Wikipedia

Wątroba: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Położenie: dodatkowe informacje
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 44 wersji utworzonych przez 33 użytkowników)
Linia 1:
{{dopracować|źródła medyczne=2010-09|więcej przypisów=2010-09}}
{{inne znaczenia|gruczołu w organizmie| inne znaczenie słowa [[Wątroba (ujednoznacznienie)|Wątroba]]}}
{{Anatomia infobox
|nazwa = Wątroba
|nazwa angielska = the liver
|nazwa łacińska = iecur
|grafika = Leber Schaf.jpg
|opis grafiki = Wątroba [[Owca domowa|owcy]]: (1) prawy płat, (2) lewy płat,<br />(3) płat ogoniasty, (4) płat czworoboczny,<br />(5) [[Tętnica wątrobowa właściwa|tętnica wątrobowa]] i [[żyła wrotna]],<br />(6) wątrobowe [[Węzeł chłonny|węzły chłonne]],<br />(7) [[pęcherzyk żółciowy]]
|narządy =
|tętnice = [[tętnica wątrobowa właściwa]] i jej gałęzie prawa i lewa, [[tętnica pęcherzykowa]] (od prawej gałęzi)
Linia 14 ⟶ 15:
|commons = Category:Livers
}}
{{Siostrzane projekty
{{Wikicytaty|dopełniacz=o wątrobie}}
{{wikisłownik |słownik = wątroba}}
|cytaty = wątroba
[[Plik:Liver 01 animation1.gif|mały|Wątroba, położenie u człowieka]]
}}
'''Wątroba''' ([[Język grecki|grec.]] ἧπαρ ''hepar'', [[Łacina|łac.]] ''iecur'') – wielofunkcyjny [[gruczoł]] obecny u wszystkich [[kręgowce|kręgowców]], a także u niektórych innych zwierząt. Stanowi część [[Układ pokarmowy|układu pokarmowego]] położoną [[Otrzewna|wewnątrzotrzewnowo]]. U większości zwierząt dzieli się na dwa płaty. U człowieka jej masa wynosi ok. 1500–1700 g u dorosłego mężczyzny, a u kobiety 1300–1500 g. [[Masa przyżyciowa]] jest o 500–800 g wyższa, ze względu na zawartą w niej [[krew]].
'''Wątroba''' ({{Gr.|ἧπαρ}}, {{Łac.|hepar}}) – wielofunkcyjny [[gruczoł]] obecny u wszystkich [[kręgowce|kręgowców]], a także u niektórych innych zwierząt. Stanowi część [[Układ pokarmowy|układu pokarmowego]] położoną [[Otrzewna|wewnątrzotrzewnowo]]. U większości zwierząt dzieli się na dwa płaty. U [[Człowiek rozumny|człowieka]] jej masa wynosi 1,5–1,7 kg u mężczyzn i 1,3–1,5 kg u kobiet. [[Masa przyżyciowa]] jest o 500–800 g wyższa, ze względu na zawartą w niej [[krew]]. U [[Świnia domowa|świń]] wątroba osiąga masę 1,2–2 kg, natomiast u [[Koń domowy|koni]] i [[Bydło domowe|bydła domowego]] 4,5–5,5 kg<ref name="zoot" />. Kolor wątroby wykazuje zmienność gatunkową<ref name="zoot" />, na jej barwę wpływa wiele czynników (np. wiek osobnika, skład jego pokarmu, stan odżywienia)<ref name="pa" />.
 
[[Plik:Liver 01 animation1.gif|thumb|250px|Położenie wątroby u [[Człowiek rozumny|człowieka]]]]
== Położenie ==
U ludzi wątroba znajduje się pod [[przepona (mięsień)|przeponą]], ([[łacina|łac.]]w ''diaphragma''). Jej większa część jestwiększości w prawym [[Podżebrze|podżebrzu]]. Zajmuje również górne części [[Nadbrzusze|nadbrzusza]] i lewego podżebrza, sięgając aż do linii [[gruczoł mlekowy człowieka|sutkowej]]. U osoby dorosłej niepowiększona wątroba jest w całości przykryta prawym [[Żebra (anatomia)|łukiem żebrowym]], jednak u dzieci może wystawać, a u noworodków zajmuje dużą część [[Jama brzuszna|jamy brzusznej]]. Od góry i z przodu wątroba graniczy z [[Przepona (mięsień)|przeponą]], zaś z dołu ioraz z tyłu – z [[Jelito|jelitami]], ia także [[Żołądek|żołądkiem]]. je*ć Kuca
 
