Контентге кёч

Бирлешген Миллетлени Организациясы: Версияланы арасында башхалыкъ

Интервикилени тюрлендир
Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
Интерактивная навигация по истории
← Алдагъы тюрлендириу
Контент кетерилди Контент къошулгъанды
КёрюнюмлюВикитекст
Legobot (сюзюу | къошакъ)
2098 тюзетиу
г Bot: Migrating 4 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1065 (translate me)
Тюзетиуню ачыкълауу джокъду
 
(7 къошулуучуну 23 аралыкъ тюрлениую кёргюзюлмегенди)
Тизгин 3: Тизгин 3:
| colspan="2" bgcolor=#F5F5F5 align="center" style="border: solid #C0C0C0; border-width: 0px 0px;" | <center>'''Бирлешген Миллетлени Организациясы'''</center>
| colspan="2" bgcolor=#F5F5F5 align="center" style="border: solid #C0C0C0; border-width: 0px 0px;" | <center>'''Бирлешген Миллетлени Организациясы'''</center>
|-
|-
| align="center" colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" |[[Файл:Flag of the United Nations.svg|200px]]<br />[[БМО-ну байрагъы]]
| align="center" colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" |[[Файл:Flag of the United Nations.svg|frameless|center]]<br />[[БМО-ну байрагъы]]
|-
|-
| colspan="2" align="left" style="background: #fff;" | [[Файл:United Nations Members.svg|250px]]<br /><div style="text-align:center; padding-left:1em; font-size:90%">{{Legend|#55AAFF|БМО-ну членлери болгъан къралла}}</div>
| colspan="2" align="left" style="background: #fff;" | [[Файл:United Nations (Member States and Territories).svg|frameless|center|upright=1.5]]<br /><div style="text-align:center; padding-left:1em; font-size:90%">{{Legend|#55AAFF|БМО-ну членлери болгъан къралла}}</div>
|-
|-
|'''Типи'''
|'''Типи'''
Тизгин 11: Тизгин 11:
|-
|-
|'''Къуралгъаны'''
|'''Къуралгъаны'''
| [[1945]] джылны 24 октябры
| [[1945 джыл]]ны 24 октябры
|-
|-
|'''[[Официал тил|Официал тиллери]]'''
|'''[[Официал тил]]лери'''
| [[Араб тил]], [[Къытай тил]], [[Француз тил]] <br /> [[Ингилиз тил]], [[Испан тил]], [[Орус тил]]
| [[Араб тил]], [[Къытай тил]], [[Француз тил]] <br /> [[Ингилиз тил]], [[Испан тил]], [[Орус тил]]
|-
|-
Тизгин 19: Тизгин 19:
| [[Нью Йорк]]
| [[Нью Йорк]]
|-
|-
|'''Тамадалыкъ органы'''
|'''Тамадалыкъ органы'''
|Генерал секретарлыкъ
|Генерал секретарлыкъ
|-
|-
|'''Генерал секретары'''
|'''Генерал секретары'''
| [[Антониу Гутерриш]]
| [[Пан Ги Мун]]
|-
|-
|'''Къошулгъанланы саны'''
|'''Къошулгъанланы саны'''
| 192 кърал
| 193 кърал
|-
|-
| align="center" colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" |'''[http://www.un.org/ Официал сайты]'''
| align="center" colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" |'''[http://www.un.org/ Официал сайты]'''
|}
|}
'''Бирлешген Миллетлени Организациясы''' (къысхасыча — '''БМО''') 1945 джылны 24 октябрында къуралгъан [[Джер|дунияны]] мамырлыгъын, къоркъуусузлугъун сакълар ючюн эмда халкъла арасында экономика, джамагъат эмда маданият ишбирликни бегитир ючюн къуралгъан халкъла арасы организацияды. БМО кесин «адиллик эм къоркъуусузлукъну, экономика айныуну эм социал тенгликни халкъла арасында бютеу къраллада сакълауну нюзюр салгъан бир глобал къуралышды» деб танытады.
'''Бирлешген Миллетлени Организациясы''' (къысхасыча — '''БМО''') [[1945 джыл|1945]] джылны 24 октябрында къуралгъан [[Джер|дунияны]] мамырлыгъын, къоркъуусузлугъун сакълар ючюн эмда халкъла арасында экономика, джамагъат эмда маданият ишбирликни бегитир ючюн къуралгъан халкъла арасы организацияды. БМО кесин «адиллик эм къоркъуусузлукъну, экономика айныуну эм социал тенгликни халкъла арасында бютеу къраллада сакълауну нюзюр салгъан бир глобал къуралышды» деб танытады.


Организацияны къуралгъан джылда 51 члени, бюгюнде, [[Черногория|Черногорияны]] къошулуу бла, 192 членнге дери ёсгенди. Организацияны оноуу, [[Нью-Йорк|Нью-Йоркда]] орналгъан аралыгъындан этиледи эмда къошулгъан къралла бла хар джыл бардырылгъан олтуруулада мында ётедиле.
Организацияны къуралгъан джылда 51 члени, бюгюнде, [[Черногория]]ны къошулуу бла, 192 членнге дери ёсгенди. Организацияны оноуу, [[Нью-Йорк]]да орналгъан аралыгъындан этиледи эмда къошулгъан къралла бла хар джыл бардырылгъан олтуруулада мында ётедиле.


