Ортоклаз (грек. orthos – түзу, кlasіs – бөліну) – силикаттар класының дала шпаттары тобындағы минерал. Хим. формуласы: [[K[AlSі3O8]]]. Басты қоспалары K2O (16,9%), Al2O3 (18,4%), SіO2 (64,7%), қосымша Na2O, CaO, аз мөлшерде ВаО, FeO, Fe2O3, т.б. кездеседі. Моноклиндік сингония да кристалданады. Жеке кристалдары призма тәрізді, телқосақтары жиі кездеседі, ал кристалдық агрегаттары түйірлі, тұтас масса түрінде болады. Түсі ақшыл-қызғылт, қоңырқай сары, кейде қызыл, шыныдай жылтыр, тығызд. 2,5 – 2,6 г/см3, қатт. 6 – 6,5. Гранит, гранит-порфир, кварцты-порфир, сиенит, гнейс, кристалды тақтатастарда негізгі жыныс құраушы басты минерал. О. қышқыл және сілтілі магмалық тау жыныстар, пегматиттердің құрамында болады. О-бен бірге кварц, мусковит, биотит, хлорит, агат,олигоклаз, турмалин, т.б. минералдар кездеседі. О. шыны және керамика өндірісінің шикізаты ретінде қолданылады. О-дың пегматитті кендері Оралда, Сарыарқада, Алтайда, Қиыр Шығыста кездеседі.

Orthoclase
Негізі
Санаты Минерал
Химиялық формуласы KAlSi3O8
Ерекшеліктері
Түсі Colorless, Greenish, Grayish yellow, White, Pink
Кристал пішіні Can be anhedral or euhedral. Grains are commonly elongate with a tabular appearance.
Сингониясы Monoclinic (2/m)
space group C2/m
Twinning Typically displays carlsbad twinning. Baveno and manebach twins have also been reported in orthoclase.
Үгітіндісі Has perfect cleavage on {001} and good cleavage on {010}. Cleavages intersect at 90°. It can be difficult to see cleavage in thin section due to orthoclase's low relief.
Моль шкаласы бойынша минерал қаттылығы 6 (defining mineral)
Streak white
Diaphaneity Transparent to translucent
Үлес салмағы 2.55–2.63
Оптикалық сипаты Biaxial (-), 2V = 65–75
Refractive index nα = 1.518–1.520
nβ = 1.522–1.524
nγ = 1.522–1.525
Birefringence 0.0050–0.0060
Dispersion relatively strong
Extinction parallel to cleavage
Diagnostic features Distinguishable from microcline by a lack in gridiron twinning. Distinguishable from sanidine by a larger 2Vx.
Басқа сипаттамалары Low negative relief
Дереккөздер [1][2][3]
A.
Ортоклаз

Дереккөздер

өңдеу
  1. Mindat
  2. Handbook of Mineralogy
  3. Webmineral

Қазақ энциклопедиясы, 7том 9 бөлім