Reuzenberenklauw: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
foto stond juist Label: Ongedaan maken |
||
| (8 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 15: | Regel 15: | ||
| taxon= [[soort]] |
| taxon= [[soort]] |
||
| w-naam= ''Heracleum mantegazzianum'' |
| w-naam= ''Heracleum mantegazzianum'' |
||
| auteur= [[Carlo Pietro Stefano Sommier| |
| auteur= [[Carlo Pietro Stefano Sommier|Sommier]] & [[Emile Levier|Levier]] |
||
| datum= |
| datum= 1895 |
||
| afbeeldingII= Heracleum mantegazzianum Reuzenberenklauw vruchten.jpg |
| afbeeldingII= Heracleum mantegazzianum Reuzenberenklauw vruchten.jpg |
||
| afbeeldingIItekst= Vruchten |
| afbeeldingIItekst= Vruchten |
||
| Regel 22: | Regel 22: | ||
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum R.H. 03.jpg|thumb|Bloemscherm]] |
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum R.H. 03.jpg|thumb|Bloemscherm]] |
||
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum Sausal - leaf.jpg|thumb|Blad]] |
[[Bestand:Heracleum mantegazzianum Sausal - leaf.jpg|thumb|Blad]] |
||
[[Bestand:Heracleum - Bärenklau - Hautreaktion.png|thumb|Blaren ontstaan door aanraking van de |
[[Bestand:Heracleum - Bärenklau - Hautreaktion.png|thumb|Blaren ontstaan door aanraking van de reuzenberenklauw]] |
||
[[Bestand:Noodbloei reuzenberenklauw.jpg|alt=Reuzenberenklauw in noodbloei na twee keer maaien|miniatuur|Noodbloei na twee keer maaien]] |
[[Bestand:Noodbloei reuzenberenklauw.jpg|alt=Reuzenberenklauw in noodbloei na twee keer maaien|miniatuur|Noodbloei na twee keer maaien]] |
||
| Regel 33: | Regel 33: | ||
|url=https://www.schweizerbart.de/papers/phyto/detail/28/80724/The_ecology_of_the_Caucasian_herbaceous_perennial_Heracleum_mantegazzianum_Somm_et_Lev_Giant_Hogweed_in_cultural_ecosystems_of_Central_Europe |
|url=https://www.schweizerbart.de/papers/phyto/detail/28/80724/The_ecology_of_the_Caucasian_herbaceous_perennial_Heracleum_mantegazzianum_Somm_et_Lev_Giant_Hogweed_in_cultural_ecosystems_of_Central_Europe |
||
}}</ref> De soort wordt, in tegenstelling tot de inheemse [[gewone berenklauw]], in België en Nederland beschouwd als een [[invasieve exoot]] die gezondheidsrisico's oplevert. |
}}</ref> De soort wordt, in tegenstelling tot de inheemse [[gewone berenklauw]], in België en Nederland beschouwd als een [[invasieve exoot]] die gezondheidsrisico's oplevert. |
||
== Beschrijving == |
== Beschrijving == |
||
De plant heeft klauwvormige bladeren. Ze is verwant aan de [[gewone berenklauw]], maar veel groter. Nog sterker gelijkende verwante soorten zijn [[Sosnowsky's berenklauw]] en [[Perzische berenklauw]]. |
De plant heeft klauwvormige bladeren. Ze is verwant aan de [[gewone berenklauw]], maar veel groter. Nog sterker gelijkende verwante soorten zijn [[Sosnowsky's berenklauw]] en [[Perzische berenklauw]]. |
||
| Regel 42: | Regel 43: | ||
Het aantal [[chromosoom|chromosomen]] is 2n = 22. |
Het aantal [[chromosoom|chromosomen]] is 2n = 22. |
||
== Invasieve soort == |
== Invasieve uitheemse soort == |
||
In de 19e eeuw is de reuzenberenklauw uit de [[Kaukasus (gebergte)|Kaukasus]] als tuinplant in [[Europa (werelddeel)|Europa]] geïntroduceerd. In de [[Benelux]] is deze [[exoot]] volledig [[Inburgering (biogeografie)|ingeburgerd]]. De reuzenberenklauw wordt anno 2010 steeds vaker in verstedelijkt gebied aangetroffen en, mede om de schadelijke werking van het sap van deze plant op huid en ogen, in toenemende mate als een probleem ervaren. |
In de 19e eeuw is de reuzenberenklauw uit de [[Kaukasus (gebergte)|Kaukasus]] als tuinplant in [[Europa (werelddeel)|Europa]] geïntroduceerd. In de [[Benelux]] is deze [[exoot]] volledig [[Inburgering (biogeografie)|ingeburgerd]]. De reuzenberenklauw wordt anno 2010 steeds vaker in verstedelijkt gebied aangetroffen en, mede om de schadelijke werking van het sap van deze plant op huid en ogen, in toenemende mate als een probleem ervaren. |
||
Sinds 2 augustus 2017 is de plant opgenomen op de lijst van invasieve uitheemse [[Unielijst voor invasieve uitheemse soorten|soorten]] die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. De handel van de plant is dus verboden in alle lidstaten. Ook moeten lidstaten de plant bestrijden<ref> |