Организация талай органнга юлешинеди: Генерал Ассамблея, Къоркъуусузлукъну Кенгеши, Секретарият эмда Генерал Секретарь. Бирлешген Миллетлени Организациясыны къураргъа мадар [[Экинчи Дуния къазауат|Экинчи дуния къазауат]] битгенден сора келгенди.
Организация талай органнга юлешинеди: Генерал Ассамблея, Къоркъуусузлукъну Кенгеши, Секретарият эмда Генерал Секретарь. Бирлешген Миллетлени Организациясыны къураргъа мадар [[Экинчи Дуния къазауат|Экинчи дуния къазауат]] битгенден сора келгенди.
[[Файл:UnitedNations.gif|thumb|left|БМО-ну къуралыу декларациясына къол салыу]]
[[Файл:UnitedNations.gif|thumb|left|БМО-ну къуралыу декларациясына къол салыу]]
БМО-ну аллында тамалын салгъан [[Биринчи дуния къазауат|Биринчи дуния къазауатдан]] сора къуралгъан [[Миллетлени Лигасы|Миллетлени Лигасыды]], алай а БМО-ча болмай ол салгъан нюзюрлерин тындыралмагъанды, Экинчи дуния къазауатны башланыууна тыйгъыч болалмагъанды.
БМО-ну аллында тамалын салгъан [[Биринчи дуния къазауат]]дан сора къуралгъан [[Миллетлени Лигасы]]ды, алай а БМО-ча болмай ол салгъан нюзюрлерин тындыралмагъанды, Экинчи дуния къазауатны башланыууна тыйгъыч болалмагъанды.


«Бирлешген Миллетле» атны [[АБШ|АБШ-ны]] президенти [[Франклин Делано Рузвельт]] теджегенди. Эмда биринчи кере [[Бирлешген Миллетлени Декларациясы|Бирлешген Миллетлени Декларациясында]] 1942 джыл хайырланнганды, бу декларациягъа кёре 26 къралны келечиси кеслерини правительстволарыны атындан [[Фашист къралланы блогу|Фашист къралланы блогуна]] къаршчы кюреш бардырыргъа борчланнгандыла.
«Бирлешген Миллетле» атны [[АБШ|АБШ-ны]] президенти [[Франклин Делано Рузвельт]] теджегенди. Эмда биринчи кере [[Бирлешген Миллетлени Декларациясы]]нда 1942 джыл хайырланнганды, бу декларациягъа кёре 26 къралны келечиси кеслерини правительстволарыны атындан [[Фашист къралланы блогу]]на къаршчы кюреш бардырыргъа борчланнгандыла.


[[БМО-ну Уставы|БМО-ну Уставыны]] ахыр тексти Сан-Францискода бардырылгъан конференицияда 1945 джылны 26 июнунда къабыл этилгенди. Ол уставха 50 къралны келечиси къол салгъанды, кючге 1945 джылны 24 октябрында, Польшаны да къошулуу бла киргенди. Бу кюн Бирлешген Миллетлени Кюню кибик байрамланады.
[[БМО-ну Уставы]]ны ахыр тексти Сан-Францискода бардырылгъан конференицияда 1945 джылны 26 июнунда къабыл этилгенди. Ол уставха 50 къралны келечиси къол салгъанды, кючге 1945 джылны 24 октябрында, Польшаны да къошулуу бла киргенди. Бу кюн Бирлешген Миллетлени Кюню кибик байрамланады.


== Организацияны къурамы ==
== Организацияны къурамы ==

=== Генерал Ассамблея ===
=== Генерал Ассамблея ===
[[Файл:The United Nations Building.jpg|thumb|БМО-ну Нью Йоркдагъы мекямы ]]
[[Файл:The_United_Nations_Secretariat_Building.jpg|thumb|БМО-ну Нью Йоркдагъы мекямы ]]
Организацияда баш орунну алады, баш кенгешиу, оноулашыу, эмда келечилик органына саналады. Генарал Ассамблея халкъла арасы мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну юсюнде ишбирликни принциплерине къарайды, БМО-ну Къоркъуусузлукъ Кенгешини болджаллы членлерин, Экономика эмда Социал Советни членлерин сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгешини теджеую бла БМО-ну Генерал Секретарын сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгеши бла бирге [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]]не сюдюлени сайлайды. Экономика, социал, маданият эмда гуманитар сфералада халкъла арасы ишбирликни координация этеди; БМО-ну уставында белгиленнген башха полномочияланыда бардырады.
Организацияда баш орунну алады, баш кенгешиу, оноулашыу, эмда келечилик органына саналады. Генарал Ассамблея халкъла арасы мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну юсюнде ишбирликни принциплерине къарайды, БМО-ну Къоркъуусузлукъ Кенгешини болджаллы членлерин, Экономика эмда Социал Советни членлерин сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгешини теджеую бла БМО-ну Генерал Секретарын сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгеши бла бирге [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]]не сюдюлени сайлайды. Экономика, социал, маданият эмда гуманитар сфералада халкъла арасы ишбирликни координация этеди; БМО-ну уставында белгиленнген башха полномочияланыда бардырады.


Генерал Ассамблея сессия халда хар джыл сайын сентябрны ючюнчю гюрге кюнюнде джыйылады. Генерал Ассамблеяны башчылыгъы бла (неда 21 заместителини бирини башчылыгъы) пленум олтуруулада, неда баш комитетледе сорууну бошалгъынчы дери олтурады.
Генерал Ассамблея сессия халда хар джыл сайын сентябрны ючюнчю гюрге кюнюнде джыйылады. Генерал Ассамблеяны башчылыгъы бла (неда 21 заместителини бирини башчылыгъы) пленум олтуруулада, неда баш комитетледе сорууну бошалгъынчы дери олтурады.


