НапэкӀуэцӀ Махатма Ганди и япэрей тхыгъэ щытыкӀэм хэплъэн

{{Person
| цӀэр               = Махатма Ганди
| сурэт              = MKGandhi.jpg
| и цӀэдыдэр         = {{Lang-hi|मोहनदास करमचंद गाँधी}}
| и лэжьыгъэр        = политикэм и лэжьыгъэлӀ, философ
| къыщыхъуар         = 
| къыздэхъуар        = Порjajaj [[Гуджарат]], [[Британиэм и Индиэ]]
| дунейм щехыжар     = 
| дунейм здехыжар    = [[Ниу Дели]], [[Индиэ]]
| къэрал зыщыщтэр    = Индиэ
| наградэхэр         = 
| официал сайтыр     = 
}}
[[Файл:Gandhi Kheda 1918.jpg|thumb|220px]] 
'''Мохандас Карамчанд Ганди''' е '''Махатма Ганди''' ({{Lang-hi|मोहनदास करमचंद गाँधी}}) — [[Индиэ|Индиэм]] и хуитыныгъэм къыдэшъхэм, къэзгъэжьахэм ящыщт [[Британиэшхуэ|Британиэшхуэм]] къыхагъэкӀыным шъхьэкӀэ. Хабзэ "зауэншу" (сатьяграха) еджу къыригъэжьам цӀыхуӀкуэд яуж ихьэт.

== И тхыдэр ==
ЛъэпкъкӀэ Мохандас [[Кастэхэр|кастэ]] [[вайшияхэр|вайшияхэм]] къахэкӀырт. Я унагъуэм хабзу хъуам амалыншэу пылъхэт, хуабжьу абым и анэ Путлибай щӀэлъыплът. ТхьэлъэӀухэр, [[бэрэскӀы|бэрэскӀыхэр]], [[вегетарианизм]], тхьэтхылъ джыныр — ахэрат Мохандас и щӀэлэгъуэ зэманым зыпылътэр. 

Илъэс пщӀыкӀуищ щырикъуам Мохандас и ныбжэгъу пщащэ Кастурбай къырагъэшащ. Я унагъуэм бынипӀлӀ ягъуэта, къуищ, ахэр: Харилал, Манилал, Рамдас, Девдас. И къуэ нэхъыжь Харилалыр унагъуэм иригъэкӀа, и къуэу къимылъытэу, и псэукӀэм папщӀэ — и щӀасэт: [[фадэ]], къэкӀухьын, джэгун, зытӀощ диныр зэрихъуэкӀащ, [[сифилис]] къеузу илӀыкӀащ. Адрей и къуэ хъуахэр езыми и лэжьыгъэм пылъхэт.

Илъэс пщӀыкӀуибгъу щырикъуам Мохандас [[Лондон]] еджакӀуэ макӀуэр, йуристу къеухри [[Индиэ]]м къегъэзэжыр 1891 гъэм. Хэгъэгум деж и лэжьыгъэм сэбэпышхуэ къызэрхуимыщӀам папщӀэ 1893 гъэм Мохандас [[Ипщэ Африкэ Республикэ|Ипщэ Африкэм]] йожьэр. Абдежым щӀедзэ [[индиэхэр|индиэхэм]] я пӀалъэм пылъын. Абдежым дей япэреуэ къегъэщхьэпэр [[сатияграха]] (зауэншэ пэщытыныгъэ). И дуней тетыкӀэ-гупшысэгъуэм мыхьэнэ куэд хэзылъхьар тхылъ [[Бхагавадгита]]. 

=== Индиэм и хуитыныгъэ щӀэдзэгъуэр ===
Индиэм и хуитыныгъэм щыпылъ зэманыгъуэм Махатма къигъэщхьэпар [[сатияграха]], абым хуэду: индиэ жылэм [[Британиэ империэ|Британиэ]] къыраш хьэпшыпхэр къамыщэхуэу, къамгъэщхьэпэу, абым нэхъыбэу Британиэм и хабзэ бжыгъэм ебакъуэхэу, къамылъытэхэу. 

Нэхъыщхьэу а лэжьыгъэм къилъытэтэр:
# ''Британиэ щӀыхьхэр индиэхэм къамыштэну (яӀэхэр ятыжыну)''
# ''ХабзэдэгъэкӀ Хасэм и хэхыгъэм жылэр хэмыхьэну''
# ''Хейхэм, ӀэнатӀэгъуэхэм, инджылыз егъэджапӀэхэм Ӏумыхьэну/щымыӀэну''
# ''Еуропей щыгъынхэр зэрамыхьэну''
# ''Цей щэкӀым нэхъыбэу пщӀэ хуэщӀын''
# ''Уасэ мытын''

== Сын хуашъахэр ==
* Радж Гхат
* Махатма Ганди и мемориал [[Америкэ Штат Зэгуэт|АШЗ-м]]
* И сыну, мемориалу къэлэ бжыгъэм, къэрал бжыгъэ дуней псом идежь: [[Нию-Йорк|Нию-Йоркым]], [[Сан-Франсиско|Сан-Франсискэм]], [[Мэзкуу|Мэзкуум]], [[Лондон|Лондоным]] пэмыкӀ бжыгъэхэм.

== И псалъэ цӀэрыӀуэхэм ящыщ ==
"ЯпэкӀэ укъалъытэкъым, тӀанэ къыпщодэхьэшххэ, яужкӀэ къозауэхэ. ИкӀэм уэ уатокӀуэ."

"Дунейм и инагъыр ирокъур цӀыху къэс зыхуэныкъуэр игъуэтыфын, ауэ цӀыкӀущэ, цӀыхухэм я нэпсеягъэр ирригъэкъун"

== ПэмыкӀхэр ==
* [[Джавахарлал Неру]]
* [[Индира Ганди]]
* [[Индиэ Лъэпкъ Конгресс]]
* [[Ганди (кино)]]
* [[Сатьяграха]]

== ТехьэпӀэхэр ==
* [http://german.imdb.com/title/tt0083987/ Gandhi] IMDB - м
* [http://german.imdb.com/title/tt0222012/ Hey Ram] IMDB - м
* [http://antimilitary.narod.ru/library.htm Махатма Ганди проэктым «Зэуэншэ»]
* [http://www.gandhi.ru Ганди теухуа напэкӀуэцӀ (урысыбзэкӀэ)]
* [https://web.archive.org/web/20100613042911/http://razgovor.org/politika/article437/ Ганди и сурэт]

{{Political-stub}}