Naar inhoud springen

Elisabeth van Culemborg: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Joopwikibot (overleg | bijdragen)
1.342.498 bewerkingen
k Bot: Verwijderd uit Categorie:Nederlandse vrouw
 
(33 tussenliggende versies door 21 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox dynastie
{{Infobox dynastie
| afbeelding =
| afbeelding = Elisabeth van Culemborg.JPG
| afbeeldingbreedte = 250
⚫
| onderschrift = Elisabeth van Culemborg.
| naam = Elisabeth
| naam = Elisabeth
| leven = 1475 - 1555
| leven = 1475 - 1555
| functie = [[Heerlijkheid Culemborg|Vrouwe van Culemborg]]
| functie1 = [[Heerlijkheid Culemborg|Vrouwe/Gravin van Culemborg]]
| periode = ? - 1555
| periode1 = 1504 - 1555
| voorganger = [[Jasper van Culemborg]]
| voorganger1 = [[Jasper van Culemborg]]
| opvolger = [[Floris I van Pallandt]]
| opvolger1 = [[Floris I van Pallandt]]
| functie2 = Gravin van Hoogstraten
| periode2 = 1518 - 1540
| voorganger2 = 'nieuwe titel'
| opvolger2 = [[Filips van Lalaing (1510-1555)]]
| vader = Jasper van Culemborg
| vader = Jasper van Culemborg
| moeder = Johanna van Bourgondie
| moeder = Johanna van Bourgondie
| dynastie = Van Beusichem
| dynastie = Van Beusichem
}}
}}
'''Elisabeth van Culemborg''' (geboren op het voormalig slot van Hoogstraten op [[30 maart]] [[1475]] - overleden [[Culemborg]] [[9 december]] [[1555]]), bijgenaamd 'Vrouwe Elisabeth', was de laatste [[heer (feodalisme)|vrouwe]] van de [[heerlijkheid Culemborg]].
'''Elisabeth van Culemborg''' ([[Gelmelslot]], [[Hoogstraten]], [[30 maart]] [[1475]] — [[Culemborg]], [[9 december]] [[1555]]), bijgenaamd 'vrouwe Elisabeth', was de laatste [[heer (feodalisme)|vrouwe]] van de [[heerlijkheid Culemborg]].


==Levensloop==
⚫
Kort voor haar overlijden verhief [[keizer Karel V]] de heerlijkheid tot [[Graaf (titel)|graafschap]].
Ze was de rijke erfdochter van [[Jasper van Culemborg]] en Johanna van Bourgondië (1457-1511). Elisabeth huwde in 1501 met [[Jan van Luxemburg-Ville]], heer van Ville, die in 1508 overleed.
⚫
In 1509 huwde deze eerste hofdame en nicht van landvoogdes [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] vervolgens met [[Antoon I van Lalaing]]. Antoon werd in 1530 waarnemend landvoogd van de Nederlanden. Ze was ook hofdame geweest van [[Johanna van Castilië]], van 1496 tot Johanna trouwde.


⚫
Ze schonk haar echtgenoot eerst het vruchtgebruik en later de volle eigendom van de heerlijkheden [[Land van Hoogstraten|Hoogstraten]], [[Minderhout]] en [[Rijkevorsel]] en haar eigendommen in [[Meer (Antwerpen)|Meer]], [[Meerle]] en [[Meersel-Dreef|Meersel]], naast de zogenaamde hoven van Hoogstraten in [[Brussel (stad)|Brussel]] en [[Mechelen (stad)|Mechelen]].
Elisabeth huwde in 1491 met [[Jan Van Luxemburg († 1508)|Jan van Luxemburg]] die in 1508 overleed. Ze was de rijke erfdochter van [[Jasper van Culemborg]] en Johanna van Bourgondië.


