Beton: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
zoals A en B |
k →Transport: + link |
||
| (42 tussenliggende versies door 28 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1:
{{Zie artikel|
[[Bestand:
[[Bestand:Metre-cube-beton-p1040192.jpg|thumb|Deze kubieke meter beton
[[Bestand:AD 2024 - Gents Erfgoed Citadelpark Beton rotspartij.jpg|miniatuur|Rotspartij in het [[Citadelpark]] uit beton gemaakt door een onbekende [[rocailleur]], Gent.]]
'''Beton''' is een kunstmatig steenachtig materiaal, dat als [[bouwmateriaal]] wordt gebruikt. Het moderne beton is samengesteld uit het [[Hydraulisch bindmiddel|bindmiddel]] [[Cement (bouwmateriaal)|cement]] en uit een of meer [[toeslagmateriaal|toeslagmaterialen]] zoals [[zand]], [[grind]] of [[steenslag]]. Cement, veelal een anorganisch mengsel van calcium-silicaten, heeft de eigenschap dat het
Goed beton is een mengsel waarin de korrelgroottes van de verschillende soorten zand en grind, in de juiste hoeveelheden, elkaar zodanig aanvullen dat het mengsel uithardt tot een steenachtig en standvastig materiaal. In tegenstelling tot sommige soorten [[gips]] lost uitgehard beton niet meer op in water.
Door de relatief lage prijs van het materiaal, de relatieve [[chemisch inert|inertie]], de eenvoud van het gebruik en door de vele mogelijkheden is beton een veelgebruikt bouwmateriaal. Jaarlijks verbruiken de geïndustrialiseerde landen bijna een [[kubieke meter]] beton per persoon.
Tevens heeft cement, en bij uitbreiding beton, zeer interessante eigenschappen die voordelig zijn voor de [[Conditionering van afval|conditionering]] van (waterige) afvalstromen. De hoge pH van het poriewater maakt dat de oplosbaarheid van de meeste metalen beperkt is. Tevens is cement intrinsiek compatibel met waterige afvalstromen, immers water wordt geconsumeerd tijdens de uitharding van het cement.
== Geschiedenis ==
[[Bestand:Sint-Niklaas - Christus Koningkerk 1.jpg|miniatuur|De [[Christus Koningkerk (Sint-Niklaas)|Christus Koningkerk]] uit Sint-Niklaas werd tijdens het [[interbellum]] volledig uit beton opgetrokken. Ze is als oudste betonnen kerk van Vlaanderen beschermd als [[Materieel (cultureel) erfgoed|patrimonium]].]]
De [[Oude Egypte|Egyptenaren]], [[Babylon (Babel)|Babyloniërs]], [[Feniciërs]], [[Griekenland|Grieken]] en [[Romeinse Rijk|Romeinen]] kenden reeds de voordelen van het gebruik van (ongewapend) beton. De Romeinen gebruikten het bij de bouw van kademuren, [[Brug (bouwwerk)|bruggen]] en [[Romeins aquaduct|aquaducten]]. Ook bij de bouw van het [[Colosseum]] en het [[Pantheon (Rome)|Pantheon]] werd door de Romeinen beton gebruikt. Als bindmiddel werd meestal [[kalk]] of [[tras]] gebruikt. Later raakte deze betontechniek eeuwenlang in onbruik. Pas in [[1756]] maakte de Brit [[John Smeaton]] voor de herbouw van een [[vuurtoren]] gebruik van een mengsel van kalk en klei. Na verdere verbetering van dit materiaal en na de uitvinding in [[1824]] van het [[Portlandcement]] (genoemd naar het Engelse [[Isle of Portland]]) door de Engelsman [[Joseph Aspdin]] (die er patent op verkreeg) werd het gebruik van beton herontdekt. De eerste industriële vervaardiging van portlandcement wordt in [[1842]] geplaatst. In Nederland werd in 1870 te [[Delfzijl]] een kleine portlandcementfabriek geopend. Momenteel wordt wegens de goede eigenschappen meer en meer [[hoogovencement]] gebruikt, dat sinds 1931 bij de [[Koninklijke Hoogovens|Hoogovens]], het huidige Tata Steel Europe te [[Velsen]], wordt gefabriceerd. Ondanks het voortschrijdend inzicht en technische ontwikkelingen, is het huidige beton minder bestand tegen zeewater, dan het beton dat door de Romeinen werd gebruikt.
