Hupiter: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Appearance
Content deleted Content added
m r2.7.1) (robot Añadido: or:ବୃହସ୍ପତି |
Lam-ang (tungtungan | aramid) No edit summary |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Infobox planeta |
|||
{{Planetbox begin | |
|||
| bgcolour = #FFC8A0 |
|||
nagan=Jupiter}} [[File:Jupiter symbol.ant.png|25px|Simbolo nga astronomia ti Jupiter]] |
|||
| name = Hupiter |
|||
{{Planetbox imahen | |
|||
| symbol = [[File:Jupiter symbol.svg|25px|Astronomika a simbolo iti Hupiter]] |
|||
| image = [[File:Jupiter by Cassini-Huygens.jpg|260px]] |
|||
capsion=Jupiter }} |
|||
| caption = Maysa a komposito [[Cassini–Huygens|Cassini]] nga imahen iti Hupiter. Ti nangisit a turik iti anniniwan ket ti [[Europa (bulan)|Europa]]. |
|||
{{Planetbox orbit| |
|||
| orbit_ref = |
|||
epoca=J2000 | |
|||
<ref name=horizons>{{cite web |
|||
semimajor_axis=[[1 E11 m|778,412,027]] [[kilometre|km]]<br />5.203 363 01 [[Astronomical nga unit|AU]] | |
|||
|last = Yeomans|first = Donald K.|date = 2006-07-13 |
|||
orbital_circumference=4.888 [[Tera|T]][[metre|m]]<br />32.675 AU | |
|||
|url = http://ssd.jpl.nasa.gov/?horizons |
|||
eccentricity=0.048 392 66 | |
|||
|title = HORIZONS System|publisher = NASA JPL |
|||
perihelion=740,742,598 km <br />4.951 558 43 AU | |
|||
|accessdate = 2007-08-08}} — At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: Elements", "Target Body: Jupiter Barycenter" and "Center: Sun".</ref><ref name=barycenter>Orbital elements refer to the barycenter of the Jupiter system, and are the instantaneous [[osculating orbit|osculating]] values at the precise [[J2000]] epoch. Barycenter quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from to the motion of the moons.</ref> |
|||
aphelion=816,081,455 km<br />5.455 167 59 AU | |
|||
| epoch = [[J2000]] |
|||
orbital period=[[1 E8 s|4333.2867 d]]<br />(11.86 [[tawen a julian (astronomia)|a]]) | |
|||
| aphelion = {{convert|816520800|km|AU|abbr=on}} |
|||
synod=-398.88 d | |
|||
| perihelion = {{convert|740573600|km|AU|abbr=on}} |
|||
avg os=13.056 km/s | |
|||
| semimajor = {{convert|778547200|km|AU|abbr=on}} |
|||
max os=13.712 km/s | |
|||
| eccentricity = 0.048775 |
|||
min os=12.446 km/s | |
|||
| inclination = 1.305° aginggan ti [[Ecliptic]]<br />6.09° ti ekuador ti [[Init]]<br />0.32° ti [[Saan a nagbalbaliw a dalumpinas]]<ref name=meanplane>{{cite web |
|||
|date=2009-04-03 |
|||
long=100.556 15° | |
|||
|title=Ti MeanPlane (Saan a nagbalbaliw a dalumpinas) iti Sistema Solar ng aagbalballasiw iti barisentro |
|||
arg=274.197 70° | |
|||
|url=http://home.surewest.net/kheider/astro/MeanPlane.gif |
|||
sat= 63 }} |
|||
|accessdate=2009-04-10}} (naaramid ti [http://chemistry.unina.it/~alvitagl/solex/ Solex 10] insurat babaen ni Aldo Vitagliano; kitaen pay ti [[Saan a nagbalbaliw a dalumpinas]])</ref> |
|||
{{Planetbox fisica| |
|||
| asc_node = 100.492° |
|||
edi=[[1 E8 m|142,984 km]] [http://www.onasch.de/astro/showobject.php?lang=en&obj=p05]<br />(11.209 a [[Daga]]) | |
|||
| arg_peri = 275.066° |
|||
pdi= 133,709 km<br />(10.517 a Daga) | |
|||
| mean_anomaly = 18.818° |
|||
