АБШ-ны доллары: Версияланы арасында башхалыкъ
Контент кетерилди Контент къошулгъанды
KamikazeBot (сюзюу | къошакъ) г robot Adding: ur:امریکی ڈالر |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
(26 къошулуучуну 47 аралыкъ тюрлениую кёргюзюлмегенди) | |||
Тизгин 1:
{{магъанала|Доллар}}
{{Валюта
|Сурат = USDnotes.jpg
Тизгин 21 ⟶ 22:
|Курсну датасы = 5 февраль 2010
}}
[[Файл:US
'''Американы Бирлешген Штатларыны до́ллары''' ({{Lang-en|United States dollar}}, {{Lang-de|Taler}} — ''[[талер]]'') — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ-ни]] [[ачха]] биримиди, дунияны баш [[Резерв валюта|резерв валютасыды]]
АБШ-ни доллары АБШ-ден тышында талай къралла бла территорялада хайырланады, сез ючюн:[[Панама]],[[Сальвадор]].
Тизгин 39 ⟶ 40:
[[Монета|монетала]]:
* 1 цент ''([[Пенни (магъанала)|пенни]])'' ;
* 5
* 10
* 25
* 50
* 1 доллар.
Тизгин 68 ⟶ 69:
<gallery>
File:10000
File:US100000dollarsbillobverse.jpg|100 минг доллар, аверс
File:US100000dollarsbillreverse.jpg|100 000 доллар, [[Реверс (нумизматика)|реверс]]
File:Usdollar100front.jpg|100 доллар [[Номинал багъа|номиналы]] болгъан [[Франклин, Бенджамин|Бенджамин Франклинни]] сураты болгъан купюра
File:
File:US20-front.jpg| [[Джексон, Эндрю|Эндрю Джексонну]] сураты бла 20 доллар номиналлы бусагъатдагъы купюра
File:US10dollarbill-Series 2004A.jpg|[[Гамильтон, Александр|Александр Гамильтонну]] сураты бла 10 доллар
File:US $5 Series 2006 obverse.jpg|[[Линкольн, Авраам|Авраам Линкольнну]] сураты басылгъан 5 долларлыкъ купюра
</gallery>
[[Файл:500
[[Файл:1000
[[Файл:1000-1f.jpg|thumb|right|1918 джылны дизайны бла $1000 купюра. Банкнотада биринчи финансланы министри Александр Гамильтон барды]]
[[Файл:
Раритет банкнотлада:
Тизгин 89 ⟶ 90:
* Президент [[Вильсон, Вудро|Вудро Вильсон]] - $100 000.
Купюраны башха джанында, АБШ-ни тарихин суратлагъан иллюстрацияла басыладыла. Аз тюбеген $2 банкнотада [[АБШ-ни Азатлыгъыны Декларациясы|Азатлыкъны Декларациясына]] къол салыныу, $5 — [[Вашингтон (округ Колумбия)|Вашингтондагъы]] Линкольнну Мемориалы, $10 — [[АБШ-ни финансла министерствосу]], $20 — [[Акъ юй]], $50 — [[Капитолий]],
$1 башха джанында [[АБШ-ни Уллу мухуру]] суратланыбды. Бу уллу мухурну суратына айрылыб эс бёлюнеди: къушну къалкъанында 13 сыз, олива бутакъ 13 таякъчыгъы бла, эмда къолунда 13 садакъ, къушну башында булутда 13 джулдуз, башы кесик пирамидада 13 атлаууч (Аллындан АБШ-ге 13 штат киргенди), рим цифра MDCCLXXYI 1776 санны тутады ([[АБШ-ни Азатлыгъыны Декларациясы|Азатлыкъны Декларациясы]] баямлагъан джыл), башы кесилиб, "Хар не кёрюучю кёз" салыннган пирамида бек эртдеги дин белгиди, латин джазыула «Е pluribus unum» («Бирлик кёблюкдеди»), «Annuit Coeptis» («Бизни ишлерибизни къыбыл этеди») эмда «Novus Ordo Seclorum» («Джангы ёмюрню джоругъу») — Вергилийни
== Банкноталаны чыгъарыу эмда аланы джакълау ==
Тизгин 99 ⟶ 100:
Джалгъан ачха чыгъарыучула бла кюрешир ючюн планда хар 7-10 джылда бир кере ачхаланы дизайнлерин тюрлендириргенди. Эски ачхала джюрюуден чыгъарыллыкъдыла, алай а чыгъарылмагъаны джараулу саналлыкъды.
