Wasserette: verschil tussen versies
k r2.7.3) (Robot: toegevoegd: zh:自助洗衣店 |
Versie 58268484 van Theo Oppewal (overleg) ongedaan gemaakt. maar zonder stad ervoor kan het overal in de provincie zijn, dus toch beter denk ik het zo te laten, tgrappig genoeg kent juist de provincie Groningen wel wijken Label: Ongedaan maken |
||
| (44 tussenliggende versies door 17 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Laundromat Amsterdam 2011.jpg|thumb|Een wasserette in Amsterdam]] |
|||
| ⚫ | Een '''wasserette''' (ook '''wassalon''', '''zelfbedieningswasserij''' of Engels '''laundromat''') is een plaats met wasmachines waar men tegen betaling zelf [[kleding]] en [[textiel]] kan wassen. Indien het niet om zelfbediening gaat, spreekt men meestal van [[wasserij]]. Doorgaans is een wasserette een commerciële onderneming met een verzameling [[wasmachine]]s die gebruikt kunnen worden door particulieren of zakelijke partijen die geen wasmachine willen of kunnen gebruiken. Daarnaast beschikken sommige [[camping]]s over een wasserette. Op grotere [[muziekfestival]]s worden soms ook wasserettes neergezet. |
||
== Zelfbediening == |
|||
[[File:Laundromat J2.jpg|thumb|Een hedendaagse wasserette]] |
|||
[[Bestand:Bundesarchiv B 145 Bild-F010863-0002, Nürnberg-Zollhaus, Neubaugebiet, Waschhaus.jpg|thumb|right|Een wasserette in een nieuwbouwwijk van [[Neurenberg]], 25 juni 1961]] |
[[Bestand:Bundesarchiv B 145 Bild-F010863-0002, Nürnberg-Zollhaus, Neubaugebiet, Waschhaus.jpg|thumb|right|Een wasserette in een nieuwbouwwijk van [[Neurenberg]], 25 juni 1961]] |
||
Bij een wasserette start de klant zelf de wasmachine en [[wasdroger]] met geld, munten of een [[chipkaart]]. Wasserettes worden veelal gebruikt door toeristen, expats en zakelijke klanten, maar ook wel door gezinshuishoudens. Als voordelen boven andere vormen van wassen worden gezien: |
|||
| ⚫ | Een '''wasserette''' is een plaats waar men [[kleding]] en [[textiel]] kan |
||
* men is snel klaar met het (wekelijkse) wasgoed; men kan immers meerdere machines tegelijk gebruiken en de wasprogramma's zijn meestal sneller dan bij consumentenwasmachines; |
|||
* er is ruimte voor grotere items zoals dekbedden en dekens, die men thuis niet kan wassen; |
|||
* het is goedkoper dan een [[stomerij]]. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Er zijn twee soorten wasserettes: |
|||
* Zelfbedieningswasserette |
|||
* Service-wasserette |
|||
== Wasmachines == |
|||
Bij een zelfbedieningswasserette moet men zelf de wasmachine en [[wasdroger]] bedienen. Deze kunnen worden gestart met geld, munten of een [[chipkaart]]. Zelfbedieningswasserettes zijn meestal goedkoper en wordt veelal gebruikt door toeristen en buurtbewoners zonder wasmachine. |
|||
| ⚫ | De inhoud van een wasmachine varieert van 5 kilo tot 10 kilo. Meestal is er ook nog een wasmachine met een [[laadvermogen]] van 13 kg of 16 kg, waarin men grotere wassen kan doen, voor bijvoorbeeld een [[dekbed]]. De wasmachines zijn meestal voorzien van een warm- en koudwateraansluiting zodat het programma korter is dan bij een normale huishoudmachine. De bedrijfswasapparatuur is doorgaans wat geavanceerder en zuiniger dan een wasmachine voor een huishouden. |
||
| ⚫ | |||
Bij een service-wasserette kan men de was afgeven, die later weer kan worden opgehaald. Service-wasserettes worden meer gebruikt voor het gemak, bijvoorbeeld door [[tweeverdiener]]s en zakelijke klanten. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
De eerste wasserettes in de zin zoals hier is beschreven, zijn voor de Tweede Wereldoorlog opgericht in de VS (1934), toen er wel al wasmachines waren, maar niet iedereen in staat was deze aan te schaffen. In Amsterdam waren er echter toen al twee openbare [[openbaar washuis|washuizen]], in navolging van buitenlandse voorbeelden uit de 19e eeuw. |