surfacearea=[[1 E16 m²|6.14{{e|10}}]] [[square kilometre|km<sup>2</sup>]]<br />(120.5 a Daga)| |
|||
| period = 4,332.59 [[aldaw]]<br />11.8618 [[hulian a tawen (astronomia)|tawen]]<br />10,475.8 Hupiter [[solar nga aldaw]]<ref name="planet_years">{{cite web|url = http://cseligman.com/text/sky/rotationvsday.htm|title = Rotation Period and Day Length|last = Seligman |first = Courtney|accessdate = 2009-08-13}}</ref> |
|||
obl= 0.064 87 | |
|||
| synodic_period = 398.88 al-aldaw |
|||
vol=1.431{{e|15}} [[cubic kilometro|km<sup>3</sup>]]<br />(1321.3 a Daga) | |
|||
| avg_speed = 13.07 km/s |
|||
mass=[[1 E27 kg|1.899{{e|27}}]] [[kilogram|kg]]<br />(317.8 a Daga) | |
|||
| satellites = [[Dagiti kasisigua a satelite ti Hupiter|64]] |
|||
avg dens=1.326 g/cm<sup>3</sup> | |
|||
| physical_characteristics = yes |
|||
eq grav=23.12 [[Acceleration|m/s<sup>2</sup>]]<br />(2.358 [[gee]]) | |
|||
| flattening = 0.06487 ± 0.00015 <!-- calculated from data in ref name="SeidelmannArchinalA'hearn_2007" --> |
|||
esc vel= 59.54 km/s | |
|||
| equatorial_radius = 71,492 ± 4 km<ref name=1bar>Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure</ref> <br />11.209 [[Daga (planeta)|Daga]] |
|||
rp=0.413 538 021 d (9 h 55 min 29.685 s) [http://www.hnsky.org/iau-iag.htm <sup>1</sup>] | |
|||
| polar_radius = 66,854 ± 10 km<ref name=1bar/> <br />10.517 Ti Daga |
|||
rv=12.6 km/s = 45,300 km/h <br />(manipud ti ecuador)| |
|||
| mean_radius = 69,911 ± 6 km<<ref name=1bar/> <br /> |
|||
axial tilt=3.13° | |
|||
| surface_area = 6.1419×10<sup>10</sup> km<sup>2</sup><ref name=1bar/><ref name="nasafact">{{cite web |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Jupiter&Display=Facts |title=Sistema a Solar Panagsukisok: Hupiter: Dagiti Kinapudno ken Bilang |work=NASA |date=7 Mayo 2008}}</ref><br />121.9 Ti Daga |
|||
north pole=268.05° (17 h 52 min 12 s)| |
|||
| volume = 1.4313×10<sup>15</sup> km<sup>3</sup><ref name=1bar/> <br />1321.3 Ti daga |
|||
dec=64.49° | |
|||
| mass = 1.8986×10<sup>27</sup> kg<br />317.8 Ti Daga<br />1/1047 Init<ref name=ssd-constants>{{cite web |
|||
albedo=0.52 | |
|||
|title=Astrodynamic a Taginayon |
|||
mintemp=110 [[kelvin|K]] | |
|||
|publisher=JPL a Dinamiko a Sistema a Solar |
|||
meantemp=[[1 E2 K|152 K]] | |
|||
|date=2009-02-27 |
|||
maxtemp=N/A K }} |
|||
|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?taginayon |
|||
{{Planetbox atmosphere Jupiter| |
|||
|accessdate = 2007-08-08}}</ref> |
|||
kemika1=[[Atmospheric pressure]] | |
|||
| density = 1.326 g/cm<sup>3</sup><ref name=1bar/> |
|||
value1=70 [[Pascal|kPa]] | |
|||
| surface_grav = 24.79 [[Panagpardasan|m/s<sup>2</sup>]]<ref name=1bar/><br />2.528 [[g-force|g]] |
|||
kemika2=[[Hydrogen]] | |
|||
| escape_velocity = 59.5 km/s<ref name=1bar/> |
|||
value2=~86% | |
|||
| sidereal_day = 9.925 h<ref>{{cite web |
|||
kemika3=[[Helium]] | |
|||
|author = Seidelmann, P. K.; Abalakin, V. K.; Bursa, M.; Davies, M. E.; de Burgh, C.; Lieske, J. H.; Oberst, J.; Simon, J. L.; Standish, E. M.; Stooke, P.; Thomas, P. C. |
|||
value3=~14% | |
|||
|year = 2001|url = http://www.hnsky.org/iau-iag.htm |
|||
kemika4=[[Methane]] | |
|||
