Congres-Polen: verschil tussen versies

Царство Польское; Królestwo Polskie; (Królestwo Kongresowe)
	In personele unie met en vazalstaat van Rusland
(Details)	(Details)
Kaart
Algemene gegevens
Hoofdstad	Warschau
Oppervlakte	127.000 km²
Bevolking	2.770.000 (1816)
Talen	Pools, Russisch, Jiddisch
Religie(s)	Katholiek, Joods, Russisch-orthodox, Grieks-katholiek, Lutheranen, Pools-gereformeerden
Munteenheid	Złoty
Regering
Regeringsvorm	Monarchie
Dynastie	Romanov
Staatshoofd	Koning

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 28 feb 2024 om 16:53

Congres-Polen of het Congreskoninkrijk (officieel: Koninkrijk Polen) (Pools: Królestwo Polskie, Russisch: Королевство Польское, Korolevstvo Polskoje, Царство Польское, Tsarstvo Polskoje) was een koninkrijk waarvan grenzen en heerschappij werden vastgelegd door afspraken gemaakt op het Congres van Wenen in 1815. Het werd geregeerd in personele unie met Rusland en verloor in 1831 zijn autonomie.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het Congreskoninkrijk werd door het Congres van Wenen aan tsaar Alexander I toegekend. Het besloeg het grootste deel van het napoleontische Hertogdom Warschau: de in de Poolse delingen door Pruisen en Oostenrijk verworven gebieden Zuid-Pruisen (minus de provincie Posen, die wederom aan Pruisen kwam), Nieuw-Oost-Pruisen (minus het gebied rond Białystok, dat onder direct Russisch bestuur stond), Nieuw-Silezië en West-Galicië (minus Krakau, dat als Republiek Krakau zelfstandig werd).

Het ontstaan van deze nieuwe staat was in niet geringe mate te danken aan prins Adam Czartoryski, die een restauratie van de Poolse staat in alliantie met Rusland had nagestreefd.

Alexander I schonk het koninkrijk in 1815 een zeer liberale grondwet. Congres-Polen bezat ook een eigen parlement dat over wetten kon stemmen, een eigen leger, valuta en strafrecht. De tsaar benoemde zijn broer grootvorst Constantijn Pavlovitsj tot onderkoning, die vrijwel dictatoriale bevoegdheden bezat en zich voor de Poolse zaak inzette. Alexanders opvolger Nicolaas I maakte echter een einde aan het "liberale experiment" Polen. Als reactie op zijn repressieve bewind brak in november 1830 de gewapende Novemberopstand uit. Grootvorst Constantijn ontkwam ternauwernood aan een moordaanslag, maar weigerde - ondanks aansporingen van Poolse loyalisten als Czartoryski en Ksawery Drucki-Lubecki - aanvankelijk in te grijpen. In december benoemde het Poolse parlement Józef Chłopicki tot dictator. Een verzoening met Nicolaas bleek niet mogelijk en in januari verklaarde het parlement de tsaar voor afgezet. Het Poolse leger boekte aanvankelijk enige successen tegen het hierop naar Polen gezonden Russische leger, maar werd uiteindelijk verslagen. Het Congreskoninkrijk werd na de opstand nauwer met Rusland verbonden; het verloor zijn autonome status en grondwet.

Geschiedenis van Polen

Piastenkoninkrijk (1025-1385)
Jagiellonenkoninkrijk (1386-1569)
Pools-Litouws Gemenebest (1569-1795)

Poolse delingen (1772/1793/1795)

Koninkrijk Galicië en Lodomerië (1772-1918)

Hertogdom Warschau (1807-1815)

Congreskoninkrijk Polen (1815-1831)

Republiek Krakau (1815-1846)

Groothertogdom Posen (1815-1849)

Regentschapskoninkrijk Polen (1916-1918)
Tweede Poolse Republiek (1921-1939)

Duitse bezetting (1939-1945)

Generaal-gouvernement

Regierungsbezirk Kattowitz

Regierungsbezirk Zichenau

Rijksgouw Danzig-West-Pruisen

Rijksgouw Wartheland

Poolse regering in ballingschap (1939-1990)

Volksrepubliek Polen (1952-1989)
Derde Poolse Republiek (1989-heden)

Portaal

Geschiedenis

Tsaar Alexander II voer een iets liberale koers in Polen, maar gaf geenszins toe aan eisen van autonomie. Integendeel, hij haalde de band met Rusland nog sterker aan. Dit leidde in 1863 tot de Januariopstand, die eveneens werd neergeslagen. Hierop werd het koninkrijk (als Weichselland) gedegradeerd tot Russisch gouvernement en voerde Rusland een verscherpt russificatiebeleid. De naam Congres-Polen werd echter ook na deze periode wel gebruikt als aanduiding voor Russisch Polen.

