Franciszek Walewski
Franciszek Walewski ps. „Mrok”, „Stryjek” (ur. 21 września 1912, zm. 14 stycznia 1979) – kapitan piechoty Wojska Polskiego i Armii Krajowej, komendant Podobwodu I Skarżysko-Kamienna („Morwa”) w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego Armii Krajowej (Okręg Radom - Kielce), komendant Obwodu Końskie Inspektoratu Starachowickiego AK.
| Ilustracja pchor. Franciszek Walewski | |
 kapitan piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1935 - 1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa
|
Życiorys
Syn Jana i Czesławy z domu Pająk.
Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej - Komorowie. Promowany na stopień podporucznika został ze starszeństwem z dnia 15 października 1935 roku oraz 215. lokatą w korpusie oficerów piechoty[1], po czym skierowano go do służby w 14 pułku piechoty z Włocławka.
Na dzień 21 września 1936 r. zajmował stanowisko młodszego oficera w 3 kompanii strzelców w I batalionie 14 pp[2], a w dniu 16 marca 1938 r. stanowisko dowódcy plutonu w 1 kompanii c.k.m. tegoż pułku[3]. W październiku 1938 roku wziął udział w operacji zaolziańskiej - jako oficer kompanii c.k.m., w zbiorczym batalionie wystawionym przez 14 pp.
Do stopnia porucznika awansowany został ze starszeństwem z dnia 19 marca 1939 roku i 212. lokatą wśród oficerów piechoty[4]. Na dzień 23 marca 1939 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu w 2 kompanii c.k.m. 14 pułku piechoty[5], które to stanowisko zajmował do momentu ogłoszenia mobilizacji[6].
Zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym został II adiutantem 14 pułku piechoty[7]. Razem z włocławskim pułkiem wziął udział w walkach toczonych na obszarze korytarza pomorskiego i w bitwie nad Bzurą. Został ciężko ranny w dniu 18 września 1939 r. w lesie Budy Stare (w pobliżu Białej Góry nad Bzurą)[7][8].
Uniknął niewoli i działał w konspiracji - w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, początkowo w stopniu porucznika, a następnie kapitana. Używał pseudonimów „Mrok” i „Stryjek”. Od 15 sierpnia 1940 r. zajmował stanowisko szefa wyszkolenia i zastępcy komendanta Rejonu Skarżysko w Obwodzie Kielce ZWZ, a od października 1940 r. objął prawdopodobnie obowiązki komendanta tego Rejonu[9]. Od wiosny 1942 r. do czerwca 1943 roku pełnił funkcję zastępcy komendanta Podobwodu I Skarżysko-Kamienna w Obwodzie Iłża Armii Krajowej (komendantem był wówczas por. Stanisław Ciaś ps. „Osman”, „Fiszer”)[10]. Został ranny 26 marca 1943 roku podczas akcji w Skarżysku.
Od czerwca 1943 r. do października 1944 roku zajmował stanowisko komendanta Podobwodu I Skarżysko-Kamienna (kryptonim „Morwa”)[a] w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego AK - wchodzącego w struktury Okręgu Radom - Kielce[10]. Pod koniec lipca 1944 roku Inspektorat Starachowicki AK wystawił bataliony 3 pułku piechoty Legionów AK[b]. Franciszek Walewski „Stryjek” objął wówczas dowództwo batalionu sformowanego w rejonie Skarżyska (II batalion 3 pp Leg. AK)[c][12]. Aresztowany przez Niemców, zbiegł[d] i od listopada 1944 r. przeszedł do pracy konspiracyjnej w Obwodzie Końskie Armii Krajowej[10], którego był komendantem aż do rozwiązania Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.)[e].
Po wojnie zamieszkał we Włocławku, używał wówczas nazwiska Stryjek-Walewski. Pracował jako leśniczy lasów komunalnych.
Franciszek Walewski był zapalonym myśliwym. Zmarł na atak serca w dniu 14 stycznia 1979 r. podczas polowania prowadzonego w okolicach miejscowości Pyszkowo. Pochowany został na włocławskim Cmentarzu Komunalnym, razem z żoną Henryką (zmarłą w Warszawie) - sektor 44A, rząd 1, grób 13.
Awanse
podporucznik (15.10.1935)[1]
porucznik (19.3.1939)[13]
kapitan (11.11.1944)
Uwagi
- ↑ Podobwód I Skarżysko-Kamienna przyłączony został do Obwodu Iłża z Obwodu Kielce w roku 1941 - na podstawie rozkazu Komendy Okręgu. Podobwód ten dzielił się na placówki, których zasięg terytorialny pokrywał się z granicami poszczególnych gmin.[10]
- ↑ W ramach planu mobilizacji Komendy Głównej AK Okręg Radom-Kielce wystawiał między innymi 2 Dywizję Piechoty Leg. AK, w skład której wchodził 3 pp Leg. AK z obwodów koneckiego i iłżeckiego AK.[11]
- ↑ W momencie koncentracji ogólnej 3 pp Leg. AK posiadał dwa bataliony, żadnym z nich nie dowodził wówczas Franciszek Walewski.[12]
- ↑ Aresztowany został przez Gestapo w październiku 1944 r., uciekł z aresztu w następnym miesiącu.
- ↑ Używał wówczas pseudonimu „Drogosław”.
Przypisy
- ↑ a b Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 295.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 297.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 506.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 564.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 300.
- ↑ a b Ciesielski 2008 ↓, s. 302.
- ↑ Frąckiewicz 2018 ↓, s. 37.
- ↑ Armia Krajowa. Obwód Kielce. Rejony. Rejon Skarżysko ↓.
- ↑ a b c d Borzobohaty 1984 ↓, s. 137.
- ↑ Borzobohaty 1984 ↓, s. 270.
- ↑ a b Borzobohaty 1984 ↓, s. 278.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 98.
Bibliografia
- Igor Kraiński, Jacek Pekról: 14 Pułk Piechoty. Wydawnictwo „Egros”, 1992. ISBN 83-85253-13-0.
- Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
- Armia Krajowa. Obwód Kielce. [dostęp 2018-03-23].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935 - 1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Wojciech Borzobohaty: „Jodła”. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984. ISBN 83-211-0442-8.
- Eugeniusz Frąckiewicz: Z Włocławka nad Bzurę. Dziennik z września 1939 roku. Warszawa: VEDA Sp. z o.o., 2018. ISBN 978-83-64109-43-0.
Linki zewnętrzne
- Echo Dnia Świętokrzyskie. Wyjątkowy cmentarz partyzancki w Skarżysku-Kamiennej. 29 listopada 2017 r.. [dostęp 2018-03-20].
- Armia Krajowa, Związek Walki Zbrojnej, Służba Zwycięstwu Polski - Armia Krajowa. Obwód Kielce. [dostęp 2018-03-28].
- Cmentarz wojenny AK Podobwodu „Morwa” Skarżysko-Kamienna Os. Książęce. [dostęp 2018-03-29].
- Odkrywamy Świętokrzyskie - Skarbowa Góra. [dostęp 2018-11-13].