АБШ-де кърал ара банк джокъду. Ачха [[Эмиссия (экономика)|эмиссия]] (чыгъарыу) хакъ 12 энчи банкда —
{| class="wikitable"
Тизгин 169 ⟶ 170:
1792 джылда АБШ-де 1 [[унция]] алтын 19,3 $ болгъаны бегитилгенди. 1834 джылда унциягъа 20,67 $ бере эдиле, АБШ-де джетерли алтын джыйымдыкъ болмагъаны себебли валютаны курсу тюшгенлей тургъанды.
Биринчи дуния къазауатдан сора [[девальвация]] тохтаусуз баргъанды. 1934 джыл 1 унция алтыннга
1900 джылгъа дери доллар эркин алтын бла кюмюшге ауушдурулгъанды, 1900-1934 джыллада къуру алтыннга (1,67 г бир долларгъа).
1944 джылда [[Бреттон-Вуд келишиу|Бреттон-Вуд келишиуге]] къол салыннганды. Алтындевиз стандарт киргенди, аны тамалы алтын бла эки валютада — АБШ-ни доллары бла Уллу Британияны [[Стерлинглени фунту|стерлинглерини фунтунда]] болгъанды, аны бла
1960 джылланы ахырында АБШ-де мийик инфляция алгъыннгы дараджада алтын бла байламны мадарсыз этеди, аны юсюне тыш сатыу-алыу дыккылыкъ ситуацияны ауур этеди. Алтынны сауда багъасы, официал багъасындан кёбке уллу болады. 1971 джыл АБШ-ни президенти
''АБШ-ни доллары'' дунияны баш резерв валютасыыды. Ахыр онджыллыкъны ичинде дунияда алтын-валюта резервни 50 % АБШ-ни долларладады. 2003-2008 джыллада [[Евро|еврону]] кючлениую , АБШ-ни экономикасында негатив тенденцияла
== Этимологиясы ==
[[Файл:Potosì 8 reales 1768 131206.jpg|thumb|250px|1768 джылны испан доллары. Ачха сегиз (bit) неда тёрт (quarter) кесекге юлеширге болгъанды. Андан чыкъгъанды 25-ценлик ачханы аты — «quarter» (''тёртлюк'') эмда «two bits» (''эки кесек'').]]
[[Шимал Америка|Шимал Америкадагъы]] [[Голландлыла|голланд]] эмда башха кёчгюнчюле [[талер]] атлы валютаны джюрютгендиле. [[АБШ]]-ни азатлыгъы баямланнгандан сора
== Джибериуле ==
<!--
* [http://
//-->
* [https://web.archive.org/web/20100925011624/http://baursak.info/?p=3197 АБШ-ни долларыны эволюциясы]
<!--
* [http://articulus.com.ua/2008/02/12/kak-zashhishhayut-ot-poddelok-dollary-ssha/ АБШ-ни долларларыны джакъларыны юсюнден] ==> Ошибка: страница не найдена
* [http://www.treas.gov/topics/currency/index.html The U.S. Treasury’s монетала бла валюталаны порталы] ==> Ошибка 404: страница не найдена
//-->
* [http://www.friesian.com/notes.htm АБШ-ни къагъыт ачхалары]
* [http://www.fox-notes.ru/img/usa.htm АБШ-ни ачхаларыны каталогу]
* [http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/USA-B.htm АБШ-ны доллары банкнотала] {{ref-de}} {{ref-en}}
{{Commonscat|Dollar|Доллар}}
Тизгин 196 ⟶ 202:
[[Категория:Валюта]]
|