|||
Sinds 2 augustus 2017 is in alle landen van de [[Europese Unie]] bestrijding van de plant verplicht, en verhandelen ervan verboden,<ref>{{Citeer web|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32014R1143|titel=Europese IUS Verordening|bezochtdatum=juni 2021}}</ref> omdat de soort toen werd opgenomen op de ''Unielijst van invasieve soorten''.<ref> |
|||
{{citeer web|url=https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/unielijst-invasieve-exoten|titel=Unielijst|bezochtdatum=4 juli 2018|auteur=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit}}</ref><ref>{{citeer web|url=http://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/list/index_en.htm|titel=List of Invasive Alien Species of Union concern|bezochtdatum=4 juli 2018|taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.iasregulation.be/358/|titel=Website Nationaal Wetenschappelijk Secretariaat IUS|bezochtdatum=4 oktober 2021}}</ref> |
{{citeer web|url=https://www.nvwa.nl/onderwerpen/invasieve-exoten/unielijst-invasieve-exoten|titel=Unielijst|bezochtdatum=4 juli 2018|auteur=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit}}</ref><ref>{{citeer web|url=http://ec.europa.eu/environment/nature/invasivealien/list/index_en.htm|titel=List of Invasive Alien Species of Union concern|bezochtdatum=4 juli 2018|taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.iasregulation.be/358/|titel=Website Nationaal Wetenschappelijk Secretariaat IUS|bezochtdatum=4 oktober 2021}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32014R1143|titel=Europese IUS Verordening|bezochtdatum=juni 2021}}</ref>. |
||
== Ecologische betekenis == |
== Ecologische betekenis == |
||
| Regel 56: | Regel 57: | ||
=== Bestrijdingsmethoden === |
=== Bestrijdingsmethoden === |
||
==== Mechanische bestrijding ==== |
==== Mechanische bestrijding ==== |
||
Tot de mechanische bestrijdingsmethoden behoort het uitsteken van jonge planten, uitboren van de wortel van oude en jonge planten met een kabelboorspade en/of penwortelspade, herhaald maaien in combinatie met het handmatig schoffelen, om te voorkomen dat de plant in bloei komt en tot zaadvorming overgaat. Een gemaaide plant kan door middel van noodbloei in betrekkelijk korte tijd nieuwe bloemen maken. Deze zijn vele malen kleiner dan de eerste bloemen. Een plant kan zo tot minstens drie |
Tot de mechanische bestrijdingsmethoden behoort het uitsteken van jonge planten, uitboren van de wortel van oude en jonge planten met een kabelboorspade en/of penwortelspade, herhaald maaien in combinatie met het handmatig schoffelen, om te voorkomen dat de plant in bloei komt en tot zaadvorming overgaat. Een gemaaide plant kan door middel van noodbloei in betrekkelijk korte tijd nieuwe bloemen maken. Deze zijn vele malen kleiner dan de eerste bloemen. Een plant kan zo tot minstens drie maaiingen overleven en zich voortplanten. Wil deze bestrijdingsvorm effectief zijn, dan dient het maaien minimaal vijf keer per seizoen te gebeuren.<ref>{{Citeer web|url=https://www.invasieve-exoten.info/nl/invasieve-exoten/soorten/unie-lijst-invasieve-exoten/reuzenberenklauw/methoden/maaien.htm|titel=Kennisnetwerk invasieve exoten|bezochtdatum=augustus 2021}}</ref> Een bloeiende reuzenberenklauw mag vanwege de kiemkracht van het zaad niet bij het gft-afval. Een plant produceert gemiddeld zo'n 20.000 zaden, soms zelfs 100.000, die tot zeven jaar lang hun kiemkracht behouden.<ref>{{citeer web |
||
|titel=Reuzenberenklauw: een praktische handleiding. Richtlijnen voor bestrijding en controle van een invasieve plant. |
|titel=Reuzenberenklauw: een praktische handleiding. Richtlijnen voor bestrijding en controle van een invasieve plant. |
||
|auteur=Charlotte Nielsen, Hans Peter Ravn, Wolfgang Nentwig, Max Wade (Giant Alien-project), bew. Ivan Hoste en Katrien Clarysse (plantentuin Meise) |
|auteur=Charlotte Nielsen, Hans Peter Ravn, Wolfgang Nentwig, Max Wade (Giant Alien-project), bew. Ivan Hoste en Katrien Clarysse (plantentuin Meise) |
||
| Regel 71: | Regel 72: | ||
Biologische bestrijdingsmethoden zijn begrazing, behandeling met schimmels, met [[Rondwormen|aaltjes]] bij de ondergrondse delen, of met [[kevers]] bij de bovengrondse delen. |
