Контентге кёч

Бирлешген Миллетлени Организациясы: Версияланы арасында башхалыкъ

Интервикилени тюрлендир
Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
Интерактивная навигация по истории
← Алдагъы тюрлендириу
Контент кетерилди Контент къошулгъанды
КёрюнюмлюВикитекст
Тюзетиуню ачыкълауу джокъду
 
(32 къошулуучуну 127 аралыкъ тюрлениую кёргюзюлмегенди)
Тизгин 1: Тизгин 1:
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
{| width="250" align="right" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0em 0em 1em 1em; background:#f9f9f9; border: 1px #cccccc solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
| <center>'''Бирлешген Миллетлени Организациясы'''</center>
| style="background:#efefef;" align="center" colspan="2"|
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
| align="center" width="140px" | [[File:Flag of the United Nations.svg|150px]]
|}
|-
|-
| colspan="2" bgcolor=#F5F5F5 align="center" style="border: solid #C0C0C0; border-width: 0px 0px;" | <center>'''Бирлешген Миллетлени Организациясы'''</center>
| align=center colspan=2 style="background: #ffffff;" |
|-
|-
| align="center" colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" |[[Файл:Flag of the United Nations.svg|frameless|center]]<br />[[БМО-ну байрагъы]]
|Типи || Политика ортакълыкъ
|-
|-
| colspan="2" align="left" style="background: #fff;" | [[Файл:United Nations (Member States and Territories).svg|frameless|center|upright=1.5]]<br /><div style="text-align:center; padding-left:1em; font-size:90%">{{Legend|#55AAFF|БМО-ну членлери болгъан къралла}}</div>
|Къуралгъаны || 1945 джылны 24 октябры
|-
|-
|'''Типи'''
|Бошалыуу || ......
|Политика ортакълыкъ
|-
|-
|'''Къуралгъаны'''
|[[Официал тиллери|Официал тил]] || [[Араб тил|Араб тил]], [[Къытай тил|Къытай тил]], [[Француз тил|Француз тил]] <br /> [[Ингилиз тил|Ингилиз тил]], [[Испан тил|Испан тил]], [[Орус тил|Орус тил]]
| [[1945 джыл]]ны 24 октябры
|-
|-
|'''[[Официал тил]]лери'''
|[[Аралыкъ|Аралыкъ]] || [[Нью Йорк]]
| [[Араб тил]], [[Къытай тил]], [[Француз тил]] <br /> [[Ингилиз тил]], [[Испан тил]], [[Орус тил]]
|-
|-
|'''[[Аралыкъ|Аралыгъы]]'''
|Тамадалыкъ органы || Генерал секретарлыкъ
| [[Нью Йорк]]
|-
|-
|'''Тамадалыкъ органы'''
|Генерал секретары: || [[Пан Ги Мун|Пан Ги Мун]]
|Генерал секретарлыкъ
|-
|-
|'''Генерал секретары'''
|къошулгъанланы саны: || 192 кърал
| [[Антониу Гутерриш]]
|-
|'''Къошулгъанланы саны'''
| 193 кърал
|-
| align="center" colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" |'''[http://www.un.org/ Официал сайты]'''
|}
|}
'''Бирлешген Миллетлени Организациясы''' (къысхасыча — '''БМО''') 1945 джылны 24 октябрында къурулгъан [[Джер|дунияны]] мамырылгъын, къоркъуусузлугъун сакълар ючюн эмда халкъла арасында экономика, джамагъат эмда маданият ишбирликни бегитир ючюн къуралгъан халкъларасы организацияды. БМО кесин «адиллик эм къоркъуусузлукъну, экономика айныуну эм социал тенгликни халкъларасында бютеу къраллада сакълауну нюзюр салгъан бир глобал къурулушду» деб танытады.
'''Бирлешген Миллетлени Организациясы''' (къысхасыча — '''БМО''') [[1945 джыл|1945]] джылны 24 октябрында къуралгъан [[Джер|дунияны]] мамырлыгъын, къоркъуусузлугъун сакълар ючюн эмда халкъла арасында экономика, джамагъат эмда маданият ишбирликни бегитир ючюн къуралгъан халкъла арасы организацияды. БМО кесин «адиллик эм къоркъуусузлукъну, экономика айныуну эм социал тенгликни халкъла арасында бютеу къраллада сакълауну нюзюр салгъан бир глобал къуралышды» деб танытады.

Организацияны къуралгъан джылда 51 члени, бюгюнде, [[Черногория]]ны къошулуу бла, 192 членнге дери ёсгенди. Организацияны оноуу, [[Нью-Йорк]]да орналгъан аралыгъындан этиледи эмда къошулгъан къралла бла хар джыл бардырылгъан олтуруулада мында ётедиле.


Организация талай органнга юлешинеди: Генерал Ассамблея, Къоркъуусузлукъну Кенгеши, Секретарият эмда Генерал Секретарь. Бирлешген Миллетлени Организациясыны къураргъа мадар [[Экинчи Дуния къазауат|Экинчи дуния къазауат]] битгенден сора келгенди.
Организацияны къуралгъан джылда 51 члени, бюгюнде [[Черногория|Черногорияны]] къошулуу бла 192 членнген дери ёсгенди. Организацияны оноуу, [[Нью Йорк|Нью Йоркда]] орналгъан аралыгъындан этиледи эмда къошулгъан къралла бла хар джыл бардырырлгъан олтуруулада мында бардырыладыла.
[[Файл:UnitedNations.gif|thumb|left|БМО-ну къуралыу декларациясына къол салыу]]
БМО-ну аллында тамалын салгъан [[Биринчи дуния къазауат]]дан сора къуралгъан [[Миллетлени Лигасы]]ды, алай а БМО-ча болмай ол салгъан нюзюрлерин тындыралмагъанды, Экинчи дуния къазауатны башланыууна тыйгъыч болалмагъанды.


«Бирлешген Миллетле» атны [[АБШ|АБШ-ны]] президенти [[Франклин Делано Рузвельт]] теджегенди. Эмда биринчи кере [[Бирлешген Миллетлени Декларациясы]]нда 1942 джыл хайырланнганды, бу декларациягъа кёре 26 къралны келечиси кеслерини правительстволарыны атындан [[Фашист къралланы блогу]]на къаршчы кюреш бардырыргъа борчланнгандыла.
Организация талай органнга юлешинеди: Генерал Ассамблея, Къорукъуусузлукъну Кенгеши, Секретарият эмда Генерал Секретарь. Бирлешген Миллетлени Организациясыны къураргъа мадар [[Экинчи Дуния къазауат|Экинчи дуния къазауат]] битгенден сора келгенди.
[[File:UnitedNations.gif|thumb|left|БМО-ну къуралыу декларациясына къол салыу]]
БМО-ну аллында тамалын салгъан [[Биринчи дуния къазауат|Биринчи дуния къазауатдан]] сора къуралгъан [[Миллетлени Лигасы|Миллетлени Лигасыды]], алай а БМО-ча болмай ол салгъан нюзюрлерин тындыралмагъанды, Экинчи дуния къазауатны башланыууна тыйгъыч болалмагъанды.


