Biuro Szyfrów: Różnice pomiędzy wersjami

'''Biuro Szyfrów''' ('''BS''') – [[Historia Polski (1918–1939)|międzywojenna]] komórka organizacyjna [[Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego|Oddziału II]] [[Sztab Generalny Wojska Polskiego|Sztabu Generalnego Wojska Polskiego]] zajmująca się [[Kryptologia|kryptografią]] (użyciem [[szyfr]]ów i [[kod]]ów) i [[kryptologia|kryptoanalizą]] (badaniem [[szyfr]]ów i [[kod]]ów, a w szczególności na potrzeby łamania ich).

 

 

 

Miesiąc przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]], 25 lipca 1939 w [[Warszawa|Warszawie]], Biuro Szyfrów na rozkaz Szefa Sztabu Głównego WP gen. [[Wacław Stachiewicz|Wacława Stachiewicza]] ujawniło techniki i sprzęt związany z rozszyfrowaniem Enigmy przedstawicielom francuskiego i brytyjskiego [[Wywiad wojskowy|wywiadu wojskowego]], który nie wykazywał do tego czasu żadnego postępu w sprawie rozszyfrowania Enigmy. Informacje uzyskane wówczas przez Brytyjczyków i Francuzów od strony polskiej w kwestii konstrukcji Enigmy i systemu dekryptażu przyniosły [[alianci (II wojna światowa)|aliantom]] podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nieocenioną korzyść w walce z [[III Rzesza|III Rzeszą]].

[[Plik:The Saxon Palace, Warsaw 1.jpg|thumb|Siedziba Biura Szyfrów znajdowała się w [[Pałac Saski w Warszawie|Pałacu Saskim]] w Warszawie (zdjęcie z 1930).]]

[[Plik:Jan Kowalewski.jpg|thumb|[[Jan Kowalewski]], który w 1919 złamał pierwsze klucze szyfrowe [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|sowietów]].]]

 

 

Sztaby armii rosyjskiej ciągle używały przestarzałych i nieskutecznych metod takich, jakie [[Armia Imperium Rosyjskiego]] wykorzystywała podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]], co już wówczas przynosiło korzyści armii niemieckiej. W rezultacie, podczas wojny polsko-bolszewickiej Wojsko Polskie było regularnie informowane przez rosyjskie stacje sygnałowe o kolejnych ruchach wojsk rosyjskich, ich zamiarach i postanowieniach operacyjnych. Według płk Mieczysława Ścieżyńskiego sztaby rosyjskie „nie wahały się, co do wysyłania wszelkich informacji o charakterze operacyjnym za pomocą radiotelegrafii. W czasie wojny były okresy, kiedy do celów operacyjnych i komunikacyjnych nie używano żadnych innych środków komunikacji. Wiadomości były przesyłane albo jako zwykły tekst, albo były zaszyfrowane. Jednakże były one zaszyfrowywane w sposób na tyle nieskomplikowany, że dla naszych wytrenowanych specjalistów odczytywanie ich było dziecinnie proste.”{{Odn|Ścieżyński|1928|s=16–17}}

Praca polskich kryptologów doprowadziła między innymi do odkrycia luk w lewym skrzydle [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], co umożliwiło Marszałkowi [[Józef Piłsudski|Józefowi Piłsudskiemu]] zwycięstwo po uderzeniu w to skrzydło w sierpniu 1920 roku podczas [[Bitwa Warszawska|Bitwy Warszawskiej]]<ref name="Nowik, p. 26">Nowik, p. 26.</ref>.

 

 

Do zadań biura weszły:

Pod koniec 1927 roku lub na początku 1928 roku Urząd Celny w Warszawie otrzymał przesyłkę z Niemiec, która zgodnie z dołączoną do niej deklaracją, miała zawierać urządzenia radiowe. Przedstawiciel niemieckiej firmy usilnie domagał się, aby przesyłka została zwrócona do Niemiec nawet przed przejściem przez cło jako, że sprzęt ten został wysłany przez pomyłkę. Jego uporczywe żądania zaalarmowały funkcjonariuszy celnych, którzy powiadomili Biuro Szyfrów Polskiego Sztabu Generalnego. Biuro to interesowało się, bowiem nowymi rozwiązaniami w technologii radiowej. A że to wydarzyło się w sobotę po południu, eksperci z Biura mieli dość czasu, aby dokładnie przyjrzeć się sprawie. Kiedy ostrożnie otworzyli przesyłkę, zauważyli, że nie zawierała ona sprzętu radiowego, lecz maszynę szyfrującą. Maszynę zbadano dokładnie, a następnie umieszczona ją z powrotem w pudełku<ref>[[Marian Rejewski]], „Appendix D: How the Polish Mathematicians Broke Enigma,” in {{odn|Kozaczuk|1984|s=246|ref=nie}}</ref>.

