Мормоны шашин: Засвар хоорондын ялгаа

Browse history interactively

← Өмнөх өөрчлөлт

Content deleted Content added

VisualWikitext

Inline

16:23, 27 Дөрөвдүгээр сар 2024-ий байдлаарх одоогийн засвар

АНУ-ын Юта мужийн Солт Лейк хотод байдаг Мормоны Ариун сүм

Мормоны шашин (Англи: Mormonism) нь Христ Итгэлийн нэгэн урсгал боловч шашны хүрээнд очсон итгэл юм.

Мормоны шашны албан ёсны нэр нь Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм (ЕХХҮГС) бөгөөд учир нь Христ тэднийг өөрөө дахин сэргээсэн гэдэгт итгэдэг байна. Англи хэлнээ The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints^[1] гэгддэг. Мормоны шашны итгэгчид нь Мормоны ном гэх сударт итгэдэг ба үүнээс гадна Ариун Библи, Агуу үнэт сувд, Сургаал ба Гэрээ гэх өөр 3 сударт мөн итгэдэг. Мормоны сүм(ЕХХҮГС) нь Есүс Христ өөрөө үндэслэсэн сүмийг Иосеф Смит (Joseph Smith) дахин сэргээсэн гэж үздэг. Мормоны сүм нь гэр бүлийг болон боловсролыг нэн чухалд тавьж үздэг. Гэр бүлийг Бурханаас томилсон гэдэгт итгэдэг. Мөн мормоны сүмийн гишүүд нь ариун явдлын хууль (The Law of Chastity) болон мэргэн ухааны үгийг (The Word of Wisdom) дагадаг аж.

Түүх

1820 онд 14 настай жаал хүү Иосеф Смит нэгэн гайхамшигт үзэгдлийг харсан бөгөөд ингэснээр Мормонизмыг эхлүүлэх суурь нь тавигдсан. Тэр үзэгдэлд Бурхан болон Есүс Христ өөрсдийн биеэр түүн дээр ирж түүгээр дамжуулан Бурханы үнэн сүмийг дахин сэргээж, хүмүүсийг авар хэмээн айлдсан гэж Иосеф Смитын түүх номонд бичигдсэн байдаг. Үүний дараагаар Моронай гэх тэнгэр элч түүнд Алтан ялтас, Гуулин ялтас гэх, эртний Америк тивд амьдарч байсан Индианчуудын бичиглэсэн түүхийн баримтыг авчирч өгсөн бөгөөд түүнийг Иосеф Смит өөрөө Ариун Сүнсний хүчээр орчуулан Мормоны ном буюу Есүс Христийн бас нэгэн гэрээ хэмээн хожим хэвлүүлсэн байна. Мормоны ном гэж нэрлэгдэх болсон шалтгаан нь үүнийг нэгтгэсэн хамгийн сүүлчийн бошиглогч буюу эш үзүүлэгч Мормон гэх хүнээс болсон юм. Үүнээс гадна Сургаал ба Гэрээ, Агуу Үнэт Сувд гэх 2 сударт итгэдэг. 1830 оны 4 сарын 6-нд анхны цуглаанаа 6 хүнтэйгээр эхлүүлж, албан ёсоор байгуулагдсан.^[2]

Судрууд

Мормоны шашин нь нийт 5 үндсэн судраас суралцдаг бөгөөд энэ нь доорх болно.

Мормоны ном

Анх Моронай гэх тэнгэр элчийн авчирч өгсөн ялтсуудыг Англи хэлнээ анх орчуулсан судар. Энэ сударт МЭӨ 600 - МЭ 400-аад оны үеүүдэд амьдарч байсан Америк тивийн уугуул иргэдийн түүх, аж амьдрал, Христэд итгэх итгэл зэргийг харуулсан судар болно. Мормоны ном нь нийт 15 номоос бүрддэг.

Хожмын Үеийн анхны бошиглогч ( бас эш үзүүлэгч гэдэг) Иосеф Смитын Бурханаас хүлээн авсан илэрхийлэл, тушаалууд бүхий судар.

Энэ судар бол Абрахамын папирус дээр анх бичиж үлдээснийг Египетээс олсныг Иосеф Смит худалдан авч улмаар түүнийг орчуулсан. Уг сударт Абрахам, Мосегийн аялал, тэдгээрийн Бурханаас хүлээн авсан тушаал гэх зэрэг орсон байдаг.

Ариун Библи

Хуучин ба Шинэ гэрээнээс бүрдэх судар. Хаан Иаковын (King James Version) хувилбарыг ашигладаг.

Орчин цагийн Мормоны шашин

Мормоны шашин хамгийн их түгсэн орон бол АНУ бөгөөд тэр дундаа Юта мужийн Солт-Лэйк Сити хот ордог. Юта мужийг Мормоны төв гэж хэлж болно. Мормоны сүмийн амьд бошиглогч буюу эш үзүүлэгч одоо удирддаг. Мөн ерөнхийлөгч ч гэж нэрлэдэг. Сүмийн дээд удирдлагыг Тэргүүн Зөвлөл гэх ба үүнд Сүмийн ерөнхийлөгч, 1, 2-р зөвлөх багтана. Үүний дор 12 чуулгын зөвлөл гэж байх ба нийт 12 ахлагч, бошиглогч, эш үзүүлэгчдээс бүрддэг. Эдгээр 15 хүнийг сүмийн ерөнхийлөгчид эсвэл бошиглогч эсвэл эш үзүүлэгч гэж хүлээн зөвшөөрдөг.

Дэлхий даяар бараг бүх оронд өөрийн салбартай бөгөөд дэлхий дээр хамгийн хурдацтай өсч, хөгжиж буй шашны урсгал. Жил бүр ойролцоогоор 230,000 гаруй хүн шинээр гишүүн болдог. Дэлхийн хамгийн том хувийн их сургууль болох Бригам Янгийн Их сургууль^[1] (Brigham Young University) болон ургийн бичгийн төвийг Солт Лейк хотод байгуулсан.

