Biuro Szyfrów: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Bibliografia: drobne techniczne |
m drobne techniczne |
||
Linia 104:
Rozwiązanie Rejewskiego było bardzo utożsamiane z informacją, że kpt. [[Gustave Bertrand]] z Francuskiego Wywiadu Wojskowego przeszedł do Biura. Na informacje te składały się dwa niemieckie dokumenty i dwie strony dokumentacji dotyczącej Enigmy sporządzanej codziennie (z września i października 1932 roku)<ref>[[Marian Rejewski|Rejewski]]; [[Richard Woytak|Woytak]] (1984) p. 256.</ref>. Dokumentację tą zdobył francuski agent wywiadu wojskowego, znany pod niemieckim kryptonimem Rex<ref>''Rex'' had been born Rudolf Stallmann in Berlin in 1871 and had changed his surname to his French wife’s, becoming „Rodolphe Lemoine”. [[David Kahn|Kahn]] (1991) p. 57.</ref>, od agenta, który pracował w niemieckim Biurze Szyfrów w Berlinie (Hansa Thilo-Schmidta znanego, jako Asché). Dokumenty były zatytułowane Gebrauchsanweisung für die Chiffriermaschine Enigma (Instrukcje obsługi maszyny szyfrującej Enigma) i Schlüsselanleitung für die Chiffriermaschine Enigma (Instrukcje maszyny szyfrującej Enigma).
Po tym jak Rejewski zrekonstruował wojskową Enigmę, Polskie Biuro Szyfrów zleciło firmie [[Wytwórnia Radiotechniczna AVA|AVA]], której współwłaścicielem był [[Antoni Palluth]], zbudowanie maszyn identycznych z Enigmą stosownie do wytycznych Rejewskiego
W styczniu 1938 roku płk [[Stefan Mayer]] zarządził, aby [[dane]] były gromadzone co dwa tygodnie, porównując numery w wiadomościach Enigmy z przechwytami Enigmy. Stosunek tych obliczeń wynosił 65 procent. Jak skomentował to [[Marian Rejewski]]: „te 75 procent … to była granica naszych możliwości. Z nieznacznie zwiększonym personelem moglibyśmy osiągnąć nawet 90 procent … odczytów. Lecz pewna liczba zaszyfrowanych materiałów… z powodów wadliwych transmisji lub … odbiorów, czy też z różnych innych powodów na zawsze pozostały nieodczytane”<ref>[[Marian Rejewski]], „Appendix D” in Kozaczuk, 1984 ''Enigma'', p. 265.</ref>.
Informacje otrzymywane z rozszyfrowanej Enigmy zdają się być skierowane od B.S.-4 głównie do Niemieckiego Biura II Oddziału Generalnego Sztabu (Wywiadu). Za co od 1935 roku do połowy kwietnia 1939 Major [[Jan Leśniak]], a w kwietniu 1939 przekazał zwierzchnictwo nad Biurem Niemieckim innemu [[Oficer (wojsko)|oficerowi]]
Kiedy 1 września 1939 roku wybuchła [[II wojna światowa]], Leśniak i jego koledzy pracowali intensywnie przez trzy lata nad ustaleniem niemieckiego systemu [[Walka (wojsko)|walki]] i odnieśli sukces rozpracowując go w 95 procentach. Dlatego też niemiecki atak na Polskę nie był zaskoczeniem dla polskiego Sztabu Generalnego. Według Leśniaka wyniki otrzymane od [[polski wywiad|polskiego wywiadu]] „absolutnie przekroczyły granice naszych możliwości.”
== Las Kabacki ==
Do roku 1937 Biuro Szyfrów Referat Niemiecki, BS-4, mieścił się w [[Pałac Saski w Warszawie|pałacu Saskim]] – siedzibie Polskiego Sztabu Generalnego w Warszawie. W 1937 roku BS-4 zostało przeniesione do specjalnie zbudowanych obiektów w [[Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego|Lesie Kabackim]] niedaleko miejscowości [[Pyry (Warszawa)|Pyry]], na południe od Warszawy. Warunki pracy były tu nieporównanie lepsze niż w zatłoczonej i ciasnej siedzibie Sztabu Generalnego
Na to posunięcie miały także wpływ warunki bezpieczeństwa. ''[[Abwehra]]'' zajmowała się bowiem ciągłym werbunkiem potencjalnych zdrajców wśród pracowników Sztabu Generalnego. Nawet ci agenci, którzy nie mieli dostępu do tajnych informacji, mogli obserwować wchodzących i wychodzących z budynku pracowników, a także robić im zdjęcia za pomocą miniaturowych aparatów
== Prezent dla sojuszników ==
25 lipca 1939 w Pyrach, na pięć tygodni przed wybuchem II wojny światowej, szefowie Biura Szyfrów: ppłk [[Gwido Langer]] i mjr [[Maksymilian Ciężki]], wraz z trzema matematykami-kryptologami i płk [[Stefan Mayer|Stefanem Mayerem]] ujawnili wywiadowi francuskiemu ([[Gustave Bertrand]] i [[Henri Braquenié]]) i brytyjskiemu ([[Alastair Dennison]], [[Dilly Knox]] i [[Humphrey Sandwith]]) osiągnięcia Polski w dekrypcji Enigmy<ref>Ralph Erskine, „The Poles Reveal Their Secrets: [[Alastair Denniston|Alastair Denniston’s]] Account of the July 1939 Meeting at [[Pyry (Warszawa)|Pyry]],” ''[[Cryptologia]]'', vol. 30, no. 4 (2006), s. 294–305.</ref>.