[[БМО-ну Уставы]]ны ахыр тексти Сан-Францискода бардырылгъан конференицияда 1945 джылны 26 июнунда къабыл этилгенди. Ол уставха 50 къралны келечиси къол салгъанды, кючге 1945 джылны 24 октябрында, Польшаны да къошулуу бла киргенди. Бу кюн Бирлешген Миллетлени Кюню кибик байрамланады.
«Бирлешген Миллетле» атны [[АБШ|АБШ-ны]] президенти [[Франклин Делано Рузвельт|Франклин Делано Рузвельт]] теджегенди. Эмда биринчи кере [[Бирлешген Миллетлени Декларациясы|Бирлешген Миллетлени Декларациясында]] 1942 джыл хайырланнганды, бу декларациягъа кёре 26 къралны келечиси кеслерини правительстволарыны атындан [[Фашист къралланы блогу|Фашист къралланы блогуна]] къаршчы кюреш бардырыргъа борчланнгандыла.


== Организацияны къурамы ==
[[БМО-ну Уставы|БМО-ну Уставыны]] ахыр тексти Сан-Францискода бардырылгъан конференицяда 1945 джылны 26 июнунда къабыл этилгенди. Ол уставха 50 къралны келечиси къол салгъанды, кючге 1945 джылны 24 октябрында, Польшаны да къошулуу бла киргенди. Бу кюн Бирлешген Миллетлени Кюню кибик байрамланады.


=== Генерал Ассамблея ===
==Организацияны къурамы==
[[Файл:The_United_Nations_Secretariat_Building.jpg|thumb|БМО-ну Нью Йоркдагъы мекямы ]]
===Генерал Ассамблея===
Организацияда баш орунну алады, баш кенгешиу, оноулашыу, эмда келечилик органына саналады. Генарал Ассамблея халкъла арасы мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну юсюнде ишбирликни принциплерине къарайды, БМО-ну Къоркъуусузлукъ Кенгешини болджаллы членлерин, Экономика эмда Социал Советни членлерин сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгешини теджеую бла БМО-ну Генерал Секретарын сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгеши бла бирге [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]]не сюдюлени сайлайды. Экономика, социал, маданият эмда гуманитар сфералада халкъла арасы ишбирликни координация этеди; БМО-ну уставында белгиленнген башха полномочияланыда бардырады.
[[File:The United Nations Building.jpg|thumb|БМО-ну Нью Йоркдагъы мекямы ]]
Организацияда баш орунну алады, баш кенгешиу, оноулашыу, эмда келечилик органына саналады. Генарал Ассамблея халкъларасы мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну юсюнде ишбирликни принциплерине къарайды, БМО-ну Къоркъуусузлукъ Кенгешини болджаллы членлерин, Экономика эмда Социал Советни членлерин сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгешини теджеую бла БМО-ну Генерал Секретарын сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгеши бла бирге БМО-ну Халкъларасы сюдюне сюдюлени сайлайды. Экономика, социал, маданият эмда гуманитар сфералада халкъларасы ишбирликни координация этеди; БМО-ну уставында белгиленнген башха полномочияланыда бардырады.


Генерал Ассамблея сессия халда хар джыл сайын сентябрны ючюнчю гюрге кюнюнде джыйылады. Генерал Ассамблеяны башчылыгъы бла (неда 21 заместителини бирини башчылыгъы) пленум олтуруулада, неда баш комитетледе сорууну бошалгъынчы дери олтурады.
Генерал Ассамблея сессия халда хар джыл сайын сентябрны ючюнчю гюрге кюнюнде джыйылады. Генерал Ассамблеяны башчылыгъы бла (неда 21 заместителини бирини башчылыгъы) пленум олтуруулада, неда баш комитетледе сорууну бошалгъынчы дери олтурады.


Генерал Ассамблеяны, 1993 джылны 17 августунда алыннган оноууна кёре къурумунда 6 комитети барды:
Генерал Ассамблеяны, [[1993 джыл]]ны 17 августунда алыннган оноууна кёре къурумунда 6 комитети барды:


*Сауутсузланыу бла халкъларасы къоркъуусузлукъну комитети
* Сауутсузланыу бла халкъла арасы къоркъуусузлукъну комитети
*Экономика бла финанс сорууладан комитет
* Экономика бла финанс сорууладан комитет
*Социал, гуманитар эмда маданият сорууладан комитет
* Социал, гуманитар эмда маданият сорууладан комитет
*Деколонизация бла айры политика сорууладан комитет
* Деколонизация бла айры политика сорууладан комитет
*Административ эмда бюджет сорууладан комитет
* Административ эмда бюджет сорууладан комитет
*Хакъ сорууладан комитет
* Хакъ сорууладан комитет
*Генерал комитет — БМО-ну Генерал Ассамблеясыны ишин джюрютеди.
* Генерал комитет — БМО-ну Генерал Ассамблеясыны ишин джюрютеди.


БМО-ну Генерал Ассамблеясыны айры сессиясы, Къоркъуусузлукъну Кенгешини излеми бла, 15 кюнню ичинде джыйылыргъа керекди.
БМО-ну Генерал Ассамблеясыны айры сессиясы, Къоркъуусузлукъну Кенгешини излеми бла, 15 кюнню ичинде джыйылыргъа керекди.
Тизгин 57: Тизгин 64:
Къуугъунлу айры сессияла, Къоркъуусузлукъну Кенгешини, неда БМО-ну членлерини асламысыны излеми бла 24 сагъатны ичинде джыйылыргъа керекди.
Къуугъунлу айры сессияла, Къоркъуусузлукъну Кенгешини, неда БМО-ну членлерини асламысыны излеми бла 24 сагъатны ичинде джыйылыргъа керекди.


===Къоркъуусузлукъну Кеннгеши===
=== Къоркъуусузлукъну Кенгеши ===


Дунияда мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну тутууда баш джууаблыды, аны оноууна бютеу БМО-ну членлери бойсунургъа керекдиле. Беш хамандагъы члени ([[Эресей|Эресей Федерация]], [[АБШ|АБШ]], [[Уллу Британия|Уллу Британия]], [[Франция|Франция]], [[Къытай|Къытай]]) вето салыргъа хакълары барды.
Дунияда мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну тутууда баш джууаблыды, аны оноууна бютеу БМО-ну членлери бойсунургъа керекдиле. Беш хамандагъы члени ([[Россия|Россия Федерация]], [[АБШ]], [[Уллу Британия]], [[Франция]], [[Къытай]]) вето салыргъа хакълары барды.


Къоркъуусузлукъну Кенгеши 15 членден къуралады - хамандагъы ( Эресей, АБШ, Уллу Британия, Франция эмда Къытай) , къалгъанлары Кенгешге сайланнган этедиле.
Къоркъуусузлукъну Кенгеши 15 членден къуралады — хамандагъы (Россия, АБШ, Уллу Британия, Франция эмда Къытай), къалгъанлары Кенгешге сайланнган этедиле.


===Генерал секретарь===
=== Генерал секретарь ===


Секретариятны башында Генерал Секретарь турады, ол Генерал Ассамблея бла, эмда 5 джылгъа джынгыдан сайланыр хакъы бла, сайланады.
Секретариятны башында Генерал Секретарь турады, ол Генерал Ассамблея бла, эмда 5 джылгъа джынгыдан сайланыр хакъы бла, сайланады.


