Nils Gustaf Dalén: verschil tussen versies
k robot Erbij: el:Νιλς Γκούσταφ Νταλέν |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
| (22 tussenliggende versies door 18 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Nobelprijswinnaar |
{{Infobox Nobelprijswinnaar |
||
| naam = Nils Gustaf Dalén |
| naam = Nils Gustaf Dalén |
||
| periode = [[30 november]] [[1869]] – [[9 december]] [[1937]] |
| periode = [[30 november]] [[1869]] – [[9 december]] [[1937]] |
||
| afbeelding = |
| afbeelding = Nils Gustaf Dalén.jpg |
||
| |
| onderschrift = |
||
| land = [[Zweden]] |
| land = [[Zweden]] |
||
| geboorteplaats = [[Stenstorp]] |
| geboorteplaats = [[Stenstorp]] |
||
| plaatsvanoverlijden = [[Lidingö]] |
| plaatsvanoverlijden = [[Lidingö (gemeente)|Lidingö]] |
||
| typeprijs = [[Nobelprijs voor |
| typeprijs = [[Nobelprijs voor Natuurkunde|Natuurkunde]] |
||
| jaar = 1912 |
| jaar = 1912 |
||
| reden = "Voor zijn werk aan |
| reden = "Voor zijn werk aan automatische gasregulatoren voor de verlichting van vuurtorens en lichtboeien." |
||
| voor = [[Wilhelm Wien]] |
| voor = [[Wilhelm Wien]] |
||
| op = [[Heike Kamerlingh Onnes]] |
| op = [[Heike Kamerlingh Onnes]] |
||
| portaal = Natuurkunde |
|||
}} |
}} |
||
'''Nils Gustaf Dalén''' ([[Stenstorp]], [[30 november]] [[1869]] |
'''Nils Gustaf Dalén''' ([[Stenstorp]], [[30 november]] [[1869]] – [[Lidingö (gemeente)|Lidingö]], [[9 december]] [[1937]]) was een [[Zweden|Zweeds]] uitvinder en directeur van ''Svenska Aktiebolaget Gasaccumulator'' ([[Aktiebolaget Gas-Accumulator|AGA]]). In [[1912]] kreeg hij de [[Nobelprijs voor Natuurkunde]] voor zijn werk aan automatische gasregulatoren voor de verlichting van [[vuurtoren]]s en [[lichtboei]]en. |
||
== Biografie == |
|||
Gustaf was de zoon van |
Gustaf was de zoon van de [[agrariër|boer]] Anders en Lovisa Dalén en ging in eerste instantie naar de [[Agrarisch opleidingscentrum|landbouwschool]]. Op aanraden van Gustaf de Laval besloot hij echter over te stappen op een technische opleiding. Vanaf [[1892]] studeerde hij aan het [[Chalmers Instituut]] in [[Göteborg (stad)|Göteborg]], waar hij in [[1896]] afstudeerde als [[ingenieur]]. Daarna studeerde hij nog een jaar in [[Zwitserland]] aan het ''Eidgenössisches Polytechnikum'', onder professor Stodola. |
||
Zijn Nobelprijs is ongebruikelijk en was ook controversieel, omdat hij werd toegekend voor een uitvinding van meer [[techniek|technische]] dan [[wetenschap]]pelijke aard. Dit betekent overigens ook dat de toekenning van de prijs in dit geval meer in overeenstemming was met de [http://nobelprize.org/nobel/alfred-nobel/biographical/will/index.html voorwaarden van Nobels testament] dan met de meeste prijzen in de [[natuurkunde]] het geval is geweest. Dalén bestudeerde de [[scheikunde]] van [[acetyleen]] om tot een zo fel mogelijke lichtbron te komen en hij ontwikkelde veilige opslagmethoden. Ook vond hij een speciale klep uit, die onder invloed van de [[zon]] opende en sloot, zodat boeien die hiermee waren uitgerust alleen |
Zijn Nobelprijs is ongebruikelijk en was ook controversieel, omdat hij werd toegekend voor een uitvinding van meer [[techniek|technische]] dan [[wetenschap]]pelijke aard. Dit betekent overigens ook dat de toekenning van de prijs in dit geval meer in overeenstemming was met de [http://nobelprize.org/nobel/alfred-nobel/biographical/will/index.html voorwaarden van Nobels testament] dan met de meeste prijzen in de [[natuurkunde]] het geval is geweest. Dalén bestudeerde de [[scheikunde]] van [[acetyleen]] om tot een zo fel mogelijke lichtbron te komen en hij ontwikkelde veilige opslagmethoden. Ook vond hij een speciale klep uit, die onder invloed van de [[zon]] opende en sloot, zodat vuurtorens en boeien die hiermee waren uitgerust alleen ’s nacht zouden schijnen, wat hun levensduur verlengde tot ongeveer een jaar. Deze in massa geproduceerde en langwerkende boeien brachten een belangrijke verbetering van de veiligheid aan de kust van Scandinavië met zich mee. |
