Kinderschizofrenie

(✔/✂/→)

Dit artikel komt mogelijk voor verwijdering in aanmerking.

Het overleg hierover wordt gevoerd op deze discussiepagina. Iedereen is welkom daaraan bij te dragen.
Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst. Voel je vrij het artikel te bewerken.
Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.

Inleiding

Schizofrenie wordt vaak geassocieerd met volwassenen, maar deze aandoening kan ook voorkomen bij kinderen. Kinderschizofrenie is een chronische psychische stoornis waarbij de werkelijkheid niet los geïnterpreteerd kan worden van hallucinaties (Mayo Clinic, z.d.). Het is een zeldzame ziekte die kan voorkomen bij kinderen (Mast, Mucci & Pari, 2006). Kinderschizofrenie bestaat uit een reeks problemen op cognitief niveau. Hierdoor kunnen er hallucinaties ontstaan en kan er ongeordend gedrag worden vertoond (Mayo Clinic, z.d.).

Wat is kinderschizofrenie?

Kinderschizofrenie komt zo’n 50 keer minder vaak voor dan schizofrenie bij volwassenen (Spencer & Cambell, 1994). Schizofrenie bij kinderen uit zich met dezelfde kenmerken als bij volwassenen, echter begint het in de vroege levensfasen (Mayo Clinic, z.d.). Als de eerste symptomen van schizofrenie voor de leeftijd van 18 beginnen, wordt dit early-onset schizofrenie, ook wel EOS, genoemd. Als de eerste symptomen al voor de leeftijd van 13 plaatsvinden, wordt dit very early-onset schizofrenie genoemd, VEOS. Als de symptomen beginnen onder de 13, heet dit ook wel childhood-onset schizofrenie, COS, en spreken we dus over kinderschizofrenie. (Grover, S., Avasthi, A. 2019). Door de vroege start van de psychische aandoening, ontstaan er obstakels voor de ontwikkeling van het kind (Mayo Clinic, z.d.). Meer dan de helft van de kinderen die in hun kindertijd schizofrenie ontwikkelen, tonen een verstoring in de ontwikkeling van de hersenen in vergelijking met de hersenen van volwassenen met schizofrenie (Mast, Mucci & Pari, 2006). De diagnose van kinderschizofrenie werd voor 1980 vaak gegeven in gevallen waar nu de diagnose autisme wordt gegeven. Door onderzoek van onder andere Kanner en Rutter, is er nu een duidelijk onderscheid tussen kinderschizofrenie en autisme (Spencer, E. K., & Campbell, M., 1994). Volgens Rutter was het door elkaar lopen van de diagnose van autisme en kinderschizofrenie een probleem, omdat de behandeling van autisme en kinderschizofrenie in de meeste gevallen verschillen (Rutter, M., 1972). Uit onderzoek blijkt dat kinderschizofrenie met dezelfde criteria gediagnosticeerd kan worden als schizofrenie bij volwassenen. De klinische symptomen komen overeen met de symptomen van volwassen met schizofrenie en deze symptomen nemen ook bij kinderen af na het slikken van haloperidol, een medicijn dat psychoses vermindert (Spencer, E. K., & Campbell, M. 1994).

Wat zijn de symptomen van kinderschizofrenie?

De tekenen en symptomen van schizofrenie zijn bij kinderen en tieners gelijk aan die bij volwassenen, maar de aandoening is moeilijker te herkennen in deze leeftijdsgroep. Vroege symptomen bevatten onder andere problemen met denken, waarbij het kind moeite heeft met redeneren, bizarre ideeën of uitspraken maakt en dromen of televisie met de werkelijkheid verwart. Gedragsmatige symptomen kunnen zich uiten in het terugtrekken van vrienden en familie, moeite ervaren met slapen, een gebrek aan motivatie hebben, dagelijkse taken zoals aankleden niet uitvoeren en het uiten van gewelddadig of agressief gedrag. Wat betreft emoties vallen een prikkelbare of bedrukte gemoedstoestand, een gebrek aan emotie of het vertonen van emoties die ongepast zijn voor de situatie, opmerkelijke angsten en overmatig wantrouwen van anderen onder de vroege tekenen (Mayo Clinic, z.d.).