===Бирлешген Миллетлени Организациясына байламлы къурулушла===
=== Бирлешген Миллетлени Организациясына байламлы къурулушла ===


{| class="wikitable" border="1" style="font-size:80%; text-align:left;"
{| class="wikitable" border="1" style="font-size:80%; text-align:left;"
Тизгин 73: Тизгин 80:
! № !! Къысха аты !! Байрагъы !! Толу аты !! Аралыгъы !! Тамадасы !! Къуралгъан джылы
! № !! Къысха аты !! Байрагъы !! Толу аты !! Аралыгъы !! Тамадасы !! Къуралгъан джылы
|-
|-
| 1 || [[ФАО]] || [[File:FAO logo.svg|center|20px|Азыкъ эм Эл мюлк организация]] ||'''[[Азыкъ эм эл мюлк организация|Азыкъ эм эл мюлк организация]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим|Рим]], [[Италия|Италия]] || {{Flagicon|Senegal}} [[Жак Диуф|Жак Диуф]] || 1945
| 1 || [[ФАО]] || [[Файл:FAO logo.svg|center|20px|Азыкъ эм Эл мюлк организация]] ||'''[[Азыкъ эм эл мюлк организация]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|Senegal}} [[Жак Диуф]] || 1945
|-
|-
| 2 || [[ДАЭА]] || [[File:Flag of IAEA.svg|center|20px|Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]] ||'''[[Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы|Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]]'''|| {{Flagicon|Austria}} [[Вена|Вена]], [[Австрия|Австрия]] || {{Flagicon|Egypt}} [[Мохамед Эл Барадей|Мохамед Эл Барадей]] || 1957
| 2 || [[ДАЭА]] || [[Файл:Flag of IAEA.svg|center|20px|Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]] ||'''[[Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]]'''|| {{Flagicon|Austria}} [[Вена]], [[Австрия]] || {{Flagicon|Egypt}} [[Мохамед Эл Барадей]] || 1957
|-
|-
| 3 || [[ХГХО]] || [[File:Flag of ICAO.svg|center|20px|Халкъларасы Граждан Хауачылыкъ Организация]] ||'''[[Халкъларасы Граждан Хауачылыкъ Организация|Халкъларасы Граждан Хауачылыкъ Организация]]'''||{{Flagicon|Canada}} [[Монреаль|Монреаль]], [[Канада|Канада]] || {{Flagicon|France}} [[Реймон Бенджамен|Реймон Бенджамен]] || 1947
| 3 || [[ХГХО]] || [[Файл:Flag of ICAO.svg|center|20px|Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация]]'''||{{Flagicon|Canada}} [[Монреаль]], [[Канада]] || {{Flagicon|France}} [[Реймон Бенджамен]] || 1947
|-
|-
| 4 || [[ХЭМАФ]] || [[File:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Халкъларасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]] ||'''[[Халкъларасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд|Халкъларасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим|Рим]], [[Италия|Италия]] || {{Flagicon|Nigeria}} [[Канайо Нванзе|Канайо Нванзе]]|| 1977
| 4 || [[ХЭМАФ]] || [[Файл:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]] ||'''[[Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|Nigeria}} [[Канайо Нванзе]]|| 1977
|-
|-
| 5 || [[ХИО]] || [[File:ILO_logo.svg|center|20px|Халкъларасы Ишлеу Организация]] ||'''[[Халкъларасы Ишлеу Организация|Халкъларасы Ишлеу Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева|Женева]], [[Швейцария|Швейцария]] || {{Flagicon|Chile}} [[|Хуан Сомавия]]|| 1946
| 5 || [[ХИО]] || [[Файл:Flag of ILO.svg|center|20px|Халкъла арасы Ишлеу Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Ишлеу Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Chile}} [[Хуан Сомавия]]|| 1946
|-
|-
| 6 || [[ХТО]] || [[File:Flag of the International Maritime Organization.svg|center|20px|Халкъларасы Тенгизчилик Организация]] ||'''[[Халкъларасы Тенгизчилик Организация|Халкъларасы Тенгизчилик Организация]]'''||{{Flagicon|UK}} [[Лондон|Лондон]], [[Уллу Британия|Уллу Британия]] || {{Flagicon|Greece}} [[Эфтимиос Митрополус|Эфтимиос Митрополус]]|| 1948
| 6 || [[ХТО]] || [[Файл:Flag of the International Maritime Organization.svg|center|20px|Халкъла арасы Тенгизчилик Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Тенгизчилик Организация]]'''||{{Flagicon|UK}} [[Лондон]], [[Уллу Британия]] || {{Flagicon|Greece}} [[Эфтимиос Митрополус]]|| 1948
|-
|-
| 7 || [[ХАФ]] || [[File:Imf logo.png|center|20px|Халкъларасы Ачха Фонд]] ||'''[[Халкъларасы Ачха Фонд|Халкъларасы Ачха Фонд]]'''|| {{Flagicon|USA}} [[Вашингтон|Вашингтон]], [[АБШ|АБШ]] || {{Flagicon|France}} [[Доминик Страусс Кан|Доминик Страусс Кан]] || 1945
| 7 || [[ХАФ]] || ||'''[[Халкъла арасы Ачха Фонд]]'''|| {{Flagicon|USA}} [[Вашингтон]], [[АБШ]] || {{Flagicon|France}} [[Доминик Страусс Кан]] || 1945
|-
|-
| 8 || [[ХТБ]] || [[File:Flag of ITU.svg|center|20px|Халкъларасы Телекоммуникацион Бирлик]] ||'''[[Халкъларасы Телекоммуникацион Бирлик|Халкъларасы Телекоммуникацион Бирлик]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[|Женева]], [[|Швейцария]] || {{Flagicon|Mali}} [[|Хамадун Туре]] || 1947
| 8 || [[ХТБ]] ||||'''[[Халкъла арасы Телекоммуникацион Бирлик]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Mali}} [[Хамадун Туре]] || 1947
|-
|-
| 9 || [[ЮНЕСКО]] || [[File:Flag of UNESCO.svg|center|20px|Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]] ||'''[[Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы|Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]]'''||{{Flagicon|France}} [[Париж|Париж]], [[Франция|Франция]] || {{Flagicon|Bulgaria}} [[Ирина Бокова|Ирина Бокова]] || 1946
| 9 || [[ЮНЕСКО]] || [[Файл:Flag of UNESCO.svg|center|20px|Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]] ||'''[[Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]]'''||{{Flagicon|France}} [[Париж]], [[Франция]] || {{Flagicon|Bulgaria}} [[Ирина Бокова]] || 1946
|-
|-
| 10 || [[БМИАО]] || [[File:Unido logo.png|center|20px|Бирлешген Миллетлени Индрустияны Айнытыу Организациясы]] ||'''[[Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы|Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]]'''||{{Flagicon|Austria}} [[Вена|Вена]], [[Австрия|Австрия]] || {{Flagicon|Sierra Leone}} [[Кандех Йумкелла|Кандех Йумкелла]] || 1967
| 10 || [[БМИАО]] || ||'''[[Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]]'''||{{Flagicon|Austria}} [[Вена]], [[Австрия]] || {{Flagicon|Sierra Leone}} [[Кандех Йумкелла]] || 1967
|-
|-
| 11 || [[ДПБ]] || [[File:Flag of UPU.svg|center|20px|Дуния Почта Бирлиги]] ||'''[[Дуния Почта Бирлиги|Дуния Почта Бирлиги]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Берн|Берн]], [[Швейцария|Швейцария]] || {{Flagicon|France}} [[Эдуард Даян|Эдуард Даян]] || 1947
| 11 || [[ДПБ]] || [[Файл:Flag of UPU.svg|center|20px|Дуния Почта Бирлиги]] ||'''[[Дуния Почта Бирлиги]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Берн]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|France}} [[Эдуард Даян]] || 1947
|-
|-
| 12 || [[Дуния Банк|Дуния Банк]] || [[File:World Bank Logo.svg|center|20px|Дуния Банк]] ||'''[[Дуния Банк|Дуния Банк]]'''||{{Flagicon|USA}} [[Вашингтон|Вашингтон]], [[АБШ|АБШ]] || {{Flagicon|USA}} [[Роберт Золлик|Роберт Золлик]]|| 1945
| 12 || [[Дуния Банк]] || ||'''[[Дуния Банк]]'''||{{Flagicon|USA}} [[Вашингтон]], [[АБШ]] || {{Flagicon|USA}} [[Роберт Золлик]]|| 1945
|-
|-
| 13 || [[ДАП]] || [[File:Flag of WFP.jpg|center|20px|Дуния Азыкъ Программа]] ||'''[[Дуния Азыкъ Программа|Дуния Азыкъ Программа]]'''||{{Flagicon|Italy}} [[Рим|Рим]], [[Италия|Италия]] || {{Flagicon|USA}} [[Жоззет Ширен|Жоззет Ширен]] || 1963
| 13 || [[ДАП]] || ||'''[[Дуния Азыкъ Программа]]'''||{{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|USA}} [[Жоззет Ширен]] || 1963
|-
|-
| 14 || [[ДСО]] || [[File:Flag of WHO.svg|center|20px|Дуния Саулукъ Организация]] ||'''[[Дуния Саулукъ Организация|Дуния Саулукъ Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева|Женева]], [[Швейцария|Швейцария]] ||{{Flagicon|Hong Kong}} [[|Маргарет Чан]]|| 1948
| 14 || [[ДСО]] || [[Файл:Flag of WHO.svg|center|20px|Дуния Саулукъ Организация]] ||'''[[Дуния Саулукъ Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] ||{{Flagicon|Hong Kong}} [[Маргарет Чан]]|| 1948
|-
|-
| 15 || [[АХДО]] || [[File:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Автор Хакъланы Дуния Организациясы]] ||'''[[Автор Хакъланы Дуния Организациясы|Автор Хакъланы Дуния Организациясы]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева|Женева]], [[Швейцария|Швейцария]] || {{Flagicon|Austria}} [[Френсис Гарри|Френсис Гарри]] || 1974
| 15 || [[АХДО]] || [[Файл:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Автор Хакъланы Дуния Организациясы]] ||'''[[Автор Хакъланы Дуния Организациясы]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Austria}} [[Френсис Гарри]] || 1974
|-
|-
| 16 || [[ДМО]] || [[File:Flag of the World Meteorological Organization.svg|center|20px|Дуния Метерология Организация]] ||'''[[Дуния Метерология Организация|Дуния Метерология Организация]]'''|| {{Flagicon|Switzerland}} [[Женева|Женева]], [[Швейцария|Швейцария]] || {{Flagicon|Russia}} [[Александр Бердицкий|Александр Бердицкий]] || 1950
| 16 || [[ДМО]] || [[Файл:Flag of the World Meteorological Organization.svg|center|20px|Дуния Метерология Организация]] ||'''[[Дуния Метерология Организация]]'''|| {{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Russia}} [[Александр Бердицкий]] || 1950
|-
|-
| 17 || [[ДТО]] || [[File:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Дуния Туризм Организация]] ||'''[[Дуния Туризм Организация|Дуния Туризм Организация]]'''||{{Flagicon|Spain}} [[Мадрид|Мадрид]], [[Испания|Испания]] || {{Flagicon|Jordan}} [[Талеб Рифаи|Талеб Рифаи]] || 1974
| 17 || [[ДТО]] || [[Файл:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Дуния Туризм Организация]] ||'''[[Дуния Туризм Организация]]'''||{{Flagicon|Spain}} [[Мадрид]], [[Испания]] || {{Flagicon|Jordan}} [[Талеб Рифаи]] || 1974
|}
|}