|title = Report of the IAU/IAG Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements of the Planets and Satellites: 2000 |
|||
value4=0.1% | |
|||
|publisher = HNSKY Planetarium Program |
|||
kemika5=[[Water]] vapor | |
|||
|accessdate = 2007-02-02}}</ref> (9 h 55 m 30 s) |
|||
value5=0.1%] | |
|||
| rot_velocity = 12.6 km/s<br />45,300 km/h |
|||
kemika6=[[Ammonia]]| |
|||
| axial_tilt = 3.13° |
|||
value6=0.02% | |
|||
| right_asc_north_pole = 268.057°<br />17 h 52 min 14 |
|||
kemika7=[[Ethane]] | |
|||
| declination = 64.496° |
|||
value7=0.0002% | |
|||
| albedo = 0.343 ([[Piansa nga albedo|Piansa]])<br /> |
|||
kemika8=[[Phosphine]] | |
|||
0.52 ([[Geometric albedo|geom.]]) |
|||
value8=0.0001% | |
|||
| magnitude = -1.6 to -2.94 |
|||
kemika9=[[Hydrogen sulfide]]| |
|||
| angular_size = 29.8" — 50.1" |
|||
value9=<0.00010% }} |
|||
| pronounce = {{IPAc-en|audio=en-us-Jupiter.ogg|ˈ|dʒ|uː|p|ɪ-|t|ər}}<ref>Jupiter, entry in the Oxford English Dictionary, prepared by J. A. Simpson and E. S. C. Weiner, vol. 8, second edition, Oxford: Clarendon Press, 1989. ISBN 0-19-861220-6 (vol. 8), ISBN 0-19-861186-2 (set.)</ref> |
|||
{{Planetbox end}} |
|||
| adjectives = Jovian |
|||
Ti '''Jupiter''' ti maikalima a [[planeta]] manipud iti [[Init]] ket isu ti kadakkelan iti ikub ti [[Sistema a Solar]]. |
|||
| temperatures = yes |
|||
| temp_name1 = 1 bar level |
|||
| min_temp_1 = |
|||
| mean_temp_1 = 165 [[Kelvin|K]] |
|||
| max_temp_1 = |
|||
| temp_name2 = 0.1 bar |
|||
| min_temp_2 = |
|||
| mean_temp_2 = 112 K |
|||
| max_temp = |
|||
| atmosphere = yes |
|||
| atmosphere_ref = |
|||
| surface_pressure = 20–200 [[Pascal (paset)|kPa]]<ref>{{cite journal |
|||
|author=Anonymous|title=Probe Nephelometer |
|||
|journal=Galileo Messenger|publisher=NASA/JPL |
|||
|month=Marso|year=1983|issue=6 |
|||
|url=http://www2.jpl.nasa.gov/galileo/messenger/oldmess/2Probe.html |
|||
|accessdate = 2007-02-12}}</ref> (ulep a rutap) |
|||
| scale_height = 27 km |
|||
| atmosphere_composition = |
|||
<table> |
|||
<tr><td> |
|||
89.8±2.0%</td><td>[[hidrógeno]] (H<sub>2</sub>) |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
10.2±2.0%</td><td>[[helio]] |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
~0.3%</td><td>[[metano]] |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
~0.026%</td><td>[[amoníako]] |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
~0.003%</td><td>[[hidrógeno deuteride]] (HD) |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
0.0006%</td><td>[[etano]] |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
0.0004%</td><td>[[danum]] |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
'''Ices''':</td><td> |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
</td><td>[[amoníako]] |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
</td><td>[[danum]] |
|||
</td></tr><tr><td> |
|||
</td><td>[[ammonio hydrosulpuro]](NH<sub>4</sub>SH) |
|||
</td></tr></table> |
|||
}} |
|||
Ti '''Hupiter''' ti maikalima a [[planeta]] manipud iti [[Init]] ket isu ti kadakkelan iti ikub ti [[Sistema a Solar]]. |
|||
== Pakasaritaan == |
== Pakasaritaan == |
||
Ti |
