Vojvodina

regio in het noorden van Servië

Vojvodina (Servisch: Војводина; Hongaars: Vajdaság of Délvidék; Roemeens: Voivodina) is een regio in het noorden van Servië: ze omvat het noordelijke deel van Servië en heeft de Sava en de Donau als zuidelijke grens met de rest van Servië. Verder grenst het gebied aan Kroatië, Hongarije en Roemenië. Het is het enige deel van Servië dat geografisch niet tot de Balkan behoort maar tot de Pannonische vlakte. Het gebied is overwegend vlak en staat bekend als de graanschuur van Servië. De regio heeft relatief veel steden. Een belangrijke industriestad is Novi Sad, dat de hoofdstad van het gebied en de tweede stad van het land is. Andere grotere steden zijn Subotica, Zrenjanin en Pančevo.

Autonomna Pokrajina Vojvodina
Аутономна Покрајина Војводина
Vajdaság Autonóm Tartomány
Autonome Provincie Vojvodina
Autonome provincie in Vlag van Servië Servië
Kaart van
Geografie
Hoofdstad Novi Sad
Oppervlakte 21.614 km²
Coördinaten 45°15'NB, 19°51'OL
Bevolking
Inwoners (2011) 1.916.889 (89 /km²)
Talen Servisch, Hongaars, Slowaaks, Roemeens, Kroatisch, Roetheens
Overig
Tijdzone UTC +1
Detailkaart
Kaart van Autonomna Pokrajina Vojvodina Аутономна Покрајина Војводина Vajdaság Autonóm Tartomány Autonome Provincie Vojvodina

Vojvodina kan worden verdeeld in drie geografische en historische gebieden: de Bačka in het noordwesten (met de Tisa als oostgrens en de Donau als zuidgrens), het Banaat in het oosten en Syrmië (Srem) in het zuidwesten. Deze gebieden behoorden tot 1918 alle tot Oostenrijk-Hongarije. Het is zelfs zo dat enkele hedendaagse buitenwijken/voorsteden van de Servische hoofdstad historisch gezien tot Vojvodina behoren. Er wonen in de landstreek nog veel Hongaren (Zie: Hongaarse minderheid in Servië).

Geschiedenis

bewerken
 

Vojvodina heet naar het Slavische woord vojvoda dat zoals hertog of markgraaf een militaire heerser over een gebied binnen een land aanduidde, letterlijk vertaald naar het Nederlands betekent vojvodina dus hertogdom. De aanduiding Vojvodina voor deze landstreek kwam in het revolutiejaar 1848 voor het eerst in gebruik, toen het vojvodschap Servië (Srpska Vojvodina) werd uitgeroepen, als antwoord op de anti-Habsburgse opstand in Hongarije. Dit leidde binnen de Donaumonarchie tot de oprichting van het kroonland vojvodschap Servië en Temesbanaat, dat tot 1860 heeft bestaan. Het omvatte het huidige Vojvodina (behalve het grootste deel van Syrmië), maar ook gebieden die thans in Roemenië en Hongarije liggen, waaronder de toenmalige hoofdstad Timișoara. In 1860 werd het kroonland opgeheven en werden de Bačka en het Banaat weer rechtstreeks onderdeel van Hongarije. Syrmië was ondertussen een onderdeel van Kroatië-Slavonië, dat binnen Hongarije enige autonomie genoot.

 

Bij het Verdrag van Trianon in 1920 moest Hongarije, na de verloren Eerste Wereldoorlog, de gebieden die thans als Vojvodina bekendstaan afstaan aan zijn nieuwe zuidelijke buurland, het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen. Van 1929 tot 1941 vormde Vojvodina het hoofdbestanddeel van het Donaubanaat (Dunavska banovina), een van de provincies van het koninkrijk Joegoslavië. Van 1941 tot 1945 maakte Vojvodina weer deel uit van Hongarije, dit vanwege de bezetting door Nazi-Duitsland.