Генерал Ассамблеяны, [[1993]] джылны 17 августунда алыннган оноууна кёре къурумунда 6 комитети барды:
Генерал Ассамблеяны, [[1993 джыл]]ны 17 августунда алыннган оноууна кёре къурумунда 6 комитети барды:


* Сауутсузланыу бла халкъла арасы къоркъуусузлукъну комитети
* Сауутсузланыу бла халкъла арасы къоркъуусузлукъну комитети
Тизгин 57: Тизгин 58:
* Административ эмда бюджет сорууладан комитет
* Административ эмда бюджет сорууладан комитет
* Хакъ сорууладан комитет
* Хакъ сорууладан комитет
* Генерал комитет — БМО-ну Генерал Ассамблеясыны ишин джюрютеди.
* Генерал комитет — БМО-ну Генерал Ассамблеясыны ишин джюрютеди.


БМО-ну Генерал Ассамблеясыны айры сессиясы, Къоркъуусузлукъну Кенгешини излеми бла, 15 кюнню ичинде джыйылыргъа керекди.
БМО-ну Генерал Ассамблеясыны айры сессиясы, Къоркъуусузлукъну Кенгешини излеми бла, 15 кюнню ичинде джыйылыргъа керекди.
Тизгин 67: Тизгин 68:
Дунияда мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну тутууда баш джууаблыды, аны оноууна бютеу БМО-ну членлери бойсунургъа керекдиле. Беш хамандагъы члени ([[Россия|Россия Федерация]], [[АБШ]], [[Уллу Британия]], [[Франция]], [[Къытай]]) вето салыргъа хакълары барды.
Дунияда мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну тутууда баш джууаблыды, аны оноууна бютеу БМО-ну членлери бойсунургъа керекдиле. Беш хамандагъы члени ([[Россия|Россия Федерация]], [[АБШ]], [[Уллу Британия]], [[Франция]], [[Къытай]]) вето салыргъа хакълары барды.


Къоркъуусузлукъну Кенгеши 15 членден къуралады - хамандагъы (Россия, АБШ, Уллу Британия, Франция эмда Къытай) , къалгъанлары Кенгешге сайланнган этедиле.
Къоркъуусузлукъну Кенгеши 15 членден къуралады — хамандагъы (Россия, АБШ, Уллу Британия, Франция эмда Къытай), къалгъанлары Кенгешге сайланнган этедиле.