 

15 lipca 1928 roku niemieckie wojskowe stacje radiowe zaczęły nadawać pierwsze maszynowo-zaszyfrowane wiadomości. Polskie stacje monitorujące zaczęły je przechwytywać, a kryptolodzy w sekcji niemieckiej Polskiego Biura Szyfrów dostali instrukcje, aby je odczytywać. Jednakże próby odczytania okazały się bezowocne, co doprowadziło do zaprzestania prób<ref name="Kozaczuk p. 246" />.

 

Informacje otrzymywane z rozszyfrowanej Enigmy zdają się być skierowane od B.S.-4 głównie do Niemieckiego Biura II Oddziału Generalnego Sztabu (Wywiadu). Za co od 1935 roku do połowy kwietnia 1939 Major [[Jan Leśniak]], a w kwietniu 1939 przekazał zwierzchnictwo nad Biurem Niemieckim innemu [[Oficer (wojsko)|oficerowi]]{{odn|Kozaczuk|1984|s=58, 64–66}}.

 

 

== Las Kabacki ==

Tydzień po spotkaniu w Pyrach, [[Dilly Knox]] podziękował Polakom w swoim liście z 1 sierpnia 1939 roku za „współpracę i cierpliwość.” Do listu dołączył chustę przedstawiającą [[Derby (gonitwa)|wyścigi konne Derby]], co było oczywistym porównaniem do wyścigu kryptologicznego{{odn|Kozaczuk|1984|s=60}}.

 

 

== Biuro za granicą ==

 

W celach bezpieczeństwa alianci zaszyfrowywali wszystkie wiadomości używając maszyn podobnych do Enigmy. [[Henri Braquenie]] często dodawał na koniec wiadomości ironiczne „''[[Heil Hitler]]!''”{{odn|Kozaczuk|1984|s=70–87}} Niektórzy pracownicy Biura Szyfrów, którzy pracowali z Enigmą, a także większość pracowników AVA Radio, która zbudowała kopie Enigmy i sprzęt kryptologiczny dla Referatu Niemieckiego, zostali w Polsce. Niektórzy z nich byli przesłuchiwani przez [[Gestapo]], ale nikt nie zdradził sekretu prac nad odszyfrowaniem Enigmy{{odn|Kozaczuk|1984|s=211–216}}.

W grudniu 1939 roku, kiedy ppłk [[Gwido Langer]] wraz z kpt. [[Henri Braquenié|Braquenie]] odwiedzili Londyn i Bletchley Park, Brytyjczycy zapytali ich o powrót polskich pracowników do kraju. Langer, jednakże, odpowiedział, że polscy kryptolodzy muszą pozostać tam, gdzie tworzone są Polskie Siły Zbrojne, czyli we Francji{{odn|Kozaczuk|1984|s=99, 102}}.

 

 

W maju 1940 roku Niemcy tuż przed rozpoczęciem ofensywy na [[Belgia|Belgię]], [[Luksemburg|Luxemburg]] i [[Holandia|Niderlandy]], mającej otworzyć drogę na Francję, po raz kolejny zmienili sposób szyfrowania wiadomości. W wyniku czego arkusze Zygalskiego okazały się nieprzydatne.”<ref name="ReferenceA">[[Marian Rejewski|Rejewski]] (1984 c) p. 243.</ref><ref>[[Marian Rejewski|Rejewski]] (1984 d) s. 269–270.</ref> Według [[Gustave Bertrand]]a „pokonanie nowych trudności wymagała nadludzkiego wysiłku w dzień i w nocy: 20 maja odszyfrowanie rozpoczęło się na nowo.”<ref>[[Gustave Bertrand|Bertrand]] (1973) s. 88–89.</ref>

 

 

 

Uciekając z Cadix, polscy pracownicy ominęli okupowane Włochy i niemieckie [[Gestapo]] i zdołali uciec do Francji przez [[Hiszpania|Hiszpanię]]{{odn|Kozaczuk|1984|s=148–151}}. [[Jerzy Różycki (matematyk)|Jerzy Różycki]], [[Jan Graliński]] i [[Piotr Smoleński]] zginęli w katastrofie francuskiego statku pasażerskiego ''Lamoricière'' na Morzu Śródziemnym, na którym to wracali do Francji z [[Algieria|Algierii]] w styczniu 1942 roku{{odn|Kozaczuk|1984|s=128}}.

 

== W kulturze popularnej ==

 

W 1979 roku został nakręcony polski film pt. ''[[Sekret Enigmy]]'' [http://imdb.com/title/tt0079878/], opowiadający prawdziwą, choć powierzchowną historię Biura Szyfrów. Dwadzieścia dwa lata później, w 2001 roku pojawiła się produkcja z Hollywood zatytułowana [[Enigma (film)|Enigma]]. Jednakże film ten został skrytykowany za historyczne nieścisłości, włącznie z wkładem Polaków w odszyfrowanie Enigmy.

{{Przypisy}}

 

{{commons|Biuro Szyfrów}}

 

{{Polskie służby specjalne II RP/PRL/III RP}}

 

[[Kategoria:Instytucje kryptologiczne]]