Biologische bestrijdingsmethoden zijn begrazing, behandeling met schimmels, met [[Rondwormen|aaltjes]] bij de ondergrondse delen, of met [[kevers]] bij de bovengrondse delen. |
||
In Nederland is een periode een schimmel toegepast die de plant binnen anderhalf jaar kan laten verdwijnen, maar tot nu toe is er geen partij gevonden die de schimmel op de markt weet te brengen met de benodigde toelatingen.<ref>[https://web.archive.org/web/20101214145629/http://dnu.nu/artikel/1867-bestrijding-reuzenberenklauw-werkt Resultaten in de gemeente Utrecht 2008 en 2009C]</ref><ref>[http://www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=12564&persberichtID=356359&type=pers/ Resultaten in de gemeente Utrecht in 2010]</ref> |
In Nederland is een periode een schimmel toegepast die de plant binnen anderhalf jaar kan laten verdwijnen, maar tot nu toe is er geen partij gevonden die de schimmel op de markt weet te brengen met de benodigde toelatingen.<ref>[https://web.archive.org/web/20101214145629/http://dnu.nu/artikel/1867-bestrijding-reuzenberenklauw-werkt Resultaten in de gemeente Utrecht 2008 en 2009C]</ref><ref>[http://www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=12564&persberichtID=356359&type=pers/ Resultaten in de gemeente Utrecht in 2010]{{Dode link}}</ref> |
||
== Verwondingen == |
== Verwondingen == |
||
Aanraking van beschadigde planten kan ernstige schade toebrengen aan de huid en aan de ogen van mensen en dieren. Het sap van de plant bevat [[furocumarinen]] die sterk [[Fototoxiciteit|fototoxisch]] zijn. Blootstelling aan zonlicht na contact met het sap |
Aanraking van beschadigde planten kan ernstige schade toebrengen aan de huid en aan de ogen van mensen en dieren. Het sap van de plant bevat [[furocumarinen]] die sterk [[Fototoxiciteit|fototoxisch]] zijn. Blootstelling aan zonlicht na contact met het sap kan rode, heftig jeukende vlekken veroorzaken, gevolgd door zwelling en blaarvorming ([[fytofotodermatitis]]). Het [[Verwonding|letsel]] kan eruitzien als een brandwond en het kan twee weken duren voordat het genezen is. Wanneer plantvocht in de [[Oog (anatomie)|ogen]] komt, kan dit tot [[blindheid]] leiden. Bij honden kan sap in de bek tot verstikking leiden. |
||
In 2017 registreerde het [[Antigifcentrum (België)|Belgische Antigifcentrum]] 28 letselgevallen na contact met de reuzenberenklauw.<ref>{{Citeer web|url=https://www.antigifcentrum.be/sites/default/files/imce/2017%20jaarverslag%202017%20-%20LAATSE%20VERSIE%20Nederlands%20.pdf|titel=Activiteitenverslag 2017: 1 januari - 31 december|bezochtdatum=3 juli 2018|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|formaat=pdf|uitgever=Antigifcentrum|taal=}}</ref> |
In 2017 registreerde het [[Antigifcentrum (België)|Belgische Antigifcentrum]] 28 letselgevallen na contact met de reuzenberenklauw.<ref>{{Citeer web|url=https://www.antigifcentrum.be/sites/default/files/imce/2017%20jaarverslag%202017%20-%20LAATSE%20VERSIE%20Nederlands%20.pdf|titel=Activiteitenverslag 2017: 1 januari - 31 december|bezochtdatum=3 juli 2018|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|formaat=pdf|uitgever=Antigifcentrum|taal=}}</ref> |
||
Huidige versie van 11 jul 2024 om 22:11
| Reuzenberenklauw | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| soort | |||||||||||||||||||
| Heracleum mantegazzianum Sommier & Levier (1895) | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Vruchten | |||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||
Reuzenberenklauw op  Wikispecies
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
De reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) is een meerjarige plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae).[1] De soort wordt, in tegenstelling tot de inheemse gewone berenklauw, in België en Nederland beschouwd als een invasieve exoot die gezondheidsrisico's oplevert.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]De plant heeft klauwvormige bladeren. Ze is verwant aan de gewone berenklauw, maar veel groter. Nog sterker gelijkende verwante soorten zijn Sosnowsky's berenklauw en Perzische berenklauw.
