Literatuur: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Hujige versie per 6 fib 2022 16:03

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Nuts. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Beuk i g'n bibliotheek van Merton College, Universiteit van Oxford

't Woerd literatuur haat versjillende beteikenisse. De breidste is dat literatuur de collectie van alle tekste is, gesjraeëve en móndeling. Literatuur wuued aoch waal in ein sjmaal beteikenis gebroek, woeëbie zie taeëgeneuver lectuur wuued gesjtèld. In dae zin zou literatuur de hoeëger, elitair vorm en lectuur de lieëger, populair vorm va gesjraeve fictie zieë. Literatuur wuued aoch es 'n vörm va kuns besjouwd.

Genres

't Gieëf in de literatuur völ versjillende genres, mae 't gieëf drie houfgenres die övver 't algemein mondiaal waere erkènd.

Epiek of proza - De verhaolende literatuur, die in ieësjte instantie e verhaol vertèld, woeëva romans de bekèndste vorm zint
Lyriek of poëzie - De emotionele literatuur, die in ieësjste instantie rechstreeks geveules op pepeer zitte, woeëva gedichte de bekèndste vorm zint
Dramatiek of toneel - De gekalde literatuur, die in ieësjte instantie gemeind is um oet te sjpraeëke, scripts veur toneel (meh ouch film, meistal es adaptatie) zint daoë de bekèndste vorm van

Soms ligk literatuur d'r midde in. Zoeë is d'r bekinde romancyclus 't Bureau van d'r Nederlandstalige sjrieëver J.J. Voskuil gesjraeëve in d'r sjtijl van de dramatiek, dewijl 't neet gemeind is um 't oet te sjpraeëke, mae gewoeën te laeëze: hiedoer is 't theoretisch gezeen epiek, mae luus 't zich in praktiek dramatisch. Kingerbeuk zint diks qua opboe verhaolend, daomit proza, terwiel d'r sjriefsjtijl ieërder geveulig es verhaolend is en daoëmit jaoë aoch poëzie. Veural van origine Franstalige en Duutsjtalige oet de naoë-oorlogse twintegste ieëw zint diks misjmasj van aard.

Weitesjappelike sjtudie

De weitesjappelike sjtudie van literatuur wuued letterkunde of literatuurweitesjappe genumd. Literatuurgesjiedenis vörmp e wichtig óngerdeil van dit vakgebeed. Meistal kint me aoch óngersjeid make tösje versjillende literair tradisies. Veurbeilde van tale mit 'n rieke literair tradisie zint Ingelsj, Duutsj, Frans, Russisch, Arabisch en Sjinees. De Nederlandse literair tradisie haat zinne oersjpróng in Vlaandere en in 't gebeed tösje Mesjtreech, Aoke en Luuk. Aoch 't Limburgs haat dus 'n ouw literair tradisie. Bekinde wirke zint de Wachtendonckse psalme en de legende van Sint Servaas.