=== БМО-ну халкъларасы сюдю ===
=== [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]] ===


БМО-ну баш сюд органыды. 15 бойсунмагъан сюдюден къуралады. Ала къралладан келечилик принципле сайланмайдыла. Башха ишледе ишлерге эркин тюлдюле. Кеслерини ишлерин тындыргъан заманда ала дипломтик иммунитет бла хайырланадыла.
БМО-ну баш сюд органыды. 15 бойсунмагъан сюдюден къуралады. Ала къралладан келечилик принципле сайланмайдыла. Башха ишледе ишлерге эркин тюлдюле. Кеслерини ишлерин тындыргъан заманда ала дипломтик иммунитет бла хайырланадыла.
Тизгин 116: Тизгин 123:
=== Экономика эмда социал кенгеш ===
=== Экономика эмда социал кенгеш ===


БМО-ну экономика эмда социал халкъларасы ишбирлиги бла байламлы ишлени джюрютеди. 5 регионал комиссиядан къуралады:
БМО-ну экономика эмда социал халкъла арасы ишбирлиги бла байламлы ишлени джюрютеди. 5 регионал комиссиядан къуралады:


Европа Экономика Комиссия (ЕЭК)
Европа Экономика Комиссия (ЕЭК)
Тизгин 126: Тизгин 133:
=== Дагъан кенгеш ===
=== Дагъан кенгеш ===


БМО-гъа бойсуннган территорияланы экономика, социал, политика джанындан айнытыу соруулагъа къарайды. 1994 джылны 1 ноябырында ишин тохтатханды
БМО-гъа бойсуннган территорияланы экономика, социал, политика джанындан айнытыу соруулагъа къарайды. 1994 джылны 1 ноябырында ишин тохтатханды


=== Секретариаты ===
=== Секретариаты ===


Бютеу дуниялада ишлеген халкъларасы персоналды, ала организацияны тюрлю-тюрлю кюнлюк ишлерин тындырадыла. БМО-ну башха органларыны ишлерин баджарады. Секретариятны бёлеклери БМО-ну Нью Йоркдагъы штабында, эмда башха джерледе орналгъан штабларында ишлейди, аладан эм уллу Женева бла Венадагъы штабладыла.
Бютеу дуниялада ишлеген халкъла арасы персоналды, ала организацияны тюрлю-тюрлю кюнлюк ишлерин тындырадыла. БМО-ну башха органларыны ишлерин баджарады. Секретариятны бёлеклери БМО-ну Нью Йоркдагъы штабында, эмда башха джерледе орналгъан штабларында ишлейди, аладан эм уллу Женева бла Венадагъы штабладыла.