De reuzenberenklauw kan, afhankelijk van de groeiplaats, in de lente in een paar maanden tijd uitgroeien tot een hoogte van 4 meter. Afhankelijk van de groeiplaats zullen de zaailingen na een of meerdere jaren de bloeifase bereiken. Het eerste jaar blijft de plant laag (50 cm), het jaar erop is hij meestal volgroeid, en bloeit van juni tot augustus met een variabel aantal samengestelde schermen vol witte bloemetjes. Na de bloei sterft de plant af.
De plant is vooral te vinden langs wegen en op plaatsen die niet begraasd of bewerkt worden. De plant komt veelal voor op ruderale terreinen met verstoorde, voedselrijke grond. Naast de natuurlijke verspreiding van zaden, worden zaden van deze invasieve plant ook per ongeluk verspreid door de mens via grondverzet.
Het aantal chromosomen is 2n = 22.
Invasieve uitheemse soort
[bewerken | brontekst bewerken]In de 19e eeuw is de reuzenberenklauw uit de Kaukasus als tuinplant in Europa geïntroduceerd. In de Benelux is deze exoot volledig ingeburgerd. De reuzenberenklauw wordt anno 2010 steeds vaker in verstedelijkt gebied aangetroffen en, mede om de schadelijke werking van het sap van deze plant op huid en ogen, in toenemende mate als een probleem ervaren.
Sinds 2 augustus 2017 is de plant opgenomen op de lijst van invasieve uitheemse soorten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. De handel van de plant is dus verboden in alle lidstaten. Ook moeten lidstaten de plant bestrijden[2][3][4][5].
Ecologische betekenis
[bewerken | brontekst bewerken]Omdat de reuzenberenklauw zo kiemkrachtig is en met zijn bladeren al het licht voor andere planten wegneemt, wordt de soort beschouwd als een onkruid. In gebieden die niet begraasd worden drukt de invasieve soort alle andere planten weg; daar komt bij dat hij in de Benelux naast grote grazers en schapen geen natuurlijke belagers kent.
Bestrijding
[bewerken | brontekst bewerken]Bij de bestrijding van de plant wordt beschermende kleding en een veiligheidsbril gedragen. In een aantal plaatsen zijn bij de bestrijding van de plant vrijwilligers actief. Dat gebeurt vaak in samenwerking met instanties als Staatsbosbeheer, waterschap, Rijkswaterstaat, ProRail en gemeente. Sommige gemeentes verstrekken de vrijwilligers een vergoeding voor gereedschap.