== Budowa makroskopowawątroby ==
=== Anatomia ===
W budowie anatomicznej wątroby wyróżnia się dwie powierzchnie:
W budowie [[Anatomia|anatomicznej]] wątroby wyróżnia się dwie powierzchnie:
* przeponową (''facies diaphragmatica''), która dzieli się na:
* [[Trzewia|trzewną]];
** część przednią
* przeponową – dzieli się na 4 części: przednią, tylną (tzw. pole nagie, jedyna o wyraźnych granicach, niepokryta [[Otrzewna|otrzewną]]), prawą oraz górną.
** część prawą
** część górną
** część tylną (pole nagie, ''area nuda'') – jedyna z części powierzchni przeponowej, o wyraźnych granicach niepokryta [[Otrzewna|otrzewną]]
* trzewną (''facies visceralis'').
 
Według tradycyjnego podziału możnawątroba wdzieli budowiesię wątroby wyróżnićna 4 płaty, które wykazują zmienność gatunkową:
* prawy (''lobus hepatis dexter'') – ograniczony na powierzchni przeponowej przyczepem [[więzadło sierpowate|więzadła sierpowatego]] (''ligamentum falciforme hepatis''), a na powierzchni otrzewnej bruzdą [[Żyła główna dolna|żyły]] głównej dolnej]] i dołem [[Pęcherzyk żółciowy|pęcherzyka żółciowego]], u [[Przeżuwacze|przeżuwaczy]] i [[Koń domowy|koni]] dzieli się na płat prawy boczny i płat prawy przyśrodkowy<ref name="pa" />;
* lewy (''lobus hepatis sinister'') – ograniczony na powierzchni przeponowej przez przyczep więzadła sierpowatego., u przeżuwaczy dzieli się na płat lewy boczny i lewy przyśrodkowy; u konia wcięcie międzypłatowe jest stosunkowo płytkie<ref name="pa" />;
* czworoboczny (''lobus quadratus'');
* ogoniasty (''lobus caudatus'').
 
JednakżePodział tenwątroby podziałna 4 płaty nie odpowiada jednak jej rzeczywistej anatomii wątroby, która posiada budowę segmentarną. GruczołSkłada tensię składaona siębowiem z 2 płatów i 8 segmentów., Granicąpomiędzy międzyktórymi płatamigranicą nie jest jednak [[więzadło sierpowate]], ale linia przebiegająca od [[pęcherzyk żółciowy|pęcherzyka żółciowego]] do żyły głównej dolnej ([[linia Cantliego]]). Rzeczywista granica między lewym i prawym płatem przebiega na prawo od więzadła sierpowatego. Każdy płat składa się z czterech segmentów. Podstawą segmentarnego podziału wątroby jest przebieg rozgałęzień [[Żyła wrotna|żyły wrotnej]], którym towarzyszą gałęzie [[Tętnica wątrobowa właściwa|tętnicy wątrobowej właściwej]] i [[Drogi żółciowe|przewodów żółciowych]] (przebiegają one przez wnękę wątroby, zwaną także wrotami wątroby). Następnie, wnikając do wnętrza narządu, dzielą się kolejno na: [[Tętnica wątrobowa międzypłacikowa|tętnicę wątrobową międzypłacikową]], [[Żyła wątrobowa międzypłacikowa|żyłę wątrobową międzypłacikową]] oraz [[przewód żółciowy międzypłacikowy]]. Te trzy przewody, określane jako triada wątrobowa, znajdują się natomiast w międzypłacikowej [[Tkanka łączna|tkance łącznej]]. Wnikając do płacika, dzielą się na [[Tętnica wątrobowa śródpłacikowa|tętnicę wątrobową śródpłacikową]], [[Żyła wątrobowa śródpłacikowa|żyłę wątrobową śródpłacikową]] oraz [[przewód żółciowy śródpłacikowy]]. Segmentem jest część [[Miąższ narządu|miąższu]] wątroby zawierająca określoną gałąź żyły wrotnej, tętnicy wątrobowej i przewodu żółciowego. Segmenty i płaty wątroby oddzielone są od siebie przegrodami [[Tkanka łączna|łącznotkankowymi]]. Segmentarne i płatowe układy naczyń i przewodów żółciowych nie wykazują na ogół wzajemnych połączeń. Wyjątek(poza stanowiągałęziami gałęzie[[Żyły wątrobowe|żył wątrobowych]]). Podstawową jednostką anatomiczną wątroby jest [[zrazik wątrobowy|zrazik]] (znajduje się pomiędzy trzema żyłami środkowymi), azaś czynnościową – [[gronko]] (znajduje się pomiędzy dwoma zrazikami). Zrazik powstaje poprzez wnikanie do wnętrza wątroby [[Tkanka łączna luźna|tkanki łącznej luźnej]] (wiotkiej), z której zbudowana jest torebka wątroby, otaczająca narząd.
 