|||
In de jaren 1950 waren er in Nederland wassalons onder namen als ''Was-O-Matic'' en ''Launderette''<ref>"Advertentie". "De Telegraaf". Amsterdam, 18-11-1950. Geraadpleegd op Delpher op 06-01-2016, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110585203:mpeg21:a0015</ref><ref>"WASBEHANDELING IN NIEUWE BANEN De Westinghouse Laundromat ook te Maastricht Kijkje in een Was-O-Matic". "Limburgsch dagblad". Heerlen, 21-02-1950. Geraadpleegd op Delpher op 06-01-2016, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010417414:mpeg21:a0081</ref> maar die waren niet volledig zelfbediend. In de jaren 60 kwam het woord 'wasserette' op, aanvankelijk als handelsmerk van de ''N.V. Wasserette''.<ref>Ewoud Sanders, [http://weblogs.nrc.nl/woordhoek/2009/05/27/wasserette/ Wasserette], NRC Handelsblad, 27 mei 2009</ref> De eerste wasserette in het noorden van Nederland werd in 1962 geopend in de stad-Groningse wijk [[De Wijert]]. |
|||
== Wasserettewasmachines == |
|||
| ⚫ | De inhoud van een wasmachine varieert van 5 kilo |
||
De bedrijfswasapparatuur is doorgaans wat geavanceerder dan een wasmachine voor een huishouden.{{Bron?||2012|04|01}} |
|||
De met gas verwarmde wasdroger valt in Nederland bij aanschaf onder de Energie-investeringsaftrek (EIA). Omdat deze drogers energie zuinig zijn worden ze gesubsidieerd.{{Bron?||2012|04|01}} De hotfill-wasmachines zijn ook zeer gunstig in gebruik. Het warme en koude water komt gemengd in de machine en daardoor zijn de programma's korter dan in een huishoudelijke machine. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | De grotere en degelijke machines komen veelal uit Amerika omdat daar de |
||
{{references|85%}} |
|||
| ⚫ | |||
Vergeleken met de allereerste modellen zijn de wasmachines erg veranderd maar één ding blijft hetzelfde: de was wordt schoon door wrijving, water en zeep. In het begin waren het meestal houten tonnen met een stuk hout, daarna een houten ton met wet-schoepen erin, later kwamen de bovenladers (deze zijn nog steeds favoriet in sommige landen, zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Afrika en Canada, in verband met de robuustheid en goede wasresultaten). Tegenwoordig gebruikt men voornamelijk voorladers. Er zijn wereldwijd proeven met andere wasproducten om bijvoorbeeld zeep te vervangen door andere technieken. |
|||
== Zie ook == |
== Zie ook == |
||
* [[Wasserij]] |
|||
* [[Stomerij]] |
* [[Stomerij]] |
||
* [[Openbare wasplaats]] |
|||
{{Commonscat|Laundromats}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Categorie:Detailhandel]] |
|||
| ⚫ | |||
[[ca:Bugaderia]] |
|||
| ⚫ | |||
[[da:Møntvaskeri]] |
|||
[[de:Waschsalon]] |
|||
[[en:Self-service laundry]] |
|||
[[eo:Publika vestaĵolavejo]] |
|||
[[es:Lavandería]] |
|||
[[fi:Itsepalvelupesula]] |
|||
[[fr:Blanchisserie]] |
|||
[[he:מכבסה]] |
|||
[[id:Binatu]] |
|||
[[ja:コインランドリー]] |
|||
[[ru:Прачечная самообслуживания]] |
|||
[[sv:Tvättomat]] |
|||
[[uk:Ландромат]] |
|||
[[war:Lugaring nga serbisyo hit paglalaba]] |
|||
[[zh:自助洗衣店]] |
|||
Huidige versie van 8 feb 2021 om 15:30
Een wasserette (ook wassalon, zelfbedieningswasserij of Engels laundromat) is een plaats met wasmachines waar men tegen betaling zelf kleding en textiel kan wassen. Indien het niet om zelfbediening gaat, spreekt men meestal van wasserij. Doorgaans is een wasserette een commerciële onderneming met een verzameling wasmachines die gebruikt kunnen worden door particulieren of zakelijke partijen die geen wasmachine willen of kunnen gebruiken. Daarnaast beschikken sommige campings over een wasserette. Op grotere muziekfestivals worden soms ook wasserettes neergezet.
