Kenia: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
m MalarzBOT: zmiana szablonu {{Państwo stary szablon infobox}} na {{Państwo infobox}} |
||
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
Linia 1:
{{Inne znaczenia|państwa|[[Kenia (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
{{Państwo infobox |
|
|
|
|
|
|
|
|hymn = [[Hymn Kenii|{{J|sw|Ee Mungu Nguvu Yetu}}]]<br />(O Boże, nasza Siła)
|hymn
|
|
|stolica
|
|
|
|
|
|powierzchnia
|
|
|
|gęstość
|
|
|
|
|kod samochodowy = EAK
|religia_dominująca = [[protestantyzm]] (53,8%)▼
|
|
|
|język urzędowy = [[Język suahili|suahili]], [[język angielski|angielski]]
▲ |hymn = <center>[[Plik:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav]]</center>[[Hymn Kenii|{{J|sw|Ee Mungu Nguvu Yetu}}]]
|
|terytoria autonomiczne =
|domena = [[.ke]]▼
|
|pkb
|kod_samolotowy = 5Y▼
|
|numer_kierunkowy = +254▼
|
|
|
|wikisłownik = Kenia▼
|
▲ |pkb = 79,5 mld<ref name="IMF">Dane na podstawie szacunków [[Międzynarodowy Fundusz Walutowy|IMF]] za rok 2017: {{Cytuj |tytuł = World Economic Outlook, April 2018 |data dostępu = 2018-05-05 |opublikowany = IMF |url = https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=55&pr.y=15&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=664&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |język = en}}</ref> [[Dolar amerykański|USD]]
|
|
|nazwa lokalizacji =
▲ |pkb_ppp = 163 mld<ref name="IMF" /> [[Dolar międzynarodowy|dolarów międzynar.]]
|opis lokalizacji =
▲ |pkb_ppp_osoba = 3491<ref name="IMF" /> [[Dolar międzynarodowy|dolarów międzynar.]]
|współrzędne =
|opis miejsca =
|commons = Category:Kenya
|wikicytaty =
}}
'''Kenia''' ({{K|en|Kenya}}, Republika Kenii, {{ang.|Republic of Kenya}}, {{W języku|sw|Jamhuri ya Kenya}}) – państwo położone we wschodniej [[Afryka|Afryce]] nad [[Ocean Indyjski|Oceanem Indyjskim]]. Leży na [[równik]]u. Graniczy od północy z [[Somalia|Somalią]], [[Etiopia|Etiopią]] i [[Sudan Południowy|Sudanem Południowym]], od zachodu z [[Uganda|Ugandą]], a od południa z [[Tanzania|Tanzanią]]<ref name="pwn" />. Jest 47. krajem świata pod względem powierzchni i 29. pod względem liczby ludności. Stolicą i największym miastem Kenii jest [[Nairobi]].
Linia 71 ⟶ 79:
Kenia znajduje się w zasięgu [[klimat równikowy|klimatu równikowego]] [[monsun]]owego ze stosunkowo wyrównanym przebiegiem temperatur w ciągu całego roku. Na wybrzeżu, w pasie do 40 km i w górach – wilgotny, na pozostałym obszarze – suchy<ref name="pwn2" />. Średnia roczna suma opadów wzrasta z północnego wschodu na południowy zachód od 150 do 1000 mm, w południowej części wybrzeża wielkość opadów sięga 1200 mm rocznie, w wyższych piętrach gór nawet do 1500 mm<ref name="pwn2" />. Na nizinnym wschodzie występuje tylko jedna [[pora deszczowa]], od kwietnia do czerwca, na pozostałym obszarze dwie pory deszczowe, głównie od marca do maja<ref name="pwn2" />. Druga pora deszczowa jest krótsza, występuje od listopada do grudnia<ref name="pwn2" />. Średnia temperatura miesięczna od 25–28 °C na wybrzeżu do 15–19 °C w górach (w wyższych piętrach chłodniej)<ref name="pwn2" />.