=== Генерал секретарь ===
=== Генерал секретарь ===
Тизгин 79: Тизгин 80:
! № !! Къысха аты !! Байрагъы !! Толу аты !! Аралыгъы !! Тамадасы !! Къуралгъан джылы
! № !! Къысха аты !! Байрагъы !! Толу аты !! Аралыгъы !! Тамадасы !! Къуралгъан джылы
|-
|-
| 1 || [[ФАО]] || [[Файл:FAO logo.svg|center|20px|Азыкъ эм Эл мюлк организация]] ||'''[[Азыкъ эм эл мюлк организация]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|Senegal}} [[Жак Диуф]] || 1945
| 1 || [[ФАО]] || [[Файл:FAO logo.svg|center|20px|Азыкъ эм Эл мюлк организация]] ||'''[[Азыкъ эм эл мюлк организация]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|Senegal}} [[Жак Диуф]] || 1945
|-
|-
| 2 || [[ДАЭА]] || [[Файл:Flag of IAEA.svg|center|20px|Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]] ||'''[[Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]]'''|| {{Flagicon|Austria}} [[Вена]], [[Австрия]] || {{Flagicon|Egypt}} [[Мохамед Эл Барадей]] || 1957
| 2 || [[ДАЭА]] || [[Файл:Flag of IAEA.svg|center|20px|Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]] ||'''[[Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы]]'''|| {{Flagicon|Austria}} [[Вена]], [[Австрия]] || {{Flagicon|Egypt}} [[Мохамед Эл Барадей]] || 1957
Тизгин 85: Тизгин 86:
| 3 || [[ХГХО]] || [[Файл:Flag of ICAO.svg|center|20px|Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация]]'''||{{Flagicon|Canada}} [[Монреаль]], [[Канада]] || {{Flagicon|France}} [[Реймон Бенджамен]] || 1947
| 3 || [[ХГХО]] || [[Файл:Flag of ICAO.svg|center|20px|Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация]]'''||{{Flagicon|Canada}} [[Монреаль]], [[Канада]] || {{Flagicon|France}} [[Реймон Бенджамен]] || 1947
|-
|-
| 4 || [[ХЭМАФ]] || [[Файл:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]] ||'''[[Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|Nigeria}} [[Канайо Нванзе]]|| 1977
| 4 || [[ХЭМАФ]] || [[Файл:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]] ||'''[[Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд]]'''|| {{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|Nigeria}} [[Канайо Нванзе]]|| 1977
|-
|-
| 5 || [[ХИО]] || [[Файл:Flag of ILO.svg|center|20px|Халкъла арасы Ишлеу Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Ишлеу Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Chile}} [[Хуан Сомавия]]|| 1946
| 5 || [[ХИО]] || [[Файл:Flag of ILO.svg|center|20px|Халкъла арасы Ишлеу Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Ишлеу Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Chile}} [[Хуан Сомавия]]|| 1946
|-
|-
| 6 || [[ХТО]] || [[Файл:Flag of the International Maritime Organization.svg|center|20px|Халкъла арасы Тенгизчилик Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Тенгизчилик Организация]]'''||{{Flagicon|UK}} [[Лондон]], [[Уллу Британия]] || {{Flagicon|Greece}} [[Эфтимиос Митрополус]]|| 1948
| 6 || [[ХТО]] || [[Файл:Flag of the International Maritime Organization.svg|center|20px|Халкъла арасы Тенгизчилик Организация]] ||'''[[Халкъла арасы Тенгизчилик Организация]]'''||{{Flagicon|UK}} [[Лондон]], [[Уллу Британия]] || {{Flagicon|Greece}} [[Эфтимиос Митрополус]]|| 1948
|-
|-
| 7 || [[ХАФ]] || ||'''[[Халкъла арасы Ачха Фонд]]'''|| {{Flagicon|USA}} [[Вашингтон]], [[АБШ]] || {{Flagicon|France}} [[Доминик Страусс Кан]] || 1945
| 7 || [[ХАФ]] || ||'''[[Халкъла арасы Ачха Фонд]]'''|| {{Flagicon|USA}} [[Вашингтон]], [[АБШ]] || {{Flagicon|France}} [[Доминик Страусс Кан]] || 1945
|-
|-
| 8 || [[ХТБ]] || [[Файл:Flag of ITU.svg|center|20px|Халкъла арасы Телекоммуникацион Бирлик]] ||'''[[Халкъла арасы Телекоммуникацион Бирлик]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Mali}} [[Хамадун Туре]] || 1947
| 8 || [[ХТБ]] ||||'''[[Халкъла арасы Телекоммуникацион Бирлик]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Mali}} [[Хамадун Туре]] || 1947
|-
|-
| 9 || [[ЮНЕСКО]] || [[Файл:Flag of UNESCO.svg|center|20px|Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]] ||'''[[Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]]'''||{{Flagicon|France}} [[Париж]], [[Франция]] || {{Flagicon|Bulgaria}} [[Ирина Бокова]] || 1946
| 9 || [[ЮНЕСКО]] || [[Файл:Flag of UNESCO.svg|center|20px|Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]] ||'''[[Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы]]'''||{{Flagicon|France}} [[Париж]], [[Франция]] || {{Flagicon|Bulgaria}} [[Ирина Бокова]] || 1946
Тизгин 101: Тизгин 102:
| 11 || [[ДПБ]] || [[Файл:Flag of UPU.svg|center|20px|Дуния Почта Бирлиги]] ||'''[[Дуния Почта Бирлиги]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Берн]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|France}} [[Эдуард Даян]] || 1947
| 11 || [[ДПБ]] || [[Файл:Flag of UPU.svg|center|20px|Дуния Почта Бирлиги]] ||'''[[Дуния Почта Бирлиги]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Берн]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|France}} [[Эдуард Даян]] || 1947
|-
|-
| 12 || [[Дуния Банк]] || ||'''[[Дуния Банк]]'''||{{Flagicon|USA}} [[Вашингтон]], [[АБШ]] || {{Flagicon|USA}} [[Роберт Золлик]]|| 1945
| 12 || [[Дуния Банк]] || ||'''[[Дуния Банк]]'''||{{Flagicon|USA}} [[Вашингтон]], [[АБШ]] || {{Flagicon|USA}} [[Роберт Золлик]]|| 1945
|-
|-
| 13 || [[ДАП]] || ||'''[[Дуния Азыкъ Программа]]'''||{{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|USA}} [[Жоззет Ширен]] || 1963
| 13 || [[ДАП]] || ||'''[[Дуния Азыкъ Программа]]'''||{{Flagicon|Italy}} [[Рим]], [[Италия]] || {{Flagicon|USA}} [[Жоззет Ширен]] || 1963
|-
|-
| 14 || [[ДСО]] || [[Файл:Flag of WHO.svg|center|20px|Дуния Саулукъ Организация]] ||'''[[Дуния Саулукъ Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] ||{{Flagicon|Hong Kong}} [[Маргарет Чан]]|| 1948
| 14 || [[ДСО]] || [[Файл:Flag of WHO.svg|center|20px|Дуния Саулукъ Организация]] ||'''[[Дуния Саулукъ Организация]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] ||{{Flagicon|Hong Kong}} [[Маргарет Чан]]|| 1948
|-
|-
| 15 || [[АХДО]] || [[Файл:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Автор Хакъланы Дуния Организациясы]] ||'''[[Автор Хакъланы Дуния Организациясы]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Austria}} [[Френсис Гарри]] || 1974
| 15 || [[АХДО]] || [[Файл:Flag of the United Nations.svg|center|20px|Автор Хакъланы Дуния Организациясы]] ||'''[[Автор Хакъланы Дуния Организациясы]]'''||{{Flagicon|Switzerland}} [[Женева]], [[Швейцария]] || {{Flagicon|Austria}} [[Френсис Гарри]] || 1974
Тизгин 146: Тизгин 147:
|-
|-
! '''—'''
! '''—'''
| [[Глэдвин Джебб]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] ''Gladwyn Jebb'', 1st Baron Gladwyn)</small>||[[Файл:Sr. Gladwyn Jebb.jpg|100px]]|| [[Уллу Британия]]<br />(Кюнбатыш Европа)||24 октябрь 1945||1 февраль 1946
| [[Глэдвин Джебб]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] ''Gladwyn Jebb'', 1st Baron Gladwyn)</small>||[[Файл:Sr. Gladwyn Jebb.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Уллу Британия]]<br />(Кюнбатыш Европа)||24 октябрь 1945||1 февраль 1946
|-
|-
! '''1'''
! '''1'''
| [[Трюгве Хальвдан Ли]]<br /><small>([[Норвеж тил|норв.]] ''Trygve Halvdan Lie'')</small>||[[Файл:Trygve Lie.jpg|100px]]|| [[Норвегия]]<br />(Кюнбатыш Европа) || 2 февраль 1946||10 ноябрь 1952
| [[Трюгве Хальвдан Ли]]<br /><small>([[Норвеж тил|норв.]] ''Trygve Halvdan Lie'')</small>||[[Файл:Trygve Lie.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Норвегия]]<br />(Кюнбатыш Европа) || 2 февраль 1946||10 ноябрь 1952
|-
|-
! '''2'''
! '''2'''
| [[Даг Хаммаршёльд]]<br /><small>([[Швед тил|швед.]] ''Dag Hammarskjöld'')</small>||[[Файл:Dag Hammarskjöld cropped.JPG|100px]]|| [[Швеция]]<br />(Кюнбатыш Европа)||10 апрель 1953||18 сентябрь 1961
| [[Даг Хаммаршёльд]]<br /><small>([[Швед тил|швед.]] ''Dag Hammarskjöld'')</small>|||| [[Швеция]]<br />(Кюнбатыш Европа)||10 апрель 1953||18 сентябрь 1961
|-
|-
! '''3'''
! '''3'''
| [[У Тан]]<br /><small>([[Бирман тил|бирм.]] ဦးသန့်)</small>||[[Файл:U-Thant-10617.jpg|100px]]|| [[Бирма]]<br />([[Азия]])||30 ноябрь 1961 ||1 январь 1972
| [[У Тан]]<br /><small>([[Бирман тил|бирм.]] ဦးသန့်)</small>||[[Файл:U-Thant-10617.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Бирма]]<br />([[Азия]])||30 ноябрь 1961 ||1 январь 1972
|-
|-
! '''4'''
! '''4'''
| [[Курт Вальдхайм]]<br /><small>([[Немец тил|нем.]] ''Kurt Waldheim'')</small>||[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-M0921-014, Beglaubigungsschreiben DDR-Vertreter in UNO new.png|100px]] ||[[Австрия]]<br />(Кюнбатыш Европа) ||1 январь 1972 ||1 январь 1982
| [[Курт Вальдхайм]]<br /><small>([[Немец тил|нем.]] ''Kurt Waldheim'')</small>||[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-M0921-014, Beglaubigungsschreiben DDR-Vertreter in UNO new.png|frameless|center|upright=0.5]] ||[[Австрия]]<br />(Кюнбатыш Европа) ||1 январь 1972 ||1 январь 1982
|-
|-
! '''5'''
! '''5'''
| [[Хавьер Перес де Куэльяр]]<br /><small>([[Испан тил|исп.]] ''Javier Pérez de Cuéllar Guerra'')</small>||[[Файл:Javier Pérez de Cuéllar.JPG|100px]]||[[Перу]]<br />(Къыбыла Америка) ||1 январь 1982 ||1 январь 1992
| [[Хавьер Перес де Куэльяр]]<br /><small>([[Испан тил|исп.]] ''Javier Pérez de Cuéllar Guerra'')</small>||[[Файл:Javier Pérez de Cuéllar.JPG|frameless|center|upright=0.5]]||[[Перу]]<br />(Къыбыла Америка) ||1 январь 1982 ||1 январь 1992
|-
|-
! '''6'''
! '''6'''
| [[Бутрос Бутрос-Гали]]<br /><small>([[Араб тил|араб.]] بطرس بطرس غالي)</small>||[[Файл:Boutros Boutros-Ghali in Davos.JPG|100px]]|| [[Мисир]] (Египет)<br />([[Африка]]) ||1 январь 1992 ||1 январь 1997
| [[Бутрос Бутрос-Гали]]<br /><small>([[Араб тил|араб.]] بطرس بطرس غالي)</small>||[[Файл:Boutros Boutros-Ghali in Davos.JPG|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Мисир]] (Египет)<br />([[Африка]]) ||1 январь 1992 ||1 январь 1997
|-
|-
! '''7'''
! '''7'''
| [[Кофи Аннан]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] Kofi Annan)</small>||[[Файл:Kofi Annan.jpg|100px]]|| [[Гана]]<br />(Африка) ||1 январь 1997 ||1 январь 2007
| [[Кофи Аннан]]<br /><small>([[Ингилиз тил|ингил.]] Kofi Annan)</small>||[[Файл:Kofi Annan.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Гана]]<br />(Африка) ||1 январь 1997 ||1 январь 2007
|-
|-
! '''8'''
! '''8'''
| [[Пан Ги Мун]]<br /><small>([[Корей тил|кор.]] 반기문)</small>||[[Файл:Bankimoon07052007.jpg|100px]]|| [[Къыбыла Корея]]<br />([[Азия]])||1 январь 2007 || алкъын ишлейди<br /><small>Биринчи болджалыны бошалыуу:<br />1 январь 2012</small>
| [[Пан Ги Мун]]<br /><small>([[Корей тил|кор.]] 반기문)</small>||[[Файл:Bankimoon07052007.jpg|frameless|center|upright=0.5]]|| [[Къыбыла Корея]]<br />([[Азия]])||1 январь 2007 || 1 январь 2007
|-
! '''9'''
| [[Гутерриш, Антониу|Антониу Гутерриш]] ({{lang-pt|António Manuel de Oliveira Guterres}})||[[Файл:António Guterres 2012 (cropped).jpg|100px]]||{{байракъландырыу|Португалия}}||1 январь 2017||Бусагъатда къуллукъдады
|}
|}