Одооогоор дэлхийн даяар 16.5 сая гишүүнтэй. Дэлхийн 188 орны хэл дээр үйл ажиллагаа явуулдаг.^[5]

Монгол дахь Мормоны шашин

Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотод байрлах ЕХХҮГС буюу Мормоны сүмийн цуглааны байр

Баянзүрх дүүрэг дэх ЕХХҮГСүмийн төв байр

Ардчилал Монгол оронд нэвтэрснээр гадны олон шашин нэвтэрсэн билээ. Үүний адилаар Мормоны шашин 1990-ээд оноос нэвтэрсэн. Мормоны сүм Монгол орны өнцөг булан бүрт байгаа бөгөөд Мормоны сүмийг таних тэмдэг нь тэдний сүмийн барилгын хийц загвар болно. Өдгөө дэлхий дээр 16 сая гаруй Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүд амьдардаг бөгөөд үүнээс Монгол улсад 10,591 сүмийн гишүүдтэй, 23 цуглааны байртай. Тус сүм Монголд хамгийн их идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд олон улсын хүмүүнлэгийн байгууллагуудаар дамжуулан Монгол улсад олон сая ам долларын буцалтгүй тусламж болон хандивын байнга өргөдөг. Тухайлбал, үнэ төлбөргүй нүдний мэс хагалбар хийх, гүний худаг барих, Англи хэлний үнэ төлбөргүй сургалтууд явуулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг тэргэнцрээр хангах гэх мэт олон үйл ажиллагааг явуулдаг.

Мормон хэмээх нэрний үүсэл ба утга

Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм нь ихэнхдээ Мормоны сүм, уг сүмийн гишүүд нь мормончууд гэдэг хоч нэршлээрээ дэлхий дахинд танигдсан байдаг. Мормончууд (Mormons), Мормоныхон (Mormonites), Мормоны сүм (Mormon Church) гэх нэршлийг анх 1830 оноос эхлэн энэхүү сүм байгуулагдсан Америк дахь New York мужид оршин суудаг хүмүүс гишүүдийг нь бусдаас ялгахын тулд гаргаж иржээ. Мормон хэмээх үг нь Библи ^[2]судартай хамт хэрэглэдэг Мормоны ном хэмээх сүмийн албан ёсны судрын нэртэй холбоотой байдаг.

"Мормоны ном" бол МЭӨ 2200 - МЭ 421 он хүртэлх хугацаанд Америк тив дээр оршиж байсан 2 өөр соёл иргэншлийн түүх, бошиглогчдийн сургаал, Есүс Христийн сайн мэдээг агуулдаг судар бөгөөд сүмийг үндэслэгч Иосеф Смит нь Бурханы хүч, бэлэг, тусламжтайгаар энэхүү судрыг олж, англи хэлрүү хөрвүүлсэн юм. Иосеф Смит мормон/mormon хэмээх үгийн утгыг "more good" буюу "илүү сайн" гэсэн утгатай хэмээн хэлж байжээ. Мормон хэмээх үг бол энэ Мормоны ном хэмээх сударт гарах нифайчууд хэмээх үндэстний хэлний үг болно.

ХҮНИЙ НЭР: Мормон гэдэг үг бол хүний нэр бөгөөд тэртээ МЭ 320 оны үед амьдарч байсан бошиглогч Мормон өөрийнхөө цаг үеэс урагш 2500 жилийн турш бичигдсэн олон арван судраас (ялтсуудаас) хураангуйлал хийн түүнийгээ нэгэн алтан ялтас дээр сийлэн газарт нуужээ.

Мормон 8:1^[6] дэх шүлэгт "Болгоогтун Моронай, би, өөрийн эцэг Мормоны цэдгийг дуусгая. Болгоогтун, би эцгээрээ зарлиг болгуулсан, бичих зөвхөн хэдхэн зүйлс надад буй" (Ойролцоогоор МЭ 400-421 он).

ГАЗРЫН НЭР: Дээр дурдагдсан бошиглогч Мормон төрөхөөс хэдэн зуун жилийн өмнө мормон хэмээх үг эртний ялтсуудад тэмдэглэгдэн үлдсэн байсан.

Мозая 18:30^[7] дахь шүлэгт "Мөн эдүгээ улиран тохиох дор энэ бүгд Мормон нутагт хийгдэв, тийм ээ, Мормоны Усны ойролцоо, Мормоны Усны дэргэдэх төгөлд бөлгөө; тийм ээ, Мормоны нутаг, Мормоны Ус, Мормоны төгөл ..." (МЭӨ 147-145 он).

Алма 8:7^[8] дахь шүлэгт "Эдүгээ өөрсдийн нутаг, мөн өөрсдийн хотууд, мөн өөрсдийн тосгод, тийм ээ, бүх жижиг тосгодоо ч анх тэдгээрийг эзэмшиж асан түүний нэрээр нэрлэх нь Нифайн хүмүүсийн заншил байв" (МЭӨ 82 он) гэсэн нь мормон гэдэг хүний нэр нифайчуудад эртнээс байжээ гэж таамаглаж болохоор байна.

НОМЫН НЭР: Бошиглогч Мормон нь урт удаан хугацаанд төмөрлөг ялтсууд бичигдсэн эртний олон судар, цэдгүүдээс хураангуйлал хийгээд үүнийгээ Мормоны ном хэмээн нэрлэж, МЭ 421 онд газарт нуусан. Тэрхүү хураангуйлсан алтан ялтсыг хожим 1827 онд Иосеф Смит авч эртний хэлнээс нь орчуулсан билээ.

Мормон 1:1^[9] дэх шүлэгт "Мөн эдүгээ би, Мормон, өөрийн үзэж бас сонссон зүйлүүдийн цэдгийг бүтээе, мөн үүнийг Мормоны Ном хэмээн нэрлэе" гэжээ (Ойролцоогоор МЭ 321-326 он).