Koningen[bewerken | brontekst bewerken]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Infobox historisch land
-| Naam in Landstaal    =Царство Польское<br />Królestwo Polskie<br /><small>(Królestwo Kongresowe)</small>
+| Naam in Landstaal    =Царство Польское<br>Królestwo Polskie<br><small>(Królestwo Kongresowe)</small>
-| Status               =In [[personele unie]] met en [[vazalstaat]] van [[Russische Rijk|Rusland]]
+| Status               =In [[personele unie]] met en [[vazalstaat]] van [[Keizerrijk Rusland|Rusland]]
 | Voor1                =Hertogdom Warschau
 | Vlag_Voor1           =Flag of Poland.svg
-| Na1                  =Russische Rijk
+| Voor2                =Hertogdom Olkusz-Siewierz
+| Vlag_Voor2           =Blason Jean Lannes (1769-1809) duc de Montebello.svg
+| Na1                  =Keizerrijk Rusland
 | Vlag_Na1             =Flag of Russia.svg
 | Jaar van ontstaan    =1815
 | Jaar van afloop      =1863
-| Vlag                 =[[Bestand:Merchant_ensign_of_Vistula_ships_of_Congress_Poland.svg|125px]]
+| Vlag                 =
 | Vlagartikel          =Vlag van Polen
+| Wapen                =[[Bestand:Герб Царства Польского 1882.svg|80px|Wapen van Koninkrijk Polen in 1882]]
-| Wapen                =
 | Wapenartikel         =Wapen van Polen
 | Leus                 =
@@ Regel 23: / Regel 25: @@
 | Talen                =[[Pools]], [[Russisch]], [[Jiddisch]]
 | Officiële taal       =
-| Religie              =[[Rooms-katholieke Kerk|Katholiek]], [[Joods]]
+| Religie              =[[Rooms-katholieke Kerk|Katholiek]], [[Jodendom|Joods]], [[Russisch-orthodoxe Kerk|Russisch-orthodox]], [[Oekraïense Grieks-katholieke Kerk|Grieks-katholiek]], [[Lutheranisme|Lutheranen]], [[Pools-gereformeerden]]
 | Staatsgodsdienst     =
 | Regeringsvorm        =[[Monarchie]]
@@ Regel 60: / Regel 62: @@
 | Datum Opheffing      =
 }}
-'''Congres-Polen''' of het '''Congreskoninkrijk''' (officieel: '''Koninkrijk Polen''') was een koninkrijk dat door het [[Congres van Wenen]] in 1815 in het leven werd geroepen. Het werd geregeerd in [[personele unie]] met [[Rusland]] en verloor in 1831 zijn autonomie.
+'''Congres-Polen''' of het '''Congreskoninkrijk''' (officieel: '''Koninkrijk Polen''') ([[Pools]]: ''Królestwo Polskie'', [[Russisch]]: Королевство Польское, ''Korolevstvo Polskoje'', Царство Польское, ''Tsarstvo Polskoje'') was een koninkrijk waarvan grenzen en heerschappij werden vastgelegd door  afspraken gemaakt op het [[Congres van Wenen]] in 1815. Het werd geregeerd in [[personele unie]] met [[Rusland]] en verloor in 1831 zijn autonomie.
 ==Geschiedenis==
-Het Congreskoninkrijk werd door het Congres van Wenen aan tsaar [[Alexander I van Rusland|Alexander I]] toegekend. Het besloeg het grootste deel van het napoleontische [[Hertogdom Warschau]]: de in de [[Poolse delingen]] door Pruisen en Oostenrijk verworven gebieden [[Zuid-Pruisen]] (minus de provincie [[Posen (provincie)|Posen]], die wederom aan [[Pruisen]] kwam), [[Nieuw-Oost-Pruisen]] (minus het gebied rond [[Białystok]], dat onder direct Russisch bestuur stond), [[Nieuw-Silezië]] en [[West-Galicië]] (minus Krakau, dat als [[Republiek Krakau]] zelfstandig werd).
+Het Congreskoninkrijk werd door het Congres van Wenen aan tsaar [[Alexander I van Rusland|Alexander I]] toegekend. Het besloeg het grootste deel van het napoleontische [[Hertogdom Warschau]]: de in de [[Poolse delingen]] door Pruisen en Oostenrijk verworven gebieden [[Zuid-Pruisen]] (minus de provincie [[Posen (provincie)|Posen]], die wederom aan [[Pruisen]] kwam), [[Nieuw-Oost-Pruisen]] (minus het gebied rond [[Białystok (stad)|Białystok]], dat onder direct Russisch bestuur stond), [[Nieuw-Silezië]] en [[West-Galicië]] (minus Krakau, dat als [[Republiek Krakau]] zelfstandig werd).