Ti Hupiter ket masirmataan iti nalawag a rabii. Isu ti maikapat a kasellagan a gandat a masurot iti [[Init]], [[Bulan]], ken iti [[Venus]]. Impanagan dagiti [[Romano]] iti diosenda a ni [[Hupiter (dios)|Hupiter]] ket ti [[simbolo nga astronomiko]] na ket maysa a ladawan ti kimat a simbolo ti diosen a Hupiter. |
||
== |
==Bulbulan == |
||
[[Bulbulan iti Jupiter|Bulbulan ti Hupiter]] |
|||
[[File:Jupiter.moons2.jpg|thumb|left|300px|Dagiti uppat nga kadakkelan a bulan ti Jupiter: manipud ti ngato: [[Callisto (bulan)|Callisto]], [[Ganymede (bulan)|Ganymede]], [[Europa (bulan)|Europa]] ken [[Io (bulan)|Io]].]] |
|||
[[File:Jupiter.moons2.jpg|thumb|left|300px|Dagiti uppat nga kadakkelan a bulan ti Hupiter: manipud ti ngato: [[Callisto (bulan)|Callisto]], [[Ganymede (bulan)|Ganymede]], [[Europa (bulan)|Europa]] ken [[Io (bulan)|Io]].]] |
|||
Addaan ti 63 a [[Bulan (astronomia)|bulan]] ti Hupiter. Dagiti uppat a kadakkelan ti [[Callisto (bulan)|Callisto]], [[Ganymede (bulan)|Ganymede]], [[Europa (bulan)|Europa]] ken [[Io (bulan)|Io]] ket matawagan no dadduma a "bulbulan ni [[Galileo Galilei|Galileo]]." |
|||
=== Bulbulan ni Galileo === |
=== Bulbulan ni Galileo === |
||
Linia 123: | Linia 170: | ||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
==Pinagibasaran== |
|||
{{Reflist|30em}} |
|||
[[Category:Astronomia]] |
[[Category:Astronomia]] |
Rebision manipud idi 22:32, 29 Enero 2012
Dagiti panangikeddeng | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Panangibalikas | /ˈdʒuːp[imbalido a naikabil: 'ɪ-']tər/ (dengngen)[1] | ||||||||||||||||||||||
Dagiti pangilasin | Jovian | ||||||||||||||||||||||
Dagiti pakailasinan ti panaglikmut[4][5] | |||||||||||||||||||||||
Panawen J2000 | |||||||||||||||||||||||
Aphelion | 816,520,800 km (5.458104 AU) | ||||||||||||||||||||||
Perihelion | 740,573,600 km (4.950429 AU) | ||||||||||||||||||||||
778,547,200 km (5.204267 AU) | |||||||||||||||||||||||
Eksentrisidad | 0.048775 | ||||||||||||||||||||||
4,332.59 aldaw 11.8618 tawen 10,475.8 Hupiter solar nga aldaw[2] | |||||||||||||||||||||||
398.88 al-aldaw | |||||||||||||||||||||||
Napipia a kapardas ti panaglikmut | 13.07 km/s | ||||||||||||||||||||||
18.818° | |||||||||||||||||||||||
Paglikigan | 1.305° aginggan ti Ecliptic 6.09° ti ekuador ti Init 0.32° ti Saan a nagbalbaliw a dalumpinas[3] | ||||||||||||||||||||||
100.492° | |||||||||||||||||||||||
275.066° | |||||||||||||||||||||||
Dagiti ammo a satelite | 64 | ||||||||||||||||||||||
Dagiti pisikal a pakailasinan | |||||||||||||||||||||||
Promedio a rayus | 69,911 ± 6 km<[6] | ||||||||||||||||||||||
Rayus ti ekuador | 71,492 ± 4 km[6] 11.209 Daga | ||||||||||||||||||||||
Rayus ti polar | 66,854 ± 10 km[6] 10.517 Ti Daga | ||||||||||||||||||||||
Panagdalumpinas | 0.06487 ± 0.00015 | ||||||||||||||||||||||
6.1419×1010 km2[6][7] 121.9 Ti Daga | |||||||||||||||||||||||
Tomo | 1.4313×1015 km3[6] 1321.3 Ti daga | ||||||||||||||||||||||
Masa | 1.8986×1027 kg 317.8 Ti Daga 1/1047 Init[8] | ||||||||||||||||||||||
Promedio a densidad | 1.326 g/cm3[6] | ||||||||||||||||||||||
24.79 m/s2[6] 2.528 g | |||||||||||||||||||||||
59.5 km/s[6] | |||||||||||||||||||||||
Panawen ti panagtayyek ti sidereal | 9.925 h[9] (9 h 55 m 30 s) | ||||||||||||||||||||||