Latere symptomen (Mayo Clinic, z.d.):

• Waanideeën
• Hallucinaties
• Ongeorganiseerd denken
• Extreem ongeorganiseerd of abnormaal motorisch gedrag
• Negatieve symptomen (verminderd vermogen om normaal te functioneren)

In een onderzoek onder 16 kinderen die met schizofrenie gediagnosticeerd waren, werd gevonden dat ieder kind hallucinaties en waanideeën ervaarde. Deze hallucinaties waren voornamelijk auditief, waarbij de kinderen stemmen hoorden; die van o.a. familieleden, andere mensen, dieren en kwaadaardige krachten. De waanideeën kwamen meestal gepaard met de hallucinaties. Deze werden gekenmerkt als achtervolgend en somatisch. De kinderen gaven ook aan ‘bedreigd te worden’ door de hallucinaties, waarbij ze geloofden dat het praten over of niet gehoorzamen van de stemmen henzelf of hun dierbaren zou schaden. Dit onderzoek steunde de observatie dat kinderschizofrenie dezelfde manifestaties heeft als schizofrenie bij volwassenen (Spencer, E. K., & Campbell, M., 1994).

Wat zijn de oorzaken van kinderschizofrenie?

Het is nog niet helemaal duidelijk wat de oorzaken van kinderschizofrenie precies zijn. Wetenschappers suggereren dat de oorzaak van de ontwikkeling van schizofrenie bij kinderen overeenkomt met die bij volwassenen en beïnvloed wordt door een combinatie van genetische factoren, de chemie van de hersenen en omgevingsfactoren. (Childhood Schizofrenia, 2021). De vatbaarheid voor schizofrenie kan worden overgedragen door zogenaamde vatbaarheidsgenen. De individuele genen hebben op zichzelf weinig tot geen effect. Wel kunnen ze zorgen voor een verhoogd lateraal ventrikelvolume, schizotypische persoonlijkheid of subtiele cognitieve problemen. Meerdere van deze genen samen zouden wel een cumulatief effect kunnen hebben en ervoor kunnen zorgen dat psychoses ontwikkeld kunnen worden. De ontwikkeling van psychoses hangt echter ook af van de omgevingsfactoren waarin de betreffende persoon zich bevindt. De vatbaarheidsgenen kunnen niet als een verklaring worden gezien voor de ontwikkeling van schizofrenie. Los hiervan lopen kinderen van ouders met schizofrenie een verhoogd risico op het ontwikkelen van schizofrenie, wat een aanwijzing is dat genetische aanleg een rol speelt. (Mast, Mucci & Pari, 2006).

Uit onderzoek blijkt dat de omgeving waarin een persoon opgroeit een invloed kan hebben op de ontwikkeling van schizofrenie. Hierbij zijn mensen die in een stad wonen gevoeliger voor het ontwikkelen van schizofrenie (Mast, Mucci & Pari, 2006). Virale infecties aan het centrale zenuwstelsel tijdens de kindertijd en complicaties tijdens de zwangerschap en bij de geboorte kunnen ook invloed hebben op het ontwikkelen van schizofrenie. Om de mechanismen die van complicaties tijdens de zwangerschap en geboorte die mogelijk een oorzaak kunnen zijn voor het ontwikkelen van schizofrenie te begrijpen, is er echter meer onderzoek nodig (Mast, Mucci & Pari, 2006).

Schizofrenie kan ook ontstaan door structurele afwijkingen in de hersenen. Onderzoek dat werd uitgevoerd met behulp van MRI toonde aan dat mensen met grote laterale ventrikels meer kans hebben op het ontwikkelen van schizofrenie. Een verkleining van de hippocampus kan ook worden gezien als een mogelijke oorzaak van schizofrenie. Ook kunnen verstoringen in de hersenontwikkeling een rol spelen bij de ontwikkeling van schizofrenie op jonge leeftijd. Premorbide ontwikkelingsstoornissen, waaronder taal-, motorische en sociale tekortkomingen, zijn voorbeelden hiervan (Mast, Mucci & Pari, 2006). Drugsgebruik bij mensen met een bepaalde genetische aanleg, kan een rol spelen in de ontwikkeling van schizofrenie. Vooral het gebruik van cannabis op jonge leeftijd kan zorgen voor een verhoogde kans op psychoses. Dit komt vooral voor bij mensen waar er aanleg voor het hebben van psychoses in de familie zit (Mast, Mucci & Pari, 2006).

