ღერო: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

უკანასკნელი რედაქცია 18:11, 31 იანვარი 2024-ის მდგომარეობით

ღერო (ლათ. caulis) — უმაღლეს მცენარეთა ერთ-ერთი ძირითადი ორგანო, ღერძული ნაწილი, რომელიც ფოთლებთან ერთად ყლორტს შეადგენს. ღეროს აქვს საყრდენი, გამტარი (ფესვებსა და ფოთლებს შორის წყლისა და გახსნილი ნივთიერებათა გადაადგილება), დამგროვებელი (წყლისა და სამარაგო ნივთიერებების დაგროვება) ფუნქციები. ახალგაზრდა ღეროები აქტიურად მონაწილეობენ ფოტოსინთეზში: ღეროს დატოტვისა და ფოთლების მოწესრიგებულად განლაგების საშუალებით იზრდება მცენარის საასიმილაციო ზედაპირი. ფორმის მიხედვით ღერო მრავალგვარია: ცილინდრული, წახნაგებიანი, ბრტყელი და სხვ. სივრცეში განლაგების მიხედვით — სწორმდგომი, მოხრილი, მხოხავი, აღმავალი, მცოცავი, მცურავი და სხვ.

სიცოცხლის ხანგრძლივობის მიხედვით განასხვავებენ ერთ-, ორ-, და მრავალწლოვან ღეროებს. ღერო შეიძლება იყოს ბალახოვანი ან გამერქნებული. ხემცენარის ღეროს ზრო ეწოდება. ღერო იზრდება სიგრძეზე, კენწრული მერისტემის (ზრდის კონუსის) ცხოველმოქმედების ხარჯზე და ინტერკალარულადაც. ღეროს პირველადი ანატომიური აგებულება პირველადი მერისტემის ქსოვილების დიფერენცირების შედეგია. ზრდის კონუსის უჯრედების გარეთა შრიდან ვითარდება მფარავი ქსოვილი — ეპიდერმისი, რომლის შიგნით პარენქიმული უჯრედები პირველად ქერქს წარმოქმნიან. ბევრი მცენარის პირველადი ქერქის გარეთა შრე გადაიქცევა მექანიკურ ქსოვილად — კოლენქიმად, შიდა შრე — ენდოდერმად, რომლის შიგნით ცენტრალური ცილინდრი ანუ სტელაა.

ღეროს მეორეული ანატომიური აგებულება უფრო რთულია და მეორეული მერისტემისაგან — კამბიუმისაგან ყალიბდება. კამბიუმი წარმოქმნის მეორეულ ქერქს, მეორეულ მერქანს და მეორეულ გულგულის სხივებს. ღეროს მეორეული გასქელება ორლებნიანებისთვისაა დამახასიათებელი, თუმცა გამონაკლისის სახით ზოგიერთ ერთლებნიანებშიც გვხვდება (დრაცენა, იუკა, ალოე). ერთლებნიანთა ღეროს გასქელება ხდება უშუალოდ ქერქის ქვეშ წარმოქმნილი გასქელების რგოლის ხარჯზე, რომელიც პერიფერიისკენ წარმოქმნის ქერქის პარენქიმას, ხოლო ცენტრისაკენ ჭურჭელ-ბოჭკოვან კონებს. ერთლებნიანთა კონები დახურულია, ორლებნიანთა კონებისაგან განსხვავებით მათ კამბიუმი არა აქვთ. ორლებნიანების ქერქში კამბიალური რგოლის გარდა კიდევ ერთი მერისტემული ქსოვილი — ფელოგენი ან კორპის კამბიუმი წარმოიქმნება. იგი პერიფერიისკენ წარმოქმნის კორპის უჯრედებს, ცენტრისკენ — ფელოდერმას. კორპი და ფელოდერმა ერთად პერიდერმას შეადგენს. ღეროში წარმოდგენილია სეკრეტორულ ნივთიერებათა სათავსებიც.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ღერო“ ვიკისაწყობში.
ღერო – ენციკლოპედია ბრიტანიკა (ინგლისური)

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ღვინიანიძე ზ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 584-585.