Мормоны Үгс 1:1 ^[10]дэх шүлэгт мөн "Мөн эдүгээ би, Мормон, хийсэн цэдгээ Моронай хүүгийнхээ гарт дамжуулан өгөх гэж байна" (МЭ 385 он).

БҮЛЭГ ХҮМҮҮСИЙН НЭР: Хүмүүс уг сүмийн гишүүдийг мормончууд, сүмийг Мормоны сүм хэмээн нэрлэх нь хэвшмэл үзэгдэл бөгөөд сүмийн удирдлагууд болон гишүүд сүмийн бүтэн нэр болох Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм хэмээх албан ёсны нэрийг хэрэглэдэг бөгөөд бусад хүмүүсийг ч гэсэн энэ нэрийг ашиглахыг урьдаг.

Эшлэл

Итгэлийн тунхаг

[:0-1] 1.0 ^1.1 https://en.wikipedia.org/wiki/The_Church_of_Jesus_Christ_of_Latter-day_Saints

[:2-2] 2.0 ^2.1 https://www.churchofjesuschrist.org/study/ensign/1980/06/i-have-a-question/who-were-the-six-who-organized-the-church-on-6-april-1830?lang=eng

[3] ttps://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/dc-testament?lang=mon

[4] ttps://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/pgp?lang=mon

[5] ttps://newsroom.churchofjesuschrist.org/facts-and-statistics

[6] ttps://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/morm/8?lang=mon

[7] ttps://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/mosiah/18?lang=mon

[8] ttps://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/alma/8?lang=mon

[9] ttps://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/morm/1?lang=mon

[10] ttps://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/w-of-m/1?lang=mon