Секретарият БМО-ну органларыны ишлерини бардырылыууну баджарады, дагъан болады. Башчысы БМО-ну Генерал Секретарыды. 2006 джылдан башлаб Корея Республикадан Пан Ги Мун башчылыкъ этеди.
Секретарият БМО-ну органларыны ишлерини бардырылыууну баджарады, дагъан болады. Башчысы БМО-ну Генерал Секретарыды. 2006 джылдан башлаб Корея Республикадан Пан Ги Мун башчылыкъ этеди.


===Бирлешген Миллетлени Организациясыны Генерал Секретарлары (1945 джылдан башлаб)===
=== Бирлешген Миллетлени Организациясыны Генерал Секретарлары (1945 джылдан башлаб) ===


{| class="wikitable" style="text-align: center;"
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
Тизгин 140: Тизгин 147:
|-
|-
! '''—'''
! '''—'''
| [[Глэдвин Джебб|Глэдвин Джебб]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] ''Gladwyn Jebb'', 1st Baron Gladwyn)</small>||[[File:Sr. Gladwyn Jebb.jpg|100px]]|| [[Уллу Британия|Уллу Британия]]<br />(Кюнбатыш Европа)||24 октябрь 1945||1 февраль 1946
| [[Глэдвин Джебб]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] ''Gladwyn Jebb'', 1st Baron Gladwyn)</small>||[[Файл:Sr. Gladwyn Jebb.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Уллу Британия]]<br />(Кюнбатыш Европа)||24 октябрь 1945||1 февраль 1946
|-
|-
! '''1'''
! '''1'''
| [[Трюгве Хальвдан Ли|Трюгве Хальвдан Ли]]<br /><small>([[Норвеж тил|норв.]] ''Trygve Halvdan Lie'')</small>||[[File:Trygve Lie.jpg|100px]]|| [[Норвегия|Норвегия]]<br />(Кюнбатыш Европа) || 2 февраль 1946||10 ноябрь 1952
| [[Трюгве Хальвдан Ли]]<br /><small>([[Норвеж тил|норв.]] ''Trygve Halvdan Lie'')</small>||[[Файл:Trygve Lie.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Норвегия]]<br />(Кюнбатыш Европа) || 2 февраль 1946||10 ноябрь 1952
|-
|-
! '''2'''
! '''2'''
| [[Даг Хаммаршёльд|Даг Хаммаршёльд]]<br /><small>([[Швед тил|швед.]] ''Dag Hammarskjöld'')</small>||[[File:Dag Hammarskjöld cropped.JPG|100px]]|| [[Швеция|Швеция]]<br />(Кюнбатыш Европа)||10 апрель 1953||18 сентябрь 1961
| [[Даг Хаммаршёльд]]<br /><small>([[Швед тил|швед.]] ''Dag Hammarskjöld'')</small>|||| [[Швеция]]<br />(Кюнбатыш Европа)||10 апрель 1953||18 сентябрь 1961
|-
|-
! '''3'''
! '''3'''
| [[У Тан|У Тан]]<br /><small>([[Бирман тил|бирм.]] ဦးသန့်)</small>||[[File:U-Thant-10617.jpg|100px]]|| [[Бирма|Бирма]]<br />([[Азия|Азия]])||30 ноябрь 1961 ||1 январь 1972
| [[У Тан]]<br /><small>([[Бирман тил|бирм.]] ဦးသန့်)</small>||[[Файл:U-Thant-10617.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Бирма]]<br />([[Азия]])||30 ноябрь 1961 ||1 январь 1972
|-
|-
! '''4'''
! '''4'''
| [[Курт Вальдхайм|Курт Вальдхайм]]<br /><small>([[Немец тил|нем.]] ''Kurt Waldheim'')</small>||[[File:Bundesarchiv Bild 183-M0921-014, Beglaubigungsschreiben DDR-Vertreter in UNO new.png|100px]] ||[[Австрия|Австрия]]<br />(Кюнбатыш Европа) ||1 январь 1972 ||1 январь 1982
| [[Курт Вальдхайм]]<br /><small>([[Немец тил|нем.]] ''Kurt Waldheim'')</small>||[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-M0921-014, Beglaubigungsschreiben DDR-Vertreter in UNO new.png|frameless|center|upright=0.5]] ||[[Австрия]]<br />(Кюнбатыш Европа) ||1 январь 1972 ||1 январь 1982
|-
|-
! '''5'''
! '''5'''
| [[Хавьер Перес де Куэльяр|Хавьер Перес де Куэльяр]]<br /><small>([[Испан тил|исп.]] ''Javier Pérez de Cuéllar Guerra'')</small>||[[File:Javier Pérez de Cuéllar.JPG|100px]]||[[Перу|Перу]]<br />(Къыбыла Америка) ||1 январь 1982 ||1 январь 1992
| [[Хавьер Перес де Куэльяр]]<br /><small>([[Испан тил|исп.]] ''Javier Pérez de Cuéllar Guerra'')</small>||[[Файл:Javier Pérez de Cuéllar.JPG|frameless|center|upright=0.5]]||[[Перу]]<br />(Къыбыла Америка) ||1 январь 1982 ||1 январь 1992
|-
|-
! '''6'''
! '''6'''
| [[Бутрос Бутрос-Гали|Бутрос Бутрос-Гали]]<br /><small>([[Араб тил|араб.]] بطرس بطرس غالي)</small>||[[File:Boutros Boutros-Ghali in Davos.JPG|100px]]|| [[Мисир|Мисир]] (Египет)<br />([[Африка|Африка]]) ||1 январь 1992 ||1 январь 1997
| [[Бутрос Бутрос-Гали]]<br /><small>([[Араб тил|араб.]] بطرس بطرس غالي)</small>||[[Файл:Boutros Boutros-Ghali in Davos.JPG|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Мисир]] (Египет)<br />([[Африка]]) ||1 январь 1992 ||1 январь 1997
|-
|-
! '''7'''
! '''7'''
| [[Кофи Аннан|Кофи Аннан]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] Kofi Annan)</small>||[[File:Kofi Annan.jpg|100px]]|| [[Гана|Гана]]<br />(Африка) ||1 январь 1997 ||1 январь 2007
| [[Кофи Аннан]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] Kofi Annan)</small>||[[Файл:Kofi Annan.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Гана]]<br />(Африка) ||1 январь 1997 ||1 январь 2007
|-
|-
! '''8'''
! '''8'''
| [[Пан Ги Мун|Пан Ги Мун]]<br /><small>([[Корей тил|кор.]] 반기문)</small>||[[File:Bankimoon07052007.jpg|100px]]|| [[Къыбыла Корея|Къыбыла Корея]]<br />([[Азия|Азия]])||1 январь 2007 || алкъын ишлейди<br /><small>Биринчи болджалыны бошалыуу:<br />1 январь 2012</small>
| [[Пан Ги Мун]]<br /><small>([[Корей тил|кор.]] 반기문)</small>||[[Файл:Bankimoon07052007.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Къыбыла Корея]]<br />([[Азия]])||1 январь 2007 || 1 январь 2007
|-
! '''9'''
| [[Гутерриш, Антониу|Антониу Гутерриш]] ({{lang-pt|António Manuel de Oliveira Guterres}})||[[Файл:António Guterres 2012 (cropped).jpg|100px]]||{{байракъландырыу|Португалия}}||1 январь 2017||Бусагъатда къуллукъдады
|}
|}