 Het ontstaan van deze nieuwe staat was in niet geringe mate te danken aan prins [[Adam Jerzy Czartoryski|Adam Czartoryski]], die een restauratie van de Poolse staat in alliantie met Rusland had nagestreefd.
@@ Regel 69: / Regel 71: @@
 Alexander I schonk het koninkrijk in 1815 een zeer liberale grondwet. Congres-Polen bezat ook een eigen parlement dat over wetten kon stemmen, een eigen leger, valuta en strafrecht. De tsaar benoemde zijn broer grootvorst [[Constantijn Pavlovitsj van Rusland|Constantijn Pavlovitsj]] tot onderkoning, die vrijwel dictatoriale bevoegdheden bezat en zich voor de Poolse zaak inzette. Alexanders opvolger [[Nicolaas I van Rusland|Nicolaas I]] maakte echter een einde aan het "liberale experiment" Polen. Als reactie op zijn repressieve bewind brak in november 1830 de gewapende [[Novemberopstand]] uit. Grootvorst Constantijn ontkwam ternauwernood aan een moordaanslag, maar weigerde - ondanks aansporingen van Poolse loyalisten als Czartoryski en [[Ksawery Drucki-Lubecki]] - aanvankelijk in te grijpen. In december benoemde het Poolse parlement [[Józef Chłopicki]] tot dictator. Een verzoening met Nicolaas bleek niet mogelijk en in januari verklaarde het parlement de tsaar voor afgezet. Het Poolse leger boekte aanvankelijk enige successen tegen het hierop naar Polen gezonden Russische leger, maar werd uiteindelijk verslagen. Het Congreskoninkrijk werd na de opstand nauwer met Rusland verbonden; het verloor zijn autonome status en grondwet.
 {{Zijbalk geschiedenis Polen}}
-Tsaar [[Alexander II van Rusland|Alexander II]] voer een iets liberale koers in Polen, maar gaf geenszins toe aan eisen van autonomie. In tegendeel, hij haalde de band met Rusland nog sterker aan. Dit leidde in 1863 tot de [[Januariopstand]], die eveneens werd neergeslagen. Hierop werd het koninkrijk (als ''Wisłaland'') gedegradeerd tot Russisch gouvernement en voerde Rusland een verscherpt russificatiebeleid. De naam Congres-Polen werd echter ook na deze periode wel gebruikt als aanduiding voor Russisch Polen.
+Tsaar [[Alexander II van Rusland|Alexander II]] voer een iets liberale koers in Polen, maar gaf geenszins toe aan eisen van autonomie. Integendeel, hij haalde de band met Rusland nog sterker aan. Dit leidde in 1863 tot de [[Januariopstand (Rusland)|Januariopstand]], die eveneens werd neergeslagen. Hierop werd het koninkrijk (als ''[[Weichselland]]'') gedegradeerd tot Russisch gouvernement en voerde Rusland een verscherpt russificatiebeleid. De naam Congres-Polen werd echter ook na deze periode wel gebruikt als aanduiding voor Russisch Polen.
 ==Koningen==
@@ Regel 76: / Regel 78: @@
 * [[1855]]-[[1863]]: [[Alexander II van Rusland|Alexander II]]
-[[Categorie:Geschiedenis van Polen]]
 [[Categorie:Geschiedenis van Rusland]]
-[[Categorie:Historisch land in Europa|Polen]]
+[[Categorie:Koninkrijk in Polen]]
-[[an:Reino d'o Congreso]]
-[[be:Царства Польскае]]
-[[be-x-old:Царства Польскае]]
-[[bg:Полско царство]]
-[[cs:Kongresové Polsko]]
-[[da:Kongrespolen]]
-[[de:Kongresspolen]]
-[[en:Congress Poland]]
-[[eo:Kongresa Pollando]]
-[[es:Zarato de Polonia]]
-[[fi:Kongressi-Puola]]
-[[fr:Royaume du Congrès]]
-[[gl:Reino do Congreso]]
-[[hr:Kongresna Poljska]]
-[[it:Regno del Congresso]]
-[[ja:ポーランド立憲王国]]
-[[ka:პოლონეთის სამეფო]]
-[[lt:Lenkijos Kongreso karalystė]]
-[[no:Kongress-Polen]]
-[[pl:Królestwo Kongresowe]]
-[[pt:Congresso da Polônia]]
-[[ro:Polonia Congresului]]
-[[ru:Царство Польское]]
-[[sr:Конгресна Пољска]]
-[[sv:Kongresspolen]]
-[[uk:Царство Польське]]
-[[vi:Vương quốc Lập hiến Ba Lan]]
-[[zh:波蘭會議王國]]