In 1945, na de Tweede Wereldoorlog, keerde de naam Vojvodina terug op de landkaart. Het gebied kreeg als Socialistische Autonome Provincie Vojvodina binnen de Joegoslavische federatie vanaf 1963 enige autonomie, die in 1974 aanzienlijk werd uitgebreid. In dat jaar kreeg Vojvodina, dat daarvoor deel had uitgemaakt van Servië, samen met Kosovo een status die feitelijk gelijkstond aan die van een afzonderlijke Joegoslavische deelstaat. In 1990 werd de situatie van voor 1974 teruggedraaid. Dit was een van de stappen die Slobodan Milošević zette in zijn streven naar een Groot-Servië. In 1991 riep Slovenië zijn onafhankelijkheid uit en begon het uiteenvallen van Joegoslavië. Het was het begin van de Joegoslavische oorlogen. Die oorlogen leidden ertoe dat er grote spanningen ontstonden binnen Vojvodina. Met name tussen Kroatische en Servische burgers namen de spanningen toe. Rond Vukovar op de grens met Vojvodina werd veel gevochten. In 1995 werd de hoofdstad Novi Sad gebombardeerd door de Navo. De verkeersbrug over de Donau was het doelwit.

In 2009 ging het Servische parlement akkoord met meer zelfbestuur van Vojvodina, waarmee de bestuurlijk en politiek autonome status van voor 1990 weer werd hersteld.[1] Binnen de autonome provincie zijn zes talen erkend als co-officieel, naast het Servisch het Hongaars, Roemeens, Kroatisch, Slowaaks en Roetheens. In gemeenten waar meer dan 15% van de bevolking tot een minderheid behoort, is die taal ook officieel op gemeenteniveau.

Nationalisten in Hongarije die de grenzen van het Verdrag van Trianon niet erkennen, met name georganiseerd in de rechtse splinterpartij MIÉP, claimen het gebied nog steeds, evenals delen van andere buurstaten van Hongarije waar door grote delen van de bevolking nog steeds Hongaars wordt gesproken. De huidige Hongaarse Partij in het provinciaal bestuur, de VMSZ (Vajdasági Magyar Szövetség) is niet voor afscheiding van de Hongaarse gebieden, maar streeft wel een autonoom Hongaars gebied na.

Bevolking

bewerken

De bevolking van Vojvodina is zeer gemengd: de Serven vormen de meerderheid, dan volgt de Hongaarse minderheid in Servië (vooral in de noordelijke Bačka), en verder zijn er Slowaakse, Roemeense, Roetheense en Roma-minderheden. Zij beschikken alle over vergaande rechten in gemeenten waar zij minstens 15% van de bevolking uitmaken. Sinds het uiteenvallen van Joegoslavië en de Kosovo-oorlog is het aandeel van de Serven in Vojvodina toegenomen ten gevolge van de instroom van vluchtelingen uit Kroatië, Bosnië en Herzegovina en Kosovo.

De laatste volkstelling in het gebied vond in 2002 plaats en leverden voor de 2.031.992 inwoners de volgende onderverdeling naar etniciteit op:

Nationaliteit aantal %
Serviërs 1.321.807 65,05
Hongaren 290.207 14,28
Slowaken 56.637 2,79
Kroaten 56.546 2,78
Joegoslaven 49.881 2,45
Montenegrijnen 35.513 1,75
Roemenen 30.419 1,50
Roma 29.057 1,43
Boenjewatsen 19.766 0,97
Roethenen 15.626 0,77
Macedoniërs 11.785 0,58
Oekraïners 4.635 0,23
overige 55.097 2,71
niet opgegeven 55.016 2,71
Totaal 2.031.992 100
 
Etnische verdeling

Historische bevolkingssamenstelling

bewerken

De bevolkingssamenstelling is tussen 1910 en 2011 (jaren waarin volkstellingen plaatsvonden) sterk veranderd. De Serviërs hebben nu een dominant overwicht in de bevolking. In het verleden waren de Duitsers en Hongaren echter ook grote groepen. De Duitsers werden na de Tweede Wereldoorlog verdreven, de Hongaren bleven, maar velen onder hen vertrokken naar het moederland of na de Joegoslavische oorlogen naar West-Europa. De Kroaten hebben ook in aantal een sterke terugloop gehad sinds het uiteenvallen van Joegoslavië en de anti-Kroatische politiek in de Servische republiek.