[[Plik:Human liver.jpg|thumb|250px|Obraz mikroskopowy wątroby człowieka]]
Przez wnękę wątroby (inaczej nazywaną wrotami wątroby) przechodzi [[tętnica wątrobowa właściwa]], [[Żyła wrotna|żyła wrotna wątroby]] oraz [[drogi żółciowe|przewód żółciowy]]. Następnie wnikając do wnętrza narządu, dzielą się kolejno na: tętnicę wątrobową międzypłacikową, żyłę wątrobową międzypłacikową oraz przewód żółciowy międzypłacikowy. Te trzy struktury odnajdujemy w tkance łącznej międzypłacikowej, określając je nazwą triady wątrobowej. Wnikając do płacika, dzielą się na tętnicę wątrobową śródpłacikową, żyłę wątrobową śródpłacikową oraz przewód żółciowy śródpłacikowy.
[[Plik:Hepatic structure2 pl.svg|thumb|250px|Ułożenie komórek w wątrobie]]
W wątrobie można wyróżnić łącznotkankowy [[Zrąb narządu|zrąb]] oraz miąższ, które tworzą podstawowe jednostki strukturalno-czynnościowe wątroby ([[hepatocyt]]y)<ref name="Sawicki" />. Układają się one w blaszki (płytki, beleczki) wątrobowe, oplecione [[Naczynie krwionośne|naczyniami krwionośnymi]] i przewodami żółciowymi śródpłacikowymi. Beleczki odchodzą promieniście od żyły centralnej.
 
=== Unaczynienie i unerwienie ===
== Budowa mikroskopowa ==
[[Krew]] do wątroby doprowadzana jest za poprzez dwa naczynia krwionośne<ref name="Sawicki" />:
[[Plik:Human liver.jpg|thumb|300px|Wątroba człowieka – obraz mikroskopowy]]
# żyła wrotna wątroby ([[Układ wrotny wątroby|układ wrotny]]) – płynie nią odtlenowana krew (tzw. krew czynnościowa) ze [[Śledziona|śledziony]], [[Żołądek|żołądka]] i [[Jelito|jelit]], jest bogata w [[składniki odżywcze]] i [[sole mineralne]], które wątroba przechwytuje i przetwarza, ta droga odpowiada za doprowadzanie 75% całej krwi do wątroby i 70% [[tlen]]u;
W budowie wątroby można wyróżnić łącznotkankowy [[Zrąb narządu|zrąb]] (''stroma'') oraz [[miąższ narządu|miąższ]] (''parenchyma'') który tworzą podstawowe jednostki strukturalno-czynnościowe wątroby – [[hepatocyt]]y<ref name="Sawicki">{{Cytuj książkę |nazwisko = Sawicki |imię = Wojciech. |tytuł = Histologia |data = 2005 |wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL |miejsce = Warszawa |isbn = 83-200-3127-3 |strony = 430–431}}</ref>. Hepatocyty układają się następnie w blaszki (płytki, beleczki) wątrobowe oplecione naczyniami krwionośnymi i przewodami żółciowymi śródpłacikowymi. Beleczki odchodzą promieniście od żyły środkowej, która natomiast znajduje się wewnątrz płacika anatomicznego. Płacik anatomiczny powstaje poprzez wnikanie do wnętrza wątroby tkanki łącznej wiotkiej, z której zbudowana jest torebka wątroby, otaczająca narząd.
# tętnicą wątrobową właściwa – doprowadza krew natlenowana (tzw. krew odżywcza), ta droga dostarcza 25% całej krwi do wątroby i 30% tlenu.
[[Plik:Hepatic structure2 pl.svg|thumb|300x300px|Ułożenie komórek w wątrobie.]]
Kolejną jednostką strukturalno-czynnościową jest płacik czynnościowy. Zawarty jest on między trzema żyłami środkowymi, znajdującymi się wewnątrz płacika anatomicznego.
 