Kiek aoch

@@ Tekslien 1: / Tekslien 1: @@
 {{Dialek|Nuts}}
+[[Plaetje:Merton_College_library_hall.jpg|thumb|Beuk i g'n bibliotheek van Merton College, Universiteit van Oxford]]
-'t Woerd '''literatuur''' haet versjillende beteikenisse. De breidste is dat literatuur de collectie van alle tekste is, gesjreve en mondeling. Literatuur weurt ouch waal in ein sjmaal beteikenis gebroek woëbie zie taegeneuver '''[[lectuur]]''' weurt gesjtèld.  In dae zin zou literatuur de hoëger, elitair vorm en lectuur de liëger, populair vorm va gesjreve [[fictie]] zien.
+'t Woerd '''literatuur''' haat versjillende beteikenisse. De breidste is dat literatuur de collectie van alle tekste is, gesjraeëve en móndeling. Literatuur wuued aoch waal in ein sjmaal beteikenis gebroek, woeëbie zie taeëgeneuver '''[[lectuur]]''' wuued gesjtèld. In dae zin zou literatuur de hoeëger, elitair vorm en lectuur de lieëger, populair vorm va gesjraeve [[fictie]] zieë. Literatuur wuued aoch es 'n vörm va [[kuns]] besjouwd.
+==Genres==
+'t Gieëf in de literatuur völ versjillende genres, mae 't gieëf drie houfgenres die övver 't algemein mondiaal waere erkènd.
+* [[Epiek]] of [[proza]] - De verhaolende literatuur, die in ieësjte instantie e verhaol vertèld, woeëva romans de bekèndste vorm zint
+* [[Lyriek]] of [[poëzie]] - De emotionele literatuur, die in ieësjste instantie rechstreeks geveules op pepeer zitte, woeëva gedichte de bekèndste vorm zint
+* [[Dramatiek]] of [[toneel]] - De gekalde literatuur, die in ieësjte instantie gemeind is um oet te sjpraeëke, scripts veur toneel (meh ouch [[film]], meistal es [[adaptatie]]) zint daoë de bekèndste vorm van
+Soms ligk literatuur d'r midde in. Zoeë is d'r bekinde romancyclus '' 't Bureau'' van d'r [[Nederlands|Nederlandstalige]] sjrieëver [[J.J. Voskuil]] gesjraeëve in d'r sjtijl van de dramatiek, dewijl 't neet gemeind is um 't oet te sjpraeëke, mae gewoeën te laeëze: hiedoer is 't theoretisch gezeen epiek, mae luus 't zich in praktiek dramatisch. Kingerbeuk zint diks qua opboe verhaolend, daomit proza, terwiel d'r sjriefsjtijl ieërder geveulig es verhaolend is en daoëmit jaoë aoch poëzie. Veural van origine [[Frans]]talige en [[Duutsj]]talige oet de naoë-oorlogse [[Twintegste iew|twintegste ieëw]] zint diks misjmasj van aard.
+==Weitesjappelike sjtudie==
+De weitesjappelike sjtudie van literatuur wuued ''letterkunde'' of ''literatuurweitesjappe'' genumd. Literatuurgesjiedenis vörmp e wichtig óngerdeil van dit vakgebeed. Meistal kint me aoch óngersjeid make tösje versjillende literair tradisies. Veurbeilde van tale mit 'n rieke literair tradisie zint [[Ingelsj]], [[Duutsj]], [[Frans]], [[Russisch]], [[Arabisch]] en [[Sjinees]]. De Nederlandse literair tradisie haat zinne oersjpróng in [[Vlaandere]] en in [[euregio Maas-Rien|'t gebeed tösje Mesjtreech, Aoke en Luuk]]. Aoch 't Limburgs haat dus 'n ouw literair tradisie. Bekinde wirke zint de [[Wachtendonckse psalme]] en de [[Sintervaos|legende van Sint Servaas]].
