Làsio: Diferenza intra i version.

Naviga in la storia in manera interativa

Contegnûo scasòu Contegnûo azónto

In lìnia

Version corenta de 00:33, 5 sgiu 2023

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Làsio
Bandiéra de la {{{nome}}}
Superfiss:	17.203 km²
Pupulazión:	5.664.714 abitant
Densità:	328 ab./km²
Pruvinz:	Rieti, Viterbo, Roma, Latina e Frosinone
Capolögh regiunal:	Roma
Sit:	www.regione.lazio.it
Pusiziun de la Làsio en Italia

El Làsio (nòm uficiàl: Regione Lazio) l’è ‘na regiù aministratìva de l'Itàlia centràla che g’ha de piö de 5,6 miliù de abitàncc (stìme ISTAT del setèmber del 2009). El capolöch l’è Roma. El Làsio l’è sitüàt sö la còsta del mar Tirreno, el cunfìna a nordèst co la Toscana, a nòrt co l'Umbria, a nord-est co le Marche, a est co l'Abruzzo e ‘l Molise, e a sudèst co la Campania.

Endèl teretóre del Lasio gh’è dét apò a ‘l stat del Vaticano.

Diviziù Aministratìva

Le sédi principàle de la Giunta e del Conséi de la Regiù Làsio le se tróa a Roma.

El Làsio l'è dividìt en sich pruvìncie:

Geografia

El Làsio lè sitüàt söl versànt medio-tirrenico e 'l cuàrcia zó ‘na superfìce de 17.203 km² de teretóre de la penìzola italiana, dei Penìn al mar Tirren.

La murfulugìa del teretóre l’è mìa omogènea e ànse la se caraterìza per la sò eterogeneità, con la prevalènsa de zòne de mut e de culìna. Le pianüre i è colocàde suratöt de le bànde de la còsta.

L’ambiènt de culìna el reprezènta el 54% del teretóre, el 26,1% i è zòne de mut e 'l 20% che rèsta i è pianüre.

A pàrter del nordòvest de la regiù se tróa tré grùpi muntuùs diferèncc de dimensiù modèste: i Mucc Volsini, i Mucc Cimini e i Mucc Sabatini. Le caraterìstiche 'n cümü de chèsti sistémi i è l’urìgin vulcànica, testemognàda de elemèncc geològich, e la prezènsa en ògn'ü de 'n lach: el Lach de Bolsena söi Volsini, el Lach de Vico söi Cimini e ‘l Lach de Bracciano söi Sabatini.

Endèla part orientàl del Làsio gh'è i mucc piö alcc de la regiù, che rìa a 2458 méter söl leèl del mar coi Mucc de la Laga (Mut Gorzano). Sèmper a oriènt gh'è apò i Mucc Reatini, i Mucc Sabini, i Mucc Simbruini e i Mucc Ernici.

Endèl Làsio meridiunàl, a pàrter dei Còi Albani, gh'è töta 'na série de óter sistémi muntuùs che cór en paralél ai Apenìni, dei quai i è separàcc de la àl de la Vall latina endóche cór i fiöm Sacco e Liri-Garigliano, che 'i và a finì 'ndèl Mar Tirren de le bànde del cunfì co la Campania; se tràta dei Mucc Lepini, dei Mucc Ausoni e dei Mucc Aurunci.

Pò a i Còi Albani, de dimensiù mìa tat grànde, i è de urìgin vulcànica, e pò a ché i lach i è nömerùs: i lach de Albano e de Nemi, chèl oramài sügàt de Ariccia e i laghècc fòsii de Giuturna (al intèrno del Foro romano, de le bànde del Tempio de Vesta), Val Marciana (Grottaferrata) e, envèrs el Nòrt, de Pantano Secco (Mut Compatri), Prata Porci (Tuscolo) e Castiglione (o lach de Gabii).

La zòna de Roma l'è ocupàda de l'Agro Romano che 'l rìa zó, sèmper dré a la còsta, enfìna 'ndèl Agro Pontino, che prima de la bunìfica ezeguìda 'ndèi agn del 1930 al 1940, l'ìà töt palüdùs.

Cala fonte a Ponza e Palmarola söl sfónt.