Krew żylna i tętnicza mieszają się w [[Naczynie włosowate|naczyniu włosowatym]]{{odn|Krzymowski|Przała|2005|s=379}}, a następnie odprowadzane one są trzema żyłami wątrobowymi poprzez żyłę główną dolną do [[Prawy przedsionek serca|prawego przedsionka serca]].
Następnym elementem strukturalno-czynnościowym jest gronko wątrobowe zawarte pomiędzy dwoma płacikami anatomicznymi. Możemy mówić o gronku wątrobowym gdy pomiędzy dwoma płacikami anatomicznymi przebiega żyła międzypłacikowa.
 
[[Nerw]]y wątroby pochodzą z [[Układ współczulny|układu współczulnego]] i włókien [[Układ przywspółczulny|przywspółczulnych]] [[Nerw błędny|nerwu błędnego]]. Do [[Błona surowicza|błony surowiczej]] wątroby dochodzą gałązki czuciowe prawego [[Nerw przeponowy|nerwu przeponowego]].
== Unaczynienie ==
Krew do wątroby doprowadzana jest na dwa sposoby:
# Żyła wrotna wątroby ([[Układ wrotny wątroby|układ wrotny]]) – płynie nią odtlenowana krew (tzw. krew czynnościowa) ze [[Śledziona|śledziony]], [[Żołądek|żołądka]] i [[Jelito|jelit]], jest bogata w [[składniki odżywcze]] i [[sole mineralne]], które wątroba przechwytuje i przetwarza.
# Tętnicą wątrobową właściwą doprowadzającą krew bogatą w [[tlen]] (tzw. krew odżywcza).
 
Warto jednak zauważyć, że pomimo iż żyła wrotna zawiera odtlenowaną krew więcej tlenu jest dostarczone właśnie przez żyłę wrotną, a nie tętnicę wątrobową – ze względu na stosunek ilości dostarczanej krwi (3:1).
Zależność tę ilustruje tabela:
{| class="wikitable"
! Naczynie
! % krwi wpływającej<ref name="Sawicki" />
! % dostarczonego tlenu<ref name="Sawicki" />
! Stopień [[Utlenowanie|natlenowania]] i skład doprowadzanej krwi
|-
| Żyła wrotna wątroby
| 75
| 70
| odtlenowana, bogata w [[składniki odżywcze]] i [[sole mineralne]]
|-
| Tętnica wątrobowa
| 25
| 30
| natlenowana
|}
 
Krew żylna i tętnicza mieszają się w naczyniu włosowatym{{r|Krzymowski379}}. Odprowadzana jest natomiast trzema [[żyły wątrobowe|żyłami wątrobowymi]] poprzez [[żyła główna dolna|żyłę główną dolną]] do prawego przedsionka [[Serce|serca]].
 
== Unerwienie ==
[[Nerw]]y wątroby pochodzą z [[Układ współczulny|układu współczulnego]] i włókien [[Układ przywspółczulny|przywspółczulnych]] [[Nerw błędny|nerwu błędnego]]; do [[Błona surowicza|błony surowiczej]] wątroby dochodzą gałązki czuciowe prawego [[Nerw przeponowy|nerwu przeponowego]].
 