Podczas, gdy Rejewski pracował nad rekonstrukcją Enigmy końcem 1932 roku, całkowicie rozwiązał kluczowy element<ref>[[Marian Rejewski]], Appendix D to {{odn|Kozaczuk
Prezent odszyfrowania Enigmy od Polaków dla zachodnich sojuszników, na pięć tygodni przed wybuchem II wojny światowej, pojawił się w odpowiednim momencie. Matematyk-kryptolog [[Gordon Welchman]] pisał: „Ultra (brytyjska operacja dotycząca odszyfrowania Enigmy) nie miałaby sensu, jeśli nie dowiedzielibyśmy się od Polaków, w ostatniej chwili, szczegółów związanych z niemiecką Enigmą i z operacjami wojsk niemieckich<ref>[[Gordon Welchman]], ''The Hut Six Story'', p. 289.</ref>. Po wojnie, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill powiedział królowi Jerzemu VI: „To Ultra zawdzięczamy zwycięstwo.”<ref>Cited in a 2003 [[Imperial War Museum]] exhibit on „Secret War.”.</ref> Dwight D. Eisenhower opisał odszyfrowanie Enigmy, jako „decydujący wkład do działań alianckich.”<ref>[[F.W. Winterbotham]], ''The Ultra Secret'', p. 17.</ref>
Tydzień po spotkaniu w Pyrach, [[Dilly Knox]] podziękował Polakom w swoim liście z 1 sierpnia 1939 roku za „współpracę i cierpliwość.” Do listu dołączył chustę przedstawiającą [[Derby (gonitwa)|wyścigi konne Derby]], co było oczywistym porównaniem do wyścigu kryptologicznego
5 sierpnia 1939 roku, kiedy stało się jasnym, że Polska nie będzie w stanie powstrzymać niemieckiej inwazji, BS-4 otrzymało rozkaz zniszczenia części akt i ewakuowania najważniejszych pracowników
== Biuro za granicą ==
We wrześniu 1939 roku podczas [[Kampania wrześniowa|niemieckiej agresji na Polskę]], pracownicy Biura Szyfrów zostali ewakuowani na południowy wschód, a po inwazji Rosjan na wschodnią Polskę 17 września – do Rumunii, niszcząc po drodze cały sprzęt do kryptologii i całą dokumentację. Po przekroczeniu granicy Jugosławii i neutralnych Włoch dotarli oni w końcu do Francji. Tu, 20 października 1939 roku w PC Bruno na nowo rozpoczęli prace nad Enigmą współpracując z [[Bletchley Park]]
W celach bezpieczeństwa alianci zaszyfrowywali wszystkie wiadomości używając maszyn podobnych do Enigmy. [[Henri Braquenie]] często dodawał na koniec wiadomości ironiczne „''[[Heil Hitler]]!''”