La còsta del Làsio l'è regolàr, bàsa e sabiùza; ma gh'è estès de le sporgènse, compàgn del Capo Linaro a sud de Civitavecchia, la boca del fiöm Tevere 'ntramès ai cümü de Roma e Fiumicino; a sud del fiöm gh'è 'l promontóre de Ansio e Nettuno, el Mut Circeo e 'l promontóre de Gaeta, mia delóns del cunfì co la regiù de la Campania.

Própe 'n mìra a Gaeta gh'è le Isole Ponziane, sés ìzole picinìne töte de urìgin vulcànica.

El Tevere l'è 'l fiöm principàl de la regiù; el rìa zó de l'Umbria, prima condèn andamènt 'nvèrs sud-est, ma pò 'l gìra, 'nvèrs sud-ovest, per streersà töt l'àgher romano 'nfìna al mar.

Cità principàle

Ché sota se ripórta la tabèla co la popolasiù dei cümü principài del Làsio.

Pos.	Comune	Prov.	Abitanti
1	Roma	RM	2.732.591
2	Latina	LT	117.781
3	Guidonia Montecelio	RM	81.424
4	Aprilia	LT	69.271
5	Fiumicino	RM	66.510
6	Viterbo	VT	62.441
7	Pomezia	RM	58.621
8	Tivoli	RM	55.629
9	Velletri	RM	52.647
10	Civitavecchia	RM	52.196
11	Anzio	RM	52.192
12	Frosinone	FR	48.215
13	Rieti	RI	47.819

Galerìa de fotografìe

Campanile della chiesa di San Pietro
Albano Laziale
Abbazia di Montecassino Cassino
Lago Albano
Castel Gandolfo
Villa Aldobrandini
Frascati
Gaeta
Abbazia di San Nilo
Grottaferrata
Lanuvio
Municipio
Latina
Marino
Ostia Antica
Rieti
Roma
Tempio di Giove Anxur
Terracina
Villa Adriana
Tivoli

Riferimèncc

	Region d'Italia
Abruzz • Basilicada • Calabria • Campania • Emilia-Romagna • Friul-Venezia Giulia • Lazzi • Liguria • Lombardia • March • Molis • Piemont • Puja • Sardegna • Sicilia • Toscana • Trentin-Sud Tiroeu • Umbria • Val d'Aòsta • Veneto