||
Eerder in hetzelfde jaar dat hij de Nobelprijs kreeg, raakte Dalén ernstig gewond in een gas[[explosie]]. Hij herstelde van de meeste van zijn verwondingen, maar bleef [[blindheid|blind]]. Dit leidde tot de speculatie dat de prijs misschien gedeeltelijk uit medelijden werd toegekend. Ondanks zijn blindheid stond Dalén tot 1937 (het jaar van zijn dood) aan het hoofd van AGA. Het bedrijf had in de jaren dertig onder andere groot succes met een [[fornuis]] dat Dalén in [[1922]] oorspronkelijk voor zijn vrouw had ontworpen. Ook wist AGA een contract voor de |
Eerder in hetzelfde jaar dat hij de Nobelprijs kreeg, raakte Dalén ernstig gewond in een gas[[explosie]]. Hij herstelde van de meeste van zijn verwondingen, maar bleef [[blindheid|blind]]. Dit leidde tot de speculatie dat de prijs misschien gedeeltelijk uit medelijden werd toegekend. Ondanks zijn blindheid stond Dalén tot 1937 (het jaar van zijn dood) aan het hoofd van AGA. Het bedrijf had in de jaren dertig onder andere groot succes met een [[Fornuis (keukenapparatuur)|fornuis]] dat Dalén in [[1922]] oorspronkelijk voor zijn vrouw had ontworpen. Ook wist AGA een contract voor de vuurtorenverlichting van het [[Panamakanaal]] in de wacht te slepen. |
||
In 1910 huwde hij Elma Persson, ze kregen vier kinderen: dochter Maja (1904-1995), zoon Gunnar (1905-1970), zoon Anders (1907-1994) en dochter Inga-Lisa (1910-2006). |
|||
== Externe link == |
|||
{{Appendix|2= |
|||
* {{en}}[http://nobelprize.org/physics/laureates/1912/dalen-bio.html Biografie op nobelprize.org] |
|||
* {{en}}[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1912/dalen/biographical/ Gustaf Dalén – Biographical]. NobelPrize.org. Nobel Media AB 2018. |
|||
}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{DEFAULTSORT:Dalen, Gustaf}} |
{{DEFAULTSORT:Dalen, Gustaf}} |
||
[[Categorie:Winnaar van de Nobelprijs voor |
[[Categorie:Winnaar van de Nobelprijs voor Natuurkunde]] |
||
[[Categorie:Zweeds natuurkundige]] |
[[Categorie:Zweeds natuurkundige]] |
||
[[Categorie:Zweeds uitvinder]] |
[[Categorie:Zweeds uitvinder]] |
||
[[Categorie: |
[[Categorie:20e-eeuws natuurkundige]] |
||
[[ar:غوستاف دالين]] |
|||
[[bg:Нилс Густаф Дален]] |
|||
[[bn:গুস্তাফ দালেন]] |
|||
[[bs:Gustaf Dalén]] |
|||
[[ca:Gustaf Dalén]] |
|||
[[cs:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[da:Gustaf Dalén]] |
|||
[[de:Gustaf Dalén]] |
|||
[[el:Νιλς Γκούσταφ Νταλέν]] |
|||
[[en:Gustaf Dalén]] |
|||
[[eo:Gustaf Dalén]] |
|||
[[es:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[et:Gustaf Dalén]] |
|||
[[fa:گوستاف دالن]] |
|||
[[fi:Gustaf Dalén]] |
|||
[[fr:Gustaf Dalén]] |
|||
[[gl:Gustaf Dalén]] |
|||
[[he:נילס גוסטב דלן]] |
|||
[[hi:गुस्टाफ डेलेन]] |
|||
[[hr:Gustaf Dalén]] |
|||
[[ht:Gustaf Dalén]] |
|||
[[id:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[io:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[it:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[ja:ニルス・グスタフ・ダレーン]] |
|||
[[ko:닐스 구스타프 달렌]] |
|||
[[ku:Gustaf Dalén]] |
|||
[[la:Gustavus Dalén]] |
|||
[[lt:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[mr:गुस्ताफ डालेन]] |