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Мөр 1: / Мөр 1: @@
-[[File:Joseph Smith, Jr. portrait owned by Joseph Smith III.jpg|thumb|Мормоны урсгалыг үндэслэгч Иосеф Смиф]]
+[[File:Joseph Smith, Jr. portrait owned by Joseph Smith III.jpg|thumb|Мормоны урсгалыг үндэслэгч Иосеф Смит]]
-[[File:Salt Lake Temple, Utah - Sept 2004-2.jpg|thumb|АНУ-ын Юта мужын Салт Лейк хотод байдаг Мормоны сүм]]
+[[File:Salt Lake Temple, Utah - Sept 2004-2.jpg|thumb|АНУ-ын Юта мужийн Солт Лейк хотод байдаг Мормоны Ариун сүм]]
-'''Мормоны шашин''' ({{lang-en|Mormonism}}) нь [[Христийн шашин|Христ Итгэл]]ийн нэгэн урсгал боловч [[Шашин|шашны]] хүрээнд очсон итгэл юм. Мормоны шашны албан ёсны нэр нь [[Есүс Христ]]ийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм(ЕХХҮГС) бөгөөд учир нь Христ тэднийг өөрөө дахин сэргээсэн гэдэгт итгэдэг байна. Мормонизм нь Мормоны ном гэх сударт итгэдэг ба үүнээс гадна [[Библи|Ариун Библи]], Агуу үнэт сувд, Сургаал ба Гэрээ гэх өөр 3 сударт мөн итгэдэг. Мормонизмыг үндэслэгч нь [[Иосеф Смит]] юм.
-Мормон гэх нэр нь тус сүмийн албан бус нэр юм. Албан ёсны Мормончууд (олон эхнэр авдаг) гэж өөрсдийгөө нэрлэдэг өөр Христийн урсгал байдаг бөгөөд хүмүүс эдгээр хоёр урсгалыг ихэд андуурдаг. ЕХХҮГС-ийг хүмүүс олон эхнэр авдаг гэж ташаа ойлгодог.
-Гэр бүлийг чухалд тавьж үздэг. Гэр бүлийг Бурханаас томилсон гэдэгт итгэдэг.
+'''Мормоны шашин''' ({{lang-en|Mormonism}}) нь [[Христийн шашин|Христ Итгэл]]ийн нэгэн урсгал боловч [[Шашин|шашны]] хүрээнд очсон итгэл юм.
+Мормоны шашны албан ёсны нэр нь [https://mn.churchofjesuschrist.org/?lang=mon Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм (ЕХХҮГС)] бөгөөд учир нь [[Есүс Христ|Христ]] тэднийг өөрөө дахин сэргээсэн гэдэгт итгэдэг байна. Англи хэлнээ [[:en:The_Church_of_Jesus_Christ_of_Latter-day_Saints|The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]]<ref name=":0">https://en.wikipedia.org/wiki/The_Church_of_Jesus_Christ_of_Latter-day_Saints</ref> гэгддэг. Мормоны шашны итгэгчид нь Мормоны ном гэх сударт итгэдэг ба үүнээс гадна [[Библи|Ариун Библи]], Агуу үнэт сувд, Сургаал ба Гэрээ гэх өөр 3 сударт мөн итгэдэг. Мормоны сүм(ЕХХҮГС) нь [[Есүс Христ]] өөрөө үндэслэсэн сүмийг   [[Иосеф Смит]] ([[:en:Joseph_Smith|Joseph Smith]]) дахин сэргээсэн гэж үздэг. Мормоны сүм нь гэр бүлийг болон боловсролыг нэн чухалд тавьж үздэг. Гэр бүлийг Бурханаас томилсон гэдэгт итгэдэг. Мөн мормоны сүмийн гишүүд нь ариун явдлын хууль ([[:en:Law_of_chastity|The Law of Chastity]]) болон [[Мэргэн ухааны үг|мэргэн ухааны үгийг]] ([[:en:Word_of_Wisdom|The Word of Wisdom]]) дагадаг аж.
 == Түүх ==
-онд 14 настай жаал хүү Иосеф Смит нэгэн гайхамшигт үзэгдлийг харсан бөгөөд ингэснээр Мормонизмыг эхлүүлэх суурь нь тавигдсан. Тэр үзэгдэлд Бурхан болон Есүс Христ өөрсдийн биеэр түүн дээр ирж түүгээр дамжуулан Бурханы үнэн сүмийг дахин сэргээж, хүмүүсийг авар хэмээн айлдсан гэж Иосеф Смитын түүх номонд бичигдсэн байдаг. Үүний дараагаар Моронай гэх тэнгэр элч түүнд [[Алт]]ан ялтас, [[Гуулин]] ялтас гэх, эртний Америк тивд амьдарч байсан Индианчуудын бичиглэсэн түүхийн баримтыг авчирч өгсөн бөгөөд түүнийг Иосеф Смит өөрөө Ариун Сүнсний хүчээр орчуулан Мормоны ном буюу Есүс Христийн бас нэгэн гэрээ хэмээн хожим хэвлүүлсэн байна. Мормоны ном гэж нэрлэгдэх болсон шалтгаан нь үүнийг нэгтгэсэн хамгийн сүүлчийн бошиглогч буюу эш үзүүлэгч Мормон гэх хүнээс болсон юм. Үүнээс гадна Сургаал ба Гэрээ, Агуу Үнэт Сувд гэх 2 сударт итгэдэг. 1830 оны 4 сарын 6-нд анхны цуглаанаа 6 хүнтэйгээр эхлүүлж, албан ёсоор байгуулагдсан.
+онд 14 настай жаал хүү [https://news-mn.churchofjesuschrist.org/%D3%A9%D0%B3%D2%AF%D2%AF%D0%BB%D0%BB%D2%AF%D2%AF%D0%B4/%D0%98%D0%BE%D1%81%D0%B5%D1%84-%D0%A1%D0%BC%D0%B8%D1%82-%D0%B1%D0%B0-%D1%81%D1%8D%D1%80%D0%B3%D1%8D%D1%8D%D0%BB%D1%82 Иосеф Смит нэгэн гайхамшигт үзэгдлийг харсан] бөгөөд ингэснээр Мормонизмыг эхлүүлэх суурь нь тавигдсан. Тэр үзэгдэлд Бурхан болон Есүс Христ өөрсдийн биеэр түүн дээр ирж түүгээр дамжуулан Бурханы үнэн сүмийг дахин сэргээж, хүмүүсийг авар хэмээн айлдсан гэж Иосеф Смитын түүх номонд бичигдсэн байдаг. Үүний дараагаар Моронай гэх тэнгэр элч түүнд [[Алт]]ан ялтас, [[Гуулин]] ялтас гэх, эртний Америк тивд амьдарч байсан Индианчуудын бичиглэсэн түүхийн баримтыг авчирч өгсөн бөгөөд түүнийг Иосеф Смит өөрөө Ариун Сүнсний хүчээр орчуулан [[Мормоны ном]] буюу Есүс Христийн бас нэгэн гэрээ хэмээн хожим хэвлүүлсэн байна. [[Мормоны ном]] гэж нэрлэгдэх болсон шалтгаан нь үүнийг нэгтгэсэн хамгийн сүүлчийн бошиглогч буюу эш үзүүлэгч Мормон гэх хүнээс болсон юм. Үүнээс гадна [[Сургаал ба Гэрээ]], [[Агуу Үнэт Сувд]] гэх 2 сударт итгэдэг. 1830 оны 4 сарын 6-нд анхны цуглаанаа 6 хүнтэйгээр эхлүүлж, албан ёсоор байгуулагдсан.<ref name=":2">https://www.churchofjesuschrist.org/study/ensign/1980/06/i-have-a-question/who-were-the-six-who-organized-the-church-on-6-april-1830?lang=eng</ref>