Elizabeth hield van kunst en architectuur, alsook ondersteunde zij het bouwen van huizen voor ouderen en geesteszieken. Ze stond mede bekend als een toegewijde katholiek en fel tegenstander van de protestanten en de [[Reformatie]]. Ze bemoeide zich met het verbieden van "ketterse" boeken, zoals de boeken van [[Desiderius Erasmus|Erasmus]] en stond het toe dat de Orde van [[Jezuïeten]] zich in Culemborg kon vestigen.<ref>Peter G. Bietenholz & Thomas Brian Deutcher: Contempories of Erasmus: A Biographical Register of the Renaissance and reformation. Volume 1-3</ref>
⚫
In 1509 huwde deze eerste hofdame en nicht van landvoogdes [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]] met [[Antoon I van Lalaing]]. Antoon werd in 1530 waarnemend landvoogd van de Nederlanden.


⚫
Het Land van Hoogstraten werd opnieuw één geheel en door keizer Karel op 25 november 1518 tot graafschap Hoogstraten verheven. Vanaf toen liet de graaf zich kortweg ''Hoogstraten'' noemen.
⚫
Ze schonk haar echtgenoot eerst het vruchtgebruik en later de volle eigendom van de heerlijkheden [[Land van Hoogstraten|Hoogstraten]], [[Minderhout]] en [[Rijkevorsel]] en haar eigendommen in [[ Meer (Antwerpen)|Meer]], [[Meerle]] en [[Meersel-Dreef|Meersel]], naast de zogenaamde hoven van Hoogstraten in [[Brussel (stad)|Brussel]] en [[Mechelen (stad)|Mechelen]].


Na het overlijden van haar man Antoon in 1540, was Elisabeth zelf al circa 65 jaar oud en besloot haar eigen testament te maken. Ze vergaf de goederen in Hoogstraten aan haar neef [[Filips van Lalaing (1510-1555)|Filips van Lalaing]] en de goederen in en om Culemborg aan haar neef [[Floris van Pallandt (1539-1598)|Floris van Pallandt]]. Ze besloot in 1542 de toen 3-jarige Floris in haar kasteel te Culemborg zelf op te voeden.<ref>A.W.K. Voet van Oudheusden, ''Historische beschryvinge van Culemborg'', volume I, 1753, p.&nbsp;179</ref> Zelf hield ze wel het vruchtgebruik over Culemborg tot haar dood. Van de laatste graaf van Virneburg-Neuenahr koopt Elisabeth in 1543, vlak voor zijn dood, de heerlijkheid Sombreffe<ref name="Schannat1829">{{cite book|last=Schannat|first=Johann Friedrich |title=Eiflia illustrata oder geographische und historische Beschreibung der Eifel|url=https://books.google.com/books?id=gDoVAAAAQAAJ&pg=GBS.RA1-PA289|volume=2 of 2|year=1829|publisher=Johann Peter Bachem|location=Aachen & Leipzig|language=DE|page=289|chapter=202 Sombreffe|citaat = Sombreffe war schon früher , im Jahre 1543 , von dem leßten Grafen von Virneburg , Cuno , an Isabelle ( oder Elisabeth ) von Cuylenburg verkauft worden. }}</ref> waardoor ze in 1550 vermeld wordt als: "Elisabeth van Culemborch, gravin van Hoochstraten, vrouwe van Culemborch, Borssele en Sombreffe, douairière van Montigny, Lense en Estrees".<ref>
⚫
Het land van Hoogstraten werd opnieuw één geheel dat door keizer Karel op 25 november 1518 tot graafschap Hoogstraten werd verheven. Vanaf toen liet de graaf zich kortweg ''Hoogstraten'' noemen.
{{Citeer boek
| datum = 5 Januari 1550
| titel = Onze Lieve Vrouwe Abdij te Middelburg, 1189-1578
| uitgever = [[Zeeuws Archief]]
| citaat = Elisabeth van Culemborch, gravin van Hoochstraten, vrouwe van Culemborch, Borssele en Sombreffe, douairière van Montigny, Lense en Estrees
| URL = https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=239&micode=27&milang=nl&mizk_alle=trefwoord%3AAbdij%20te%20Middelburg%20(abten%20van%20de%20O.%20L.%20V.)%3A%20Matthias%20Havenberch%20van%20Heeswijk&miview=inv2
| bezochtdatum = 19 Juni 2021
}}
⚫
</ref> Kort voor haar overlijden verhief [[keizer Karel V]] de heerlijkheid Culemborg tot [[Graaf (titel)|graafschap]].
⚫
In haar testament bepaalde ze dat haar nalatenschap moest besteed worden aan de 'regte armen'. De executeurs-testamentair besloten tot het bouwen van een [[Elisabeth Weeshuis|weeshuis]]. Dit huis bleef tot 1952 bestaan.


