Hannah Arendt: Różnice pomiędzy wersjami

{{Biogram infobox

}}

 

== Życiorys ==

 

Już w wieku 13 lat poznała podstawy literatury i kultury antycznej, w tym dzieła filozoficzne [[Martin Heidegger|Martina Heideggera]] i [[Karl Jaspers|Karla Jaspersa]], co zawdzięczała doskonale wyposażonej bibliotece rodziców<ref name="kula" />. W 1924 roku, po ukończeniu szkoły średniej, rozpoczęła studia w tym kierunku na [[Uniwersytet w Marburgu|Uniwersytecie w Marburgu]]. Poznała tu Martina Heideggera. Znajomość ta przerodziła się w bardzo głęboką relację dla obojga{{refn|grupa=uwaga|''W późniejszych czasach, gdy Heidegger wstąpił do [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]], i po II wojnie światowej związek ich łączący nazwać można przyjaźnią''<ref>[[Elżbieta Ettinger]]: ''Hannah Arendt, Martin Heidegger'', tłum. [[Elżbieta Wolicka-Wolszleger|Elżbieta Wolicka]], Znak, Kraków 1998, s. 9, {{ISBN|83-7006-652-6}}.</ref>.}}. Heidegger, obawiając się skandalu, zdecydował się po pół roku zerwać romans. Arendt opuściła Marburg i kontynuowała studia na [[Uniwersytet Albrechta i Ludwika we Fryburgu|Uniwersytecie we Fryburgu]], u [[Edmund Husserl|Husserla]], a później na [[Uniwersytet w Heidelbergu|Uniwersytecie w Heidelbergu]], na seminarium Jaspersa. Pod kierunkiem Karla Jaspersa (któremu polecił Arendt właśnie Heidegger) napisała doktorat o pojęciu miłości u [[Augustyn z Hippony|świętego Augustyna]].

 

 

W Nowym Jorku zajmowała się pisarstwem i edytorstwem. Była także profesorem [[University of Chicago|Uniwersytetu Chicagowskiego]] (1963–1967) i [[The New School|New School for Social Research]] w Nowym Jorku (1967–1975). Do 1952 pracowała w komisji zajmującej się ratowaniem dorobku kulturalnego Żydów europejskich. Stworzyła jedną z najbardziej znanych teorii [[totalitaryzm]]u. Inspirowała się filozofią starożytną i filozofią [[Immanuel Kant|Kanta]].

Praca nad książką ''[[Korzenie totalitaryzmu]]'' (''The Origins of Totalitarianism'') zajęła jej prawie pięć lat; w tym czasie jej myśl ewoluowała. Wersja ostateczna tylko w niewielkim stopniu przypominała założenia początkowe. W trakcie pobytu w Niemczech zainteresowanie [[antysemityzm]]em doprowadziło Arendt do zwrócenia się ku problematyce [[rasizm]]u, ta zaś doprowadziła ją do zagadnień [[imperializm]]u. Nim książka została ukończona, rozpoczął się [[Procesy norymberskie|proces norymberski]]. Dostępność materiałów źródłowych dotyczących III Rzeszy sprawiła, że Arendt postanowiła rozszerzyć tekst o analizę „nowatorskiej formy rządów” hitlerowskich Niemiec. Jesienią 1947 objęła analizą również Związek Radziecki pod rządami Stalina, mimo że jeszcze w 1942 chwaliła ZSRR za likwidację antysemityzmu i trafną politykę narodowościową. Na zmianę jej poglądów dotyczących polityki Stalina miały wpływ relacje [[David Russet|Davida Russeta]] oraz Polaków, którzy przeszli przez radzieckie obozy. Wizję tę uwypukliły wydarzenia rozgrywające się współcześnie w świeżo zdominowanych przez komunistów krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Autorka określiła książkę jako „historię totalitaryzmu” i po wielu perypetiach zdecydowała się na tytuł ''The Origins of Totalitarianism''. Tytuł ten jednak za bardzo przypominał dzieło Darwina ''[[O powstawaniu gatunków]]'' i fałszywie sugerował standardowe, genetyczne podejście historyczne, nie sygnalizował natomiast jej nowatorstwa formalnego i metodologicznego. Nieprzypadkowo wydawca angielski zdecydował się na tytuł ''The Burden of Our Time'', zaś wydawca niemiecki na ''Elemente und Ursprunge Totaler Herrschaft''. Tytuł nie był jedynym problemem. Książka bezceremonialnie traktowała kwestie polityczne. W środowiskach amerykańskich historyków została przyjęta chłodno i raczej krytycznie, choć jednocześnie część badaczy ogłosiła ją dziełem wybitnym. Już pierwsze wydanie przesądziło o jej reputacji: połączenie nowatorskiej analizy historycznej z problematyką filozoficzną i etyczną; odrzucenie wygodnych obiegowych sądów, które mogłyby utrudniać dojście do prawdy; oryginalne, choć nie wyłożone wprost założenia metodologiczne<ref>Marcin Moskalewicz: ''Totalitaryzm, narracja, tożsamość. Filozofia historii Hannah Arendt''. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2013.</ref>.

 

 

== Praca ==

Arendt była [[Syjonizm|syjonistką]], jednak sympatyzowała z pomysłem utworzenia w brytyjskim [[Palestyna (mandat)|Mandacie Palestyny]] państwa żydowsko-arabskiego. Uważała, że w ten sposób uda się rozwiązać problem bezpaństwowości narodu żydowskiego oraz uniknąć pułapki nacjonalizmu<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.lrb.co.uk/v29/n09/judith-butler/i-merely-belong-to-them |tytuł = 'I merely belong to them’: ''The Jewish Writings'' by Hannah Arendt, edited by Jerome Kohn and Ron Feldman 2007 |nazwisko = Butler |imię = Judith |data dostępu = 2021-08-29}}</ref>.