+[[Файл:Мормоны ном.jpg|thumb|Мормоны ном]]
-==Итгэлийн суурь==
-Мормончууд Христэд итгэх тулгуур онол буюу Есүс хүн төрөлхтний төлөө ирсэн гэх онолд итгэх боловч Мормоны номонд бичигдсэн олон [[теологи]]йн онолд мөн итгэдэг. ЕХХҮГС-ийн Итгэлийн Тунхгаас тэдний юунд итгэдгийг харж болно. Дор харуулав.
-Итгэлийн Тунхаг
-. Бурхан, Мөнхийн Эцэг, мөн Түүний Хүү Есүс Христ, мөн Ариун Сүнсэнд бид итгэдэг.
-. Адамын зөрчлийн улмаас бус, хүмүүн өөрсдийнхөө нүглүүдийн улмаас шийтгэгдэх болно гэдэгт итгэдэг.
-. Христийн цагаатгалаар дамжин Сайн мэдээний хуулиуд хийгээд ёслолуудад дуулгавартай байснаар бүх хүн төрөлхтөн аврагдана гэдэгт итгэдэг.
-. Сайн мэдээний анхдагч зарчмууд хийгээд ёслолууд нь: нэгдүгээрт, Их Эзэн Есүс Христэд итгэх итгэл, хоёрдугаарт, Наманчлал, гуравдугаарт, Нүглүүдийн ангижралын төлөөх усанд умбуулах баптисм, дөрөвдүгээрт, Ариун Сүнсний бэлгийн төлөөх гар тавилт гэдэгт итгэдэг.
-. Сайн мэдээг номлох хийгээд үүний ёслолуудыг гүйцэтгэхийн тулд хүн бошиглогчоор, мөн эрх мэдэл бүхий тэдний гар тавилтаар Бурханаас дуудагдах ёстой гэдэгт итгэдэг.
-. Анхны Сүмд байсан тэрхүү зохион байгуулалтад, тухайлбал төлөөлөгчид,бошиглогчид, пасторууд, багш нар, евангелистууд болон бусдад итгэдэг.
-. Хэлний, бошиглолын, илчлэлтийн, үзэгдлийн, эдгээхийн, хэлнүүдийн хөрвүүлгийн болон бусад бэлэгт итгэдэг.
-. Библи зөв орчуулагдсан байхын хэрээр Бурханы үг мөн гэдэгт бид итгэдэг. Тэрчлэн Мормоны Ном бол Бурханы үг мөн гэдэгт итгэдэг.
-. Бурханы илчилсэн бүгдэд, эдүгээ түүний илчилж буй бүгдэд бид итгэдэг, мөн Бурханы хаант улсад хамаарах олон агуу хийгээд чухал зүйлийг тэрээр цаашид илчлэх болно гэдэгт итгэдэг.
-. Израиль жинхэнэ ёсоор нэгдэж, мөн Арван овог дахин сэргэж, Сион (Шинэ Иерусалим) Америк тивд байгуулагдах болно гэдэгт, Христ дэлхий дээр өөрийн биеэр хаанчлах болно гэдэгт, мөн дэлхий шинэчлэгдэж мөн диваажингийн алдар суугаа хүлээн авах болно гэдэгт итгэдэг.
-. Ухамсрынхаа шаардлагын дагуу Бүхнийг Чадагч Бурханыг шүтэн бишрэх онцгой боломжийг бид шаардаж байна, мөн энэхүү онцгой боломжийг бүх хүмүүст зөвшөөрч, хэрхэн, хаана, эсвээс юуг шүтэн бишрэх нь тэдний хэрэг гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг.
-. Хаад, ерөнхийлөгчид, удирдагчид, мөн шүүгчдэд захирагдаж хуулийг дуулгавартай дагаж, хүндлэн дээдэлж, мөн дэмжих ёстой гэдэгт итгэдэг.
-. Шударга, үнэнч, ариун явдалтай, нинжин сэтгэлтэй, ач буянтай байхад мөн бүх хүмүүст сайн сайхныг үйлдэхэд бид итгэдэг. Чухамдаа-Бүх зүйлд найддаг, тэд олон зүйлийг хүлцэн тэвчлээ, мөн бүх зүйлийг тэвчих болно гэдэгт найддаг гэсэн Паулын зөвлөгөөг тэд дагадаг хэмээн хэлж болно. Хэрэв ариун журамтай, сайхан, эсвээс сайн гэгддэг буюу сайшаалтай ямар нэгэн зүйл байдаг бол, тэд эдгээр зүйлүүдийг эрэлхийлдэг.
-Иосеф Смит
-[[File:Book of Mormon English Missionary Edition Soft Cover.jpg|thumb|Мормоны ном]]
 ==Судрууд==
 Мормоны шашин нь нийт 5 үндсэн судраас суралцдаг бөгөөд энэ нь доорх болно.
-* Мормоны ном
+*[[Мормоны ном]]
 Анх Моронай гэх тэнгэр элчийн авчирч өгсөн ялтсуудыг Англи хэлнээ анх орчуулсан судар. Энэ сударт МЭӨ 600 - МЭ 400-аад оны үеүүдэд амьдарч байсан [[Хойд Америк|Америк тив]]ийн уугуул иргэдийн түүх, аж амьдрал, Христэд итгэх итгэл зэргийг харуулсан судар болно. Мормоны ном нь нийт 15 номоос бүрддэг.
-* Сургаал ба Гэрээ
 Хожмын Үеийн анхны бошиглогч ( бас эш үзүүлэгч гэдэг) Иосеф Смитын Бурханаас хүлээн авсан илэрхийлэл, тушаалууд бүхий судар.
-* Агуу Үнэт Сувд
 Энэ судар бол Абрахамын папирус дээр анх бичиж үлдээснийг Египетээс олсныг Иосеф Смит худалдан авч улмаар түүнийг орчуулсан. Уг сударт Абрахам, Мосегийн аялал, тэдгээрийн Бурханаас хүлээн авсан тушаал гэх зэрэг орсон байдаг.
 * Ариун [[Библи]]