@@ Riga 1: / Riga 1: @@
+{{LORUNIF}}
-{{dialort| dial=Lumbàrt Orientàl| ort=unificàda | artort=ortograféa orientàl ünificàda}}
 {{Regiun_Italia|
@@ Riga 16: / Riga 16: @@
 El '''[[Làsio]]''' (nòm uficiàl: ''Regione Lazio'') l’è ‘na regiù aministratìva de l'[[Itàlia]] centràla che g’ha de piö de 5,6 miliù de abitàncc (stìme ISTAT del setèmber del 2009). El capolöch l’è Roma. El Làsio l’è sitüàt sö la còsta del mar [[Tirreno]], el cunfìna a nordèst  co la [[Toscana]], a nòrt co l'[[Umbria]], a nord-est co le [[Marche]], a est co l'[[Abruzzo]] e ‘l [[Molise]], e a sudèst co la [[Campania]].
-Endèl teretóre del Lasio gh’è dét  apò a ‘l stat del Vaticano.
+Endèl teretóre del Lasio gh’è dét  apò a ‘l stat del [[Cità del Vatican|Vaticano]].
 == Diviziù Aministratìva ==
@@ Riga 32: / Riga 32: @@
 == Geografia ==
 [[Archivi:Altimetria Lazio.svg|thumb|left|250px|El Làsio per zòne altimétriche]]
-El Làsio lè sitüàt söl versànt medio-tirrenico e 'l cuàrcia zó ‘na superfìce de 17.203 km² de teretóre de la penìzola italiana, dei [[Apenìni]] al [[mar Tirreno]].
+El Làsio lè sitüàt söl versànt medio-tirrenico e 'l cuàrcia zó ‘na superfìce de 17.203 km² de teretóre de la penìzola italiana, dei [[Apenìni|Penìn]] al [[mar Tirren]].
-La murfulugìa del teretóre l’è mìa omogènea e ànse la se caraterìza per la sò [[eterogeneità]], con la prevalènsa de zòne de mut e de culìna. Le pianüre i è colocàde suratöt de le bànde de la còsta.
+La murfulugìa del teretóre l’è mìa omogènea e ànse la se caraterìza per la sò [[eterogeneità]], con la prevalènsa de zòne de [[mut]] e de [[Culina|culìna]]. Le [[Pianüra|pianüre]] i è colocàde suratöt de le bànde de la còsta.
 L’ambiènt de culìna el reprezènta el 54% del teretóre, el 26,1% i è zòne de mut e 'l 20% che rèsta i è pianüre.
@@ Riga 42: / Riga 42: @@
 Endèla part orientàl del Làsio gh'è i mucc piö alcc de la regiù, che rìa a 2458 méter söl leèl del mar coi [[Mucc de la Laga]] ([[Mut Gorzano]]). Sèmper a oriènt gh'è apò i [[Mucc Reatini]], i [[Mucc Sabini]], i [[Mucc Simbruini]] e i [[Mucc Ernici]].
-Endèl Làsio meridiunàl, a pàrter dei [[Còi Albani]], gh'è töta 'na série de óter sistémi muntuùs che cór en paralél ai Apenìni, dei quai i è separàcc de la àl de la [[Ciociaria]] endóche cór i fiöm [[Sacco (fiöm)|Sacco]] e [[Liri|Liri-Garigliano]], che 'i và a finì 'ndèl Mar Tirreno de le bànde del cunfì co la [[Campania]]; se tràta dei [[Mucc Lepini]], dei [[Mucc Ausoni]] e dei [[Mucc Aurunci]].
+Endèl Làsio meridiunàl, a pàrter dei [[Còi Albani]], gh'è töta 'na série de óter sistémi muntuùs che cór en paralél ai Apenìni, dei quai i è separàcc de la àl de la [[Vall latina]] endóche cór i fiöm [[Sacco (fiöm)|Sacco]] e [[Liri|Liri-Garigliano]], che 'i và a finì 'ndèl [[Mar Tirren]] de le bànde del cunfì co la [[Campania]]; se tràta dei [[Mucc Lepini]], dei [[Mucc Ausoni]] e dei [[Mucc Aurunci]].
 [[Archivi:Golfo di Gaeta.jpg|thumb|right|El Golfo de Gaeta.]]
 Pò a i Còi Albani, de dimensiù mìa tat grànde, i è de urìgin vulcànica, e pò a ché i lach i è nömerùs: i lach de [[Lach de Albano|Albano]] e de [[Lach de Nemi|Nemi]], chèl oramài sügàt de [[Ariccia]] e i laghècc fòsii de [[Giuturna]] (al intèrno del [[Foro romano]], de le bànde del [[Tempio de Vesta (Roma)|Tempio de Vesta]]), [[Val Marciana]] ([[Grottaferrata]]) e, envèrs el Nòrt, de [[Pantano Secco]] ([[Mut Compatri]]), [[Prata Porci]] ([[Tuscolo]]) e Castiglione (o lach de [[Gabii]]).