Zelfbediening
[bewerken | brontekst bewerken]
Bij een wasserette start de klant zelf de wasmachine en wasdroger met geld, munten of een chipkaart. Wasserettes worden veelal gebruikt door toeristen, expats en zakelijke klanten, maar ook wel door gezinshuishoudens. Als voordelen boven andere vormen van wassen worden gezien:
- men is snel klaar met het (wekelijkse) wasgoed; men kan immers meerdere machines tegelijk gebruiken en de wasprogramma's zijn meestal sneller dan bij consumentenwasmachines;
- er is ruimte voor grotere items zoals dekbedden en dekens, die men thuis niet kan wassen;
- het is goedkoper dan een stomerij.
Er zijn ook wasserettes waarbij men meer kan dan wassen. Tijdens het wachten op de was kan men ook bijvoorbeeld internetten, het haar laten knippen, iets drinken, zonnen of op een massagestoel plaatsnemen.
Wasmachines
[bewerken | brontekst bewerken]De inhoud van een wasmachine varieert van 5 kilo tot 10 kilo. Meestal is er ook nog een wasmachine met een laadvermogen van 13 kg of 16 kg, waarin men grotere wassen kan doen, voor bijvoorbeeld een dekbed. De wasmachines zijn meestal voorzien van een warm- en koudwateraansluiting zodat het programma korter is dan bij een normale huishoudmachine. De bedrijfswasapparatuur is doorgaans wat geavanceerder en zuiniger dan een wasmachine voor een huishouden.
De grotere en degelijke machines komen veelal uit Amerika omdat daar de wasserettemarkt het grootst is, maar er zijn ook fabrieken in België, Duitsland, Zweden, Denemarken en Spanje. De meeste professionele machines zijn vervaardigd uit roestvast staal.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]De eerste wasserettes in de zin zoals hier is beschreven, zijn voor de Tweede Wereldoorlog opgericht in de VS (1934), toen er wel al wasmachines waren, maar niet iedereen in staat was deze aan te schaffen. In Amsterdam waren er echter toen al twee openbare washuizen, in navolging van buitenlandse voorbeelden uit de 19e eeuw.
In de jaren 1950 waren er in Nederland wassalons onder namen als Was-O-Matic en Launderette[1][2] maar die waren niet volledig zelfbediend. In de jaren 60 kwam het woord 'wasserette' op, aanvankelijk als handelsmerk van de N.V. Wasserette.[3] De eerste wasserette in het noorden van Nederland werd in 1962 geopend in de stad-Groningse wijk De Wijert.
Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ "Advertentie". "De Telegraaf". Amsterdam, 18-11-1950. Geraadpleegd op Delpher op 06-01-2016, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110585203:mpeg21:a0015
- ↑ "WASBEHANDELING IN NIEUWE BANEN De Westinghouse Laundromat ook te Maastricht Kijkje in een Was-O-Matic". "Limburgsch dagblad". Heerlen, 21-02-1950. Geraadpleegd op Delpher op 06-01-2016, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010417414:mpeg21:a0081
- ↑ Ewoud Sanders, Wasserette, NRC Handelsblad, 27 mei 2009
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]