== Галерея ==
== Галерея ==
<gallery>
<gallery>
File:UNO New York.JPG|БМО-ны Нью-Йоркда штаб-квартирасы
Файл:UNO New York.JPG|БМО-ны Нью-Йоркда штаб-квартирасы
File:UN General Assembly.jpg|БМО-ны Генерал Ассамблеясыны залы
Файл:UN General Assembly.jpg|БМО-ны Генерал Ассамблеясыны залы
File:UN security council 2006.jpg|БМО-ны Къоркъуусузлукъ Кенгешини залы
Файл:UN security council 2006.jpg|БМО-ны Къоркъуусузлукъ Кенгешини залы
File:UN Economic & Social Development Chamber.jpg|БМО-ны Экономика эмда Социал Советини залы
Файл:UN Economic & Social Development Chamber.jpg|БМО-ны Экономика эмда Социал Советини залы
File:UN Council Chamber.jpg|Опека Совет олтургъан зал
Файл:UN Council Chamber.jpg|Опека Совет олтургъан зал
File:UN building, Genevra.jpg|БМО-ны Женевада мекямы
Файл:UN building, Geneva.jpg|БМО-ны Женевада мекямы
File:ONU Geneva mainroom.jpg|БМО-ны Женевада баш залы
Файл:ONU Geneva mainroom.jpg|БМО-ны Женевада баш залы
File:Flags onu geneva2.jpg|Женевада БМО-ны мекямыны аллында байракъла
Файл:Flags onu geneva2.jpg|Женевада БМО-ны мекямыны аллында байракъла
</gallery>
</gallery>