Bestrijdingsmethoden
[bewerken | brontekst bewerken]Mechanische bestrijding
[bewerken | brontekst bewerken]Tot de mechanische bestrijdingsmethoden behoort het uitsteken van jonge planten, uitboren van de wortel van oude en jonge planten met een kabelboorspade en/of penwortelspade, herhaald maaien in combinatie met het handmatig schoffelen, om te voorkomen dat de plant in bloei komt en tot zaadvorming overgaat. Een gemaaide plant kan door middel van noodbloei in betrekkelijk korte tijd nieuwe bloemen maken. Deze zijn vele malen kleiner dan de eerste bloemen. Een plant kan zo tot minstens drie maaiingen overleven en zich voortplanten. Wil deze bestrijdingsvorm effectief zijn, dan dient het maaien minimaal vijf keer per seizoen te gebeuren.[6] Een bloeiende reuzenberenklauw mag vanwege de kiemkracht van het zaad niet bij het gft-afval. Een plant produceert gemiddeld zo'n 20.000 zaden, soms zelfs 100.000, die tot zeven jaar lang hun kiemkracht behouden.[7]
Biologische bestrijding
[bewerken | brontekst bewerken]Biologische bestrijdingsmethoden zijn begrazing, behandeling met schimmels, met aaltjes bij de ondergrondse delen, of met kevers bij de bovengrondse delen.
In Nederland is een periode een schimmel toegepast die de plant binnen anderhalf jaar kan laten verdwijnen, maar tot nu toe is er geen partij gevonden die de schimmel op de markt weet te brengen met de benodigde toelatingen.[8][9]
Verwondingen
[bewerken | brontekst bewerken]Aanraking van beschadigde planten kan ernstige schade toebrengen aan de huid en aan de ogen van mensen en dieren. Het sap van de plant bevat furocumarinen die sterk fototoxisch zijn. Blootstelling aan zonlicht na contact met het sap kan rode, heftig jeukende vlekken veroorzaken, gevolgd door zwelling en blaarvorming (fytofotodermatitis). Het letsel kan eruitzien als een brandwond en het kan twee weken duren voordat het genezen is. Wanneer plantvocht in de ogen komt, kan dit tot blindheid leiden. Bij honden kan sap in de bek tot verstikking leiden.
In 2017 registreerde het Belgische Antigifcentrum 28 letselgevallen na contact met de reuzenberenklauw.[10]
Trivia
[bewerken | brontekst bewerken]- De Engelse rockband Genesis bracht het lied 'The Return of the Giant Hogweed' uit op het album Nursery Cryme. Het lied verhaalt over hoe de reuzenberenklauw vanuit Rusland naar Engeland werd gebracht, alwaar deze plant het land overspoelt en de mensen – tevergeefs – tegen deze plant ten strijde trekken.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Factsheet Reuzenberenklauw. Nederlandse voedsel- en Warenautoriteit.
- Reuzenberenklauw en gezondheid · GGD Leefomgeving. Informatie van de Nederlandse GGD-en
- Verspreiding in Nederland FLORON
- Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) op SoortenBank.nl (gearchiveerd) (gebaseerd op de Heukels23, dit is de voorlaatste uitgave)
- Reuzenberenklauw: een praktische handleiding
- Campagne Reuzenberenklauw (West-Vlaanderen.be) met instructiefilm
- ↑ Annette Otte en René Franke, The ecology of the Caucasian herbaceous perennial Heracleum mantegazzianum Somm. et Lev. (Giant Hogweed) in cultural ecosystems of Central Europe. Phytocoenologia, Band 28, Heft 2 (1998) 205-232 (23 juni 1998).
- ↑ Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, Unielijst. Geraadpleegd op 4 juli 2018.
- ↑ (en) List of Invasive Alien Species of Union concern. Geraadpleegd op 4 juli 2018.
- ↑ Website Nationaal Wetenschappelijk Secretariaat IUS. Geraadpleegd op 4 oktober 2021.
- ↑ Europese IUS Verordening. Geraadpleegd op juni 2021.
- ↑ Kennisnetwerk invasieve exoten. Geraadpleegd op augustus 2021.
- ↑ Charlotte Nielsen, Hans Peter Ravn, Wolfgang Nentwig, Max Wade (Giant Alien-project), bew. Ivan Hoste en Katrien Clarysse (plantentuin Meise), Reuzenberenklauw: een praktische handleiding. Richtlijnen voor bestrijding en controle van een invasieve plant. (2005). Gearchiveerd op 5 augustus 2013. Geraadpleegd op 15 juni 2020.
- ↑ Resultaten in de gemeente Utrecht 2008 en 2009C
- ↑ Resultaten in de gemeente Utrecht in 2010[dode link]
- ↑ Activiteitenverslag 2017: 1 januari - 31 december (pdf). Antigifcentrum. Geraadpleegd op 3 juli 2018.
· 
· 