+==Kiek aoch==
 * [[Limburgse literatuur]]
 * [[Sjrievers en diechters]]
 * [[Literair genre]]
-{{sjtumpke}}
 [[Categorie:Literatuur|*]]
 [[Categorie:Literatuurweitesjap]]
-[[af:Letterkunde]]
-[[am:ሥነ ጽሑፍ]]
-[[an:Literatura]]
-[[ar:أدب]]
-[[ast:Lliteratura]]
-[[ay:Qillqatata]]
-[[az:Ədəbiyyat]]
-[[ba:Әҙәбиәт]]
-[[bar:Literadua]]
-[[bat-smg:Literatūra]]
-[[be:Літаратура]]
-[[be-x-old:Літаратура]]
-[[bg:Литература]]
-[[bn:সাহিত্য]]
-[[bo:རྩོམ་རིག་ཡི་གེའི་རིག་པ།]]
-[[br:Lennegezh]]
-[[bs:Književnost]]
-[[ca:Literatura]]
-[[ceb:Katitikan]]
-[[co:Littiratura]]
-[[cs:Literatura]]
-[[csb:Lëteratura]]
-[[cv:Литература]]
-[[cy:Llenyddiaeth]]
-[[da:Litteratur]]
-[[de:Literatur]]
-[[diq:Edebiyat]]
-[[dv:އަދަބިއްޔާތު]]
-[[el:Λογοτεχνία]]
-[[en:Literature]]
-[[eo:Literaturo]]
-[[es:Literatura]]
-[[et:Kirjandus]]
-[[eu:Literatura]]
-[[ext:Literatura]]
-[[fa:ادبیات]]
-[[fi:Kirjallisuus]]
-[[fiu-vro:Kirändüs]]
-[[fo:Bókmentir]]
-[[fr:Littérature]]
-[[frp:Litèratura]]
-[[frr:Literatuur]]
-[[fur:Leterature]]
-[[fy:Literatuer]]
-[[ga:Litríocht]]
-[[gan:文學]]
-[[gd:Litreachas]]
-[[gl:Literatura]]
-[[gu:સાહિત્ય]]
-[[gv:Lettyraght]]
-[[hak:Vùn-ho̍k]]
-[[haw:Moʻokalaleo]]
-[[he:ספרות]]
-[[hi:साहित्य]]
-[[hif:Literature]]
-[[hr:Književnost]]
-[[ht:Literati]]
-[[hu:Irodalom]]
-[[hy:Գրականություն]]
-[[ia:Litteratura]]
-[[id:Sastra]]
-[[ie:Literatura]]
-[[ilo:Literatura]]
-[[io:Literaturo]]
-[[is:Bókmenntir]]
-[[it:Letteratura]]
-[[ja:文学]]
-[[jv:Sastra]]
-[[ka:ლიტერატურა]]
-[[kaa:A'debiyat]]
-[[kab:Tasekla]]
-[[ko:문학]]
-[[krc:Адабият]]
-[[ku:Wêje]]
-[[kv:Гижӧмбур]]
-[[ky:Адабият]]
-[[la:Litterae]]
-[[lad:Literatura]]
-[[lb:Literatur]]
-[[lbe:Адабият]]
-[[lo:ວັນນະຄະດີ]]
-[[lt:Literatūra]]
-[[lv:Literatūra]]
-[[map-bms:Sastra]]
-[[mk:Литература]]
-[[ml:സാഹിത്യം]]
-[[mn:Утга зохиол]]
-[[ms:Kesusasteraan]]
-[[mwl:Literatura]]
-[[nap:Litteratura]]
-[[nds:Literatur]]
-[[nds-nl:Literatuur]]
-[[ne:साहित्य]]
-[[new:साहित्य]]
-[[nl:Literatuur]]
-[[nn:Litteratur]]
-[[no:Litteratur]]
-[[nov:Literature]]
-[[nrm:Littéthatuthe]]
-[[oc:Literatura]]
-[[os:Литературæ]]
-[[pam:Literatura]]
-[[pap:Literatura]]
-[[pl:Literatura]]
-[[pnb:ساہت]]
-[[ps:ادبيات]]
-[[pt:Literatura]]
-[[qu:Simi kapchiy]]
-[[ro:Literatură]]
-[[roa-rup:Literatura]]
-[[ru:Литература]]
-[[rue:Література]]
-[[rw:Ubuvanganzo]]
-[[sa:प्राचीन साहित्यम्]]
-[[scn:Littiratura]]
-[[sco:Leiteratur]]
-[[sh:Književnost]]
-[[simple:Literature]]
-[[sk:Literatúra]]
-[[sl:Književnost]]
-[[sq:Letërsia]]
-[[sr:Књижевност]]
-[[stq:Flugge Literatuur]]
-[[sv:Litteratur]]
-[[sw:Fasihi]]
-[[ta:இலக்கியம்]]
-[[te:సాహిత్యం]]
-[[tg:Адабиёт]]
-[[th:วรรณกรรม]]
-[[tl:Panitikan]]
-[[tr:Edebiyat]]
-[[tt:Ädäbiät]]
-[[uk:Література]]
-[[ur:ادب]]
-[[vec:Łiteratura]]
-[[vi:Văn chương]]
-[[wa:Belès letes]]
-[[war:Panuratan]]
-[[wo:Njàngat]]
-[[yi:ליטעראטור]]
-[[yo:Lítíréṣọ̀]]
-[[za:Vwnzyoz]]
-[[zea:Literatuur]]
-[[zh:文学]]
-[[zh-min-nan:Bûn-ha̍k]]
-[[zh-yue:文學]]