Carlo Goldoni: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje)
m WikiCleaner 0.99 - Naprawa linku do strony ujednoznaczniającej
Linia 2:
'''Carlo Goldoni''' (ur. [[25 lutego]] [[1707]] w [[Wenecja|Wenecji]], zm. [[6 lutego]] [[1793]] w [[Paryż]]u) – włoski [[komediopisarz]] związany z Wenecją, z zawodu prawnik.
 
We wczesnej młodości Goldoni uległ urokom teatru i zaczął pisać sztuki, a nawet został członkiem wędrownej trupy. Jednak nie porzucił myśli o mieszczańskim stylu życia i po uzyskaniu dyplomu uniwersyteckiego kontynuował karierę [[adwokat|adwokacką]]. W 1748, po ukończeniu przeszło 40 lat i gdy był już autorem ponad 30 sztuk, porzucił zawód prawnika. Zawarł umowę z zespołem Medebacha i zobowiązał się dostarczać dla niego 10 sztuk rocznie. W 1750 nawet powiększył tę liczbę do 16. Następnie związał się z innym teatrem, jednak nie udało mu się uniknąć ostrej rywalizacji z dwoma innymi dramatopisarzami weneckimi: [[Pietro Chiari]]m i [[Carlo Gozzi]]m. Zniechęcony wypowiedziami Gozziego opuścił w 1762 Wenecję i przeniósł się na stałe do Paryża, by wesprzeć występujący tam na stałe teatr włoski. Gdy współpraca z teatrem nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, został tymczasowo nauczycielem na dworze [[wersal]]skim. Jego pisana po francusku komedia ''Dobroczynny zrzęda'' ([[1771]]) dotarła na deski [[Comédie-Française]]. Po francusku napisał też swoje ''Pamiętniki'' ([[1787 w literaturze|1787]]). Zmarł w nędzy w Paryżu podczas [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]], w momencie gdy [[Konwent Narodowy]] postanowił przyjść mu z pomocą. Był autorem ponad 200 komedii.
 
Goldoni przeciwstawił się i odnowił formę schyłkowej [[commedia dell'arte]]. Głosił powrót do pełnego, literackiego tekstu, do charakterów w miejsce typów umownych, do [[realizm (literatura)|realizmu]] w przedstawieniu obyczajów, do prostego języka bez wymyślności [[barok]]owego stylu. Przeprowadzenie tej zmiany nie było łatwe. Goldoni musiał przekonać nie tylko publiczność, ale i aktorów, niechętnych do podporządkowania się woli autora, ani też odrzucenia maski i skupieniu się na mimice twarzy. Toteż początkowo uciekał się do kompromisu i szczegółowo opracowywał jedynie główną rolę, reszta zaś sztuki zachowywała charakter scenariusza.
 
Walcząc z [[dekadentyzm|dekadencją]] commedia dell'arte, zarazem czerpał z niej obficie, a jego twórczość jest artystycznym dopełnieniem [[plebs (średniowiecze i nowożytność)|plebejskiej]] [[farsa|farsy]] włoskiej. Z jego licznych dzieł, dziełami o trwałej wartości pozostało kilkanaście komedii pełnych werwy, życzliwie spoglądających na człowieka, których pogodny optymizm tchnie atmosferą [[oświecenie (okres)|oświecenia]]. Okazał się zwłaszcza mistrzem w oddaniu środowiska, obyczajów i języka ludzi z Wenecji (''Uczciwa dziewczyna'', ''Zwady w Chioggi'', ''Gbury'', ''Kawiarenka'' i in.).
 
== Goldoni jako librecista ==
Linia 12:
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
{{wikisource|oldwikisource:Author:Carlo Goldoni|Carlo Goldoni}}
{{wikiquote|dopełniacz=z Carlo Goldoniego}}