{| class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center" width=
|-
!colspan=5| Tabela średnich rocznych temperatur dla kenijskich miast:
Linia 142 ⟶ 150:
{| class="wikitable" align=right width=30% style="background: font-size: 80%; float: right; margin: 0 0 1em 1em;"
|-
!colspan=
|-
|colspan=
|-
|colspan=
|-
!Liczba ludności
|46 790 758
|-
!colspan=
|-
|0 – 14 lat
Linia 168 ⟶ 176:
* kobiet 775 842
|-
!colspan=
|-
|w całej populacji
Linia 191 ⟶ 199:
| -0,2 migrantów/1000 mieszkańców
|-
!colspan=
|-
|przy narodzeniu
Linia 208 ⟶ 216:
|1 mężczyzna/kobiet
|-
!colspan=
|-
|w całej populacji
Linia 219 ⟶ 227:
|33,7 martwych/1000 żywych urodzeń
|-
!colspan=
|-
|w całej populacji
Linia 233 ⟶ 241:
|3,14 urodzeń/kobietę
|-
!colspan=
|-
!Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS
Linia 269 ⟶ 277:
| [[Gusii]] || [[Język gusii]] ||align=right| 2 703 235 ||align=right| 5,7%
|-
| [[Mijikenda]] || [[Język mijikenda]] ||align=
|-
| [[Meru (lud)|Meru]] || [[Język meru]] ||align=right| 1 975 869 ||align=right| 4,2%
Linia 287 ⟶ 295:
| [[Kuria (lud)|Kuria]] || [[Język kuria]] ||align=right| 313 854 ||align=right| 0,66%
|-
| [[Borana]] || [[Język borana]] ||align=
|-
| [[Uganda|Ugandyjczycy]] || Języki ugandyjskie ||align=right| 95 938 ||align=right| 0,2%
Linia 330 ⟶ 338:
Kenia nie ma znaczących surowców mineralnych. Górnictwo ma niewielki udział w krajowym PKB, stanowi ok. 1%<ref name="mine">{{Cytuj |autor = |tytuł = Kenya’s mining industry: set for a boom? |czasopismo = Mining Technology |data = 2016-07-24 |data dostępu = 2017-12-19 |url = https://web.archive.org/web/20201021140240/https://www.mining-technology.com/features/featurekenyas-mining-industry-set-for-a-boom-4958923/ |język = en}}</ref>. Soda kalcynowana (używana w produkcji szkła) jest najcenniejszym minerałem eksportowym Kenii i jest wydobywana nad jeziorem Magadi w dolinie Riftu. Złoża wapienia na wybrzeżu i w głębi kraju są wykorzystywane do produkcji cementu i w rolnictwie. Ważne są również wermikulit, złoto, rubiny, topazy i sól, a także fluoryt, używany w metalurgii, który jest wydobywany wzdłuż rzeki Kerio na północy<ref>{{Cytuj |autor = Teresa Kowalczyk |tytuł = Kenia |data dostępu = 2022-09-14 |opublikowany = zAfryki.pl – Polski Portal o Afryce |url = https://zafryki.pl/kenia/ |język = pl}}</ref>. W czerwcu 2016 roku prezydent Kenii Uhuru Kenyatta podpisał ustawę, która ma przyczynić się do dynamicznego rozwoju tego sektora gospodarki. Według szacunków w 2030 roku górnictwo ma stanowić ok. 10% PKB<ref name="mine" />. Pomimo że Kenia jest najbardziej uprzemysłowionym krajem Afryki Wschodniej, to wkład przemysłu w PKB kraju wynosi 18%. Działalność przemysłowa skupiona jest wokół [[Nairobi]], [[Mombasa|Mombasy]] oraz [[Kisumu]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Wayback Machine |data = 2009-03-18 |data dostępu = 2017-12-19 |url = https://web.archive.org/web/20090318041714/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Kenya.pdf}}</ref>. Tylko 36% Kenijczyków posiada dostęp do energii elektrycznej, która wytwarzana jest głównie przez elektrownie geotermalne, spalające drewno<ref>{{Cytuj |tytuł = Access to electricity (% of population) Data |data dostępu = 2017-12-19 |opublikowany = data.worldbank.org |url = http://data.worldbank.org/indicator/EG.ELC.ACCS.ZS?locations=KE |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = IEA – Report |data dostępu = 2017-12-19 |opublikowany = www.iea.org |url = https://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?country=Kenya&product=electricityandheat |archiwum = https://web.archive.org/web/20180811133300/https://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?country=Kenya&product=electricityandheat |zarchiwizowano = 2018-08-11}}</ref>.
W Kenii uprawia się kawę, herbatę, sizal, tytoń, [[Pyretyna|piretrum]], pszenicę, kukurydzę, sorgo, proso, ziemniaki, bataty, maniok i trzcinę cukrową<ref name="pwn4" />. Główne ośrodki rolnicze stanowią wyżyny południowo-zachodniej części Kenii. Rolnictwo pokrywa (z wyjątkiem lat suchych) zapotrzebowanie na żywność<ref name="pwn4" />. Użytki zielone wraz z wykorzystywanymi okresowo terenami półpustynnymi zajmują 37,4% powierzchni kraju, a grunty orne 8%<ref name="pwn4" />.
Sektor usług jest zdominowany przez turystykę, która zapewnia duże przychody do budżetu państwa. Co roku Kenię odwiedza ok. 1,5 mln turystów, głównie z Wielkiej Brytanii, USA oraz Chin<ref>{{Cytuj |tytuł = Subscribe to read |data dostępu = 2017-12-19 |opublikowany = Financial Times |url = http://www.ft.com/cms/s/0/f6248718-6040-11e4-88d1-00144feabdc0.html#axzz3gv9wQKaf}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = More tourists are turning away from Kenya as election insecurity worries grow |czasopismo = Quartz |data dostępu = 2017-12-19 |url = https://qz.com/700450/more-tourists-are-turning-away-from-kenya-as-election-insecurity-worries-grow/ |język = en}}</ref>.
Linia 340 ⟶ 348:
== Uwagi ==
{{Uwagi|
<ref name="infobox1">Dane podane za ''[[Centralna Agencja Wywiadowcza|CIA]] [[The World Factbook]]'' [https://web.archive.org/web/20200831033452/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ke.html (''źródło:CIA'')] {{lang|en}}.</ref>
}}
|