Ludwik Zejszner
Ludwik Zejszner (ur. w 1805 w Warszawie, zm. 3 stycznia 1871 w Krakowie) – polski geolog, geograf, kartograf i krajoznawca, prekursor kartografii geologicznej w Polsce.
Życiorys
Syn nadwornego aptekarza króla Poniatowskiego. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim, a potem na uniwersytetach w Berlinie i Getyndze. Na tej ostatniej obronił doktorat z krystalografii w 1829 r.
W 1829 r. został kierownikiem katedry mineralogii na Uniwersytecie Jagiellońskim, którą kierował do 1833 r., gdy został zdymisjonowany za posiadanie polskiej prasy niepodległościowej z okresu powstania listopadowego. Następnie do 1837 r. był dyrektorem górnictwa Wolnego Miasta Krakowa. W okresie 1838–1847 mieszkał w Warszawie, gdzie zajmował się własną pracą naukową. Po Wiośnie Ludów powrócił w 1848 na Uniwersytet Jagielloński, gdzie pracował do 1857 r. Od tegoż 1857 r. zatrudniony w warszawskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej, a następnie w warszawskim państwowym biurze geologicznym, gdzie wykonywał mapy geologiczne i badał złoża na terenie Kongresówki. Tu związał się ze stronnictwem Wielopolskiego i przeszedł do służby rządowej jako urzędnik do specjalnych poruczeń. Po upadku powstania styczniowego, którego był przeciwnikiem, powrócił do Galicji. Następnie pracował w karpackim przemyśle naftowym aż do 1870 r., kiedy to powrócił do Krakowa. 3 stycznia 1871 r. został zamordowany przez osobę, którą przyjął na służbę. Powód zbrodni nie został wyjaśniony – w grę wchodził motyw rabunkowy lub polityczny[1]. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Działalność naukowa
W swoich badaniach geologicznych specjalizował się przede wszystkim w Karpatach i Górach Świętokrzyskich. W 1844 r. w Berlinie opublikował, choć anonimowo, pierwszą w dziejach szczegółową mapę geologiczną Tatr, która została potem wykorzystana w mapie geologicznej Europy Środkowej Murchisona z 1845 r., a następnie w mapie geologicznej całego imperium austriackiego autorstwa Haidingera z 1847 r. W 1849 r. jako jeden z pierwszych polskich naukowców odbył i opisał podróż do źródeł Wisły i na Baranią Górę. W latach 50 i 60. XIX w. wykonał 9 arkuszy mapy geologicznej Gór Świętokrzyskich. Prowadził także liczne badania zlodowaceń tatrzańskich. W sumie opublikował 146 prac naukowych.
Autor podręcznika mineralogii, książki popularnonaukowej Geologia do łatwego zastosówania[!] (1856), tłumacz z niemieckiego monografii Humboldta pt. Kosmos.
Oprócz prac geologicznych sporządził liczne opracowania etnograficzne, zwłaszcza ludów karpackich, w tym wydał Pieśni ludu Podhalan, czyli górali tatrowych polskich (1845).
- ↑ Szerzej opisuje sprawę Widacki, 1992.
Bibliografia
- M. Graniczny [i in.]. Ludwik Zejszner – wybitny człowiek i przyrodnik, jeden z pionierów kartografii geologicznej w Polsce. „Przegląd Geologiczny”, 2007.
- Jan Widacki: Stulecie polskich detektywów. Kraków: Wydawnictwo Wawelskie, 1992. ISBN 83-85347-04-6.
Linki zewnętrzne
- Prace Ludwika Zejsznera dostępne w Sieci (Katalog HINT)