== Regeneracja wątroby ==
Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne. Obecnie przeprowadza się zabiegi polegające na usunięciu jednego z płatów wątroby (jako materiału do [[Przeszczepianie narządów|przeszczepu]] bądź z przyczyn leczniczych). Usunięty płat zostaje zregenerowany. Jednak zbyt duże i powtarzające się uszkodzenia (przyczyną mogą być [[Hepatotoksyczność|substancje hepatotoksyczne]] lub [[Wirusowe zapalenie wątroby|wirusy]]) prowadzą do zaburzeń w regeneracji, w wyniku czego zostaje zniszczona architektura narządu, zwłóknienie tkanki, a co za tym idzie – dochodzi do utraty funkcji ([[marskość wątroby]]).
 
== Funkcje ==
Wątroba [[Człowiek rozumny|człowieka]] [[Biosynteza|syntetyzuje]], magazynuje oraz [[Wydzielanie|wydziela]] wiele różnych substancji, m.in.:
Wątroba człowieka realizuje szereg funkcji, które można podzielić na:
* syntetyzuje [[Krzepnięcie krwi#Osoczowe czynniki krzepnięcia|czynniki krzepnięcia krwi]]<ref name="Fizjologia" />, [[heparyna|heparynę]], [[cholesterol]] i [[Triacyloglicerole|trójglicerydy]], a także niektóre [[Hormony zwierzęce|hormony]] i [[prohormony]] (np. [[angiotensynogen]], [[insulinopodobny czynnik wzrostu|IGF-1]]);
* syntezę
* syntetyzuje i wydziela [[żółć]]<ref name="Ganong" />{{odn|Krzymowski|Przała|2005|s=485}} (do 1,5 litra na dobę);
** syntetyzuje [[Krzepnięcie krwi#Osoczowe czynniki krzepnięcia|czynniki krzepnięcia krwi]]{{fakt|data=2011-04}}<!-- artykuły Fibrynogen i Protrombina mają na to źródła, reszty nie sprawdziłem -->
* syntetyzuje i magazynuje niektóre [[białka]] [[osocze krwi|osocza]] [[krew|krwi]]<ref name="Fizjologia" /><ref name="Ganong" /> (np. [[albuminy]], [[protrombina|protrombinę]], [[fibrynogen]]) oraz [[enzymy]];
** wytwarza i wydziela [[żółć]]<ref name="Ganong">{{cytuj książkę |nazwisko = Ganong |imię = William |tytuł = Fizjologia |tłumacz= Joanna Lewin Kowalik (redakcja naukowa tłumaczenia) |wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL |miejsce = Warszawa |rok = 2007 |strony = 485 |isbn = 978-83-200-3326-7}}</ref>{{r|Krzymowski485}} (do 1,5 litra na dobę), która [[emulgacja|emulguje]] tłuszcze i powtórnie wykorzystuje zużytą sól żółciową
* magazynuje [[żelazo]] oraz [[witaminy]]: [[witamina A|A]], [[witamina D|D]], [[witamina K|K]] oraz niewielkie ilości [[witamina B12|B<sub>12</sub>]] i [[Kwas askorbinowy|C]] (które uwalnia w razie potrzeby).
