Ans 1830 : Diferéncia entre lei versions
Contengut suprimit Contengut apondut
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
| (8 revisions intermediàrias per 3 utilizaires pas afichadas) | |||
Linha 1 :
{{Dialècte Provençau}}
{{Infobox Decenni|1830}}
== Istòria ==
'''1830''' : fragmentacion de la [[Granda Colómbia]] en causa de trèbols intèrnes grèus liats au conflicte entre [[Francisco de Paula Santander]] e [[Simón Bolívar]]. Aquò entraïnèt la formacion de [[Veneçuèla]] e d'[[Eqüator (país)|Eqüator]].
<br/>
'''1831''' : en [[Etiopia]], [[batalha de Debre Abbay]] (14 de febrier) entre lei fòrças de Tigre dau ras [[Sabagadis]] e aquelei deis Oròmos dau ras Marye, protector principau dau negus [[Gigar]]. En despiech de sa superioritat tecnologica (utilizacion d'uneis unitats equipadas d'armas de fuòc), Sabagadis foguèt batut e son territòri pilhat per lei venceires. Pasmens, lo ras Marye foguèt tuat dins la batalha. Son fraire Dori li succediguèt e remplacèt immediatament lo negus [[Gigar]] per [[Iyasu IV]] jutjat pus docil. Dins aquò, Dori moriguèt a son torn e foguèt remplaçat per Ali II que venguèt lo cap vertadier d'[[Etiopia]] fins ais [[ans 1840]] gràcias a l'influéncia diplomatica de sa maire, [[Menen]], e au sostèn dei faccions oròmos.
<br/>
Linha 15 ⟶ 19:
<br/>
'''1834''' : abolicion de l'[[Inquisicion]] en [[Espanha]].
<br/>
'''1835-1836''' : en [[America dau Nòrd]], lei tensions entre lo govèrn mexican e lei colons estatsunidencs de [[Tèxas]] entraïnèron la [[Revolucion Texana]]. Batut, [[Mexic]] deguèt reconéisser l'[[independéncia]] de la region mai la question de sei frontieras contunièt de suscitar de tensions.
<br/>
'''1835''' : presa d'[[Reiaume d'Oyo|Oyo]] per lei tropas dau [[Califat de Sokoto]].
Linha 31 ⟶ 37:
<br/>
'''1838''' : en [[Etiopia]], pilhatge de [[Gondar]].
<br/>
'''1839''' : destruccion dau [[palais de Westminster]] per un [[incendi]].
<br/>
'''1839''' : en [[America]], fragmentacion dei [[Províncias Unidas d'America Centrala]]. Cada província formèt un Estat independent.
<br/>
{{veire|Tanzimat}}
'''1839''' : dins l'[[Empèri Otoman]], mòrt dau sultan [[Mahmud II]] que foguèt remplaçat per son fiu [[Abdulmecid Ier|Abdulmecid I{{èr}}]]. Gràcias ai sostèns britanic e austrian, lo sultan novèu capitèt d'obligir — maugrat la desfacha dei sieunas tropas — lei fòrças egipcianas d'Ibrahim Pacha de se retirar d'Anatolia. Puei, inaugurèt un periòde, dich [[Tanzimat]], de reformas prefondas deis institucions otomanas per modernizar l'estat segon de modèls occidentaus.
<br/>
'''1839''' : en [[Índia]], destruccion de la region d'[[Andhra Pradesh]] per un important [[ciclòn tropicau]]. La catastròfa entraïnèt la mòrt d'au mens {{formatnum:300000}} personas.
== Cultura ==
Linha 36 ⟶ 51:
[[Fichièr:Hattusa.yenicekale.jpg|thumb|right|Vestigis de [[Hattusa]] identificats en 1834.]]
'''1834''' : descubèrta dei vestigis de [[Hattusa]], [[capitala]] [[Antiquitat|antica]] deis [[Ititas]], per lo [[França|Francés]] [[Charles Texier]] ([[1802]]-[[1871]]). Pasmens, pensava aver trobat lei vestigis de la vila de Tasion e l'error durèt de decennis car leis [[Ititas]] èran alora quasi desconeguts deis istorians.
<br/>
'''1835''' : a l'iniciativa dau govèrn [[Egipte|egipcian]], impression de la « version de Bulaq » dei ''[[Mila e una nuechs]]''. Contenent un nombre fòrça important de còntes a respècte deis autrei versions en [[arabi]], foguèt sovent considerada coma « complèta » per lei [[traduccion|traductors]] [[Euròpa|europèus]] que l'utilizèron sovent coma referéncia.
<br/>
'''1839''' : començament de cavaments dins lei roïnas de [[Copán]]. Menats per l'explorator [[USA|estatsunidenc]] [[John Lloyd Stephens]] ([[1805]]-[[1852]]) e lo dessenhaire [[Frederick Catherwood]] ([[1799]]-[[1854]]), favorizèron l'interès naissent en [[Euròpa]] e ais [[USA|Estats Units d'America]] per lei [[civilizacion]]s precolombianas.
== Sciéncias e tecnicas ==
'''1831''' : a l'iniciativa de [[Carl Friedrich Gauss]], lo tèrme « complèx » es definitivament adoptat per designar lei [[nombre complèx|nombres imaginaris]].
<br/>
'''1831''' : premiera observacion documentada de la [[Granda Taca Roja]] de [[Jupitèr (planeta)|Jupitèr]].
<br/>
Linha 63 ⟶ 84:
<br/>
'''1838''' : desvolopament d'un procès de sintèsi d'[[acid nitric]] amb una oxidacion catalica d'[[amoniac]] per [[Frédéric Kuhlmann]] ([[1803]]-[[1881]]).
<br/>
'''1839''' : realizacion dau premier prototip de [[cellula fotovoltaïca]] per [[Antoine Becquerel]] ([[1788]]-[[1878]]). Pasmens, aqueu trabalh trobèt ges d'aplicacion.
<br/>
'''1839''' : durant de trabalhs sus la [[fotografia]], lo [[quimia|quimista]] [[Reialme Unit|britanic]] [[John Herschel]] ([[1792]]-[[1871]]) inventèt lei tèrmes « fotografia », « positiu » e « negatiu ». De mai, publiquèt de resultats de recèrcas sus divèrsei substàncias fotosensiblas qu'anavan favorizar lo desvolopament de la fotografia dins leis ans 1840 e 1850.
<br/>
'''1839''' : descubèrta dau procès de vulcanizacion de [[cauchó]] per lo quimista [[USA|estatsunidenc]] [[Charles Goodyear]] ([[1800]]-[[1860]]).
== Decès ==
Linha 78 ⟶ 105:
* [[Karl Ludwig Harding]], [[Astronomia|astronòm]] [[Alemanha|alemand]].
* [[Johann Nepomuk Hummel]], compositor [[Àustria|austrian]].
* [[Charles Philippe Lafont]], [[violon]]ista [[França|francés]].
* [[Giacomo Leopardi]], escrivan [[Itàlia|italian]].
* [[Mahmud II]], sultan de l'[[Empèri Otoman]].
* [[Thomas Malthus]], [[economia|economista]] [[Anglatèrra|anglés]].
* [[Nicéphore Niépce]], inventor [[França|francés]].
| |||