Бусагъатдагъы версия, 16:09, 26 июнь 2024

Бирлешген Миллетлени Организациясы

БМО-ну байрагъы

██ БМО-ну членлери болгъан къралла
Типи Политика ортакълыкъ
Къуралгъаны 1945 джылны 24 октябры
Официал тиллери Араб тил, Къытай тил, Француз тил
Ингилиз тил, Испан тил, Орус тил
Аралыгъы Нью Йорк
Тамадалыкъ органы Генерал секретарлыкъ
Генерал секретары Антониу Гутерриш
Къошулгъанланы саны 193 кърал
Официал сайты

Бирлешген Миллетлени Организациясы (къысхасыча — БМО) 1945 джылны 24 октябрында къуралгъан дунияны мамырлыгъын, къоркъуусузлугъун сакълар ючюн эмда халкъла арасында экономика, джамагъат эмда маданият ишбирликни бегитир ючюн къуралгъан халкъла арасы организацияды. БМО кесин «адиллик эм къоркъуусузлукъну, экономика айныуну эм социал тенгликни халкъла арасында бютеу къраллада сакълауну нюзюр салгъан бир глобал къуралышды» деб танытады.

Организацияны къуралгъан джылда 51 члени, бюгюнде, Черногорияны къошулуу бла, 192 членнге дери ёсгенди. Организацияны оноуу, Нью-Йоркда орналгъан аралыгъындан этиледи эмда къошулгъан къралла бла хар джыл бардырылгъан олтуруулада мында ётедиле.

Организация талай органнга юлешинеди: Генерал Ассамблея, Къоркъуусузлукъну Кенгеши, Секретарият эмда Генерал Секретарь. Бирлешген Миллетлени Организациясыны къураргъа мадар Экинчи дуния къазауат битгенден сора келгенди.

БМО-ну къуралыу декларациясына къол салыу

БМО-ну аллында тамалын салгъан Биринчи дуния къазауатдан сора къуралгъан Миллетлени Лигасыды, алай а БМО-ча болмай ол салгъан нюзюрлерин тындыралмагъанды, Экинчи дуния къазауатны башланыууна тыйгъыч болалмагъанды.

«Бирлешген Миллетле» атны АБШ-ны президенти Франклин Делано Рузвельт теджегенди. Эмда биринчи кере Бирлешген Миллетлени Декларациясында 1942 джыл хайырланнганды, бу декларациягъа кёре 26 къралны келечиси кеслерини правительстволарыны атындан Фашист къралланы блогуна къаршчы кюреш бардырыргъа борчланнгандыла.

БМО-ну Уставыны ахыр тексти Сан-Францискода бардырылгъан конференицияда 1945 джылны 26 июнунда къабыл этилгенди. Ол уставха 50 къралны келечиси къол салгъанды, кючге 1945 джылны 24 октябрында, Польшаны да къошулуу бла киргенди. Бу кюн Бирлешген Миллетлени Кюню кибик байрамланады.

Организацияны къурамы[тюзет | къайнакъны тюзет]

Генерал Ассамблея[тюзет | къайнакъны тюзет]

БМО-ну Нью Йоркдагъы мекямы

Организацияда баш орунну алады, баш кенгешиу, оноулашыу, эмда келечилик органына саналады. Генарал Ассамблея халкъла арасы мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну юсюнде ишбирликни принциплерине къарайды, БМО-ну Къоркъуусузлукъ Кенгешини болджаллы членлерин, Экономика эмда Социал Советни членлерин сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгешини теджеую бла БМО-ну Генерал Секретарын сайлайды, Къоркъуусузлукъну Кенгеши бла бирге БМО-ну Халкъла арасы сюдюне сюдюлени сайлайды. Экономика, социал, маданият эмда гуманитар сфералада халкъла арасы ишбирликни координация этеди; БМО-ну уставында белгиленнген башха полномочияланыда бардырады.