Volkstelling[2] Etnische structuur
Jaar Bevolking Serviërs Hongaren Duitsers Roemenen Kroaten Slowaken Oekraïners Roma Zuid-Slaven Overigen Niet bekend
1880 1 189 235 481 002 (40%) 256 944 (22%%) 276 572 (23%) 67 102 ... 42 337 8 969 10 719 45 590
1890 1 341 187 393 346 325 990 325 802 73 494 5 001 49 828 11 047 144 106 12 573
1900 1 439 781 383 300 (27%) 378 371 (26%) 334 933 (24%) 74 729 27 731 54 060 12 740 109 581 64 336
1910 1 510 943 514 366 419 686 323 918 75 286 33 968 56 690 13 519 7 020 650 9 194
1921 1 536 994 661 461 371 006 335 898 68 130 ... 59 540 13 644 7 922 7 922 11 471
1948 1 663 212 841 246 (51%) 428 932 (26%) 31 821 59 263 134 232 (8%) 72 032 22 083 7 585 46 902 19 116
1953 1 712 619 874 346 435 345 35 290 57 236 128 054 73 460 23 043 11 525 48 176 26 144
1961 1 854 965 1 017 717 442 561 11 432 57 259 145 341 73 830 24 548 3 312 55 635 19 556
1971 1 952 533 1 089 132 (56%) 423 866 (22%) 7 243 52 987 138 561 (7%) 72 795 25 104 7 760 57 582 1021
1981 2 034 772 1 107 375 385 356 3 808 47 289 119 157 69 549 24 306 19 693 65 660
1991 2 013 889 1 143 723 (57%) 339 491 (17%) 3 873 38 809 74 808 63 545 22 217 24 366
2002 2 031 992 1 321 807 290 207 3 154 30 419 56 546 56 637 20 261 29 057
2011 1 931 809 1 289 635 (67%) 251 136 (13%) 3 272 25 410 47 033 50 321 18 130 42 391
2022 1 641 665 1 190 785 (73%) 182 321 (11%) - 19 595 32 684 39 807 3 133 40 938 12 438

Districten

bewerken

De autonome regio bestaat uit de volgende districten:

Politiek

bewerken
 
Meertalige straatnaamborden in Vojvodina

Vojvodina heeft een eigen parlement (Volksvergadering van Vojvodina) dat is gevestigd in de hoofdstad Novi Sad. Het regionale parlement heeft 120 zetels.

Verdeling zetels sinds 2020

bewerken

Het parlement bestaat na de verkiezingen van 21 juni 2020 uit de volgende partijen:

Verdeling zetels parlement sinds 2012

bewerken
Aantal zetels in het parlement:[3][4][5][6]
Partij Percentage van de stemmen Aantal zetels
Choice for a Better Vojvodina – Dr Bojan Pajtić 48,33% 58
Let's Get Vojvodina MovingTomislav Nikolić 18,33% 22
Ivica DačićSPSPUPSJSSDPS 10,83% 13
League of Social Democrats of VojvodinaNenad Čanak 8,33% 10
Alliantie van Hongaren in VojvodinaIštvan Pastor 5,83% 7
Servische Radicale Partij – Dr Vojislav Šešelj 4,17% 5
Democratische Partij van ServiëVojislav Koštunica 3,33% 4
Čedomir Jovanović - Vojvodinian Preokret 0,83% 1

Vojvodina heeft een eigen publieke radio en televisie, Radio Televizija Vojvodine. De organisatie verzorgt op drie radiozenders en op twee televisiekanalen uitzendingen in het Servisch en de erkende talen van de minderheden van Vojvodina. Het eerste televisiekanaal is Servisch, het tweede kanaal verzorgt uitzendingen in de talen van de minderheden. Op de radio is radio 1 Servischtalig, radio 2 Hongaarstalig en radio 3 bestemd voor de overige minderheden.

Naast de publieke omroep is er ook een Hongaarstalige Radio en Televisie stichting. Pannon RTV. Deze organisatie is voortgekomen uit het publieke station Radio Subotica (Hongaars: Szabadkai Rádió). Deze zender startte haar uitzendingen in 1968 in het Servisch, Kroatisch en Hongaars. In 2006 besloot de Servische regering dat de zender zou worden afgestoten. De stad Subotica nam de zender over. In 2015 werd de zender een commerciële organisatie en overgenomen door een Hongaarse stichting. Deze heeft een tv zender (Pannon TV), en twee radiostations (Pannon Rádió voor popmuziek en Szabadkai Magyar Rádió voor nieuws, cultuur en achtergronden).

Zie de categorie Vojvodina van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.