== Fotogalerij ==
⚫
In haar testament bepaalde ze dat haar nalatenschap moest besteed worden aan het bouwen van een [[Elisabeth Weeshuis|weeshuis]]. Dit huis bleef tot 1956 bestaan.

<gallery>
Bestand:Isabeau of Culembourg.png|Portret van Elisabeth van Culemborg in het [[Recueil d'Arras]] (f. 180)
Bestand:Elisabeth of Culembourg.png|Portret van Elisabeth van Culemborg in het [[Recueil d'Arras]] (f. 143)
Bestand:Jean de Luxembourg - Elisabeth van Culemborg - Antoine de Lalaing.jpg|Van links naar rechts: Jan van Luxemburg, Elisabeth van Culemborg, Antoon van Lalaing
Bestand:Portretten van Johannes van Luxemburg en Antonius de Lalaing en van Vrouwe Elisabeth - Culemborg - 20051696 - RCE.jpg|Links de twee echtgenoten van Elisabeth, Jan van Luxemburg en Antoon van Lalaing, en rechts vrouwe Elisabeth van Culemborg
Bestand:Louis Haghe - Tomb of de Lalaing, Hoogstract.jpg|Praalgraf van [[Antoon I van Lalaing|Antoon I de Lalaing]] en Elisabeth van Culembourg in de [[Sint-Katharinakerk (Hoogstraten)|hoofdkerk van Hoogstraten]]
</gallery>


{{Appendix|2=
{{Appendix|2=
* [http://www.psc-hoogstraten.be/Gelmelslot/Culemborgh.htm Website van het Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten]
* [http://www.psc-hoogstraten.be/Gelmelslot/Culemborgh.htm Website van het Penitentiair Schoolcentrum Hoogstraten]
* [http://www.krogtweb.nl/standbeelden/object.php?record=GL10ab Website ''Mens & Dier in Steen & Brons'']
* [https://www.krogtweb.nl/standbeelden/object.php?record=GL10ab Website ''Mens & Dier in Steen & Brons'']
{{References}}
}}
}}
{{Bibliografische informatie}}


[[Categorie:Heer van Culemborg]]
[[Categorie:Heer van Culemborg]]
[[Categorie:Adel in de Nederlanden in de 15e eeuw|Culemborg, E]]

[[Categorie:Graaf van Hoogstraten]]
⚫
[[en:Elisabeth of Culemborg]]

Huidige versie van 17 dec 2023 om 17:41

Elisabeth
1475 - 1555
Elisabeth van Culemborg.
Vrouwe/Gravin van Culemborg
Periode 1504 - 1555
Voorganger Jasper van Culemborg
Opvolger Floris I van Pallandt
Gravin van Hoogstraten
Periode 1518 - 1540
Voorganger 'nieuwe titel'
Opvolger Filips van Lalaing (1510-1555)
Vader Jasper van Culemborg
Moeder Johanna van Bourgondie
Dynastie Van Beusichem

Elisabeth van Culemborg (Gelmelslot, Hoogstraten, 30 maart 1475 — Culemborg, 9 december 1555), bijgenaamd 'vrouwe Elisabeth', was de laatste vrouwe van de heerlijkheid Culemborg.