Wat zijn de gevolgen van kinderschizofrenie?

Zoals eerder genoemd kunnen kinderen met schizofrenie een reeks uitdagende symptomen ervaren die een grote impact kunnen hebben op zowel het kind als de directe omgeving (Driver et al., 2013). Kinderschizofrenie kan leiden tot concentratieproblemen, moeite met het begrijpen en verwerken van informatie en kan uiteindelijk het vermogen om te leren en te presteren op school verminderen. Kinderen met schizofrenie kunnen moeite hebben om sociale relaties aan te gaan en te onderhouden. Dit kan leiden tot isolatie en het gevoel van eenzaamheid vergroten (Professional, z.d.). Onderzoek heeft aangetoond dat kinderschizofrenie kan leiden tot een verhoogd risico op het ontwikkelen van andere psychische stoornissen zoals depressie, angststoornissen of ADHD. Dit kan de prognose verder bemoeilijken (Ross et al., 2006).

De symptomen van schizofrenie kunnen het dagelijks functioneren van het kind en zijn of haar familie verstoren. Dit kan variëren van slaapproblemen tot moeilijkheden bij het uitvoeren van dagelijkse taken zoals persoonlijke hygiëne (Childhood Schizophrenia - Symptoms And Causes - Mayo Clinic, 2021). Schizofrenie, ook bij kinderen, is een chronische aandoening die langdurige behandeling en monitoring vereist. Dit kan een aanzienlijke belasting vormen voor zowel het kind als de omgeving met regelmatige afspraken bij psychiaters, therapeuten en andere zorgverleners (Professional, z.d.). De zorg voor een kind met schizofrenie kan buitengewoon stressvol zijn voor het gezin. Deze families ervaren een enorme druk en ontvangen vaak weinig informatie over de ziekte en vooral ook hoe om te gaan met hun familielid met een geestelijke gezondheidsuitdaging (Lippi, 2016).

Wat zijn behandelwijze voor kinderschizofrenie?

De behandeling van kinderschizofrenie vereist een combinatie van medicamenteuze en niet-medicamenteuze benaderingen. Niet-medicamenteuze interventies omvatten counseling voor de patiënt en hun familie, psychologische ondersteuning, gedragstherapie, sociale en cognitieve revalidatie, assistentie bij sociale en schoolactiviteiten, verbetering van sociale vaardigheden en gezinsondersteuning. Farmacologische behandeling is essentieel voor het bereiken van remissie en het beheersen van zowel positieve als negatieve symptomen (Mast, Mucci & Pari, 2006). Behandelingen voor kinderschizofrenie omvatten het gebruik van antipsychotische therapie (AT), waarvan de effectiviteit is bevestigd door verschillende onderzoeken. Een vroege diagnose en behandeling spelen een cruciale rol bij het verbeteren van de prognose van de aandoening. Neuroleptica werken door de dichtheid van dopamine-receptoren te verlagen, waardoor symptomen zoals wanen, hallucinaties en agressief gedrag verminderen (Petlovanyi & Tsarkov, 2020). Atypische antipsychotica worden vaak voorgeschreven vanwege hun lagere kans op bijwerkingen en hun effectiviteit bij kinderen. Recentelijk heeft de FDA haar goedkeuring uitgebreid voor het gebruik van atypische antipsychotica bij kinderen vanaf 5 jaar, inclusief medicijnen zoals risperidon en aripiprazol voor de behandeling van symptomen zoals agressie bij autisme en schizofrenie. Andere geneesmiddelen, waaronder quetiapine, olanzapine en ziprasidon, zijn ook goedgekeurd voor gebruik bij adolescenten (Petlovanyi & Tsarkov, 2020).

