագրում կամ ստեղծում է Վիքիպեդիայի հոդվածները:
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Բոտ:
- Ենթաէջ
- Երկիմաստության փարատման էջ
- Հատուկ էջ հոդվածների երկիմաստ անվանումների տարբերակման համար: Օր.՝ Թումանյան (երկիմաստության փարատում)
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Երկիմաստության փարատում:
- Երկիմաստության փարատում
- Միևնույն բնական անվանում ունեցող երկու կամ ավելի հոդվածների ավնանումների կոնֆլիկտի փարատման պրոցես:
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Երկիմաստության փարատում:
- Երկիմաստություն
- Երկու և ավելի իմաստ արտահայտող անվանում, որն հնարավոր է թյուրիմացություն ստեղծել հանրագիտարանում հոդված որոնողի մոտ: Օր.՝ Թումանյան և Թումանյան:
- Էջ
- Ինթերվիքի
- Վիքի-համակարգերում ինթերվիքի են համարվում այն բոլոր հղումները, որոնք ուղղված են դոմենային հիմնական անվանատարածքից դուրս (օր.՝ hy.wikipedia.org), սակայն ոչ այնքան հեռու, որքան սովորական արտաքին հղումները: Վիքիպեդիայում գորգծածվող ինթերվիքիներից են հղումները դեպի օտարալեզու բաժիններ (Wikipedia, Википедия) և դեպի քույր-նախագծեր (Wikiquote, Wiktionary):
- Ինֆոարկղ
- Լեզվային հղում
- Տես Ինթերվիքի:
- Խմբագրումների կոնֆլիկտ
- Առաջանում է երբ հոդվածի խմբագրման սկսելուց և խմբագրված հոդվածը պահպանելու միջև ընկած ժամանակահատվածում կատարվում է նույն հոդվածի խմբագրում մեկ ուրիշի կողմից: Այս դեպքում պահպանելու փորձը բերում է նոր էջի, որտեղ առաջարկվում է կա՛մ խմբագրումը ընդհանրապես չպահպանել, կա՛մ երկու խմբագրումները միատեղել և պահպանել հաջորդական խմբագրումներով վերջնական տեսքը: Խմբագրումների կոնֆլիկտը չպետք է շփոթելխմբագրումների պատերազմի հետ:
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Խմբագրումների կոնֆլիկտ
- Խմբագրումների պատերազմ
- Երկու կամ ավելի մասնակցի անընդհատ ըստ իրենց նախապաշարմունքների խմբագրումների կատարումը, յուրաքանչյուրը հետևողական հակառակ կողմի կատարած խմբագրումները շրջելով: Սովորաբար առաջանում է այն դեպքում երբ հոդվածի քննարկման էջում արգումենտները չեն բերում խաղաղ համաձայնության: Խմբագրման պատերազմները արգելված են և հանգեցնում են մասնակիցների արգելափակման:
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Խմբագրումների պատերազմ:
- Խորությունը
- չափանիշ է, որն բնութագրում է տվյալ լեզվով Վիքիպեդիայի զարգացվածության աստիճանը:
- Ծանոթագրություններ
- Ծանոթագրությունները (footnotes, сноски) տեքստի մարմնում ընդգրկվող հղումներն են կամ մեկնաբանությունները, որոնք թույլ են տալիս առանց մտքից շեղվելու նշումներ անել հաղորդվող տեղեկատվության հավաստիության (աղբյուրների) կամ նրբությունների մասին: Ծանոթագրություն ստեղծվում է <ref></ref> թեգերի օգնությամբ՝ պետք եղած տեքստը ներառվում է նրանց մեջ: Հետո հոդվածի վերջում ավելացվում է <references/> եզակի թեգը, որպեսզի ֆիքսվի բոլոր ծանոթագրությունների արտաբերման վարյը:
- Կաղապար
- Մի էջի պարունակությունը մի այլ էջում ընգրկելու միջոց, որն օգտագործվում է ստանդարտ տեքստի, թեմատիկ հղումների, տեղեկաքարտերի և այլնի համար:
- Տես նաև՝ Վիքիպեդիա:Կաղապար անվանատարածք:
- Կատեգորիա
- Սպասարկող էջն է, որը օգտագործվում է Վիքիպեդիայի հոդվածների կառուցվածքի շարք: Նրա անունը տեղադրվում է որպես հղում հոդվածի վերջում և կատարում է անցում կատեգորիայի էջը:
- Հոդված
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Ի՞նչ է հոդվածը:
- ՄեդիաՎիքի
- Շաբլոն
- Տես Կաղապար:
- Որբ
- Էջ, որին ոչ մի այլ էջ չի հղվում: Դուք կարող եք զննել որբ հոդվածների և պատկերների ցանկերը:
- Պատմություն
- Էջի բոլոր նախկին տարբերակները՝ նրա ստեղծումից մինչև ներկա վիճակը: Սա նաև կոչվում է «էջի պատմություն», քանի որ պարունակում է էջի խմբագրումների ամբողջական ցանկը:
- Տես նաև՝ Օգնություն:Էջի պատմություն
- Վիքիի նշիչավորում
- HTML-ի նման կոդ, բայց ավելի պարզեցված և ավելի հարմար, օրինակ՝ '''թավատառ տեքստ''' փոխարեն <b>թավատառ տեքստ</b>: Դա տվյալների բազայում պահեստավորվող և խմբագրման էջում երևացող ելատեքստն է: Վիքիպեդիայի ծրագրով որոնումը վիքիտեքստում է լինում, հակառակ արտաքին որոնումային սերվերների, որը կատարվում է արդյունք տեքստում: Էջի չափը՝ վիքիտեքստի չափն է:
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը:
- Վիքիպահեստ
- ազատ օգտագործմնա պատկերների, ձայնային և այլ մեդիաֆայլերի զետեղարան է:
- Վիքիֆիկացում
- Վիքիի նշիչավորմամբ ֆորմատավորել (և ոչ պարզ տեքստի կամ HTML-ի ֆորմատով), և նյութին ավելացնել ներքին հղումներ, որպեսզի միավորվի Վիքիպեդիայի ամբողջության:
- Տես նաև Վիքիպեդիա:Ինչպես խմբագրել էջը և Կատեգորիա:Վիքիֆիկացման ենթակա հոդվածներ:
- Վստահելի աղբյուրներ
- Տեղեկություններ նյութ, որի վրա պետք է կառուցել Վիքիպեդիայի հոդվածը: Առավել հեղինակավոր աղբյուր - հոդված է հարգված գիտական ամսագրում կամ գրքում:
- Տեղափոխում
- Էջի անվանման (և տեղի) փոխումը ուղղագրական վրիպակի, անվանումների համաձյանության խախտման կամ անվանման անփութության պատճարով: Կայանում է կա՛մ վերանվանման, կա՛մ տեղափոխման և բնօրինակ հասցեն պահպանելու համար վերահղում ստեղծելու մեջ:
Տես նաև
[խմբագրել կոդը]Արտաքին հղումներ
[խմբագրել կոդը]| Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ու Փ Ք Օ Ֆ |
| Էջի սկիզբը |