@@ Riga 48: / Riga 48: @@
 La zòna de Roma l'è ocupàda de l'Agro Romano che 'l rìa zó, sèmper dré a la còsta, enfìna 'ndèl [[Agro Pontino]], che prima de la bunìfica ezeguìda 'ndèi agn del [[1930]] al [[1940]], l'ìà töt palüdùs.
 [[Archivi:Ponza cala fonte9.JPG|thumb|left|Cala fonte a Ponza e Palmarola söl sfónt.]]
-La còsta del Làsio l'è regolàr, bàsa e sabiùza; ma gh'è estès de le sporgènse, compàgn del Capo Linaro a sud de [[Civitavecchia]], la foce del fiöm [[Tevere]] 'ntramès ai cümü de Roma e [[Fiumicino]]; a sud del fiöm gh'è 'l promontóre de [[Ansio]] e [[Nettuno (RM)|Nettuno]], el [[Mut Circeo]] e 'l promontóre de [[Gaeta]], mia delóns del cunfì co la regiù de la Campania.
+La còsta del Làsio l'è regolàr, bàsa e sabiùza; ma gh'è estès de le sporgènse, compàgn del Capo Linaro a sud de [[Civitavecchia]], la [[Boca (idrologia)|boca]] del [[fiöm]] [[Tevere]] 'ntramès ai cümü de Roma e [[Fiumicino]]; a sud del fiöm gh'è 'l promontóre de [[Ansio]] e [[Nettuno (RM)|Nettuno]], el [[Mut Circeo]] e 'l promontóre de [[Gaeta]], mia delóns del cunfì co la regiù de la Campania.
 Própe 'n mìra a Gaeta gh'è le [[Isole Ponziane]], sés ìzole picinìne töte de urìgin vulcànica.
@@ Riga 67: / Riga 67: @@
 | 3 || [[Guidonia Montecelio]] || RM || 81.424
 |- align="right"
-| 4 || [[Aprilia (Italia)|Aprilia]] || LT || 69.271
+| 4 || [[Aprilia (LT)|Aprilia]] || LT || 69.271
 |- align="right"
 | 5 || [[Fiumicino]] || RM || 66.510
@@ Riga 100: / Riga 100: @@
 Archivi:Inaugurazione Littoria 001.jpg|<center>'''Municipio'''<br />'''[[Latina]]'''
 Archivi:Corso Trieste.JPG|<center>'''[[Marino]]'''
-Archivi:Ostia Theatre.jpg|<center>'''[[Ostia Antica]]'''
+Archivi:Panoramica Teatro di Ostia.jpg|<center>'''[[Ostia Antica]]'''
 Archivi:Rieti04.JPG|<center>'''[[Rieti]]'''
 Archivi:Rome panorama.jpg|<center>'''[[Roma]]'''
@@ Riga 113: / Riga 113: @@
 {{Region d'Italia}}
-[[af:Latium]]
-[[als:Latium]]
-[[an:Lazio]]
-[[ar:لاتسيو]]
-[[bcl:Lazio]]
-[[be:Лацыё]]
-[[be-x-old:Ляцыё]]
-[[bg:Лацио]]
-[[br:Lazio]]
-[[bs:Lacio]]
-[[ca:Laci]]
-[[ceb:Lacio]]
-[[co:Laziu]]
-[[cs:Lazio]]
-[[cv:Лацио]]
-[[cy:Lazio]]
-[[da:Lazio]]
-[[de:Latium]]
-[[el:Λάτιο]]
-[[eml:Lâzi]]
-[[en:Lazio]]
-[[eo:Latio]]
-[[es:Lacio]]
-[[et:Lazio]]
-[[eu:Lazio]]
-[[fa:لاتزیو]]
-[[fi:Lazio]]
-[[fr:Latium]]
-[[frp:Lacion]]
-[[fur:Lazi]]
-[[fy:Lazio]]
-[[ga:Lazio]]
-[[gl:Lazio]]
-[[he:לאציו]]
-[[hr:Lacij]]
-[[hu:Lazio]]
-[[ia:Latio]]
-[[id:Latium]]
-[[io:Lazio]]
-[[is:Latíum]]
-[[it:Lazio]]
-[[ja:ラツィオ州]]
-[[jv:Latium]]
-[[ka:ლაციო]]
-[[kk:Лацио]]
-[[ko:라치오 주]]
-[[ku:Lazio]]
-[[kw:Lazio]]
-[[la:Latium]]
-[[lad:Lazio]]
-[[lij:Lassio]]
-[[lt:Lacijus]]
-[[lv:Lacio]]
-[[mk:Лацио]]
-[[mr:लात्सियो]]
-[[ms:Latium]]
-[[nap:Lazzio]]
-[[nl:Lazio]]
-[[nn:Lazio]]
-[[no:Latium]]
-[[oc:Laci]]
-[[os:Лацио]]
-[[pam:Lazio]]
-[[pcd:Latium]]
-[[pl:Lacjum]]
-[[pms:Lassio]]
-[[pnb:صوبہ لیزیو]]
-[[pt:Lácio]]
-[[ro:Lazio]]
-[[roa-rup:Lazio]]
-[[ru:Лацио]]
-[[scn:Lazziu]]
-[[sco:Lazio]]
-[[se:Latium]]
-[[sh:Lacij]]
-[[simple:Lazio]]
-[[sk:Lazio]]
-[[sl:Lacij]]
-[[sq:Lacio]]
-[[sr:Лацио]]
-[[sv:Lazio]]
-[[sw:Lazio]]
-[[th:แคว้นลาซีโอ]]
-[[tr:Lazio]]
-[[uk:Лаціо]]
-[[ur:لازیو]]
-[[vec:Łasio]]
-[[vi:Lazio]]
-[[war:Lazio]]
-[[zh:拉齐奥]]
-[[zh-min-nan:Lazio]]