 [[Хуучин Гэрээ|Хуучин]] ба [[Шинэ гэрээ]]нээс бүрдэх судар. Хаан Иаковын (King James Version) хувилбарыг ашигладаг.
+* [[Сургаал ба Гэрээ]]<ref>https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/dc-testament?lang=mon</ref>
+* [https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/pgp?lang=mon Агуу үнэт сувд]<ref>https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/pgp?lang=mon</ref>
 ==Орчин цагийн Мормоны шашин==
-Мормоны шашин хамгийн их түгсэн орон бол [[АНУ]] бөгөөд тэр дундаа [[Юта]] мужийн [[Солт-Лэйк Сити]] хот ордог. Юта мужийг Мормоны төв гэж хэлж болно. ЕХХҮГС-ийг амьд Бошиглогч буюу эш үзүүлэгч одоо удирддаг. Мөн ерөнхийлөгч ч гэж нэрлэдэг. Сүмийн дээд удирдлагыг Тэргүүн Зөвлөл гэх ба үүнд Сүмийн ерөнхийлөгч, 1, 2-р зөвлөх багтана. Үүний дор 12 чуулгын зөвлөл гэж байх ба нийт 12 ахлагч, бошиглогч, эш үзүүлэгчдээс бүрддэг. Эдгээр 15 хүнийг сүмийн ерөнхийлөгчид эсвэл бошиглогч эсвэл эш үзүүлэгч гэж хүлээн зөвшөөрдөг.
+Мормоны шашин хамгийн их түгсэн орон бол [[АНУ]] бөгөөд тэр дундаа [[Юта]] мужийн [[Солт-Лэйк Сити]] хот ордог. Юта мужийг Мормоны төв гэж хэлж болно. Мормоны сүмийн амьд бошиглогч буюу эш үзүүлэгч одоо удирддаг. Мөн ерөнхийлөгч ч гэж нэрлэдэг. Сүмийн дээд удирдлагыг Тэргүүн Зөвлөл гэх ба үүнд Сүмийн ерөнхийлөгч, 1, 2-р зөвлөх багтана. Үүний дор 12 чуулгын зөвлөл гэж байх ба нийт 12 ахлагч, бошиглогч, эш үзүүлэгчдээс бүрддэг. Эдгээр 15 хүнийг сүмийн ерөнхийлөгчид эсвэл бошиглогч эсвэл эш үзүүлэгч гэж хүлээн зөвшөөрдөг.
-Дэлхий даяар бараг бүх оронд өөрийн салбартай бөгөөд дэлхий дээр хамгийн хурдацтай өсч, хөгжиж буй шашны урсгал. Жил бүр ойролцоогоор 230,000 хүн шинээр гишүүн болдог. Дэлхийн хамгийн том хувийн их сургууль болох Бригам Янгийн Их сургууль ([[Brigham Young University]]) болон ургийн бичгийн төвийг Солт Лейк хотод байгуулсан.
+Дэлхий даяар бараг бүх оронд өөрийн салбартай бөгөөд дэлхий дээр хамгийн хурдацтай өсч, хөгжиж буй шашны урсгал. Жил бүр ойролцоогоор 230,000 гаруй хүн шинээр гишүүн болдог. Дэлхийн хамгийн том хувийн их сургууль болох [https://www.byu.edu/ Бригам Янгийн Их сургууль]<ref name=":0" /> ([[:en:Brigham_Young_University|Brigham Young University]]) болон ургийн бичгийн төвийг Солт Лейк хотод байгуулсан.
+Одооогоор дэлхийн даяар 16.5 сая гишүүнтэй. Дэлхийн 188 орны хэл дээр үйл ажиллагаа явуулдаг.<ref>https://newsroom.churchofjesuschrist.org/facts-and-statistics</ref>
-LDS Humanitarian Center-ийн вебсайтны мэдээлснээр бол жил бүр 5,4 сая кг гутал, хувцас, 453,592кг эрүүл ахуйн хэрэгсэл болон мөн тооны эрүүл мэндийн тусламжийг дэлхийн 100 гаруй оронд үзүүлдэг.
+==Монгол дахь Мормоны шашин==
-Жил тутмын Ерөнхий чуулганыг Солт Лейк хотноо хийдэг бөгөөд үүнийг дэлхийн 150 гаруй оронд өөрсдийн цуглааны байрууд болон интернетын [http://www.lds.org www.lds.org] хуудсаараа дамжуулан гишүүддээ 4 болон 10-р саруудын эхний Бямба, Ням гарагт хүргэдэг. 4-р сарын чуулганаар өмнөх оныхоо тайланг тавьдаг. Энэ нь Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн сүмийн талаарх хамгийн үнэн, өсөлтийн тухай мэдээлэл юм. Доор 2011 оны 4-р сарын 2,3-ны Бямба, Ням гарагуудад болсон Жил Тутмын 185 дах Ерөнхий Чуулганы албан ёсны тайлангийн дүнг харуулав.
+[[File:Mongolia, Sukhbaatar, The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints.jpg|thumb|Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотод байрлах ЕХХҮГС буюу Мормоны сүмийн цуглааны байр]]
+[[Файл:1089779735_bayanzurkhbuilding.jpg|thumb|Баянзүрх дүүрэг дэх ЕХХҮГСүмийн төв байр]]
+Ардчилал [[Монгол|Монгол орон]]д нэвтэрснээр гадны олон шашин нэвтэрсэн билээ. Үүний адилаар Мормоны шашин 1990-ээд оноос нэвтэрсэн. Мормоны сүм Монгол орны өнцөг булан бүрт байгаа бөгөөд Мормоны сүмийг таних тэмдэг нь тэдний сүмийн барилгын хийц загвар болно. Өдгөө дэлхий дээр 16 сая гаруй Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүд амьдардаг бөгөөд үүнээс Монгол улсад 10,591 сүмийн гишүүдтэй, 23 цуглааны байртай. Тус сүм Монголд хамгийн их идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд олон улсын хүмүүнлэгийн байгууллагуудаар дамжуулан Монгол улсад олон сая ам долларын буцалтгүй тусламж болон хандивын байнга өргөдөг. Тухайлбал, үнэ төлбөргүй нүдний мэс хагалбар хийх, гүний худаг барих, Англи хэлний үнэ төлбөргүй сургалтууд явуулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг тэргэнцрээр хангах гэх мэт олон үйл ажиллагааг явуулдаг.