Генерал Ассамблея сессия халда хар джыл сайын сентябрны ючюнчю гюрге кюнюнде джыйылады. Генерал Ассамблеяны башчылыгъы бла (неда 21 заместителини бирини башчылыгъы) пленум олтуруулада, неда баш комитетледе сорууну бошалгъынчы дери олтурады.

Генерал Ассамблеяны, 1993 джылны 17 августунда алыннган оноууна кёре къурумунда 6 комитети барды:

  • Сауутсузланыу бла халкъла арасы къоркъуусузлукъну комитети
  • Экономика бла финанс сорууладан комитет
  • Социал, гуманитар эмда маданият сорууладан комитет
  • Деколонизация бла айры политика сорууладан комитет
  • Административ эмда бюджет сорууладан комитет
  • Хакъ сорууладан комитет
  • Генерал комитет — БМО-ну Генерал Ассамблеясыны ишин джюрютеди.

БМО-ну Генерал Ассамблеясыны айры сессиясы, Къоркъуусузлукъну Кенгешини излеми бла, 15 кюнню ичинде джыйылыргъа керекди.

Къуугъунлу айры сессияла, Къоркъуусузлукъну Кенгешини, неда БМО-ну членлерини асламысыны излеми бла 24 сагъатны ичинде джыйылыргъа керекди.

Къоркъуусузлукъну Кенгеши[тюзет | къайнакъны тюзет]

Дунияда мамырлыкъны эмда къоркъуусузлукъну тутууда баш джууаблыды, аны оноууна бютеу БМО-ну членлери бойсунургъа керекдиле. Беш хамандагъы члени (Россия Федерация, АБШ, Уллу Британия, Франция, Къытай) вето салыргъа хакълары барды.

Къоркъуусузлукъну Кенгеши 15 членден къуралады — хамандагъы (Россия, АБШ, Уллу Британия, Франция эмда Къытай), къалгъанлары Кенгешге сайланнган этедиле.

Генерал секретарь[тюзет | къайнакъны тюзет]

Секретариятны башында Генерал Секретарь турады, ол Генерал Ассамблея бла, эмда 5 джылгъа джынгыдан сайланыр хакъы бла, сайланады.

Бирлешген Миллетлени Организациясына байламлы къурулушла[тюзет | къайнакъны тюзет]

№ Къысха аты Байрагъы Толу аты Аралыгъы Тамадасы Къуралгъан джылы
1 ФАО
Азыкъ эм Эл мюлк организация
Азыкъ эм Эл мюлк организация
 Азыкъ эм эл мюлк организация Рим, Италия Жак Диуф 1945
2 ДАЭА
Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы
Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы
 Дуния Атом Энергияны Ассоцияциясы Вена, Австрия Мохамед Эл Барадей 1957
3 ХГХО
Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация
Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация
 Халкъла арасы Граждан Хауачылыкъ Организация Монреаль, Канада Реймон Бенджамен 1947
4 ХЭМАФ
Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд
Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд
 Халкъла арасы Эл Мюлк Айнытыу Фонд Рим, Италия Канайо Нванзе 1977
5 ХИО
Халкъла арасы Ишлеу Организация
Халкъла арасы Ишлеу Организация
 Халкъла арасы Ишлеу Организация Женева, Швейцария Хуан Сомавия 1946
6 ХТО
Халкъла арасы Тенгизчилик Организация
Халкъла арасы Тенгизчилик Организация
 Халкъла арасы Тенгизчилик Организация Лондон, Уллу Британия Эфтимиос Митрополус 1948
7 ХАФ Халкъла арасы Ачха Фонд Вашингтон, АБШ Доминик Страусс Кан 1945
8 ХТБ Халкъла арасы Телекоммуникацион Бирлик Женева, Швейцария Хамадун Туре 1947
9 ЮНЕСКО
Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы
Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы
 Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы Париж, Франция Ирина Бокова 1946
10 БМИАО Бирлешген Миллетлени Окъуу, Илму эмда Маданият Организациясы Вена, Австрия Кандех Йумкелла 1967
11 ДПБ
Дуния Почта Бирлиги
Дуния Почта Бирлиги
 Дуния Почта Бирлиги Берн, Швейцария Эдуард Даян 1947
12 Дуния Банк Дуния Банк Вашингтон, АБШ Роберт Золлик 1945
13 ДАП Дуния Азыкъ Программа Рим, Италия Жоззет Ширен 1963
14 ДСО
Дуния Саулукъ Организация
Дуния Саулукъ Организация
 Дуния Саулукъ Организация Женева, Швейцария Маргарет Чан 1948
15 АХДО
Автор Хакъланы Дуния Организациясы
Автор Хакъланы Дуния Организациясы
 Автор Хакъланы Дуния Организациясы Женева, Швейцария Френсис Гарри 1974
16 ДМО
Дуния Метерология Организация
Дуния Метерология Организация
 Дуния Метерология Организация Женева, Швейцария Александр Бердицкий 1950
17 ДТО
Дуния Туризм Организация
Дуния Туризм Организация
 Дуния Туризм Организация Мадрид, Испания Талеб Рифаи 1974

БМО-ну Халкъла арасы сюдю[тюзет | къайнакъны тюзет]

БМО-ну баш сюд органыды. 15 бойсунмагъан сюдюден къуралады. Ала къралладан келечилик принципле сайланмайдыла. Башха ишледе ишлерге эркин тюлдюле. Кеслерини ишлерин тындыргъан заманда ала дипломтик иммунитет бла хайырланадыла.