Kapardas ti panagtayyek ti ekuador | 12.6 km/s 45,300 km/h | ||||||||||||||||||||||
3.13° | |||||||||||||||||||||||
Panagpangato ti kanawan ti amianan nga ungto | 268.057° 17 h 52 min 14 | ||||||||||||||||||||||
Deklinasion ti amianan nga ungto | 64.496° | ||||||||||||||||||||||
Albedo | 0.343 (Piansa) 0.52 (geom.) | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
-1.6 to -2.94 | |||||||||||||||||||||||
29.8" — 50.1" | |||||||||||||||||||||||
Atmospeara | |||||||||||||||||||||||
Presion ti rabaw | 20–200 kPa[10] (ulep a rutap) | ||||||||||||||||||||||
27 km | |||||||||||||||||||||||
Pakabuklan babaen ti tomo |
| ||||||||||||||||||||||
Ti Hupiter ti maikalima a planeta manipud iti Init ket isu ti kadakkelan iti ikub ti Sistema a Solar.
Pakasaritaan
Ti Hupiter ket masirmataan iti nalawag a rabii. Isu ti maikapat a kasellagan a gandat a masurot iti Init, Bulan, ken iti Venus. Impanagan dagiti Romano iti diosenda a ni Hupiter ket ti simbolo nga astronomiko na ket maysa a ladawan ti kimat a simbolo ti diosen a Hupiter.
Bulbulan
Addaan ti 63 a bulan ti Hupiter. Dagiti uppat a kadakkelan ti Callisto, Ganymede, Europa ken Io ket matawagan no dadduma a "bulbulan ni Galileo."
Bulbulan ni Galileo
Pinagibasaran
- ^ Jupiter, entry in the Oxford English Dictionary, prepared by J. A. Simpson and E. S. C. Weiner, vol. 8, second edition, Oxford: Clarendon Press, 1989. ISBN 0-19-861220-6 (vol. 8), ISBN 0-19-861186-2 (set.)
- ^ Seligman, Courtney. "Rotation Period and Day Length". Naala idi 2009-08-13.
- ^ "Ti MeanPlane (Saan a nagbalbaliw a dalumpinas) iti Sistema Solar ng aagbalballasiw iti barisentro". 2009-04-03. Naala idi 2009-04-10. (naaramid ti Solex 10 insurat babaen ni Aldo Vitagliano; kitaen pay ti Saan a nagbalbaliw a dalumpinas)
- ^ Yeomans, Donald K. (2006-07-13). "HORIZONS System". NASA JPL. Naala idi 2007-08-08. — At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: Elements", "Target Body: Jupiter Barycenter" and "Center: Sun".
- ^ Orbital elements refer to the barycenter of the Jupiter system, and are the instantaneous osculating values at the precise J2000 epoch. Barycenter quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from to the motion of the moons.
- ^ a b c d e f g h Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure
- ^ "Sistema a Solar Panagsukisok: Hupiter: Dagiti Kinapudno ken Bilang". NASA. 7 Mayo 2008.
- ^ "Astrodynamic a Taginayon". JPL a Dinamiko a Sistema a Solar. 2009-02-27. Naala idi 2007-08-08.
- ^ Seidelmann, P. K.; Abalakin, V. K.; Bursa, M.; Davies, M. E.; de Burgh, C.; Lieske, J. H.; Oberst, J.; Simon, J. L.; Standish, E. M.; Stooke, P.; Thomas, P. C. (2001). "Report of the IAU/IAG Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements of the Planets and Satellites: 2000". HNSKY Planetarium Program. Naala idi 2007-02-02.
{{cite web}}
: Panagtaripato ti CS1: adu a nagnagan: authors list (silpo) - ^ Anonymous (1983). "Probe Nephelometer". Galileo Messenger. NASA/JPL (6). Naala idi 2007-02-12.
{{cite journal}}
: Di naikaskaso ti di ammo a parametro ti|month=
(tulong)
Plantilia:Link FA Plantilia:Link FA Plantilia:Link FA Plantilia:Link FA