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
 [[ფაილი:Royal Palm Trunk.jpg|250პქ|მინი]]
 [[ფაილი:Redwood M D Vaden.jpg|250პქ|მინი]]
-'''ღერო''' ({{lang-la|caulis}}) — [[უმაღლესი მცენარეები|უმაღლეს მცენარეთა]] ერთ-ერთი ძირითადი ორგანო, ღერძული ნაწილი, რომელიც [[ფოთლები|ფოთლებთან]] ერთად [[ყლორტი|ყლორტს]] შეადგენს. ღეროს აქვს საყრდენი, გამტარი (ფესვებსა და ფოთლებს შორის წყლისა დ მიხედვით ღერო მრავალგვარია: ცილინდრული, წახნაგებიანი, ბრტყელი და სხვ. სივრცეში განლაგების მიხედვით — სწორმდგომი, მოხრილი, მხოხავი, აღმავალი, მცოცავი, მცურავი და სხვ.
+'''ღერო''' ({{lang-la|caulis}}) — [[უმაღლესი მცენარეები|უმაღლეს მცენარეთა]] ერთ-ერთი ძირითადი ორგანო, ღერძული ნაწილი, რომელიც [[ფოთლები|ფოთლებთან]] ერთად [[ყლორტი|ყლორტს]] შეადგენს. ღეროს აქვს საყრდენი, გამტარი (ფესვებსა და ფოთლებს შორის წყლისა და გახსნილი ნივთიერებათა გადაადგილება), დამგროვებელი ([[წყალი|წყლისა]] და სამარაგო ნივთიერებების დაგროვება) ფუნქციები. ახალგაზრდა ღეროები აქტიურად მონაწილეობენ [[ფოტოსინთეზი|ფოტოსინთეზში]]: ღეროს დატოტვისა და ფოთლების მოწესრიგებულად განლაგების საშუალებით იზრდება [[მცენარე|მცენარის]] საასიმილაციო ზედაპირი. ფორმის მიხედვით ღერო მრავალგვარია: ცილინდრული, წახნაგებიანი, ბრტყელი და სხვ. სივრცეში განლაგების მიხედვით — სწორმდგომი, მოხრილი, მხოხავი, აღმავალი, მცოცავი, მცურავი და სხვ.
+სიცოცხლის ხანგრძლივობის მიხედვით განასხვავებენ ერთ-, ორ-, და მრავალწლოვან ღეროებს. ღერო შეიძლება იყოს ბალახოვანი ან გამერქნებული. ხემცენარის ღეროს ზრო ეწოდება. ღერო იზრდება სიგრძეზე, კენწრული [[მერისტემა|მერისტემის]] (ზრდის კონუსის) ცხოველმოქმედების ხარჯზე და ინტერკალარულადაც. ღეროს პირველადი [[ანატომია|ანატომიური აგებულება]] პირველადი მერისტემის ქსოვილების დიფერენცირების შედეგია. ზრდის კონუსის უჯრედების გარეთა შრიდან ვითარდება მფარავი ქსოვილი — [[ეპიდერმისი]], რომლის შიგნით [[პარენქიმა|პარენქიმული]] [[უჯრედი|უჯრედები]] პირველად ქერქს წარმოქმნიან. ბევრი მცენარის პირველადი ქერქის გარეთა შრე გადაიქცევა მექანიკურ ქსოვილად — [[კოლენქიმა]]დ, შიდა შრე — [[ენდოდერმა]]დ, რომლის შიგნით ცენტრალური ცილინდრი ანუ სტელაა.
- [[კორპი]] და [[ფელოდერმა]] ერთად [[პერიდერმა]]ს შეადგენს. ღეროში წარმოდგენილია სეკრეტორულ ნივთიერებათა სათავსებიც.
+ღეროს მეორეული [[ანატომია|ანატომიური აგებულება]] უფრო რთულია და მეორეული [[მერისტემა|მერისტემისაგან]] — კამბიუმისაგან ყალიბდება. [[კამბიუმი]] წარმოქმნის მეორეულ ქერქს, მეორეულ მერქანს და მეორეულ გულგულის სხივებს. ღეროს მეორეული გასქელება [[ორლებნიანნი|ორლებნიანებისთვისაა]] დამახასიათებელი, თუმცა გამონაკლისის სახით ზოგიერთ [[ერთლებნიანები|ერთლებნიანებშიც]] გვხვდება ([[დრაცენა]], [[იუკა]], [[ალოე]]). ერთლებნიანთა ღეროს გასქელება ხდება უშუალოდ ქერქის ქვეშ წარმოქმნილი გასქელების რგოლის ხარჯზე, რომელიც პერიფერიისკენ წარმოქმნის ქერქის [[პარენქიმა]]ს, ხოლო ცენტრისაკენ ჭურჭელ-ბოჭკოვან კონებს. ერთლებნიანთა კონები დახურულია, ორლებნიანთა კონებისაგან განსხვავებით მათ [[კამბიუმი]] არა აქვთ. ორლებნიანების ქერქში კამბიალური რგოლის გარდა კიდევ ერთი მერისტემული ქსოვილი — [[ფელოგენი]] ან კორპის კამბიუმი წარმოიქმნება. იგი პერიფერიისკენ წარმოქმნის კორპის უჯრედებს, ცენტრისკენ — ფელოდერმას. [[კორპი]] და [[ფელოდერმა]] ერთად [[პერიდერმა]]ს შეადგენს. ღეროში წარმოდგენილია სეკრეტორულ ნივთიერებათა სათავსებიც.
 ==რესურსები ინტერნეტში==