Omstreeks [[1845]] werden ook de eerste experimenten met [[gewapend beton]] uitgevoerd. Zie [[Geschiedenis van gewapend beton]] voor meer informatie hierover.
Een essentieel basisingrediënt van beton is [[zand]]. Voor sterk beton zijn zandkorrels nodig met een hoekig, ruw oppervlak. Zandkorrels die gladgesleten zijn, zoals woestijnzand, zijn niet geschikt. Eind 20e eeuw en begin 21e eeuw begint geschikt zand, benodigd voor steeds grotere bouwprojecten, wereldwijd schaars te worden hetgeen leidt tot internationale conflicten en inmenging van georganiseerde misdaad.<ref>
{{Citeer web | url = https://www.ad.nl/wetenschap/zand-wordt-zo-schaars-als-water-en-leidt-tot-oorlog~ab31a60e/ | titel = Zand wordt zo schaars als water en leidt tot oorlog == Samenstelling ==
Regel 72 ⟶ 77:
* met [[ultrageluid]];
* gewogen rijpheidsgrafiek.
{| class="wikitable"
|+Overzicht van de sterkteklassen
!Tot 2005
!Vanaf 2005
Nen-EN-206
|-
|B15
|C12/15
|-
|B25
|C20/25
|-
|B35
|C28/35
|-
|B45
|C35/45
|-
|B55
|C45/55
|-
|B65
|C53/65
|-
|B75
|C60/75
|-
|B85
|C70/85
|}
C20/25 betekent een [[Karakteristieke sterkte|karakteristieke cilinderdruksterkte]] van 20 N/mm<sup>2</sup> en een karakteristieke kubusdruksterkte van 25 N/mm<sup>2</sup>.
== Methoden van betonproductie ==
Regel 95 ⟶ 131:
== Soorten beton ==
[[Bestand:buigproef.JPG|thumb|400px|De sterkte van beton kan worden gemeten met diverse proeven]]
* [[Gepolijst beton]] is een vorm van afwerking van beton. Het is een techniek om verdichting en glans aan te brengen. Deze methodiek van afwerken van betonnen oppervlakken geniet de laatste jaren steeds meer interesse.▼
* [[Gewapend beton]] is een combinatie van beton en [[Staal (legering)|stalen]] staven (betonijzer), wapening genoemd. De staven worden daar aangebracht waar trekspanning zal optreden. Op dit procedé werd in [[1867]] door de Fransman [[Joseph Monier]] een [[Octrooi|patent]] verkregen. Het met staal [[Wapening|wapenen van beton]] kan omdat de thermische uitzettingscoëfficiënt van staal gelijk is aan die van beton. ''[[Betonrot]]'' is een aantasting van het beton die veel voorkomt bij gewapend beton van lage kwaliteit. Het treedt vaak op bij onvoldoende [[Dekking (beton)|dekking]] van de wapening in het beton, waardoor deze gaat [[Roest (metaal)|roesten]]. Het is herkenbaar aan de roestvlekken aan de oppervlakte van het beton. De steeds dikker wordende roestlaag drukt uiteindelijk het omliggende beton weg waardoor dit afbrokkelt. Betonrot wordt vooral veroorzaakt door [[carbonatatie]] en insijpeling van vocht en [[Chloor (element)|chloor]][[ion (deeltje)|ionen]], afkomstig uit bijvoorbeeld strooi[[keukenzout|zout]].
*
* [[Voorgespannen beton]] lijkt op gewapend beton, maar in aanvulling op betonijzer wordt er gebruikgemaakt van voorgespannen (of nagespannen) staaldraden en -kabels in het beton. Door het spannen van de kabels wordt in de trekzone een [[Kracht|drukkracht]] op het beton aangebracht welke de [[Kracht|trekkracht]] als gevolg van de externe belasting compenseert. Hierdoor kan een voorgespannen betonelement een grotere belasting opnemen dan een element van gewapend beton van dezelfde afmetingen. Geprefabriceerde voorgespannen liggers worden veel toegepast bij de constructie van [[viaduct]]en en [[vloer]]en.