** produkuje i {{fakt|data=2011-04|magazynuje}} niektóre [[białka]] [[osocze krwi|osocza]] [[krew|krwi]]<ref name="Ganong" /> (np. [[Albuminy|albumina]], [[protrombina]], [[fibrynogen]])
Oprócz powyżej wymienionych, wątroba pełni również wiele funkcji [[Metabolizm|metabolicznych]] oraz [[Detoksykacja (metabolizm)|detoksykacyjnych]], m.in.:
** wytwarza [[Polisacharydy|polisacharyd]] – [[heparyna|heparynę]],
* przekształca toksyczny [[amoniak]] w [[mocznik]] ([[cykl ornitynowy]])<ref name="zoot" />, natomiast [[puryna|puryny]] – [[kwas moczowy]];
** wytwarza i magazynuje [[enzymy]]
* sprzęga metabolity wielu substancji chemicznych (takich jak [[bilirubina]], [[Steroidy|sterydy]], [[lek]]i) z [[kwas glukuronowy|kwasem glukuronowym]];
** syntetyzuje [[cholesterol]] i [[Triacyloglicerole|trójglicerydy]]
* przekształca [[polisacharydy]] w łatwo przyswajalną dla organizmu [[glukoza|glukozę]], zaś jej nadmiar – w [[glikogen]] lub [[tłuszcze]] (które magazynuje, buforując w ten sposób poziom glukozy we krwi);
** syntetyzuje [[insulinopodobny czynnik wzrostu|IGF-1]]
* przekształca [[aminokwasy]] w glukozę na drodze [[Glukoneogeneza|glukoneogenezy]]<ref name="Biologia" />;
** syntetyzuje [[angiotensynogen]]
* rozkłada zużyte [[erytrocyt]]y oraz wytwarza nowe;
* metabolizm
* neutralizuje [[trucizna|toksyny]]<ref name="zoot" />: [[Etanol|alkohol]] i inne [[Używka|używki]] oraz niektóre leki (głównie [[barbiturany]]);
** przekształca [[puryna|puryny]] w [[kwas moczowy]]
* pełni funkcję [[Termoregulacja|termoregulacyjną]]<ref name="zoot" /> (krew wypływa z wątroby cieplejsza o 1&nbsp;[[Skala Celsjusza|°C]]).
** [[węglowodany]] przekształca w łatwo przyswajalną dla organizmu [[glukoza|glukozę]], a jej nadmiar w [[glikogen]] lub w [[tłuszcze]] (które magazynuje)
** [[aminokwasy]] metabolizuje w glukozę na drodze [[Glukoneogeneza|glukoneogenezy]]<ref>{{Cytuj książkę|autor=praca zbiorowa pod redakcją Małgorzaty Maćkowiak i Anny Michalak |tytuł=Biologia: jedność i różnorodność|data=2008|wydawca=Wydawnictwo Szkolne PWN|miejsce=Warszawa|isbn=978-83-7446-134-4|strony=304}}</ref>
** rozkłada zużyte [[erytrocyt]]y.
* magazynowanie
** magazynuje [[żelazo]] i [[witaminy]]: [[witamina A|A]], [[witamina D|D]], [[witamina K|K]], niewielkie ilości [[witamina B12|B<sub>12</sub>]] i [[Kwas askorbinowy|C]], które uwalnia w razie potrzeby.
 