Onderzoek naar kinderen met schizofrenie

Een studie van Bender waarbij honderden schizofrene kinderen werden onderzocht waarbij bij elk kind kenmerkende verstoringen konden worden aangetoond in elk patroon van gedrag functioneren (Bender, 1947). Elk schizofreen kind reageert op de psychose op een manier die wordt bepaald door zijn eigen persoonlijkheid, inclusief de infantiele ervaringen en het niveau van rijping van de persoonlijkheid. Hallucinaties zijn vaag en hebben geen betrekking op seksuele zaken, maar er is een neiging om vaag bewust te zijn van de verschillende waarnemingen die net buiten de lichaamsperiferie worden geprojecteerd. De angst neigt zich op dit punt te richten met aanzienlijke bezorgdheid over of zijzelf of iets buiten henzelf wordt geïdentificeerd met dit verontrustende gevoel dat er iets aan de hand is wat ze niet onder controle hebben. Veel kinderen lezen veel, de meesten vertonen een versnelde ontwikkeling in taalgebieden in tegenstelling tot prestatie functioneren. De opkomende seksuele problemen leiden tot diffuse overdreven identificaties, vooral duidelijk te zien bij meisjes die zich identificeren met hun broers. In de afgelopen jaren hebben ze zich gefantaseerd in oorlogservaringen en het liefdesleven van hun adolescenten broers. Dit probleem leidt tot een verstorende ambivalentie in al hun relaties. De problemen van het schizofrene kind zijn de problemen van alle opgroeiende kinderen, maar het patroon wordt gewijzigd door gemengde neigingen tot expansies en contracties, versnellingen en regressies die configuratie tendensen volgen die specifiek zijn voor schizofrenie. (PsycInfo Database Record (c) 2023 APA, alle rechten voorbehouden)

Referencies

Bender, L. (1947). Childhood schizophrenia: Clinical study of one hundred schizophrenic children. American Journal of Orthopsychiatry, 17(1), 40–56. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1947.tb04975.x

Childhood schizophrenia - Symptoms and causes - Mayo Clinic. (2021, 19 mei). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/childhood-schizophrenia/symptoms-causes/syc-20354483

Driver, D. I., Gogtay, N., & Rapoport, J. L. (2013). Childhood Onset Schizophrenia and Early Onset Schizophrenia Spectrum Disorders. Child And Adolescent Psychiatric Clinics Of North America, 22(4), 539–555. https://doi.org/10.1016/j.chc.2013.04.001

Grover, S., Avasthi, A. (2019). Clinical Practice Guidelines for the Management of Schizophrenia in Children and Adolescents. Indian journal of Psychiatry, 61(2), 277-293.

Lippi, G. (2016). Schizophrenia in a member of the family: Burden, expressed emotion and addressing the needs of the whole family. PubMed Central. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6138106/

Mast, G., Mucci, M., & Pari, C. (2006). Children with schizophrenia: clinical picture and pharmacological treatment. CNS drugs, 20, 841-866.

Mayo Clinic. (z.d.). Childhood schizophrenia - Symptoms and causes. Geraadpleegd op 9 mei 2024, van https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/childhood-schizophrenia/symptoms-causes/syc-20354483

Petlovanyi, P., & Tsarkov, A. (2020). Child Schizophrenia: Theory and Practice. EJMED, European Journal of Medical and Health Sciences, 2, 1-5.

Professional, C. C. M. (z.d.). Childhood schizophrenia. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21067-childhood-schizophrenia

Ross, R. G., Heinlein, S., & Tregellas, H. C. (2006). High rates of comorbidity are found in childhood-onset schizophrenia. Schizophrenia Research, 88(1–3), 90–95. https://doi.org/10.1016/j.schres.2006.07.006

Rutter, M., (1972). Childhood Schizophrenia Reconsidered. Journal of Autism and Childhood Schizophrenia, 2(4), 315-337.

Spencer, E. K., & Campbell, M. (1994). Children with schizophrenia: diagnosis, phenomenology, and pharmacotherapy. Schizophrenia Bulletin, 20(4), 713-725.]]