W grudniu 1939 roku, kiedy ppłk [[Gwido Langer]] wraz z kpt. [[Henri Braquenié|Braquenie]] odwiedzili Londyn i Bletchley Park, Brytyjczycy zapytali ich o powrót polskich pracowników do kraju. Langer, jednakże, odpowiedział, że polscy kryptolodzy muszą pozostać tam, gdzie tworzone są Polskie Siły Zbrojne, czyli we Francji
W styczniu 1940 roku brytyjski kryptoanalityk [[Alan Turing]] spędził kilka dni w PC Bruno pracując z polskimi kolegami. Przywiózł Polakom [[arkusze Zygalskiego]], które były wyprodukowane przez [[John R.F. Jeffreys|Johna Jeffreya]] w Bletchley Park. Niestety nie działały one poprawnie. Jak się okazało błędnie skopiowane<ref>[[Michael Smith (newspaper reporter)|Smith]] (2006) p. 27.</ref>. Naprawienie tego błędu 17 stycznia 1940 roku pozwoliło Polakom osiągnąć pierwszy przełom od 28 października 1939 w sprawie Enigmy
W maju 1940 roku Niemcy tuż przed rozpoczęciem ofensywy na [[Belgia|Belgię]], [[Luksemburg|Luxemburg]] i [[Holandia|Niderlandy]], mającej otworzyć drogę na Francję, po raz kolejny zmienili sposób szyfrowania wiadomości. W wyniku czego arkusze Zygalskiego okazały się nieprzydatne.”<ref name="ReferenceA">[[Marian Rejewski|Rejewski]] (1984 c) p. 243.</ref><ref>[[Marian Rejewski|Rejewski]] (1984 d) s. 269–270.</ref> Według [[Gustave Bertrand]]a „pokonanie nowych trudności wymagała nadludzkiego wysiłku w dzień i w nocy: 20 maja odszyfrowanie rozpoczęło się na nowo.”<ref>[[Gustave Bertrand|Bertrand]] (1973) s. 88–89.</ref>
Tuż po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 roku, Polaków ewakuowano do Algierii. W październiku 1940 rozpoczęli oni prace nad „''[[Cadix]]''”, niedaleko [[Uzès]], w nieokupowanym południowym rejonie [[Vichy]], we Francji. Gustave Bertrand wspomagał ich finansowo
Dwa lata później, 8 października 1942 roku, Bertrand dowiedział się z [[BBC]], że [[Operacja Torch|alianci wylądowali we francuskiej Północnej Afryce]]. Będąc przygotowanym na to, że Niemcy zajmą [[Vichy]], 9 października ewakuował on [[Cadix]]. Dwa dni później Niemcy wkroczyli do południowej części Francji. Rankiem 12 października okupowali już [[Cadix]]
Uciekając z Cadix, polscy pracownicy ominęli okupowane Włochy i niemieckie [[Gestapo]] i zdołali uciec do Francji przez [[Hiszpania|Hiszpanię]]
[[Marian Rejewski]] i [[Henryk Zygalski]] wspinali się przez [[Pireneje]] wraz z przewodnikiem (który ich okradł), aż do granicy hiszpańskiej, gdzie zostali aresztowani 30 stycznia 1943 roku
Wraz z końcem II wojny światowej praca Biura Szyfrów ustała. Od czasu jego założenia w 1931 aż do końca wojny w 1945 roku Biuro, pozostając tą samą agencją, z tymi samymi najważniejszymi pracownikami i wykonując mniej więcej te same zadania, teraz przestało istnieć. Ani Zygalski, ani Rejewski nigdy więcej nie pracowali jako kryptolodzy. Pod koniec 1946 roku Rejewski powrócił do swojej rodziny w zrujnowanej i politycznie zmienionej Polsce, gdzie przeżył 33 lata. Umarł w lutym 1980 roku. Zygalski pozostał w Anglii aż do śmierci w 1978 roku
== W kulturze popularnej ==
Linia 167:
* Henryk Ćwięk, ''Przeciw Abwehrze'' (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 2001.
* Kris Gaj, Arkadiusz Orłowski: ''Facts and Myths of Enigma: Breaking Stereotypes.'' EUROCRYPT 2003: 106–122.
* {{Cytuj|autor = [[Władysław Kozaczuk]]; Jerzy Straszak |tytuł = Enigma: How the Poles Broke the Nazi Code |data = 2004 |isbn = 0-7818-0941-X |miejsce = New York |wydawca = Hippocrene Books |oclc = 838655852}}
* I. J. Good and Cipher A. Deavours, afterword to: Marian Rejewski, „How Polish Mathematicians Deciphered the Enigma”, ''Annals of the History of Computing'', July 1981.
* [[Władysław Kozaczuk]], ''Bitwa o Tajemnice: Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939'', wyd. Książka i Wiedza Warszawa 1967, 1999
* {{cytuj |autor=*[[Władysław Kozaczuk]] |tytuł=Enigma: How the German Machine Cipher Was Broken, and How It Was Read by the Allies in World War Two |redaktor= Christopher Kasparek, Frederick |wydawca=University Publications of America |data=1984 |odn={{odn/id|Kozaczuk|1984}} }}
* Robert Majzner, ''Polski Wywiad wojskowy wobec polityki III Rzeszy 1933-1939'', Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006
* Andrzej Misiuk, ''Służby Specjalne II Rzeczypospolitej'' (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 1998
| |||