Levensloop

[bewerken | brontekst bewerken]

Ze was de rijke erfdochter van Jasper van Culemborg en Johanna van Bourgondië (1457-1511). Elisabeth huwde in 1501 met Jan van Luxemburg-Ville, heer van Ville, die in 1508 overleed. In 1509 huwde deze eerste hofdame en nicht van landvoogdes Margaretha van Oostenrijk vervolgens met Antoon I van Lalaing. Antoon werd in 1530 waarnemend landvoogd van de Nederlanden. Ze was ook hofdame geweest van Johanna van Castilië, van 1496 tot Johanna trouwde.

Ze schonk haar echtgenoot eerst het vruchtgebruik en later de volle eigendom van de heerlijkheden Hoogstraten, Minderhout en Rijkevorsel en haar eigendommen in Meer, Meerle en Meersel, naast de zogenaamde hoven van Hoogstraten in Brussel en Mechelen.

Elizabeth hield van kunst en architectuur, alsook ondersteunde zij het bouwen van huizen voor ouderen en geesteszieken. Ze stond mede bekend als een toegewijde katholiek en fel tegenstander van de protestanten en de Reformatie. Ze bemoeide zich met het verbieden van "ketterse" boeken, zoals de boeken van Erasmus en stond het toe dat de Orde van Jezuïeten zich in Culemborg kon vestigen.[1]

Het Land van Hoogstraten werd opnieuw één geheel en door keizer Karel op 25 november 1518 tot graafschap Hoogstraten verheven. Vanaf toen liet de graaf zich kortweg Hoogstraten noemen.

Na het overlijden van haar man Antoon in 1540, was Elisabeth zelf al circa 65 jaar oud en besloot haar eigen testament te maken. Ze vergaf de goederen in Hoogstraten aan haar neef Filips van Lalaing en de goederen in en om Culemborg aan haar neef Floris van Pallandt. Ze besloot in 1542 de toen 3-jarige Floris in haar kasteel te Culemborg zelf op te voeden.[2] Zelf hield ze wel het vruchtgebruik over Culemborg tot haar dood. Van de laatste graaf van Virneburg-Neuenahr koopt Elisabeth in 1543, vlak voor zijn dood, de heerlijkheid Sombreffe[3] waardoor ze in 1550 vermeld wordt als: "Elisabeth van Culemborch, gravin van Hoochstraten, vrouwe van Culemborch, Borssele en Sombreffe, douairière van Montigny, Lense en Estrees".[4] Kort voor haar overlijden verhief keizer Karel V de heerlijkheid Culemborg tot graafschap. In haar testament bepaalde ze dat haar nalatenschap moest besteed worden aan de 'regte armen'. De executeurs-testamentair besloten tot het bouwen van een weeshuis. Dit huis bleef tot 1952 bestaan.

Fotogalerij

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Portret van Elisabeth van Culemborg in het Recueil d'Arras (f. 180)
    Portret van Elisabeth van Culemborg in het Recueil d'Arras (f. 180)
  • Portret van Elisabeth van Culemborg in het Recueil d'Arras (f. 143)
    Portret van Elisabeth van Culemborg in het Recueil d'Arras (f. 143)
  • Van links naar rechts: Jan van Luxemburg, Elisabeth van Culemborg, Antoon van Lalaing
    Van links naar rechts: Jan van Luxemburg, Elisabeth van Culemborg, Antoon van Lalaing
  • Links de twee echtgenoten van Elisabeth, Jan van Luxemburg en Antoon van Lalaing, en rechts vrouwe Elisabeth van Culemborg
    Links de twee echtgenoten van Elisabeth, Jan van Luxemburg en Antoon van Lalaing, en rechts vrouwe Elisabeth van Culemborg
  • Praalgraf van Antoon I de Lalaing en Elisabeth van Culembourg in de hoofdkerk van Hoogstraten
    Praalgraf van Antoon I de Lalaing en Elisabeth van Culembourg in de hoofdkerk van Hoogstraten
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Elisabeth_van_Culemborg&oldid=66561053"