Jednym z zadań wątroby jest filtracja [[krew|krwi]]:
* neutralizuje [[trucizna|toksyny]] (np. [[Etanol|alkohol]] i inne [[Używka|używki]], a także niektóre [[lek]]i) – głównie [[barbiturany]]
* toksyczny [[amoniak]] przekształca w [[mocznik]] ([[cykl ornitynowy]])
* sprzęga metabolity wielu substancji chemicznych (takich jak [[bilirubina]], [[Steroidy|sterydy]], leki) z [[kwas glukuronowy|kwasem glukuronowym]].
 
Poza tym wątroba:
* buforuje poziom [[glukoza|glukozy]] we krwi
* produkuje ciepło, bierze udział w [[termoregulacja|termoregulacji]] (krew wypływa cieplejsza o 1&nbsp;°C)
* zachowuje w organizmie substancje nadające się do ponownego wykorzystania, zbędne – wydala
* u płodu pełni funkcję krwiotwórczą ([[erytrocyt]]y).
 
Podsumowując, wątroba spełnia cztery funkcje:
* detoksykacyjną
* metaboliczną
* filtracyjną
* magazynującą.
 
== Choroby ==
[[Plik:Wątroba marska (Ultima Thule).jpg|thumb|300px250px|Wątroba[[Marskość marskawątroby]]]]
Wątroba, ze względu na pełnione w organizmie funkcje, jest stale narażona na różnego typu uszkodzenia, spowodowane m.in.: [[Zatrucie|zatruciami]], [[Etanol|alkoholem]], [[Pasożytnictwo|pasożytami]] (np. [[motylica wątrobowa]]), czy też infekcjami [[Wirusy|wirusowymi]] (np. [[Wirus zapalenia wątroby typu A|WZW typu A]], [[Wirus zapalenia wątroby typu B|B]], [[Wirus zapalenia wątroby typu C|C]], [[Cytomegalowirus|cytomegalia]]) i [[Bakterie|bakteryjnymi]]. Istnieją też pewne wrodzone zaburzenia wątroby (np. [[zespół Gilberta]], niedrożności wewnątrzwątrobowe, [[Hemochromatoza dziedziczna|hemochromatoza]]). Te i inne problemy z prowadzą do różnych rodzajów komplikacji: [[niewydolność wątroby|niewydolności wątroby]], [[Marskość wątroby|marskości wątroby]], [[Rak wątrobowokomórkowy|raka]], pourazowych [[Ropień wątroby|ropni]] albo [[Żółtaczka (medycyna)|żółtaczki]]. Choroby wątroby są jednymi z najczęstszych schorzeń i stanowią poważny problem społeczny. Większość osób ze schorzeniami wątroby nie jest w ogóle świadoma choroby, aż do bardzo zaawansowanego stadium.
Wątroba ze względu na pełnioną w organizmie rolę jest stale narażona na różnego typu uszkodzenia:
* [[Zatrucie|zatrucia]]
* [[Etanol|alkohol]]
* [[Pasożytnictwo|pasożyty]] (np. [[motylica wątrobowa]])
* [[Wirusy|infekcje wirusowe]] (np. [[Wirusowe zapalenie wątroby|WZW]] typu [[Wirus zapalenia wątroby typu A|A]], [[Wirus zapalenia wątroby typu B|B]], [[Wirus zapalenia wątroby typu C|C]], [[Cytomegalowirus|cytomegalia]]) i bakteryjne.
 
Istnieją też zaburzenia wrodzone ([[zespół Gilberta]], niedrożności wewnątrzwątrobowe, [[Hemochromatoza pierwotna|hemochromatoza]]). Te i inne problemy z wątrobą prowadzą do różnych rodzajów komplikacji: [[niewydolność wątroby|niewydolności wątroby]], [[Marskość wątroby|marskości wątroby]], [[Rak wątrobowokomórkowy|raka]], pourazowych [[Ropień wątroby|ropni]] i [[Żółtaczka (medycyna)|żółtaczki]].
 
Jednakże wątroba ma duże zdolności regeneracyjne. Obecnie przeprowadza się zabiegi polegające na usunięciu jednego z płatów wątroby (jako materiału do [[Przeszczepianie narządów|przeszczepu]] bądź z przyczyn leczniczych). Usunięty płat zostaje zregenerowany. Jednak zbyt duże i powtarzające się uszkodzenia (przyczyną mogą być [[Hepatotoksyczność|substancje hepatotoksyczne]] lub wirusy) prowadzą do zaburzeń w regeneracji, w wyniku czego zostaje zniszczona architektura narządu, zwłóknienie tkanki, a co za tym idzie – dochodzi do utraty funkcji ([[marskość wątroby]]).
Choroby wątroby są jednymi z najczęstszych schorzeń i stanowią poważny problem społeczny. Większość osób ze schorzeniami wątroby nie jest w ogóle świadoma choroby, aż do bardzo zaawansowanego stadium.
 
== Zobacz też ==
Linia 134 ⟶ 77:
 