== Галерея ==
[[Category:Бирлешген Миллетлени Организациясы]]
<gallery>
Файл:UNO New York.JPG|БМО-ны Нью-Йоркда штаб-квартирасы
Файл:UN General Assembly.jpg|БМО-ны Генерал Ассамблеясыны залы
Файл:UN security council 2006.jpg|БМО-ны Къоркъуусузлукъ Кенгешини залы
Файл:UN Economic & Social Development Chamber.jpg|БМО-ны Экономика эмда Социал Советини залы
Файл:UN Council Chamber.jpg|Опека Совет олтургъан зал
Файл:UN building, Geneva.jpg|БМО-ны Женевада мекямы
Файл:ONU Geneva mainroom.jpg|БМО-ны Женевада баш залы
Файл:Flags onu geneva2.jpg|Женевада БМО-ны мекямыны аллында байракъла
</gallery>



{{Иги статья}}


[[Категория:Бирлешген Миллетлени Организациясы]]
[[af:Verenigde Nasies]]
[[als:Vereinte Nationen]]
[[an:Organizazión d'as Nazions Unitas]]
[[ar:الأمم المتحدة]]
[[arz:أمم متحدة]]
[[ast:Organización de les Naciones Uníes]]
[[az:Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]
[[bar:UNO]]
[[bat-smg:Jongtėniu Tautū Uorganėzacėjė]]
[[bcl:Nagkakasararong Nacion]]
[[be:Арганізацыя Аб'яднаных Нацый]]
[[be-x-old:Арганізацыя Аб'яднаных Нацый]]
[[bg:Организация на обединените нации]]
[[bi:Unaeted Neisen]]
[[bn:জাতিসংঘ]]
[[br:Aozadur ar Broadoù Unanet]]
[[bs:Ujedinjeni narodi]]
[[ca:Organització de les Nacions Unides]]
[[ceb:Hiniusang mga Nasod]]
[[crh:Birleşken Milletler Teşkilâtı]]
[[cs:Organizace spojených národů]]
[[cv:Пĕрлешнĕ Нацисен Организацийĕ]]
[[cy:Y Cenhedloedd Unedig]]
[[da:Forenede Nationer]]
[[de:Vereinte Nationen]]
[[dv:އެކުވެރި ދައުލަތްތައް]]
[[el:Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών]]
[[en:United Nations]]
[[eo:Unuiĝintaj Nacioj]]
[[es:Organización de las Naciones Unidas]]
[[et:Ühinenud Rahvaste Organisatsioon]]
[[eu:Nazio Batuen Erakundea]]
[[fa:سازمان ملل متحد]]
[[fi:Yhdistyneet kansakunnat]]
[[fo:ST]]
[[fr:Organisation des Nations unies]]
[[frp:Organisacion des Nacions unies]]
[[fur:Organizazion des Nazions Unidis]]
[[fy:Feriene Naasjes]]
[[ga:Náisiúin Aontaithe]]
[[gan:聯合國]]
[[gl:ONU]]
[[gv:Ny h-Ashoonyn Unnaneysit]]
[[ha:Majalisar ɗinkin duniya]]
[[hak:Lièn-ha̍p-koet]]
[[he:האומות המאוחדות]]
[[hi:संयुक्त राष्ट्र]]
[[hif:United Nations]]
[[hr:Ujedinjeni narodi]]
[[ht:ONI]]
[[hu:Egyesült Nemzetek Szervezete]]
[[hy:Միավորված Ազգերի Կազմակերպություն]]
[[ia:Organisation del Nationes Unite]]
[[id:Perserikatan Bangsa-Bangsa]]
[[ilo:Dagiti Nagkaykaysa a Pagilian]]
[[io:Unioninta Nacioni]]
[[is:Sameinuðu þjóðirnar]]
[[it:Organizzazione delle Nazioni Unite]]
[[ja:国際連合]]
[[jbo:gunma natmi]]
[[jv:Perserikatan Bangsa-Bangsa]]
[[ka:გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]
[[kk:Біріккен Ұлттар Ұйымы]]
[[kl:FN]]
[[km:អង្គការសហប្រជាជាតិ]]
[[kn:ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ]]
[[ko:국제 연합]]
[[ku:Neteweyên Yekbûyî]]
[[kv:Ӧтувтчӧм Войтыръяслӧн Котырныс]]
[[kw:Kenedhlow Unys]]
[[la:Consociatio Nationum]]
[[lb:Vereent Natiounen]]
[[li:Verenigde Naties]]
[[lij:Organizzaçion de e Naçioin Unïe]]
[[lmo:Urganizaziun di Naziun Ünii]]
[[lt:Jungtinių Tautų Organizacija]]
[[lv:Apvienoto Nāciju Organizācija]]
[[map-bms:Perserikatan Bangsa-Bangsa]]
[[mk:Обединети Нации]]
[[ml:ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]]
[[mn:Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага]]
[[mr:संयुक्त राष्ट्रे]]
[[ms:Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu]]
[[mt:Ġnus Magħquda]]
[[mwl:Naciones Ounidas]]
[[nah:Tlacetilīlli Tlācatiyān]]
[[nds:Vereente Natschonen]]
[[ne:संयुक्त राष्ट्र संघ]]
[[new:संयुक्त राष्ट्र संघ]]
[[nl:Verenigde Naties]]
[[nn:Dei sameinte nasjonane]]
[[no:FN]]
[[nov:Unionati Nationes]]
[[nv:Nahasdzáán Bikéyah Ałhidadiidzooígíí]]
[[oc:Organizacion de las Nacions Unidas]]
[[os:Иугонд Нациты Организаци]]
[[pl:Organizacja Narodów Zjednoczonych]]
[[pms:Organisassion dle Nassion Unìe]]
[[ps:ملګري ملتونه]]
[[pt:Organização das Nações Unidas]]
[[qu:Huñusqa Nasyunkuna]]
[[rm:Organisaziun da las Naziuns unidas]]
[[ro:Organizaţia Naţiunilor Unite]]
[[roa-rup:Natsiile Unite]]
[[ru:Организация Объединённых Наций]]
[[sah:Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрэ]]
[[sc:ONU]]
[[scn:Nazziuni Uniti]]
[[se:Ovttastuvvan Nášuvnnat]]
[[sh:Ujedinjeni narodi]]
[[si:එක්සත් ජාතීන්]]
[[simple:United Nations]]
[[sk:Organizácia Spojených národov]]
[[sl:Organizacija združenih narodov]]
[[sq:Organizata e Kombeve të Bashkuara]]
[[sr:Организација уједињених нација]]
[[ss:Mhlabuhlangene]]
[[stq:Fereende Natione]]
[[sv:Förenta nationerna]]
[[sw:Umoja wa Mataifa]]
[[ta:ஐக்கிய நாடுகள்]]
[[te:ఐక్యరాజ్య సమితి]]
[[tg:Созмони Милали Муттаҳид]]
[[th:สหประชาชาติ]]
[[tl:Mga Nagkakaisang Bansa]]
[[tt:Берләшкән Милләтләр Оешмасы]]
[[ug:بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى]]
[[uk:Організація Об'єднаних Націй]]
[[ur:اقوام متحدہ]]
[[uz:Birlashgan Millatlar Tashkiloti]]
[[vec:ONU]]
[[vi:Liên Hiệp Quốc]]
[[wa:Organizåcion des Nåcions uneyes]]
[[war:Nagkaurusa nga mga Nasod]]
[[wo:Kureelu Mbootayu Xeet yi]]
[[wuu:联合国]]
[[yi:פאראייניגטע פעלקער]]
[[yo:Àkójọẹgbẹ́ Ìṣọ̀kan àwọn Orílẹ̀-èdè]]
[[zh:联合国]]
[[zh-classical:聯合國]]
[[zh-min-nan:Liân-ha̍p-kok]]
[[zh-yue:聯合國]]

