ხორვატები

ხორვატები (სერბულ-ხორვატული ენის ლათინურ ანბანზე Hrvati, სერბულ-ხორვატული ენის კირილურ ანბანზე Хрвати) — ეთნონიმი. ამ ეთნოსის წარმომადგენლები რომის კათოლიკური ეკლესიის მიმდევრები არიან. ხორვატები თავიანთ ენას ხორვატულს უწოდებენ. ხორვატების უმეტესობა ხორვატიაში (3,8 მლნ) ცხოვრობს, ნაწილი ბოსნია-ჰერცეგოვინაში (830 ათ.), ხოლო ნაწილი კი - სერბიაში (200 ათ.).

ხორვატები
ტომისლავ I პეტარ კრეშიმირ IV დმიტარ ზვონიმირი მარკო მარულიჩი ჯულიო კლოვიჩი ნიკოლა შუბიჩ ზრინი ფაუსტ ვრანჩიჩი ივან გუნდულიჩი ნიკოლა ზრინი რუჯერ იოსიპ ბოშკოვიჩი იოსიპ ელაჩიჩი ლიუდევიტ გაი იოსიპ იურაი შტროსმაიერი ანტე სტარჩევიჩი ანტონ გუსტავ მატოში ანდრია მოხოროვიჩიჩი სტეპან რადიჩი ივანა ბრლიჩ–მაჟურანიჩი ივან მეშტროვიჩი ლეოპოლდ რუჟიჩკა იოსიპ ბროზ ტიტო ივო ანდრიჩი ვლადიმირ პრელოგი გორან ივანიშევიჩი ბლანკა ბლაშიჩი
საერთო მოსახლეობა
დაახ. 7.5–8.5 მილიონი'.
რეგიონები მნიშვნელოვანი მოსახლეობით
ხორვატია/ ბოსნია და ჰერცეგოვინა	3,874,321 (2011)+553,000 (2013)
ევროპა	დაახ. 5.5 მილიონი
გერმანია	227,510
ავსტრია	150,719 (2001)
სერბეთი	57,900 (2011)
შვეიცარია	40,484 (2006)
სლოვენია	35,642 (2002)
შვედეთი	30 000 (დაახ.)
საფრანგეთი	30 000 (დაახ.)
უნგრეთი	23,561
იტალია	21,360
ნიდერლანდი	10,000
დიდი ბრიტანეთი	6,992
ენები	ხორვატული
რელიგიები	კათოლიციზმი

ხორვატეთი საუკუნეთა განმავლობაში იყო ქვეყანა, რომლიდანაც მოსახლეობის ნაწილი სხვადასხვა მიზეზთა გამო გამუდმებით ტოვებდა სამშობლოს. ხორვატები დღეს ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკაში, დასავლეთ ევროპასა და ოკეანეთში ცხოვრობენ, რომელთაგან ბევრი მესამე და მეოთხე თაობაშიც კი თავს კვლავაც ხორვატს უწოდებს.

ენა

ხორვატები თავიანთ მშობლიურ ენას ხორვატულს უწოდებენ, თუმცა ამ ენას მე-20 საუკუნის 90-იან წლებამდე, ანუ იუგოსლავიის დაშლამდე ერქვა სერბულ-ხორვატული ენა. ეს სახელი დღეს პოლიტკორექტული მოსაზრების გამო იშვიათად გამოიყენება ყოფილი იუგოსლავიის ტერიტორიაზე წარმოქმნილ ქვეყნებში, ამ სახელმწიფოთა ტელევიზიებსა და პრესაში, სასამართლოებსა, თუ სხვა დაწესებულებებში. ყოფილ სერბულ-ხორვატულ ენას ხორვატიაში ხორვატული, სერბიაში სერბული, ხოლო ბოსნია-ჰერცეგოვინაში ბოსნიური ეწოდება.

დიალექტები

დიალექტები, რომლებზედაც ხორვატები ლაპარაკობენ სამ ძირითად შტოდ დაიყოფა. ეს დიალექტები ასევე სერბულ-ხორვატული ენის დიალექტებია, და მათ იმისდა მიხედვით განარჩევენ, თუ ყოფილი იუგოსლავიის რომელ მხარეში როგორ იტყვიან კითხვით ნაცვალსახელ "რა"–ს.