+==Мормон хэмээх нэрний үүсэл ба утга==
-. Нийт гишүүд-15,082,028
+Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм нь ихэнхдээ Мормоны сүм, уг сүмийн гишүүд нь мормончууд гэдэг хоч нэршлээрээ дэлхий дахинд танигдсан байдаг. Мормончууд (Mormons), Мормоныхон (Mormonites), Мормоны сүм (Mormon Church) гэх нэршлийг анх 1830 оноос эхлэн энэхүү сүм байгуулагдсан Америк дахь New York мужид оршин суудаг хүмүүс гишүүдийг нь бусдаас ялгахын тулд гаргаж иржээ. Мормон хэмээх үг нь Библи <ref name=":2" />судартай хамт хэрэглэдэг Мормоны ном хэмээх сүмийн албан ёсны судрын нэртэй холбоотой байдаг.
+"Мормоны ном" бол МЭӨ 2200 - МЭ 421 он хүртэлх хугацаанд Америк тив дээр оршиж байсан 2 өөр соёл иргэншлийн түүх, бошиглогчдийн сургаал, Есүс Христийн сайн мэдээг агуулдаг судар бөгөөд сүмийг үндэслэгч Иосеф Смит нь  Бурханы хүч, бэлэг, тусламжтайгаар энэхүү судрыг олж, англи хэлрүү хөрвүүлсэн юм. Иосеф Смит мормон/mormon хэмээх үгийн утгыг "more good" буюу "илүү сайн" гэсэн утгатай хэмээн хэлж байжээ. Мормон хэмээх үг бол энэ  Мормоны ном хэмээх сударт гарах нифайчууд хэмээх үндэстний хэлний үг болно.
-. Номлолын тоо-405
+'''ХҮНИЙ НЭР:''' Мормон гэдэг үг бол хүний нэр бөгөөд тэртээ МЭ 320 оны үед амьдарч байсан бошиглогч Мормон өөрийнхөө цаг үеэс урагш 2500 жилийн турш бичигдсэн олон арван судраас (ялтсуудаас) хураангуйлал хийн түүнийгээ нэгэн алтан ялтас дээр сийлэн газарт нуужээ.
-. Номлогч-83,035
+'''Мормон 8:1'''<ref>https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/morm/8?lang=mon</ref> дэх шүлэгт "Болгоогтун Моронай, би, өөрийн эцэг Мормоны цэдгийг дуусгая. Болгоогтун, би эцгээрээ зарлиг болгуулсан, бичих зөвхөн хэдхэн зүйлс надад буй" (Ойролцоогоор МЭ 400-421 он).
-. Номлогч бэлтгэх төв-15
+'''ГАЗРЫН НЭР''': Дээр дурдагдсан бошиглогч Мормон төрөхөөс хэдэн зуун жилийн өмнө мормон хэмээх үг эртний ялтсуудад тэмдэглэгдэн үлдсэн байсан.
-. Цуглааны байр-29,253
+Мозая 18:30<ref>https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/mosiah/18?lang=mon</ref> дахь  шүлэгт "Мөн эдүгээ улиран тохиох дор энэ бүгд Мормон нутагт хийгдэв, тийм ээ, Мормоны Усны ойролцоо, Мормоны Усны дэргэдэх төгөлд бөлгөө; тийм ээ, Мормоны нутаг, Мормоны Ус, Мормоны төгөл ..."  (МЭӨ 147-145 он).
-. Шинээр бүртгэгдсэн хүүхдүүд-115,486
+Алма 8:7<ref>https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/alma/8?lang=mon</ref> дахь шүлэгт "Эдүгээ өөрсдийн нутаг, мөн өөрсдийн хотууд, мөн өөрсдийн тосгод, тийм ээ, бүх жижиг тосгодоо ч анх тэдгээрийг эзэмшиж асан түүний нэрээр нэрлэх нь Нифайн хүмүүсийн заншил байв" (МЭӨ 82 он)  гэсэн нь мормон гэдэг  хүний нэр нифайчуудад эртнээс байжээ гэж таамаглаж болохоор байна.
-. Семинарын оюутны тоо-391,680
+'''НОМЫН НЭР:''' Бошиглогч Мормон нь урт удаан хугацаанд төмөрлөг ялтсууд бичигдсэн эртний олон судар, цэдгүүдээс хураангуйлал хийгээд үүнийгээ Мормоны ном хэмээн нэрлэж, МЭ 421 онд газарт нуусан. Тэрхүү хураангуйлсан алтан ялтсыг хожим 1827 онд Иосеф Смит авч эртний хэлнээс нь орчуулсан билээ.
-. Институтын оюутны тоо-352,488
+Мормон 1:1<ref>https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/morm/1?lang=mon</ref> дэх шүлэгт "Мөн эдүгээ би, Мормон, өөрийн үзэж бас сонссон зүйлүүдийн цэдгийг бүтээе, мөн үүнийг Мормоны Ном хэмээн нэрлэе" гэжээ (Ойролцоогоор МЭ 321-326 он).
-. Гэр бүл, ургийн бичгийн төв-4,689
+Мормоны Үгс 1:1 <ref>https://www.churchofjesuschrist.org/study/scriptures/bofm/w-of-m/1?lang=mon</ref>дэх шүлэгт мөн  "Мөн эдүгээ би, Мормон, хийсэн цэдгээ Моронай хүүгийнхээ гарт дамжуулан өгөх гэж байна" (МЭ 385 он).
-. Гэр бүлийн ургийн бичиг, түүхийн төвтэй улсын тоо-128
+'''БҮЛЭГ ХҮМҮҮСИЙН НЭР:''' Хүмүүс уг сүмийн гишүүдийг  мормончууд, сүмийг Мормоны сүм хэмээн нэрлэх нь хэвшмэл үзэгдэл бөгөөд сүмийн удирдлагууд болон гишүүд сүмийн бүтэн нэр болох Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм хэмээх албан ёсны нэрийг хэрэглэдэг бөгөөд бусад хүмүүсийг ч гэсэн энэ нэрийг ашиглахыг урьдаг.
-.Ариун сүм-141
-. Сүмийн материалууд хэвлэгддэг хэлний тоо-177
-==Монгол дахь Мормоны шашин==
-[[File:Mongolia, Sukhbaatar, The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints.jpg|thumb|Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотод байрлах ЕХХҮГС буюу Мормоны сүмийн цуглааны байр]]
