„Dýrlega byltingin“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Nýjasta útgáfa síðan 17. maí 2022 kl. 07:19

Vilhjálmur III varð konungur Englands í kjölfar dýrlegu byltingarinnar.

Dýrlega byltingin, eða Byltingin 1688, var bylting á Bretlandseyjum er Jakobi 2. konungi Englands var steypt úr stóli af þingssinnum og Vilhjálmi 3. af Óraníu sem var tekinn til konungs og varð Vilhjálmur III. Byltingin er einnig nefnd Blóðlausa byltingin en það er gert í óþökk Íra og Skota þar sem harðir bardagar voru háðir. Jafnvel að þeim undanskildum er Blóðlausa byltingin ekki réttnefni því sumstaðar var barist í Englandi. Hugtakið Dýrlega byltingin bar fyrst á góma hjá þingmanninum John Hamden haustið 1689 og er núna víðast haft sem heiti byltingarinnar.

Byltinguna má gjörla tengja við Níu ára stríðið sem geysaði á meginlandi Evrópu og segja má að þetta hafi verið síðasta heppnaða innrásin í England. Færa má rök fyrir því að byltingin hafi markað þau tímamót í sögu Bretlands að nútímalegt þingbundið lýðræði hafi hafist þar í landi því að frá og með byltingunni tapaði konungurinn einveldi sínu. Sömuleiðis voru ýmis borgaraleg réttindi tryggð með lagasetningu (e. English Bill of Rights 1689). Með því að víkja Jakobi 2. frá valdastóli var komið í veg fyrir að kaþólska næði að festa sig í sessi á ný í Bretlandi.

Tengt efni

Enska borgarastyrjöldin

Tenglar

@@ Lína 1: / Lína 1: @@
+[[Mynd:William III of England.jpg|thumb|right|Vilhjálmur III varð konungur Englands í kjölfar dýrlegu byltingarinnar.]]
-'''Dýrlega byltingin''', eða '''Byltingin 1688''', var bylting á [[Bretlandseyjar|Bretlandseyjum]] er [[Jakob 2.|Jakobi 2.]] [[listi yfir einvalda Englands|konungi Englands]] var steypt úr stóli af þingssinnum og [[Vilhjálmur 2.|Vilhjálmi 2. af Oraníu]] sem var tekinn til konungs og varð ''Vilhjálmur III''. Byltingin er einnig nefnd '''Blóðlausa byltingin''' en það er gert í óþökk Íra og Skota þar sem harðir bardagar voru háðir. Jafnvel að þeim undanskildum er ''Blóðlausa byltingin'' ekki réttnefni því sumstaðar var barist í Englandi. Hugtakið ''Dýrlega byltingin'' bar fyrst á góma hjá þingmanninum [[John Hamden]] haustið 1689 og er núna víðast haft sem heiti byltingarinnar.
+'''Dýrlega byltingin''', eða '''Byltingin 1688''', var bylting á [[Bretlandseyjar|Bretlandseyjum]] er [[Jakob 2. Englandskonungur|Jakobi 2.]] [[listi yfir einvalda Englands|konungi Englands]] var steypt úr stóli af þingssinnum og [[Vilhjálmur 3. af Óraníu|Vilhjálmi 3. af Óraníu]] sem var tekinn til konungs og varð ''Vilhjálmur III''. Byltingin er einnig nefnd '''Blóðlausa byltingin''' en það er gert í óþökk Íra og Skota þar sem harðir bardagar voru háðir. Jafnvel að þeim undanskildum er ''Blóðlausa byltingin'' ekki réttnefni því sumstaðar var barist í Englandi. Hugtakið ''Dýrlega byltingin'' bar fyrst á góma hjá þingmanninum [[John Hamden]] haustið 1689 og er núna víðast haft sem heiti byltingarinnar.
 Byltinguna má gjörla tengja við [[Níu ára stríðið]] sem geysaði á [[meginland Evrópu|meginlandi Evrópu]] og segja má að þetta hafi verið síðasta heppnaða [[innrásin í England]]. Færa má rök fyrir því að byltingin hafi markað þau tímamót í [[saga Bretlands|sögu Bretlands]] að nútímalegt [[þingbundið lýðræði]] hafi hafist þar í landi því að frá og með byltingunni tapaði konungurinn [[einveldi]] sínu. Sömuleiðis voru ýmis [[borgaraleg réttindi]] tryggð með lagasetningu (e. ''English Bill of Rights 1689''). Með því að víkja Jakobi 2. frá valdastóli var komið í veg fyrir að [[kaþólska]] næði að festa sig í sessi á ný í Bretlandi.
@@ Lína 8: / Lína 9: @@
 == Tenglar ==
 * [http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/charles_ii_king.shtml BBC Söguefni: Charles II]
-* [http://www.thegloriousrevolution.org Dýrlega byltingin 1688]
+* [http://www.thegloriousrevolution.org Dýrlega byltingin 1688] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190309163903/http://www.thegloriousrevolution.org/ |date=2019-03-09 }}
 * [http://www.jacobite.ca/documents/16881010.htm Yfirlýsing Vilhjálms 2. af Oraníu 10. október 1688]
-* [http://eh.net/encyclopedia/article/quinn.revolution.1688 Hagfræðileg greining á byltingunni]
+* [http://eh.net/encyclopedia/article/quinn.revolution.1688 Hagfræðileg greining á byltingunni] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070216050207/http://eh.net/encyclopedia/article/quinn.revolution.1688 |date=2007-02-16 }}
 * [http://www.newadvent.org/cathen/13007b.htm Færsla um byltinguna í kaþólsku alfræðiriti]
 * [http://www.marxists.org/archive/hallas/works/1988/10/orange.htm Marxísk greingin á byltingunni eftir Duncan Hallas]
 * [http://www.open2.net/civilwar/6.3.aftershocks.html Sögulegt yfirlit seinni hluta 17.aldar]
 * [http://www.royal.gov.uk/output/Page100.asp History of the Monarchy > The Stuarts > Mary II and William III]
-{{Tengill GG|de}}
 [[Flokkur:Saga Bretlands]]
 [[Flokkur:17. öldin]]
 [[Flokkur:Byltingar]]
-[[ar:الثورة المجيدة]]
-[[ca:Revolució Gloriosa]]
-[[cs:Slavná revoluce]]
-[[de:Glorious Revolution]]
-[[en:Glorious Revolution]]
-[[eo:Glora Revolucio]]
-[[es:Revolución Gloriosa]]
-[[et:Kuulus revolutsioon]]
-[[fa:انقلاب باشکوه]]
-[[fi:Mainio vallankumous]]
-[[fr:Glorieuse Révolution]]
-[[gl:Revolución Gloriosa]]
-[[he:המהפכה המהוללת]]
-[[it:Gloriosa rivoluzione]]
-[[ja:名誉革命]]
-[[ko:명예혁명]]
-[[nl:Glorious Revolution]]
-[[no:Den ærerike revolusjon]]
-[[pl:Chwalebna rewolucja]]
-[[pt:Revolução Gloriosa]]
-[[ro:Revoluţia glorioasă]]
-[[ru:Славная революция]]
-[[simple:Glorious Revolution]]
-[[sv:Ärorika revolutionen]]
-[[th:การปฏิวัติอันรุ่งโรจน์]]
-[[uk:Славетна революція]]
-[[zh:光荣革命]]