===Ecobeton===
Ecobeton is een beton dat door zijn samenstelling en structuur de [[biodiversiteit]] stimuleert. Een belangrijke toepassing is het gebruik in [[strekdam]]men en [[golfbreker]]s, waar [[Mariene biologie|mariene organismen]] zich gemakkelijker kunnen hechten aan de vele gaatjes en richels op het beton. Ecobeton zou ook minder ongewenste stoffen afscheiden.<ref name="ds24mei24">{{Citeer web |url=https://www.standaard.be/cnt/dmf20240529_97419858 |titel=Natuurvriendelijke beton moet meer leven brengen in Noordzee |auteur= |uitgever=[[De Standaard]] |datum= 30 mei 2024|bezochtdatum= }}</ref>
===Indeling===
** volgens de aard van de gebruikte materialen: grindbeton, steenslagbeton, sintelbeton, bimsbeton, hollithbeton, [[staalvezelbeton]].
** volgens de wijze van vervaardiging: [[stampbeton]] (een mengsel met een laag cementgehalte dat geschikt is voor ongewapende fundering), trilbeton, [[schokbeton]], [[spuitbeton]], vacuümbeton, gasbeton.
** naargelang het doel waarvoor het bestemd is: hogesterktebeton, zelfverdichtend beton, onderwaterbeton, schoonbeton, licht beton, zwaar beton, aardvochtig beton (betonwaren industrie).
** afhankelijk van de wijze van productie: betonnen onderdelen kunnen ofwel geprefabriceerd worden ofwel in het werk ter plaatse ([[in situ]], of ''ter plaatse gestort'') gemaakt worden. In het laatste geval wordt het beton aangevoerd van de betoncentrale, daarna in de [[bekisting]] gestort en getrild, waarna het kan uitharden. Standaardelementen zoals rioleringsbuizen en profielen worden vooraf in de fabriek gemaakt ([[geprefabriceerd beton]]). Doordat alles binnen de fabriek in optimale omstandigheden gebeurt is de kwaliteit van prefabbetonelementen in de regel beter dan die van ter plaatse gestort beton. Nadeel is dat grote, zware elementen niet altijd over de weg vervoerd kunnen worden.
▲* [[Gepolijst beton]] is een vorm van afwerking van beton. Het is een techniek om verdichting en glans aan te brengen. Deze methodiek van afwerken van betonnen oppervlakken geniet de laatste jaren steeds meer interesse.
=== Transport ===
▲*Betonsoorten met een hoge betondruksterkte zijn [[hogesterktebeton]] (HSB, vanaf 65 N/mm2) of [[ultrahogesterktebeton]] (UHSB, vanaf 150 N/mm2).
[[Bestand:Gruszka1 poznan.jpg|thumb|Zelfrijdende betonmolen]]
Over de weg wordt beton doorgaans vervoerd met een [[Betonmolen#Zelfrijdende_betonmolen|zelfrijdende betonmolen]].
Op / bij het terrein van een betonfabriek werd vaak [[smalspoor]] gebruikt. Alleen te Koudekerk aan de IJssel is het nog aanwezig, ook naar kade buiten het terrein.
== Zie ook ==
{{Kolommen lijst | breedte=20 | aantal=4 | compact=ja | inhoud=
* [[Betonrot]]
* [[Geprefabriceerd beton]]
Regel 120 ⟶ 167:
* [[Zoutbeton]]
* [[Stampbeton]]
}}
== Literatuur ==
*Robert Courland, ''Concrete Planet. The Strange and Fascinating Story of the World's Most Common Man-Made Material Paperback'', 2011. ISBN 1616144815
== Externe links ==
Regel 126 ⟶ 177:
* [http://www.fedbeton.be/ FedBeton, Federatie voor Stortklaar Beton]
{{Woordenboek}}▼
{{Appendix}}
{{Commonscat|Concrete}}
▲{{Woordenboek}}
[[Categorie:Beton| ]]
| |||