-[[Файл:1089779735_bayanzurkhbuilding.jpg|thumb|Баянзүрх дүүрэг дэх ЕХХҮГСүмийн төв байр]]
-Ардчилал [[Монгол|Монгол орон]]д нэвтэрснээр гадны олон шашин нэвтэрсэн билээ. Үүний адилаар Мормоны шашин 1990-ээд оноос нэвтэрсэн. Мормоны сүм Монгол орны өнцөг булан бүрт байгаа бөгөөд Мормоны сүмийг таних тэмдэг нь тэдний сүмийн барилгын хийц загвар болно. Өдгөө дэлхий дээр 14 сая гаруй Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүд амьдардаг бөгөөд үүнээс Монгол улсад 10,591 сүмийн гишүүдтэй, 23 цуглааны байртай.(http://www.mormonnewsroom.org/facts-and-statistics/country/mongolia/)
-Тус сүм Монголд хамгийн их идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд олон улсын хүмүүнлэгийн байгууллагуудаар дамжуулан Монгол улсад олон сая ам долларын буцалтгүй тусламж болон хандивын байнга өргөдөг. Тухайлбал, үнэ төлбөргүй нүдний мэс хагалбар хийх, гүний худаг барих, Англи хэлний үнэ төлбөргүй сургалтууд явуулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг тэргэнцрээр хангах гэх мэт олон үйл ажиллагааг явуулдаг.
-Монгол дахь сүмийн албан ёсны фэйсбүүк хуудас нь https://www.facebook.com/mormonmongolia.
-Албан ёсны сүмийн вебсайт хаяг нь [http://www.lds.mn www.lds.mn].
-Англи хэл дээрх албан ёсны вебсайт нь [http://www.lds.org www.lds.org].
-==Итгэлийн тунхаг==
-Итгэлийн тунхаг бол Есүс Христийн Хожмын Үеийн Гэгээнтнүүдийн Сүм гэж юу болох, юунд, хэнд итгэдэг, хийдэг талаарх хамгийн  товч тодорхой зүйл юм. Энэ бол анх уг сүм дахин сэргээгдэж байгуулагдснаас хойш баримталж буй зарчмыг шууд харж болно.
-# БУРХАН, Мөнхийн Эцэг, мөн Түүний Хүү Есүс Христ, мөн Ариун Сүнсэнд бид итгэдэг.
-#   Адамын зөрчлийн улмаас бус, хүмүүн өөрсдийнхөө нүглүүдийн улмаас шийтгэгдэх болно гэдэгт бид итгэдэг.
-#   Христийн Цагаатгалаар дамжин Сайн мэдээний хуулиуд хийгээд ёслолуудад дуулгавартай байснаар бүх хүн төрөлхтөн аврагдана гэдэгт бид итгэдэг.
-#   Сайн мэдээний анхдагч зарчмууд хийгээд ёслолууд нь: нэгдүгээрт, Их Эзэн Есүс Христэд итгэх итгэл; хоёрдугаарт, Наманчлал; гуравдугаарт, Нүглүүдийн ангижралын төлөөх усанд умбуулах баптисм; дөрөвдүгээрт, Ариун Сүнсний бэлгийн төлөөх гар тавилт гэдэгт бид итгэдэг.
-#   Сайн мэдээг номлох хийгээд үүний ёслолуудыг гүйцэтгэхийн тулд хүн бошиглолоор, мөн эрх мэдэл бүхий тэдний гар тавилтаар Бурханаас дуудагдах ёстой гэдэгт бид итгэдэг.
-#   Анхны Сүмд байсан тэрхүү зохион байгуулалтад, тухайлбал төлөөлөгчид, бошиглогчид, пасторууд, багш нар, евангелистууд болон бусдад бид итгэдэг.
-#   Хэлний, бошиглолын, илчлэлтийн, үзэгдлийн, эдгээхийн, хэлнүүдийн хөрвүүлгийн болон бусад бэлэгт бид итгэдэг.
-#   Библи зөв орчуулагдсан байхын хэрээр Бурханы үг мөн гэдэгт бид итгэдэг; тэрчлэн Мормоны Ном бол Бурханы үг мөн гэдэгт бид итгэдэг.
-#   Бурханы илчилсэн бүгдэд, эдүгээ түүний илчилж буй бүгдэд бид итгэдэг, мөн Бурханы хаант улсад хамаарах олон агуу хийгээд чухал зүйлийг Тэрээр цаашид илчлэх болно гэдэгт бид итгэдэг.
-#    Израил жинхэнэ ёсоорнэгдэж, мөн Арван овог дахин сэргэж, Сион (Шинэ Иерусалим) Америк тивд байгуулагдах болно гэдэгт; Христ дэлхий дээр өөрийн биеэр хаанчлах болно гэдэгт; мөн дэлхий шинэчлэгдэж мөн диваажингийн алдар суугаа хүлээн авах болно гэдэгт бид итгэдэг.
-#    Ухамсрынхаа шаардлагын дагуу Бүхнийг Чадагч Бурханыг шүтэн бишрэх онцгой боломжийг бид шаардаж байна, мөн энэхүү онцгой боломжийг бүх хүмүүст зөвшөөрч, хэрхэн, хаана, эсвээс юуг шүтэн бишрэх нь тэдний хэрэг гэдгийт хүлээн зөвшөөрдөг.
-#    Хаад, ерөнхийлөгчид, удирдагчид, мөн шүүгчдэд захирагдаж хуулийг дуулгавартай дагаж, хүндлэн дээдэлж, мөн дэмжих ёстой гэдэгт бид итгэдэг.
-#    Шударга, үнэнч, ариун явдалтай, нинжин сэтгэлтэй, ач буянтай байхад мөн бүх хүмүүст сайн сайхныг үйлдэхэд бид итгэдэг; чухамдаа—бид бүх зүйлд итгэдэг, бид бүх зүйлд найддаг, бид олон зүйлийг хүлцэн тэвчлээ, мөн бүх зүйлийг хүлцэн тэвчих болно гэдэгт найддаг гэсэн Паулын зөвлөгөөг бид дагадаг хэмээн хэлж болно. Хэрэв ариун журамтай, сайхан, эсвээс сайн гэгддэг буюу сайшаалтай ямар нэгэн зүйл байдаг бол, бид эдгээр зүйлүүдийг эрэлхийлдэг.
-#
 ==Эшлэл==
+[https://www.lds.org/scriptures/pgp/a-of-f/1?lang=mon Итгэлийн тунхаг]
-{{reflist}}
-[[Ангилал:Христийн шашны урсгалууд]]
+[[Ангилал:Мормоны шашин| ]]