ესენია;

• 1. კაჲკავური დიალექტი (=> kaj–ს [კაჲ] ფორმის მიხედვით) – Kajkavština (კაჲკავშტინა).
• 2. ჩაკავური დიალექტი (=> ča–ს [ჩა] ფორმის მიხედვით) – Čakavština (ჩაკავშტინა).
• 3. შტოკავური დიალექტი (=> što–ს [შტო] ფორმის მიხედვით)– Štokavština (შტოკავშინა).

კაიკავურ და შტოკავურ დიალექტებზე ძირითადად ხორვატები საუბრობენ, თუმცა არამხოლოდ. შტოკავურ დიალექტზე მეტყველებს ხორვატთა ერთი ნაწილის გარდა სერბთა უმეტესობა, ასევე ბოსნიელები და ჩერნოგორიის მოსახლეობა. სწორედ იმის გამო, რომ დიალექტთა განლაგება ხორვატიის, სერბეთის, ბოსნია-ჰერცეგოვინისა და ჩერნოგორიის ტერიტორიაზე არაა გეოგრაფიული ცალსახად დეფინირებადი, ენათმეცნიერები მიიჩნევენ, რომ არ არსებობს ხორვატული, სერბული, ან ბოსნიური ენები, არამედ ამ ჩამოთვლილი სახელდებებით ენობრივ კონტინუუმის შემადგენლებს აღნიშნავენ. ისევე როგორც, არ შეიძლება ავსტრალიის ინგლისურს ვუწოდოთ ავსტრალიური, ასევე არც სერბულ-ხორვატული ენის დაყოფა არ შეიძლება სხვადასხვა ენებად.

ანბანი

ხორვატები გამოიყენებენ ლათინურ დამწერლობო ასო-ნიშანთა სისტემას, რომელსაც ისინი, ისევე როგორც მთელი სლავეთი, "ლატინიცას" უწოდებენ. სლავისტიკაში "ლატინიცად" მოიაზრება დიაკრიტიკული ნიშნებით განვრცობილი ლათინური ანბანი. "ლატინიცა" ხორვატთათვის წარმოადგენს სხვებისაგან (სერბთაგან) განმასხვავებელ ერთ-ერთ საიდენტიფიკაციო საშუალებას.

ხორვატთა ერთ-ერთ მთავარი საიდენტიფიკაციო ფიგურაა ვარაჟდანელი სლავისტი, ლიუდევიტ გაი (Ljudevit Gaj), რომელიც ახალი ხორვატული სამწერლობო ენის (მე-19 საუკუნე) ფუძემდებლად ითვლება.

რუკები

• 
  ხორვატები ხორვატიაშუ
• 
  ხორვატები ბოსნიასა და ჰერცოგოვინაში
• 
  ხორვატები ვიოვოდინაში, სერბეთი
• 
  ხორვატები რუმინეთში

იხილეთ აგრეთვე

• სლავეთი
• სლავები
• სლავური ენები
• სამხრეთსლავური ენები
• სერბულ-ხორვატული ენა

ლიტერატურა

• Dzino, Danijel (2010), Becoming Slav, Becoming Croat. Identity transformations in post-Roman and Early Medieval Dalmatia, Brill
• Ancic, Mladen (1997), "From Carolingian Official to Croatian Ruler - the Croats and the Carolingian Empire in the first half of the Ninth Century", Hortus Artium Medievalium 3
• Curta, Florin (2010), "The early Slavs in the northern and eastern Adriatic region. A critical approach", Archeologia Medievale 37
• Wolfram, Herwig (2002), "Slavic Princes in the Carolingian Marches of Bavaria", Hortus Artium Medievalium 8
• Curta, Florin (2006), Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250, Cambridge Medieval Books, ISBN 978-0-521-89452-4
• „Identities in Early Medieval Dalmatia (Seventh–Eleventh Centuries)“, Franks, Northmen, and Slavs Identities and State Formation in Early Medieval Europe, Brepols, 2008

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ხორვატები

• (ხორვატული) Matica hrvatska
• Review of Croatian History at Central and Eastern European Online Library
• Croats of Bosnia and Herzegovina: History
• The Croatian nation at the beginning of the 20th century
• Famous Croats and Croatian cultural heritage
• Croatian Heritage Foundation Hrvatska matica iseljenika
• Croatians in Arizona