|||
[[nn:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[no:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[oc:Gustaf Dalén]] |
|||
[[pl:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[pnb:گستاف دالین]] |
|||
[[pt:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[ro:Gustaf Dalén]] |
|||
[[ru:Дален, Нильс Густав]] |
|||
[[sk:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[sl:Nils Gustaf Dalén]] |
|||
[[sv:Gustaf Dalén]] |
|||
[[sw:Gustaf Dalén]] |
|||
[[vi:Gustaf Dalén]] |
|||
[[zh:尼尔斯·古斯塔夫·达伦]] |
|||
Huidige versie van 10 jul 2020 om 21:21
 Nils Gustaf Dalén
| ||||
|---|---|---|---|---|
| 30 november 1869 – 9 december 1937 | ||||
| ||||
| Geboorteland | Zweden | |||
| Geboorteplaats | Stenstorp | |||
| Overlijdensplaats | Lidingö | |||
| Nobelprijs | Natuurkunde | |||
| Jaar | 1912 | |||
| Reden | "Voor zijn werk aan automatische gasregulatoren voor de verlichting van vuurtorens en lichtboeien." | |||
| Voorganger(s) | Wilhelm Wien | |||
| Opvolger(s) | Heike Kamerlingh Onnes | |||
| ||||
Nils Gustaf Dalén (Stenstorp, 30 november 1869 – Lidingö, 9 december 1937) was een Zweeds uitvinder en directeur van Svenska Aktiebolaget Gasaccumulator (AGA). In 1912 kreeg hij de Nobelprijs voor Natuurkunde voor zijn werk aan automatische gasregulatoren voor de verlichting van vuurtorens en lichtboeien.
Biografie
[bewerken | brontekst bewerken]Gustaf was de zoon van de boer Anders en Lovisa Dalén en ging in eerste instantie naar de landbouwschool. Op aanraden van Gustaf de Laval besloot hij echter over te stappen op een technische opleiding. Vanaf 1892 studeerde hij aan het Chalmers Instituut in Göteborg, waar hij in 1896 afstudeerde als ingenieur. Daarna studeerde hij nog een jaar in Zwitserland aan het Eidgenössisches Polytechnikum, onder professor Stodola.
Zijn Nobelprijs is ongebruikelijk en was ook controversieel, omdat hij werd toegekend voor een uitvinding van meer technische dan wetenschappelijke aard. Dit betekent overigens ook dat de toekenning van de prijs in dit geval meer in overeenstemming was met de voorwaarden van Nobels testament dan met de meeste prijzen in de natuurkunde het geval is geweest. Dalén bestudeerde de scheikunde van acetyleen om tot een zo fel mogelijke lichtbron te komen en hij ontwikkelde veilige opslagmethoden. Ook vond hij een speciale klep uit, die onder invloed van de zon opende en sloot, zodat vuurtorens en boeien die hiermee waren uitgerust alleen ’s nacht zouden schijnen, wat hun levensduur verlengde tot ongeveer een jaar. Deze in massa geproduceerde en langwerkende boeien brachten een belangrijke verbetering van de veiligheid aan de kust van Scandinavië met zich mee.
Eerder in hetzelfde jaar dat hij de Nobelprijs kreeg, raakte Dalén ernstig gewond in een gasexplosie. Hij herstelde van de meeste van zijn verwondingen, maar bleef blind. Dit leidde tot de speculatie dat de prijs misschien gedeeltelijk uit medelijden werd toegekend. Ondanks zijn blindheid stond Dalén tot 1937 (het jaar van zijn dood) aan het hoofd van AGA. Het bedrijf had in de jaren dertig onder andere groot succes met een fornuis dat Dalén in 1922 oorspronkelijk voor zijn vrouw had ontworpen. Ook wist AGA een contract voor de vuurtorenverlichting van het Panamakanaal in de wacht te slepen.
In 1910 huwde hij Elma Persson, ze kregen vier kinderen: dochter Maja (1904-1995), zoon Gunnar (1905-1970), zoon Anders (1907-1994) en dochter Inga-Lisa (1910-2006).
- (en) Gustaf Dalén – Biographical. NobelPrize.org. Nobel Media AB 2018.
· 
· 