Бусагъатдагъы версия, 16:09, 26 июнь 2024

Бирлешген Миллетлени Организациясы

БМО-ну байрагъы

██ БМО-ну членлери болгъан къралла
Типи Политика ортакълыкъ
Къуралгъаны 1945 джылны 24 октябры
Официал тиллери Араб тил, Къытай тил, Француз тил
Ингилиз тил, Испан тил, Орус тил
Аралыгъы Нью Йорк
Тамадалыкъ органы Генерал секретарлыкъ
Генерал секретары Антониу Гутерриш
Къошулгъанланы саны 193 кърал
Официал сайты

Бирлешген Миллетлени Организациясы (къысхасыча — БМО) 1945 джылны 24 октябрында къуралгъан дунияны мамырлыгъын, къоркъуусузлугъун сакълар ючюн эмда халкъла арасында экономика, джамагъат эмда маданият ишбирликни бегитир ючюн къуралгъан халкъла арасы организацияды. БМО кесин «адиллик эм къоркъуусузлукъну, экономика айныуну эм социал тенгликни халкъла арасында бютеу къраллада сакълауну нюзюр салгъан бир глобал къуралышды» деб танытады.

Организацияны къуралгъан джылда 51 члени, бюгюнде, Черногорияны къошулуу бла, 192 членнге дери ёсгенди. Организацияны оноуу, Нью-Йоркда орналгъан аралыгъындан этиледи эмда къошулгъан къралла бла хар джыл бардырылгъан олтуруулада мында ётедиле.

Организация талай органнга юлешинеди: Генерал Ассамблея, Къоркъуусузлукъну Кенгеши, Секретарият эмда Генерал Секретарь. Бирлешген Миллетлени Организациясыны къураргъа мадар Экинчи дуния къазауат битгенден сора келгенди.

БМО-ну къуралыу декларациясына къол салыу

БМО-ну аллында тамалын салгъан Биринчи дуния къазауатдан сора къуралгъан Миллетлени Лигасыды, алай а БМО-ча болмай ол салгъан нюзюрлерин тындыралмагъанды, Экинчи дуния къазауатны башланыууна тыйгъыч болалмагъанды.

«Бирлешген Миллетле» атны АБШ-ны президенти Франклин Делано Рузвельт теджегенди. Эмда биринчи кере Бирлешген Миллетлени Декларациясында 1942 джыл хайырланнганды, бу декларациягъа кёре 26 къралны келечиси кеслерини правительстволарыны атындан Фашист къралланы блогуна къаршчы кюреш бардырыргъа борчланнгандыла.

БМО-ну Уставыны ахыр тексти Сан-Францискода бардырылгъан конференицияда 1945 джылны 26 июнунда къабыл этилгенди. Ол уставха 50 къралны келечиси къол салгъанды, кючге 1945 джылны 24 октябрында, Польшаны да къошулуу бла киргенди. Бу кюн Бирлешген Миллетлени Кюню кибик байрамланады.

Организацияны къурамы

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Генерал Ассамблея

[тюзет | къайнакъны тюзет]
БМО-ну Нью Йоркдагъы мекямы

Организацияда баш орунну алады, баш кенгешиу, оноулашыу, эмда келечилик органына саналады. Генарал Ассамблея халкъла арасы мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну юсюнде ишбирликни принциплерине къарайды, БМО-ну Къоркъуусузлукъ Кенгешини болджаллы членлерин, Экономика эмда Социал Советни членлерин сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгешини теджеую бла БМО-ну Генерал Секретарын сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгеши бла бирге БМО-ну Халкъла арасы сюдюне сюдюлени сайлайды. Экономика, социал, маданият эмда гуманитар сфералада халкъла арасы ишбирликни координация этеди; БМО-ну уставында белгиленнген башха полномочияланыда бардырады.

Генерал Ассамблея сессия халда хар джыл сайын сентябрны ючюнчю гюрге кюнюнде джыйылады. Генерал Ассамблеяны башчылыгъы бла (неда 21 заместителини бирини башчылыгъы) пленум олтуруулада, неда баш комитетледе сорууну бошалгъынчы дери олтурады.

Генерал Ассамблеяны, 1993 джылны 17 августунда алыннган оноууна кёре къурумунда 6 комитети барды:

  • Сауутсузланыу бла халкъла арасы къоркъуусузлукъну комитети
  • Экономика бла финанс сорууладан комитет
  • Социал, гуманитар эмда маданият сорууладан комитет
  • Деколонизация бла айры политика сорууладан комитет
  • Административ эмда бюджет сорууладан комитет
  • Хакъ сорууладан комитет
  • Генерал комитет — БМО-ну Генерал Ассамблеясыны ишин джюрютеди.

БМО-ну Генерал Ассамблеясыны айры сессиясы, Къоркъуусузлукъну Кенгешини излеми бла, 15 кюнню ичинде джыйылыргъа керекди.

Къуугъунлу айры сессияла, Къоркъуусузлукъну Кенгешини, неда БМО-ну членлерини асламысыны излеми бла 24 сагъатны ичинде джыйылыргъа керекди.

Къоркъуусузлукъну Кенгеши

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Дунияда мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну тутууда баш джууаблыды, аны оноууна бютеу БМО-ну членлери бойсунургъа керекдиле. Беш хамандагъы члени (Россия Федерация, АБШ, Уллу Британия, Франция, Къытай) вето салыргъа хакълары барды.

Къоркъуусузлукъну Кенгеши 15 членден къуралады — хамандагъы (Россия, АБШ, Уллу Британия, Франция эмда Къытай), къалгъанлары Кенгешге сайланнган этедиле.

Генерал секретарь

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Секретариятны башында Генерал Секретарь турады, ол Генерал Ассамблея бла, эмда 5 джылгъа джынгыдан сайланыр хакъы бла, сайланады.