 

 

Przez działaczki i działaczy ruchu feministycznego Arendt jest często przedstawiana jako pionierka w świecie zdominowanym przez mężczyzn, jednak sama nie nazywała się feministką<ref>{{Cytuj stronę |url = https://books.google.com/books?id=OMsZKAE-_1sC |tytuł = Moral Prejudices: Essays on Ethics |nazwisko = Baier |imię = Anette |data = 1995 |data dostępu = 2021-08-29}}</ref>. Pozostała nastawiona sceptycznie wobec społecznego wymiaru przemian, które miały miejsce w latach 60. w relacjach między kobietami i mężczyznami. ''Pytanie, które należy zadać brzmi – co stracimy, jeśli zwyciężymy?'' – tak skomentowała temat praw kobiet w 1972. W życiu korzystała z tego, co uważała za przywilej bycia kobietą, w odróżnieniu od bycia feministką. ''Wielce kobieca, a zatem żadna feministka'' – stwierdził [[Hans Jonas]]. Arendt uważała, że niektóre stanowiska i kariery są nieodpowiednie dla kobiet, w szczególności te, w których niezbędny jest zmysł przywódczy. W jednym z wywiadów stwierdziła, że ''Kobieta wydająca rozkazy po prostu źle wygląda''.

Podczas gdy nigdy nie wykształciła jednej spójnej teorii politycznej, a jej prac nie można łatwo skategoryzować, tradycja myśli najściślej utożsamiana z Arendt to republikanizm obywatelski, od Arystotelesa do Tocqueville’a. Jej koncepcja polityczna koncentruje się wokół aktywnego obywatelstwa, które kładzie nacisk na zaangażowanie obywateli i wspólne, zbiorowe rozważania<ref>D’Entreves, Maurizio Passerin (2014). [https://plato.stanford.edu/entries/arendt/ „Hannah Arendt”]. ''{{W języku|en||Stanford Encyclopedia of Philosophy Archive}}''. Stanford University.</ref>. Arendt wierzyła, że bez względu na to, jak zły, rząd nigdy nie zdoła wytępić ludzkiej wolności, pomimo przekonania, że nowoczesne społeczeństwa często wycofują się z demokratycznej wolności z jej nieodłącznym nieładem, na rzecz względnego komfortu biurokracji administracyjnej. Polityczna spuścizna filozofki to zdecydowana obrona wolności w obliczu coraz mniej wolnego świata<ref name=":0" />. Nie trzyma się jednej, systematycznej filozofii, ale obejmuje zakres tematów obejmujących totalitaryzm, rewolucję, naturę wolności oraz zdolność myślenia i osądu<ref>Yar, Majid. [https://www.iep.utm.edu/arendt/ „Hannah Arendt (1906–1975)”]. ''{{W języku|en|Internet Encyclopedia of Philosophy}}''.</ref>.

 

 

== Choroba i śmierć ==

 

Podczas prowadzenia wykładu w Szkocji w maju 1974 Arendt przeżyła atak serca. Po wyjściu ze szpitala jej stan zdrowia był bardzo poważny. Paliła dużo papierosów, co również przyczyniało się do problemów zdrowotnych. Niedługo po 69 urodzinach, 4 grudnia 1975, dostała kolejnego zawału. Zmarła w swoim mieszkaniu podczas spotkania z przyjaciółmi. Została pochowana w maju 1976 w Bard College w Nowym Jorku, razem z mężem<ref name="Bruehl" />.

 

== Relacje ==

 

Jej grono przyjaciół obejmowało zarówno Europejczyków, jak i osoby poznane później w Ameryce. Jej relacje były bardzo zróżnicowane i często polityczne. Mimo tego, że została obywatelką USA w 1950, jej język i kultura zawsze były mocno związane z Niemcami i Europą<ref>{{Cytuj stronę |url = https://lareviewofbooks.org/article/hannah-arendts-female-friends/#! |tytuł = Hannah Arendt’s Female Friends |nazwisko = Jones |imię = Kathleen B. |data = 2013 |data dostępu = 2021-08-29}}</ref>.

 

 

== Dziedzictwo ==

 

W Niemczech można udać się na wycieczkę po miejscach związanych jej z życiem<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.kulturreise-ideen.de/wissenschaft/personen-3/Tour-hannah-arendt.html |tytuł = Hannah Arendt |data dostępu = 2021-08-29}}</ref>.

 

 

W 2017 ukazał się magazyn „Arendt Studies”, którego celem jest publikacja artykułów dotyczących życia, pracy oraz dziedzictwa Hannah Arendt<ref>{{Cytuj |tytuł = Arendt Studies – A Journal for Research on the Life, Work, and Legacy of Hannah Arendt |data dostępu = 2022-04-07 |opublikowany = www.pdcnet.org |url = https://www.pdcnet.org/arendtstudies}}</ref>.

 

== Obecność w kulturze popularnej ==

 

=== Film o Hannah Arendt ===

 

== Linki zewnętrzne ==

* {{NNDB|osoba|074/000107750|Hannah Arendt}}

* {{SEP | url = arendt/ | autor = Passerin d’Entreves, Maurizio; | tytuł = Hannah Arendt | data = 2018-05-02 | data dostępu = 2018-08-02}}

* [http://www.dailymotion.com/video/xblokk_emmanuel-faye-hannah-arendt-et-heid_news Hannah Arendt, Heidegger et le nazisme: video] {{lang|fr}}

 

[[Kategoria:Ludzie związani z Królewcem]]

[[Kategoria:Niemieccy myśliciele polityczni]]

[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Chicagowskiego]]

[[Kategoria:Niemieccy Żydzi]]