Бу Сюдге тарыгъыу бла къуру къралла барыргъа боллукъдула, адамла неда организацияла бу Сюдге тарыгъыргъа эркин тюлдюле.

Экономика эмда социал кенгеш[тюзет | къайнакъны тюзет]

БМО-ну экономика эмда социал халкъла арасы ишбирлиги бла байламлы ишлени джюрютеди. 5 регионал комиссиядан къуралады:

Европа Экономика Комиссия (ЕЭК) Азия бла Шош океаннга экномика эм социал комиссия (АШОЭСК) Кюнбатыш Азия ючюн экономика эм социал комиссия (КАЭСК) Африка ючюн экономика комиссия (АЭК) Кариб бассейн бла Латин Америкагъа экномика комиссия (ЛАКЭК)

Дагъан кенгеш[тюзет | къайнакъны тюзет]

БМО-гъа бойсуннган территорияланы экономика, социал, политика джанындан айнытыу соруулагъа къарайды. 1994 джылны 1 ноябырында ишин тохтатханды

Секретариаты[тюзет | къайнакъны тюзет]

Бютеу дуниялада ишлеген халкъла арасы персоналды, ала организацияны тюрлю-тюрлю кюнлюк ишлерин тындырадыла. БМО-ну башха органларыны ишлерин баджарады. Секретариятны бёлеклери БМО-ну Нью Йоркдагъы штабында, эмда башха джерледе орналгъан штабларында ишлейди, аладан эм уллу Женева бла Венадагъы штабладыла.

Секретарият БМО-ну органларыны ишлерини бардырылыууну баджарады, дагъан болады. Башчысы БМО-ну Генерал Секретарыды. 2006 джылдан башлаб Корея Республикадан Пан Ги Мун башчылыкъ этеди.

Бирлешген Миллетлени Организациясыны Генерал Секретарлары (1945 джылдан башлаб)[тюзет | къайнакъны тюзет]

№ Аты Сураты Къралы Болджалыны башланыуу Болджалыны бошалыуу
— Глэдвин Джебб
(ингил. Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn)
Уллу Британия
(Кюнбатыш Европа)		 24 октябрь 1945 1 февраль 1946
1 Трюгве Хальвдан Ли
(норв. Trygve Halvdan Lie)
Норвегия
(Кюнбатыш Европа)		 2 февраль 1946 10 ноябрь 1952
2 Даг Хаммаршёльд
(швед. Dag Hammarskjöld)		 Швеция
(Кюнбатыш Европа)		 10 апрель 1953 18 сентябрь 1961
3 У Тан
(бирм. ဦးသန့်)
Бирма
(Азия)		 30 ноябрь 1961 1 январь 1972
4 Курт Вальдхайм
(нем. Kurt Waldheim)
Австрия
(Кюнбатыш Европа)		 1 январь 1972 1 январь 1982
5 Хавьер Перес де Куэльяр
(исп. Javier Pérez de Cuéllar Guerra)
Перу
(Къыбыла Америка)		 1 январь 1982 1 январь 1992
6 Бутрос Бутрос-Гали
(араб. بطرس بطرس غالي)
Мисир (Египет)
(Африка)		 1 январь 1992 1 январь 1997
7 Кофи Аннан
(ингил. Kofi Annan)
Гана
(Африка)		 1 январь 1997 1 январь 2007
8 Пан Ги Мун
(кор. 반기문)
Къыбыла Корея
(Азия)		 1 январь 2007 1 январь 2007
9 Антониу Гутерриш (порт. António Manuel de Oliveira Guterres) Португалия Португалия 1 январь 2017 Бусагъатда къуллукъдады

Галерея[тюзет | къайнакъны тюзет]

  • БМО-ны Нью-Йоркда штаб-квартирасы
    БМО-ны Нью-Йоркда штаб-квартирасы
  • БМО-ны Генерал Ассамблеясыны залы
    БМО-ны Генерал Ассамблеясыны залы
  • БМО-ны Къоркъуусузлукъ Кенгешини залы
    БМО-ны Къоркъуусузлукъ Кенгешини залы
  • БМО-ны Экономика эмда Социал Советини залы
    БМО-ны Экономика эмда Социал Советини залы
  • Опека Совет олтургъан зал
    Опека Совет олтургъан зал
  • БМО-ны Женевада мекямы
    БМО-ны Женевада мекямы
  • БМО-ны Женевада баш залы
    БМО-ны Женевада баш залы
  • Женевада БМО-ны мекямыны аллында байракъла
    Женевада БМО-ны мекямыны аллында байракъла


Бу статья, Википедияны къарачай-малкъар тилде бёлюмюню «иги статьяларыны» санына киреди.
Къошакъ информация табар ючюн, статьяны сюзюу бетине эмда иги статьяла айырылгъан бетге къарагъыз.
Чыкъгъаны — «https://krc.wikipedia.org/w/index.php?title=Бирлешген_Миллетлени_Организациясы&oldid=110359»