Бирлешген Миллетлени Организациясына байламлы къурулушла

[тюзет | къайнакъны тюзет]
№ Къысха аты Байрагъы Толу аты Аралыгъы Тамадасы Къуралгъан джылы
1 ФАО
Азыкъ эм Эл мюлк организация
Азыкъ эм Эл мюлк организация
 Азыкъ эм эл мюлк организация Рим, Италия Жак Диуф 1945
2 ДАЭА
Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы
Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы
 Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы Вена, Австрия Мохамед Эл Барадей 1957
3 ХГХО
Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация
Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация
 Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация Монреаль, Канада Реймон Бенджамен 1947
4 ХЭМАФ
Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд
Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд
 Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд Рим, Италия Канайо Нванзе 1977
5 ХИО
Халкъла арасы Ишлеу Организация
Халкъла арасы Ишлеу Организация
 Халкъла арасы Ишлеу Организация Женева, Швейцария Хуан Сомавия 1946
6 ХТО
Халкъла арасы Тенгизчилик Организация
Халкъла арасы Тенгизчилик Организация
 Халкъла арасы Тенгизчилик Организация Лондон, Уллу Британия Эфтимиос Митрополус 1948
7 ХАФ Халкъла арасы Ачха Фонд Вашингтон, АБШ Доминик Страусс Кан 1945
8 ХТБ Халкъла арасы Телекоммуникацион Бирлик Женева, Швейцария Хамадун Туре 1947
9 ЮНЕСКО
Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы
Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы
 Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы Париж, Франция Ирина Бокова 1946
10 БМИАО Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы Вена, Австрия Кандех Йумкелла 1967
11 ДПБ
Дуния Почта Бирлиги
Дуния Почта Бирлиги
 Дуния Почта Бирлиги Берн, Швейцария Эдуард Даян 1947
12 Дуния Банк Дуния Банк Вашингтон, АБШ Роберт Золлик 1945
13 ДАП Дуния Азыкъ Программа Рим, Италия Жоззет Ширен 1963
14 ДСО
Дуния Саулукъ Организация
Дуния Саулукъ Организация
 Дуния Саулукъ Организация Женева, Швейцария Маргарет Чан 1948
15 АХДО
Автор Хакъланы Дуния Организациясы
Автор Хакъланы Дуния Организациясы
 Автор Хакъланы Дуния Организациясы Женева, Швейцария Френсис Гарри 1974
16 ДМО
Дуния Метерология Организация
Дуния Метерология Организация
 Дуния Метерология Организация Женева, Швейцария Александр Бердицкий 1950
17 ДТО
Дуния Туризм Организация
Дуния Туризм Организация
 Дуния Туризм Организация Мадрид, Испания Талеб Рифаи 1974

БМО-ну Халкъла арасы сюдю

[тюзет | къайнакъны тюзет]

БМО-ну баш сюд органыды. 15 бойсунмагъан сюдюден къуралады. Ала къралладан келечилик принципле сайланмайдыла. Башха ишледе ишлерге эркин тюлдюле. Кеслерини ишлерин тындыргъан заманда ала дипломтик иммунитет бла хайырланадыла.

Бу Сюдге тарыгъыу бла къуру къралла барыргъа боллукъдула, адамла неда организацияла бу Сюдге тарыгъыргъа эркин тюлдюле.

Экономика эмда социал кенгеш

[тюзет | къайнакъны тюзет]

БМО-ну экономика эмда социал халкъла арасы ишбирлиги бла байламлы ишлени джюрютеди. 5 регионал комиссиядан къуралады:

Европа Экономика Комиссия (ЕЭК) Азия бла Шош океаннга экномика эм социал комиссия (АШОЭСК) Кюнбатыш Азия ючюн экономика эм социал комиссия (КАЭСК) Африка ючюн экономика комиссия (АЭК) Кариб бассейн бла Латин Америкагъа экномика комиссия (ЛАКЭК)

Дагъан кенгеш

[тюзет | къайнакъны тюзет]

БМО-гъа бойсуннган территорияланы экономика, социал, политика джанындан айнытыу соруулагъа къарайды. 1994 джылны 1 ноябырында ишин тохтатханды

Секретариаты

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Бютеу дуниялада ишлеген халкъла арасы персоналды, ала организацияны тюрлю-тюрлю кюнлюк ишлерин тындырадыла. БМО-ну башха органларыны ишлерин баджарады. Секретариятны бёлеклери БМО-ну Нью Йоркдагъы штабында, эмда башха джерледе орналгъан штабларында ишлейди, аладан эм уллу Женева бла Венадагъы штабладыла.

Секретарият БМО-ну органларыны ишлерини бардырылыууну баджарады, дагъан болады. Башчысы БМО-ну Генерал Секретарыды. 2006 джылдан башлаб Корея Республикадан Пан Ги Мун башчылыкъ этеди.

Бирлешген Миллетлени Организациясыны Генерал Секретарлары (1945 джылдан башлаб)

[тюзет | къайнакъны тюзет]
№ Аты Сураты Къралы Болджалыны башланыуу Болджалыны бошалыуу
— Глэдвин Джебб
(ингил. Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn)
Уллу Британия
(Кюнбатыш Европа)		 24 октябрь 1945 1 февраль 1946
1 Трюгве Хальвдан Ли
(норв. Trygve Halvdan Lie)
Норвегия
(Кюнбатыш Европа)		 2 февраль 1946 10 ноябрь 1952
2 Даг Хаммаршёльд
(швед. Dag Hammarskjöld)		 Швеция
(Кюнбатыш Европа)		 10 апрель 1953 18 сентябрь 1961
3 У Тан
(бирм. ဦးသန့်)
Бирма
(Азия)		 30 ноябрь 1961 1 январь 1972
4 Курт Вальдхайм
(нем. Kurt Waldheim)
Австрия
(Кюнбатыш Европа)		 1 январь 1972 1 январь 1982
5 Хавьер Перес де Куэльяр
(исп. Javier Pérez de Cuéllar Guerra)
Перу
(Къыбыла Америка)		 1 январь 1982 1 январь 1992
6 Бутрос Бутрос-Гали
(араб. بطرس بطرس غالي)
Мисир (Египет)
(Африка)		 1 январь 1992 1 январь 1997
7 Кофи Аннан
(ингил. Kofi Annan)
Гана
(Африка)		 1 январь 1997 1 январь 2007
8 Пан Ги Мун
(кор. 반기문)
Къыбыла Корея
(Азия)		 1 январь 2007 1 январь 2007
9 Антониу Гутерриш (порт. António Manuel de Oliveira Guterres) Португалия Португалия 1 январь 2017 Бусагъатда къуллукъдады

Галерея

[тюзет | къайнакъны тюзет]
  • БМО-ны Нью-Йоркда штаб-квартирасы
    БМО-ны Нью-Йоркда штаб-квартирасы
  • БМО-ны Генерал Ассамблеясыны залы
    БМО-ны Генерал Ассамблеясыны залы
  • БМО-ны Къоркъуусузлукъ Кенгешини залы
    БМО-ны Къоркъуусузлукъ Кенгешини залы
  • БМО-ны Экономика эмда Социал Советини залы
    БМО-ны Экономика эмда Социал Советини залы
  • Опека Совет олтургъан зал
    Опека Совет олтургъан зал
  • БМО-ны Женевада мекямы
    БМО-ны Женевада мекямы
  • БМО-ны Женевада баш залы
    БМО-ны Женевада баш залы
  • Женевада БМО-ны мекямыны аллында байракъла
    Женевада БМО-ны мекямыны аллында байракъла


Бу статья, Википедияны къарачай-малкъар тилде бёлюмюню «иги статьяларыны» санына киреди.
Къошакъ информация табар ючюн, статьяны сюзюу бетине эмда иги статьяла айырылгъан бетге къарагъыз.
Чыкъгъаны — «https://krc.wikipedia.org/w/index.php?title=Бирлешген_Миллетлени_Организациясы&oldid=110359»