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
<ref name="Krzymowski379Biologia">{{Cytujcytuj książkę|nazwisko=Krzymowski|imię=Tadeusz |nazwisko2=tytuł Przała|imię2=Jadwiga|tytuł= FizjologiaBiologia. zwierząt:Jedność podręczniki dlaróżnorodność studentów|inni wydziałów medycyny= weterynaryjnej,Małgorzata wydziałów biologiiMaćkowiak i hodowliAnna zwierzątMichalak akademii(red.) rolniczych|rok i= uniwersytetów:2008 praca zbiorowa|data=2005|wydawca =Państwowe [[PWN Wydawnictwo RolniczeSzkolne|Wydawnictwo iSzkolne PWN]] Leśne|miejsce = Warszawa |isbn = 978-83-097446-01792134-84 |strony =379–382 304}}</ref>
<ref name="Krzymowski485Fizjologia">{{Cytujcytuj książkę|nazwisko=Krzymowski|imię=Tadeusz |nazwisko2=tytuł Przała|imię2=Jadwiga|tytuł= Fizjologia zwierząt:człowieka podręcznikz dlaelementami studentówfizjologii wydziałówstosowanej medycynyi weterynaryjnej,klinicznej wydziałów|inni biologii= iWładysław hodowliZygmunt zwierzątTraczyk, akademiiAndrzej rolniczychTrzebski i(red.) uniwersytetów:|rok praca= 2015 zbiorowa|dataisbn =2005 978-83-200-4946-6 |wydawcawydanie =Państwowe Wydawnictwo3 Rolnicze(zmienione i Leśneuzupełnione) |miejsce = Warszawa |isbnwydawca =83-09-01792-8 Wydawnictwo Lekarskie PZWL |strony =485 814}}</ref>
<ref name="Ganong">{{cytuj książkę |autor = William Ganong |tytuł = Fizjologia |wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL |miejsce = Warszawa |rok = 2007 |strony = 485 |isbn = 978-83-200-3326-7}}</ref>
}}
<ref name="pa">{{cytuj książkę |autor = Helena Przespolewska, Henryk Kobryń, Tomasz Szara, Bartłomiej J. Bartyzel |tytuł = Podstawy anatomii zwierząt domowych |rok = 2014 |miejsce = Warszawa |wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]] |strony = 90–93 |isbn = 9788362815227}}</ref>
<ref name="Sawicki">{{cytuj książkę |autor = Wojciech Sawicki |tytuł = Histologia |data = 2005 |wydawca = [[Wydawnictwo Lekarskie PZWL]] |miejsce = Warszawa |isbn = 83-200-3127-3 |strony = 430–431}}</ref>
<ref name="zoot">{{cytuj książkę |tytuł = Zootechniczny słownik encyklopedyczny |wydawca = [[Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne|Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne]] |miejsce = Warszawa |rok = 1965 |strony = 646}}</ref>
</references>
 
== Linki zewnętrzneBibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Krzymowski |imię = Tadeusz |nazwisko2 = Przała |imię2 = Jadwiga |tytuł = Fizjologia zwierząt. Podręcznik dla studentów wydziałów medycyny weterynaryjnej, wydziałów biologii i hodowli zwierząt akademii rolniczych i uniwersytetów |rok = 2005 |wydawca = [[Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne|Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne]] |miejsce = Warszawa |isbn = 83-09-01792-8 |odn = tak}}
<!-- ============================================================ -->
<!-- NIE DODAWAJ WIĘCEJ LINKÓW. WIKIPEDIA NIE JEST ZBIOREM LINKÓW -->
<!-- ANI MIEJSCEM NA TWOJĄ (LUB CZYJĄKOLWIEK) REKLAMĘ!!! -->
<!-- Jeżeli sądzisz, że Twój link może się przydać, zamiast tutaj -->
<!-- umieść go najpierw na stronie dyskusji tego artykułu. Linki -->
<!-- umieszczone bez przeprowadzonej weryfikacji ZOSTANĄ USUNIĘTE -->
<!-- WCZEŚNIEJ przeczytaj http://pl.wikipedia.org/wiki/WP:LZ -->
<!-- ============================================================ -->
* [http://watroba.net.pl/ Portal o wątrobie]
<!-- ============================================================ -->
<!-- NIE DODAWAJ WIĘCEJ LINKÓW. WIKIPEDIA NIE JEST ZBIOREM LINKÓW -->
<!-- ANI MIEJSCEM NA TWOJĄ (LUB CZYJĄKOLWIEK) REKLAMĘ!!! -->
<!-- Jeżeli sądzisz, że Twój link może się przydać, zamiast tutaj -->
<!-- umieść go najpierw na stronie dyskusji tego artykułu. Linki -->
<!-- umieszczone bez przeprowadzonej weryfikacji ZOSTANĄ USUNIĘTE -->
<!-- WCZEŚNIEJ przeczytaj http://pl.wikipedia.org/wiki/WP:LZ -->
<!-- ============================================================ -->
 
{{Układ pokarmowy}}
Linia 166 ⟶ 97:
[[Kategoria:Anatomia jamy brzusznej]]
[[Kategoria:Gruczoły]]
[[Kategoria:Układ pokarmowy kręgowców]]
[[Kategoria:Układ pokarmowy człowieka]]
[[Kategoria:Układ pokarmowy kręgowców]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wątroba”