Hamelenburg

Hamelenburg ook wel: Hamelenberg is een kasteel dat stond in polder De Slaagh aan de Eem bij Soest. Van het kasteel is niets bewaard gebleven.

Ligging

Het zou moeten liggen tegenover de monding van de oude Gracht, tegenover de Grote Melm. In 1930 werd bij de Oude Melm een bocht van de Eem afgesneden, waardoor er een eiland werd gevormd. Op dit ontstane eiland zou kasteel kasteel Hamelenburg hebben gestaan. De grond tegenover 'de Grote Melm' is nu in gebruik als weiland. Mogelijk bevinden zich onder de grond nog funderingen van het vroegere kasteel. De ondergrond is hier erg geschikt voor de bouw van een vestingdoordat hier een hoge zandrug ligt temidden van de venige kleihoudende weidegronden. De graslanden dragen nu nog de naam Hamelenburg, in de volksmond uitgesproken als Hommelenbarg.

Verwoest

Hamelenburg werd al voor 1370 gebouwd. In die tijd hield Willem van Abcoude het gerecht Soest in leen. In 1407 volde zijn neef Jacob van Gaasbeek hem op. Jacob gaf de Karthuizers te Utrecht 'de hofsteden van Hamelenberch in der Slagt en dat goed geheten Ymminchuysen'. In de strijd om de Utrechtse bisschopszetel werd Hamelenburg verwoest. De strijd om de bisschopstitel werd rondom Amersfoort uitgevochten tussen Zweder van Culemborg en Rudolf van Diepholt. Toen Amersfoort in 1427 door hertog Filips van Bourgondië werd belegerd, liet deze de monding van de Eem afsluiten. Hij deed dat met een drijvend blokhuis waarop blijden en ander belegeringswerktuigen waren geplaatst. Amersfoorters slaagden er echter in om het drijvende blokhuis onklaar te maken. Waarschijnlijk is daarbij ook Hamelenburg verwoest. Waarschijnlijk is het kasteel door Maarten van Rossum rond 1540 verwoest en daarna niet meer herbouwd. Volgens een andere lezing zou het kasteel in de Middeleeuwen verdwenen zijn door watersnoodrampen.

Geslacht

Het geslacht Van Hamelenburg komt vanaf 1328 voor in Utrecht. Omdat haar oudere broer Jan, die in Langbroek woonde, reeds was overleden, verzocht Mechtelt van Hamelenberch wed. van Paeuwels van Malsen in 1460, na de dood van haar vader Jan, aan de abt van St. Paulus om beleend te worden met het goed 'te Hamelenberch'. Uit een brief van Mechtelt van Hamelenberch aan de abt van Sint paulus kan opgemaakt worden dat het kasteel bewoond werd door het geslacht 'Van Hamelenburg', dat uit Amersfoort afkomstig was.

Bewoners

• 1528 Mechtelt van Hamelenberch
• familie Van Hamelenburg

Bronnen, noten en/of referenties

• Soest, geschiedenis en architectuur, Hans Lägers en Michel Kruidenier (uitgeverij Kerckebosch, 2006) ISBN 90-6720-409-9, ISSN 0922-8985; 32
• Geschiedenis van Soest, J.J. Bos
• Kastelenboek Provincie Utrecht, O.D.M. Bardet -
• Tegenwoordige Staat der Verenigde Nederlanden, 12e deel, uitgegeven bij de Wed Isaak Tirion 1777
• de Familie Hamelenburg, Nederlandse Leeuw 1907 en Familieblad 1883 - 1884,
• Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, 1995
• Soest, geschiedenis en architectuur, Uitgeverij Kerckebosch, Utrecht/Zeist, 2006, 336 blz.
• Het kasteel Hamelenburg, P.J. v.d. Breemer, in: Van Zoys tot Soest, tijdschrift van de Historische Vereniging "Soest", ISSN 1384-0126; jg. 7 (1986/87), nr. 3, p. 16-17
• Kastelen in Utrecht